Xem mẫu

  1. nghiªn cøu - trao ®æi ThS. NguyÔn ThÞ ThuËn * T ôn tr ng, t nguy n và thi n chí th c nh tương ng c a lu t qu c gia xu t phát hi n i u ư c qu c t là m t trong t b n ch t c a lu t qu c t . Ngoài vi c m nh ng nguyên t c cơ b n c a lu t qu c t b o cho s t n t i n nh và ư c tuân th nói chung và lu t i u ư c qu c t nói tri t c a các quy ph m i u ư c qu c t , riêng. Nguyên t c này ư c ghi nh n trong quá trình áp d ng công th c này trong th c nhi u văn b n pháp lu t qu c t quan tr ng t còn góp ph n hoàn thi n pháp lu t qu c như: Hi n chương Liên h p qu c, Công ư c gia theo hư ng thu h p kho ng cách gi a Viên năm 1969 v lu t i u ư c qu c t , lu t qu c gia và lu t qu c t . Công ư c Viên năm 1986 v i u ư c qu c Tuy nhiên, trong th c ti n cũng có nh ng i u ư c qu c t l i ghi nh n nh ng t ư c kí k t gi a các qu c gia và t ch c quy nh không c n tr vi c áp d ng pháp qu c t , gi a t ch c qu c t v i nhau... lu t qu c gia v i nh ng i u ki n nh t nh. Trên cơ s c a nguyên t c này, Công ư c i n hình là Công ư c v xoá b m i hình Viên năm 1969 t i i u 27 còn ghi nh n th c phân bi t i x v i ph n (CEDAW) m t trong nh ng m b o cho vi c th c thi năm 1979.(2) T i Ph n VI i u 23 Công ư c tuân th i u ư c qu c t chính là: “M t có quy nh: “Nh ng i m ã ghi nh n qu c gia thành viên không th vi n d n trong Công ư c này không nh hư ng n nh ng quy nh c a pháp lu t trong nư c b t kì quy nh nào có l i hơn cho vi c th c c a qu c gia này bi n minh cho vi c hi n bình ng nam n có th có trong: không thi hành m t i u ư c qu c t ”. a. Lu t pháp c a m i qu c gia tham gia H u h t pháp lu t c a các qu c gia trên Công ư c, ho c th gi i các m c và hình th c khác b. Trong b t kì công ư c qu c t , hi p nhau u th a nh n “công th c” áp d ng ư c ho c tho thu n nào khác ang có hi u lu t khi có s không tương thích gi a quy l c nư c ó”. nh c a i u ư c qu c t và quy nh c a Quy nh này c a Công ư c CEDAW lu t qu c gia v cùng m t v n - ó là áp ư c hi u là khi lu t qu c gia (ho c các d ng các quy nh c a i u ư c qu c t . Ví i u ư c qu c t khác ang có hi u l c v i d : Lu t Liên bang Nga, Hà Lan, Ba Lan(1)... Công th c áp d ng quy nh c a i u ư c qu c t khi có s không tương thích v i quy * Trư ng i h c Lu t Hà N i 64 t¹p chÝ luËt häc sè 6/2007
  2. nghiªn cøu - trao ®æi qu c gia ó) m c dù có quy nh khác v i ch n áp d ng quy nh c a i u ư c qu c t quy nh c a Công ư c nhưng s khác nhau hay quy nh c a lu t qu c gia khi chúng này theo hư ng có l i hơn cho vi c th c không tương thích. hi n m c ích c a Công ư c là bình ng Xu t phát t góc pháp lí, các quy nam n thì v n có th áp d ng quy nh c a nh c a lu t ph i rõ ràng, th ng nh t và lu t qu c gia ho c quy nh c a các i u h n ch t i a tính “ a nghĩa”. Vì v y, khi ư c hay tho thu n qu c t khác. Vì v y, ti p c n các quy nh c a pháp lu t Vi t hoàn toàn không b coi là vi ph m “công Nam liên quan n vi c th c hi n i u ư c th c” nói trên khi áp d ng các quy nh qu c t , chúng tôi cho r ng c n ph i ti p t c tương ng c a lu t qu c gia n u ã có quy làm rõ nh ng quy nh sau ây: nh c th trong i u ư c qu c t . Th nh t, quy nh t i kho n 1 i u 6 Trong h th ng pháp lu t Vi t Nam, các Lu t năm 2005 quy nh v vi c áp d ng i u ư c qu c t Theo Lu t năm 2005, khi văn b n quy ư c ghi nh n trong nhi u văn b n quy ph m pháp lu t và i u ư c qu c t mà ph m pháp lu t i u ch nh các quan h xã nư c CHXHCN Vi t Nam là thành viên có h i thu c các lĩnh v