- Trang Chủ
- Báo cáo khoa học
- Báo cáo Nội dung pháp lý hình sự trong Công ước của Liên hợp quốc về chống tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia
Xem mẫu
- nghiªn cøu - trao ®æi
TS. D−¬ng TuyÕt Miªn *
X u th toàn c u hoá trên th gi i ã tác
ng m i m t t i i s ng chính tr ,
kinh t , văn hoá, xã h i c a các nư c. S
t p. Lo ng i v s gia tăng c a các nhóm
ph m t i có t ch c và các ho t ng ph m
t i xuyên qu c gia, Liên h p qu c th y r ng
phát tri n như vũ bão c a khoa h c và công c n thi t ph i có văn ki n pháp lí qu c t
ngh nh t là công ngh thông tin và vi n các qu c gia h p tác v i nhau cũng như có
thông ã làm cho di n m o c a th gi i có chi n lư c c th i phó v i v n này.
nhi u thay i. Hàng lo t các y u t như s Chính vì th , Công ư c c a Liên h p qu c
tăng cư ng h p tác (nh t là h p tác v kinh v ch ng t i ph m có t ch c xuyên qu c
t ) gi a các qu c gia trong khu v c và trên gia ã ư c àm phán và thông qua năm
th gi i, t do hoá thương m i và u tư, 2000 t i Palermo, Italia và có hi u l c t
m ng thông tin toàn c u, bư c ti n t phá tháng 9 năm 2003(1) (sau ây g i t t là Công
c a khoa h c kĩ thu t, s năng ng trong ư c). Công ư c ra i ã áp ng ư c
phát tri n, vi c xoá b hàng rào biên gi i h i nguy n v ng c a c ng ng qu c t trư c
quan d n n s hình thành nh ng th trư ng s c n thi t ph i có m t phương ti n pháp lí
qu c t kh ng l … ã tác ng n tình hình qu c t hi u qu phòng ng a và u
t i ph m t ng qu c gia cũng như trên th tranh ch ng t i ph m có t ch c xuyên
gi i. Hi n nay, v n t i ph m di n ra r t qu c gia. Vì v y, ngay t i i u 1 c a Công
ph c t p không ch trong n i b t ng qu c ư c ã kh ng nh m c ích c a Công ư c
gia mà còn c trong khu v c cũng như ph m là “Tăng cư ng h p tác phòng ng a và
vi toàn th gi i. Gi i t i ph m ngày càng có u tranh ch ng t i ph m có t ch c xuyên
xu hư ng liên k t ch t ch v i nhau và ho t qu c gia m t cách h u hi u hơn”. Công ư c
ng vư t ra ngoài ph m vi biên gi i. Dư i cũng có ý nghĩa quan tr ng trong vi c thúc
s tác ng c a xu th toàn c u hoá, t i y các qu c gia có nh ng gi i pháp hi u
ph m mang tính ch t xuyên qu c gia x y ra qu ch ng các ho t ng ph m t i có t
ngày càng nhi u hơn, v i quy mô ngày càng ch c xuyên qu c gia ng th i thi t l p và
l n và cơ c u ch t ch hơn. H u qu do t i tăng cư ng các m i liên h gi a các lư ng
ph m có t ch c xuyên qu c gia gây ra ngày
càng l n. ng th i, vi c phát hi n, x lí * Gi ng viên Khoa lu t hình s
lo i t i ph m này ngày càng khó khăn, ph c Trư ng i h c Lu t Hà N i
26 t¹p chÝ luËt häc sè 7/2006
- nghiªn cøu - trao ®æi
lư ng ki m soát biên gi i các nư c. Công nh thư b sung (bao g m t i buôn bán
ư c cũng tôn tr ng nh ng khác bi t và c ngư i và t i t ch c di cư trái phép).(2)
trưng c a truy n th ng pháp lí a d ng c a 1. Các nguyên t c cơ b n c a Công
các nư c ng th i c vũ cho m t ti ng nói ư c trong hình s hoá các hành vi vi
chung gi a các qu c gia nh m xoá b m t ph m pháp lu t
s rào c n i v i s ph i h p ho t ng + Nguyên t c các t i danh ph i là t i
c a các qu c gia. N u i chi u, so sánh ph m hình s
m t s quy nh v hình s c a Công ư c M i i u kho n v các t i danh trong
v i quy nh tương ng trong BLHS c a Công ư c u quy nh r ng các t i danh
Vi t Nam, chúng ta s th y có m t s i m ư c xác l p là các t i danh ư c quy nh
khác. C th là quy nh v hình s c a trong lu t hình s như các t i: Tham gia vào
Công ư c r t rõ ràng và i u này s t o i u t ch c t i ph m có t ch c, r a ti n, tham
ki n thu n l i cho cơ quan t t ng có th áp nhũng, c n tr ho t ng tư pháp, các t i
d ng lu t ư c chính xác. Chính vì v y, ph m nghiêm tr ng khác theo i u 2 c a
nghiên c u, tìm hi u các quy nh c a Công Công ư c. Nguyên t c này ư c áp d ng tr
ư c trong ó có các quy nh v hình s có trư ng h p bên b cáo bu c là m t pháp
ý nghĩa r t quan tr ng trong công tác l p nhân mà trong trư ng h p ó hành vi vi
pháp hình s , nghiên c u khoa h c cũng ph m b x lí có th là t i hình s , hành vi vi
như gi ng d y lu t. ph m pháp lu t dân s hay hành chính.
