- Trang Chủ
- Báo cáo khoa học
- Báo cáo Pháp luật việt nam về sự khác nhau hoặc không phù hợp giữa quy định của điều ước quốc tế và quy định của luật quốc gia
Xem mẫu
- nghiªn cøu - trao ®æi
ThS. NguyÔn ThÞ ThuËn *
T ôn tr ng, t nguy n và thi n chí th c nh tương ng c a lu t qu c gia xu t phát
hi n i u ư c qu c t là m t trong t b n ch t c a lu t qu c t . Ngoài vi c m
nh ng nguyên t c cơ b n c a lu t qu c t b o cho s t n t i n nh và ư c tuân th
nói chung và lu t i u ư c qu c t nói tri t c a các quy ph m i u ư c qu c t ,
riêng. Nguyên t c này ư c ghi nh n trong quá trình áp d ng công th c này trong th c
nhi u văn b n pháp lu t qu c t quan tr ng t còn góp ph n hoàn thi n pháp lu t qu c
như: Hi n chương Liên h p qu c, Công ư c gia theo hư ng thu h p kho ng cách gi a
Viên năm 1969 v lu t i u ư c qu c t , lu t qu c gia và lu t qu c t .
Công ư c Viên năm 1986 v i u ư c qu c Tuy nhiên, trong th c ti n cũng có
nh ng i u ư c qu c t l i ghi nh n nh ng
t ư c kí k t gi a các qu c gia và t ch c
quy nh không c n tr vi c áp d ng pháp
qu c t , gi a t ch c qu c t v i nhau...
lu t qu c gia v i nh ng i u ki n nh t nh.
Trên cơ s c a nguyên t c này, Công ư c
i n hình là Công ư c v xoá b m i hình
Viên năm 1969 t i i u 27 còn ghi nh n
th c phân bi t i x v i ph n (CEDAW)
m t trong nh ng m b o cho vi c th c thi
năm 1979.(2) T i Ph n VI i u 23 Công ư c
tuân th i u ư c qu c t chính là: “M t
có quy nh: “Nh ng i m ã ghi nh n
qu c gia thành viên không th vi n d n
trong Công ư c này không nh hư ng n
nh ng quy nh c a pháp lu t trong nư c
b t kì quy nh nào có l i hơn cho vi c th c
c a qu c gia này bi n minh cho vi c
hi n bình ng nam n có th có trong:
không thi hành m t i u ư c qu c t ”.
a. Lu t pháp c a m i qu c gia tham gia
H u h t pháp lu t c a các qu c gia trên
Công ư c, ho c
th gi i các m c và hình th c khác
b. Trong b t kì công ư c qu c t , hi p
nhau u th a nh n “công th c” áp d ng
ư c ho c tho thu n nào khác ang có hi u
lu t khi có s không tương thích gi a quy
l c nư c ó”.
nh c a i u ư c qu c t và quy nh c a
Quy nh này c a Công ư c CEDAW
lu t qu c gia v cùng m t v n - ó là áp
ư c hi u là khi lu t qu c gia (ho c các
d ng các quy nh c a i u ư c qu c t . Ví
i u ư c qu c t khác ang có hi u l c v i
d : Lu t Liên bang Nga, Hà Lan, Ba Lan(1)...
Công th c áp d ng quy nh c a i u ư c
qu c t khi có s không tương thích v i quy * Trư ng i h c Lu t Hà N i
64 t¹p chÝ luËt häc sè 6/2007
- nghiªn cøu - trao ®æi
qu c gia ó) m c dù có quy nh khác v i ch n áp d ng quy nh c a i u ư c qu c t
quy nh c a Công ư c nhưng s khác nhau hay quy nh c a lu t qu c gia khi chúng
này theo hư ng có l i hơn cho vi c th c không tương thích.