c khác nhau như kho n quy nh “khác nhau” v cùng m t v n 3 i u 5 Lu t s h u trí tu năm 2005, thì áp d ng quy nh c a i u ư c qu c t . kho n 3 i u 2 B lu t dân s năm 2005, Có th th y theo quy nh c a Lu t năm kho n 3 i u 2 B lu t t t ng dân s năm 2005, c có s “khác nhau v cùng m t v n 2004... Khi Lu t kí k t, gia nh p và th c ” thì áp d ng quy nh c a i u ư c. hi n i u ư c qu c t năm 2005 ư c ban Thông thư ng, quy nh này ư c hi u theo hành (g i t t là Lu t năm 2005), v n này nghĩa: S khác nhau dù theo xu hư ng nào cũng ư c ghi nh n t i kho n 1 i u 6. cũng v n áp d ng quy nh c a i u ư c tr Nhìn chung, so v i pháp lu t c a các khi chính i u ư c ó quy nh khác (ví d nư c và thông l qu c t , các quy nh c a như quy nh t i i u 23 Công ư c Vi t Nam là hoàn toàn phù h p. Tuy nhiên, CEDAW ã ư c phân tích trên). Tuy vi c Vi t Nam tr thành thành viên th 150 Lu t năm 2005 ch c p trư ng h p khi c a T ch c thương m i th gi i (WTO) có s quy nh “khác nhau v cùng m t v n cũng ng nghĩa v i vi c chúng ta ph i ” nhưng th c ti n ch c ch n s g p c tri n khai th c hi n hàng lo t nh ng cam trư ng h p không ch có s khác nhau trong k t trong các tho thu n song phương và a quy nh c a i u ư c và quy nh tương phương thu c nhi u lĩnh v c như thương ng c a lu t qu c gia mà còn c trư ng h p m i hàng hoá, thương m i d ch v . Trong lu t qu c gia không ho c chưa quy nh v quá trình th c hi n nh ng cam k t này, Vi t vn ó. Thông thư ng, khi g p trư ng Nam ch c ch n s i di n v i vi c ph i l a h p này, các quy nh c a i u ư c qu c t t¹p chÝ luËt häc sè 6/2007 65
  3. nghiªn cøu - trao ®æi cũng ư c vi n d n áp d ng. Nên chăng khi h p sau ây: xây d ng văn b n hư ng d n thi hành Lu t + V c ùng m t v n , lu t q u c gia năm 2005 c n làm rõ quy nh t i i u 6 không quy nh nh ưng i u ư c qu c t theo hư ng m r ng cách hi u thu t ng l i c ó. i v i t rư ng h p này, ươ ng “khác nhau” mà Lu t 2005 hi n s d ng nhiên quy nh trong i u ư c q u c t có th bao quát ư c t t c các trư ng h p ph i ư c áp d n g. n y sinh trong th c ti n. + Lu t qu c gia và i u ư c qu c t quy Th hai, quy nh t i i m 2 trong Ngh nh khác nhau v cùng m t v n . iv i quy t s 71/2006/QH11 phê chu n Ngh trư ng h p này, Vi t Nam s áp d ng quy nh thư gia nh p Hi p nh thành l p T nh c a i u ư c qu c t . i u này ư c ch c thương m i th gi i ư c Qu c h i rút ra t chính th c ti n c a Vi t Nam hi n nư c CHXHCN Vi t Nam khoá XI, kì h p nay và nh ng quy nh trong b n Ph l c th 10 thông qua ngày 29/11/2006 (g i t t kèm theo Ngh quy t s 71. Ví d , theo là Ngh quy t s 71). kho n 3 i u 2 Lu t ban hành văn b n quy Theo Ngh quy t s 71 thì “trư ng h p ph m pháp lu t năm 1996 ( ư c s a i, b sung b i Lu t s 02/2002/QH11 ngày quy nh c a pháp lu t Vi t Nam không phù 16/12/2002) thì trong quá trình xây d ng h p v i quy nh c a Hi p nh thành l p t văn b n quy ph m pháp lu t, căn c vào ch c thương m i th gi i, Ngh nh thư và tính ch t n i dung c a d án, d th o, cơ các tài li u ính kèm thì áp d ng quy nh quan, t ch c h u quan t o i u ki n các c a Hi p nh thành l p t ch c thương cơ quan, t ch c, cá nhân tham gia góp ý m i th gi i, Ngh nh thư và các tài li u ính kèm”. Như v y, v n t ra là ki n; t ch c l y ý ki n c a các i tư ng “không phù h p” gi a lu t qu c gia và lu t ch u s tác ng tr c ti p c a văn b n trong qu c t c n ư c hi u th nào cho chính xác ph m vi và v i hình th c thích h p, còn n i và úng v i m c ích c a các nhà làm