Công ư c ư c quy nh và áp d ng + Nguyên t c cá th hoá hình ph t
phòng ch ng, i u tra và truy t , xét x các Các bi n pháp tr ng ph t (các hình ph t)
lo i t i sau ây: trong khuôn kh lu t qu c gia ph i tính n
+ Tham gia vào t ch c t i ph m có t “s tương x ng v i m c nghiêm tr ng
ch c ( i u 5); c a các t i ã ph m” hay nói cách khác hình
+ R a ti n ( i u 6); ph t áp d ng cho ngư i ph m t i ph i phù
+ Tham nhũng ( i u 8); h p v i tính ch t, m c nguy hi m cho xã
+ C n tr ho t ng tư pháp ( i u 23). h i c a hành vi ph m t i. C th t i o n 1
+ Các t i ph m nghiêm tr ng khác theo i u 11 c a Công ư c quy nh:
i u 2 c a Công ư c (là các t i hình s mà “M i qu c gia thành viên ph i m b o
theo lu t qu c gia có th b tr ng ph t v i các hành vi ph m t i theo các i u 5, 6, 8,
m c ph t tù t i a t 4 năm tr lên) khi hành 23 c a Công ư c ph i b x ph t theo m c
vi ph m t i có tính ch t xuyên qu c gia và nghiêm tr ng c a hành vi ph m t i ó”.
có liên quan n t i ph m có t ch c. + Nguyên t c th m quy n theo lãnh th
Ngoài ra, Công ư c còn áp d ng i v i Theo nguyên t c này, Công ư c yêu c u
các t i ph m ư c quy nh trong các ngh các qu c gia thành viên xác l p th m quy n,
T¹p chÝ luËt häc sè 7/2006 27
- nghiªn cøu - trao ®æi
i u tra, truy t và tr ng ph t t t c các t i gián ti p l i ích v tài chính hay v t ch t
ư c quy nh trong Công ư c và b t kì ngh khác”.(4) Như v y, có th hi u t i ph m có t
nh thư nào mà nư c liên quan là m t qu c ch c có nh ng c i m sau:
gia thành viên. Th m quy n ph i ư c xác + Có cơ c u t 3 ngư i tr lên;
l p i v i t t c các t i danh ư c th c hi n + T n t i trong m t th i gian nh t nh
trong ph m vi th m quy n c a qu c gia ó và ho t ng có s ph i h p;
bao g m c trên tàu bi n và máy bay (trên + Nh m th c hi n m t hay nhi u t i
boong tàu mang c c a qu c gia thành viên ph m nghiêm tr ng ho c m t s t i ph m
ho c trên máy bay ăng kí theo lu t c a khác và nh m t ư c l i ích v tài chính
qu c gia thành viên). Ngoài ra, n u lu t pháp hay v t ch t.