hi n m c ích c a Công ư c là bình ng Xu t phát t góc pháp lí, các quy
nam n thì v n có th áp d ng quy nh c a nh c a lu t ph i rõ ràng, th ng nh t và
lu t qu c gia ho c quy nh c a các i u h n ch t i a tính “ a nghĩa”. Vì v y, khi
ư c hay tho thu n qu c t khác. Vì v y, ti p c n các quy nh c a pháp lu t Vi t
hoàn toàn không b coi là vi ph m “công Nam liên quan n vi c th c hi n i u ư c
th c” nói trên khi áp d ng các quy nh qu c t , chúng tôi cho r ng c n ph i ti p t c
tương ng c a lu t qu c gia n u ã có quy làm rõ nh ng quy nh sau ây:
nh c th trong i u ư c qu c t . Th nh t, quy nh t i kho n 1 i u 6
Trong h th ng pháp lu t Vi t Nam, các Lu t năm 2005
quy nh v vi c áp d ng i u ư c qu c t Theo Lu t năm 2005, khi văn b n quy
ư c ghi nh n trong nhi u văn b n quy ph m pháp lu t và i u ư c qu c t mà
ph m pháp lu t i u ch nh các quan h xã nư c CHXHCN Vi t Nam là thành viên có
h i thu c các lĩnh v c khác nhau như kho n quy nh “khác nhau” v cùng m t v n
3 i u 5 Lu t s h u trí tu năm 2005, thì áp d ng quy nh c a i u ư c qu c t .
kho n 3 i u 2 B lu t dân s năm 2005, Có th th y theo quy nh c a Lu t năm
kho n 3 i u 2 B lu t t t ng dân s năm 2005, c có s “khác nhau v cùng m t v n
2004... Khi Lu t kí k t, gia nh p và th c ” thì áp d ng quy nh c a i u ư c.
hi n i u ư c qu c t năm 2005 ư c ban Thông thư ng, quy nh này ư c hi u theo
hành (g i t t là Lu t năm 2005), v n này nghĩa: S khác nhau dù theo xu hư ng nào
cũng ư c ghi nh n t i kho n 1 i u 6. cũng v n áp d ng quy nh c a i u ư c tr
Nhìn chung, so v i pháp lu t c a các khi chính i u ư c ó quy nh khác (ví d
nư c và thông l qu c t , các quy nh c a như quy nh t i i u 23 Công ư c
Vi t Nam là hoàn toàn phù h p. Tuy nhiên, CEDAW ã ư c phân tích trên). Tuy
vi c Vi t Nam tr thành thành viên th 150 Lu t năm 2005 ch c p trư ng h p khi
c a T ch c thương m i th gi i (WTO) có s quy nh “khác nhau v cùng m t v n
cũng ng nghĩa v i vi c chúng ta ph i ” nhưng th c ti n ch c ch n s g p c
tri n khai th c hi n hàng lo t nh ng cam trư ng h p không ch có s khác nhau trong
k t trong các tho thu n song phương và a quy nh c a i u ư c và quy nh tương
phương thu c nhi u lĩnh v c như thương ng c a lu t qu c gia mà còn c trư ng h p
m i hàng hoá, thương m i d ch v . Trong lu t qu c gia không ho c chưa quy nh v
quá trình th c hi n nh ng cam k t này, Vi t vn ó. Thông thư ng, khi g p trư ng
Nam ch c ch n s i di n v i vi c ph i l a h p này, các quy nh c a i u ư c qu c t
t¹p chÝ luËt häc sè 6/2007 65
- nghiªn cøu - trao ®æi
cũng ư c vi n d n áp d ng. Nên chăng khi h p sau ây:
xây d ng văn b n hư ng d n thi hành Lu t + V c ùng m t v n , lu t q u c gia
năm 2005 c n làm rõ quy nh t i i u 6 không quy nh nh ưng i u ư c qu c t
theo hư ng m r ng cách hi u thu t ng l i c ó. i v i t rư ng h p này, ươ ng
“khác nhau” mà Lu t 2005 hi n s d ng nhiên quy nh trong i u ư c q u c t
có th bao quát ư c t t c các trư ng h p ph i ư c áp d n g.