lu t? dung ư c áp d ng tr c ti p trong ph l c “Không phù h p” trong Ngh quy t s 71 c a Ngh quy t s 71 là trong quá trình xây li u có ng nghĩa v i “khác nhau” trong d ng văn b n quy ph m pháp lu t, “cơ Lu t năm 2005 không? quan, t ch c h u quan t o i u ki n các Căn c vào nh ng n i dung áp d ng các cơ quan, t ch c, cá nhân tham gia góp ý cam k t qu c t trong b n Ph l c v n i ki n vào d th o văn b n quy ph m pháp dung áp d ng tr c ti p các cam k t c a Vi t lu t; t ch c l y ý ki n c a các i tư ng Nam kèm theo Ngh quy t s 71/2006/QH11 ch u s tác ng tr c ti p c a văn b n. Cơ c a Qu c h i ngày 29/11/2006, “không phù quan ch trì so n th o ph i ăng d th o h p” theo quy nh c a Ngh quy t s 71 văn b n quy ph m pháp lu t c a Qu c h i, có th ư c hi u bao g m c hai trư ng U ban thư ng v Qu c h i và Chính ph 66 t¹p chÝ luËt häc sè 6/2007
  4. nghiªn cøu - trao ®æi quy nh c a Lu t năm 2005 và Ngh quy t trên trang tin i n t c a Chính ph và s 71 không thu n tuý ch phương di n dành th i gian không ít hơn 60 ngày, k t thu t ng mà còn liên quan n vi c áp ngày ăng d th o các cơ quan, t ch c, cá nhân góp ý vào d th o.”(3) d ng trên th c t . Có th hi u quy nh c a Lu t năm Dư i góc pháp lí, quy nh trong 2005 và Ngh quy t s 71 này theo nh ng Ngh quy t s 71 có l không gây tranh cãi cách dư i ây: b i vì theo văn b n này i u ư c qu c t - Áp d ng quy nh c a i u ư c khi v n s ư c áp d ng n u quy nh c a lu t lu t Vi t Nam quy nh khác (căn c vào Vi t Nam không phù h p. Th m chí, trong quy nh c a Lu t năm 2005 và m t s văn Ph l c kèm theo Ngh quy t s 71, l n u b n quy ph m pháp lu t khác); tiên Vi t Nam ã công b áp d ng tr c ti p - Áp d ng quy nh c a i u ư c khi m t s n i dung trong các cam k t gia nh p quy nh c a lu t Vi t Nam không phù h p WTO.(4) Nh ng n i dung này ch c ch n s (căn c vào quy nh c a Ngh quy t s 71); ư c Vi t Nam th c hi n. Nhưng th c ti n - Áp d ng quy nh c a i u ư c khi hi n nay và không lo i tr c th i gian s p lu t Vi t Nam không quy nh (căn c vào t i, Vi t Nam l i ang áp d ng m t s quy quy nh c a m t s văn b n quy ph m nh c a lu t Vi t Nam m c dù nh ng quy pháp lu t Vi t Nam và th c ti n); nh này cũng ư c ghi nh n (nhưng - Áp d ng quy nh c a lu t Vi t Nam không hoàn toàn “tương thích”) trong m t khi có s khác nhau v i quy nh c a i u s cam k t c a Vi t Nam khi gia nh p T ư c nhưng v n phù h p (căn c vào quy ch c t hương m i th gi i, c th là nh ng nh c a m t s i u ư c qu c t và th c cam k t trong lĩnh v c thu su t ivi ti n c a Vi t Nam). (5) thu nh p kh u. Trong khi ó, n u i Khi vi n d n cho t ng trư ng h p c chi u v i quy nh c a Lu t năm 2005 thì th , nh ng cách hi u nói trên u không sai. ây chính là trư ng h p có “s khác nhau Nhưng cách quy nh c a Lu t năm 2005 trong quy nh c a i u ư c và lu t qu c n u dư i góc là m t văn b n quy ph m gia v cùng m t v n ”. Vì v y, quy nh pháp lu t mang tính chuyên ngành trong pháp lu t c n ư c áp d ng là quy nh c a lĩnh v c kí k t và th c hi n i u ư c qu c i u ư c qu c t . t thì dư ng như l i chưa bao quát h t ư c. Như v y, n u i chi u quy nh c a Còn Ngh quy t s 71 kh ng nh vi c t Ngh quy t s 71 v i th c ti n c a vi c th c nguy n th c hi n các cam k t c a Vi t Nam hi n các cam k t trong ph m vi m t s văn i v i nh ng văn b n c a WTO n u ư c b n khi Vi t Nam ã tr thành thành viên hi u là ch trong quan h thương m i gi a chính th c c a T ch c thương m i th gi i Vi t Nam và WTO l i dư ng như có “ngo i và v i Lu t năm 2005 thì dư ng như có s l ” khi th c ti n chúng ta v n ang và s không nh t quán. S không nh t quán trong t¹p chÝ luËt häc sè 6/2007 67