n y sinh trong th c ti n. + Lu t qu c gia và i u ư c qu c t quy
Th hai, quy nh t i i m 2 trong Ngh nh khác nhau v cùng m t v n . iv i
quy t s 71/2006/QH11 phê chu n Ngh trư ng h p này, Vi t Nam s áp d ng quy
nh thư gia nh p Hi p nh thành l p T nh c a i u ư c qu c t . i u này ư c
ch c thương m i th gi i ư c Qu c h i rút ra t chính th c ti n c a Vi t Nam hi n
nư c CHXHCN Vi t Nam khoá XI, kì h p nay và nh ng quy nh trong b n Ph l c
th 10 thông qua ngày 29/11/2006 (g i t t kèm theo Ngh quy t s 71. Ví d , theo
là Ngh quy t s 71). kho n 3 i u 2 Lu t ban hành văn b n quy
Theo Ngh quy t s 71 thì “trư ng h p ph m pháp lu t năm 1996 ( ư c s a i, b
sung b i Lu t s 02/2002/QH11 ngày
quy nh c a pháp lu t Vi t Nam không phù
16/12/2002) thì trong quá trình xây d ng
h p v i quy nh c a Hi p nh thành l p t
văn b n quy ph m pháp lu t, căn c vào
ch c thương m i th gi i, Ngh nh thư và
tính ch t n i dung c a d án, d th o, cơ
các tài li u ính kèm thì áp d ng quy nh
quan, t ch c h u quan t o i u ki n các
c a Hi p nh thành l p t ch c thương
cơ quan, t ch c, cá nhân tham gia góp ý
m i th gi i, Ngh nh thư và các tài li u
ính kèm”. Như v y, v n t ra là ki n; t ch c l y ý ki n c a các i tư ng
“không phù h p” gi a lu t qu c gia và lu t ch u s tác ng tr c ti p c a văn b n trong
qu c t c n ư c hi u th nào cho chính xác ph m vi và v i hình th c thích h p, còn n i
và úng v i m c ích c a các nhà làm lu t? dung ư c áp d ng tr c ti p trong ph l c
“Không phù h p” trong Ngh quy t s 71 c a Ngh quy t s 71 là trong quá trình xây
li u có ng nghĩa v i “khác nhau” trong d ng văn b n quy ph m pháp lu t, “cơ
Lu t năm 2005 không? quan, t ch c h u quan t o i u ki n các
Căn c vào nh ng n i dung áp d ng các cơ quan, t ch c, cá nhân tham gia góp ý
cam k t qu c t trong b n Ph l c v n i ki n vào d th o văn b n quy ph m pháp
dung áp d ng tr c ti p các cam k t c a Vi t lu t; t ch c l y ý ki n c a các i tư ng
Nam kèm theo Ngh quy t s 71/2006/QH11 ch u s tác ng tr c ti p c a văn b n. Cơ
c a Qu c h i ngày 29/11/2006, “không phù quan ch trì so n th o ph i ăng d th o
h p” theo quy nh c a Ngh quy t s 71 văn b n quy ph m pháp lu t c a Qu c h i,
có th ư c hi u bao g m c hai trư ng U ban thư ng v Qu c h i và Chính ph
66 t¹p chÝ luËt häc sè 6/2007
- nghiªn cøu - trao ®æi
quy nh c a Lu t năm 2005 và Ngh quy t
trên trang tin i n t c a Chính ph và
s 71 không thu n tuý ch phương di n
dành th i gian không ít hơn 60 ngày, k t
thu t ng mà còn liên quan n vi c áp
ngày ăng d th o các cơ quan, t ch c,
cá nhân góp ý vào d th o.”(3) d ng trên th c t .
Có th hi u quy nh c a Lu t năm
Dư i góc pháp lí, quy nh trong
2005 và Ngh quy t s 71 này theo nh ng
Ngh quy t s 71 có l không gây tranh cãi
cách dư i ây:
b i vì theo văn b n này i u ư c qu c t
- Áp d ng quy nh c a i u ư c khi
v n s ư c áp d ng n u quy nh c a lu t
lu t Vi t Nam quy nh khác (căn c vào
Vi t Nam không phù h p. Th m chí, trong
quy nh c a Lu t năm 2005 và m t s văn
Ph l c kèm theo Ngh quy t s 71, l n u
b n quy ph m pháp lu t khác);
tiên Vi t Nam ã công b áp d ng tr c ti p
- Áp d ng quy nh c a i u ư c khi
m t s n i dung trong các cam k t gia nh p
quy nh c a lu t Vi t Nam không phù h p
WTO.(4) Nh ng n i dung này ch c ch n s
(căn c vào quy nh c a Ngh quy t s 71);
ư c Vi t Nam th c hi n. Nhưng th c ti n
- Áp d ng quy nh c a i u ư c khi
hi n nay và không lo i tr c th i gian s p
lu t Vi t Nam không quy nh (căn c vào
t i, Vi t Nam l i ang áp d ng m t s quy
quy nh c a m t s văn b n quy ph m
nh c a lu t Vi t Nam m c dù nh ng quy
pháp lu t Vi t Nam và th c ti n);
nh này cũng ư c ghi nh n (nhưng
- Áp d ng quy nh c a lu t Vi t Nam
không hoàn toàn “tương thích”) trong m t
khi có s khác nhau v i quy nh c a i u
s cam k t c a Vi t Nam khi gia nh p T
ư c nhưng v n phù h p (căn c vào quy
ch c t hương m i th gi i, c th là nh ng
nh c a m t s i u ư c qu c t và th c
cam k t trong lĩnh v c thu su t ivi
ti n c a Vi t Nam).
(5)
thu nh p kh u. Trong khi ó, n u i
Khi vi n d n cho t ng trư ng h p c
chi u v i quy nh c a Lu t năm 2005 thì
th , nh ng cách hi u nói trên u không sai.
ây chính là trư ng h p có “s khác nhau
Nhưng cách quy nh c a Lu t năm 2005
trong quy nh c a i u ư c và lu t qu c
n u dư i góc là m t văn b n quy ph m
gia v cùng m t v n ”. Vì v y, quy nh
pháp lu t mang tính chuyên ngành trong
pháp lu t c n ư c áp d ng là quy nh c a
lĩnh v c kí k t và th c hi n i u ư c qu c
i u ư c qu c t .
t thì dư ng như l i chưa bao quát h t ư c.
Như v y, n u i chi u quy nh c a
Còn Ngh quy t s 71 kh ng nh vi c t
Ngh quy t s 71 v i th c ti n c a vi c th c
nguy n th c hi n các cam k t c a Vi t Nam
hi n các cam k t trong ph m vi m t s văn
i v i nh ng văn b n c a WTO n u ư c
b n khi Vi t Nam ã tr thành thành viên
hi u là ch trong quan h thương m i gi a
chính th c c a T ch c thương m i th gi i
Vi t Nam và WTO l i dư ng như có “ngo i
và v i Lu t năm 2005 thì dư ng như có s
l ” khi th c ti n chúng ta v n ang và s
không nh t quán. S không nh t quán trong
t¹p chÝ luËt häc sè 6/2007 67
- nghiªn cøu - trao ®æi
còn áp d ng m t s quy nh c a pháp lu t ó t o i u ki n cho vi c tuân th pháp lu t
qu c gia m c dù chúng không gi ng v i ngày càng tri t hơn, c bi t trong i u
quy nh trong các cam k t. ki n s lư ng các i u ư c qu c t c a Vi t
Chính vì v y, c n ph i có s gi i thích Nam ngày càng nhi u và Vi t Nam v n
rõ ràng v v n này t phía các cơ quan ang ti p t c ti n trình hoàn thi n h th ng
có th m quy n “ý nh” c a nhà làm lu t pháp lu t./.