  5. nghiªn cøu - trao ®æi còn áp d ng m t s quy nh c a pháp lu t ó t o i u ki n cho vi c tuân th pháp lu t qu c gia m c dù chúng không gi ng v i ngày càng tri t hơn, c bi t trong i u quy nh trong các cam k t. ki n s lư ng các i u ư c qu c t c a Vi t Chính vì v y, c n ph i có s gi i thích Nam ngày càng nhi u và Vi t Nam v n rõ ràng v v n này t phía các cơ quan ang ti p t c ti n trình hoàn thi n h th ng có th m quy n “ý nh” c a nhà làm lu t pháp lu t./. ph i ư c hi u m t cách th ng nh t, t ó (1).Xem: i u 5 Lu t Liên bang Nga v các i u ư c t o i u ki n vi c tuân th pháp lu t qu c t quy nh: N u i u ư c qu c t c a Liên bang ngày càng tri t hơn. Mu n v y, c n làm Nga có nh ng quy nh khác v i quy nh c a lu t rõ nh ng n i dung sau: trong nư c thì áp d ng nh ng quy nh c a i u ư c - “Khác nhau” và “không phù h p” theo qu c t ; i u 66 s a i c a Hi n pháp Hà Lan quy nh: Không áp d ng các quy nh hi n hành c a quy nh c a Lu t năm 2005 và Ngh quy t pháp lu t Hà Lan trong trư ng h p vi c áp d ng này s 71 có ư c hi u gi ng nhau không? N u trái v i các quy nh b t bu c c a các i u ư c qu c khác nhau thì phân bi t như th nào gi a t mà Hà Lan kí k t ho c tham gia. hai quy nh nói trên? (2). Công ư c có hi u l c vào ngày 3/9/1981. Vi t - “Khác nhau” và “không phù h p” Nam ã phê chu n Công ư c vào 27/11/1981. (3). Văn phòng Qu c h i ã khai trương website l y ý trong quy nh c a lu t qu c gia và quy ki n c a nhân dân v các d lu t trư c khi trình Qu c nh c a i u ư c qu c t ch c p trong h i ( a ch : http//www.duthaoonline.quochoi.vn). trư ng h p nh ng quy nh này uv (4). B n ph l c kèm theo Ngh quy t s 71 quy nh cùng m t v n . c th n i dung áp d ng tr c ti p các cam k t c a Vi t - “Khác nhau” và “không phù h p” Nam liên quan n 6 văn b n quy ph m pháp lu t là Lu t doanh nghi p, Lu t lu t sư, Lu t kinh doanh b o trong quy nh c a lu t qu c gia và quy hi m, Lu t i n nh, Lu t s h u trí tu , Lu t ban hành nh c a i u ư c qu c t li u có bao g m văn b n quy ph m pháp lu t năm 1996 ( ư c s a i, c trư ng h p i v i m t v n c th nào b sung b i Lu t s 02/2002/QH11 ngày 16/12/2002). ó ch ư c quy nh trong i u ư c qu c (5). Trong toàn b bi u cam k t, Vi t Nam s c t t hay không? gi m thu i v i kho ng 3.800 dòng thu (chi m 35,5% s dòng c a bi u thu ); ràng bu c m c thu - Tr khi có quy nh trong i u ư c hi n hành v i kho ng 3.700 dòng (chi m 34,5% s qu c t mà Vi t Nam là thành viên, ph i v i dòng c a bi u thu ); ràng bu c theo m c thu tr n - i u ki n gì (ho c trư ng h p nào) quy cao hơn m c thu su t hi n hành v i 3170 dòng thu nh c a lu t qu c gia có th v n ư c áp (chi m 30% s dòng c a bi u thu ), ch y u là i v i các nhóm hàng như xăng d u, kim lo i, hoá ch t, d ng khi t n t i s “khác nhau” ho c “không m t s phương ti n v n t i. Xem: Nguy n Th Bích - phù h p” v i quy nh c a i u ư c qu c t ? cam k t gia nh p WTO c a Vi t Nam: Nh ng tác M t s gi i thích rõ ràng, c th v v n ng c a vi c th c hi n cam k t v thu nh p kh u và này t phía các cơ quan có th m quy n các d ch v tài chính phi ngân hàng - tài li u H i ngh là h t s c c n thi t “ý nh” c a nhà làm ph bi n các cam k t WTO c a Vi t Nam, Hà N i tháng 11/2006. lu t ph i ư c hi u m t cách th ng nh t, t 68 t¹p chÝ luËt häc sè 6/2007
nguon tai.lieu . vn