ph i ư c hi u m t cách th ng nh t, t ó
(1).Xem: i u 5 Lu t Liên bang Nga v các i u ư c
t o i u ki n vi c tuân th pháp lu t
qu c t quy nh: N u i u ư c qu c t c a Liên bang
ngày càng tri t hơn. Mu n v y, c n làm
Nga có nh ng quy nh khác v i quy nh c a lu t
rõ nh ng n i dung sau: trong nư c thì áp d ng nh ng quy nh c a i u ư c
- “Khác nhau” và “không phù h p” theo qu c t ; i u 66 s a i c a Hi n pháp Hà Lan quy
nh: Không áp d ng các quy nh hi n hành c a
quy nh c a Lu t năm 2005 và Ngh quy t
pháp lu t Hà Lan trong trư ng h p vi c áp d ng này
s 71 có ư c hi u gi ng nhau không? N u
trái v i các quy nh b t bu c c a các i u ư c qu c
khác nhau thì phân bi t như th nào gi a t mà Hà Lan kí k t ho c tham gia.
hai quy nh nói trên? (2). Công ư c có hi u l c vào ngày 3/9/1981. Vi t
- “Khác nhau” và “không phù h p” Nam ã phê chu n Công ư c vào 27/11/1981.
(3). Văn phòng Qu c h i ã khai trương website l y ý
trong quy nh c a lu t qu c gia và quy
ki n c a nhân dân v các d lu t trư c khi trình Qu c
nh c a i u ư c qu c t ch c p trong
h i ( a ch : http//www.duthaoonline.quochoi.vn).
trư ng h p nh ng quy nh này uv (4). B n ph l c kèm theo Ngh quy t s 71 quy nh
cùng m t v n . c th n i dung áp d ng tr c ti p các cam k t c a Vi t
- “Khác nhau” và “không phù h p” Nam liên quan n 6 văn b n quy ph m pháp lu t là
Lu t doanh nghi p, Lu t lu t sư, Lu t kinh doanh b o
trong quy nh c a lu t qu c gia và quy
hi m, Lu t i n nh, Lu t s h u trí tu , Lu t ban hành
nh c a i u ư c qu c t li u có bao g m
văn b n quy ph m pháp lu t năm 1996 ( ư c s a i,
c trư ng h p i v i m t v n c th nào b sung b i Lu t s 02/2002/QH11 ngày 16/12/2002).
ó ch ư c quy nh trong i u ư c qu c (5). Trong toàn b bi u cam k t, Vi t Nam s c t
t hay không? gi m thu i v i kho ng 3.800 dòng thu (chi m
35,5% s dòng c a bi u thu ); ràng bu c m c thu
- Tr khi có quy nh trong i u ư c
hi n hành v i kho ng 3.700 dòng (chi m 34,5% s
qu c t mà Vi t Nam là thành viên, ph i v i
dòng c a bi u thu ); ràng bu c theo m c thu tr n -
i u ki n gì (ho c trư ng h p nào) quy cao hơn m c thu su t hi n hành v i 3170 dòng thu
nh c a lu t qu c gia có th v n ư c áp (chi m 30% s dòng c a bi u thu ), ch y u là i
v i các nhóm hàng như xăng d u, kim lo i, hoá ch t,
d ng khi t n t i s “khác nhau” ho c “không
m t s phương ti n v n t i. Xem: Nguy n Th Bích -
phù h p” v i quy nh c a i u ư c qu c t ?
cam k t gia nh p WTO c a Vi t Nam: Nh ng tác
M t s gi i thích rõ ràng, c th v v n
ng c a vi c th c hi n cam k t v thu nh p kh u và
này t phía các cơ quan có th m quy n các d ch v tài chính phi ngân hàng - tài li u H i ngh
là h t s c c n thi t “ý nh” c a nhà làm ph bi n các cam k t WTO c a Vi t Nam, Hà N i
tháng 11/2006.
lu t ph i ư c hi u m t cách th ng nh t, t
68 t¹p chÝ luËt häc sè 6/2007
nguon tai.lieu . vn