qu c gia quy nh c m d n công dân c a Cũng theo Công ư c, m t hành vi ph m
mình thì th m quy n cũng ph i ư c xác l p t i có tính ch t xuyên qu c gia n u:
i v i các t i danh do công dân c a qu c + Nó ư c th c hi n nhi u qu c gia;
gia ó ph m ph i b t c nơi nào trên th + Nó ư c th c hi n m t qu c gia
gi i. i u này cho phép nư c ó hoàn thành nhưng ph n ch y u c a vi c chu n b , lên
nghĩa v c a mình theo Công ư c trong vi c k ho ch ch o ho c i u khi n nó l i di n
truy t nh ng ngư i ph m t i không th d n ra qu c gia khác;
ư c theo yêu c u vì lí do qu c t ch c a + Nó ư c th c hi n m t qu c gia
chúng. Trư ng h p này ư c g i là th m nhưng liên quan n m t t ch c t i ph m
quy n nhân thân ch ng. Công ư c cũng có t ch c tham gia các ho t ng t i ph m
khuy n khích nhưng không yêu c u vi c xác nhi u qu c gia;
l p th m quy n trong các hoàn c nh khác i + Nó ư c th c hi n m t qu c gia nhưng
v i các v trong ó công dân c a m t qu c có nh hư ng l n m t qu c gia khác.(5)
gia thành viên là n n nhân ho c là t i ph m. 3. V t i tham gia nhóm t i ph m có t ch c
Trư ng h p này ư c g i là th m quy n Theo i u 5 c a Công ư c, nh ng hành
nhân thân b ng.(3) vi sau là ph m t i tham gia t ch c t i ph m
2. V m t s hành vi ph m t i c th có t ch c khi chúng ư c th c hi n v i l i
ư c quy nh trong ph m vi c a Công ư c c ý. C th là:
Theo Công ư c, “t i ph m có t ch c là - M t ho c c hai hành vi dư i ây mà
m t nhóm có cơ c u g m t ba ngư i tr không ph i là nh ng hành vi th c hi n ho c
lên, t n t i trong m t th i gian và ho t ng hoàn thành hành vi ph m t i.
có ph i h p nh m m c ích th c hi n m t + Tho thu n v i m t ho c nhi u ngư i
hay nhi u t i ph m nghiêm tr ng ho c các khác th c hi n m t t i ph m nghiêm
hành vi ph m t i khác ư c quy nh trong tr ng nh m m c ích liên quan tr c ti p hay
Công ư c này nh m t ư c tr c ti p hay gián ti p n vi c t ư c l i ích tài chính
28 t¹p chÝ luËt häc sè 7/2006
- nghiªn cøu - trao ®æi
ho c v t ch t khác và liên quan n m t nh ng quy n i v i tài s n dù bi t r ng tài
hành vi do m t thành viên th c hi n xúc s n này do ph m t i mà có.
ti n tho thu n ho c liên quan n m t t + Có ư c, s h u tài s n ho c s d ng
ch c t i ph m có t ch c n u n i lu t quy tài s n dù t i th i i m nh n ư c tài s n
nh như v y. bi t r ng ó là tài s n do ph m t i mà có;
+ Hành vi c a m t ngư i nh n th c ư c + Tham gia liên k t hay thông ng th c
m c ích và hành vi ph m t i nói chung c a hi n, n l c th c hi n và h tr , xúi gi c, t o
m t t ch c t i ph m có t ch c ho c ý nh i u ki n và hư ng d n th c hi n b t kì hành
ph m t i c a t ch c ó nhưng v n óng vai vi ph m t i nào theo quy nh c a i u này.
trò tích c c trong: a) Nh ng ho t ng t i 5. V t i tham nhũng
ph m c a t ch c t i ph m có t ch c; b) Theo i u 8 c a Công ư c, các hành vi
Nh ng ho t ng khác c a t ch c t i ph m sau là ph m t i tham nhũng n u chúng ư c
có t ch c v i nh n th c r ng vi c tham gia th c hi n do c ý:
c a h s óng góp vào vi c t ư c m c + H a h n, ngh hay mang n m t
ích ph m t i nói trên. cách tr c ti p hay gián ti p cho viên ch c
- Hành vi t ch c ch o, h tr , khuy n nhà nư c m t m i l i không chính áng
khích, t o i u ki n ho c xúi gi c vi c th c dành cho ngư i ó hay ngư i ho c th c th
hi n t i ph m nghiêm tr ng liên quan n t khác viên ch c ó hành ng ho c
ch c t i ph m có t ch c. không hành ng trong khi th c hi n các
4. V t i r a ti n (h p pháp hoá tài nhi m v chính th c c a mình;
s n do ph m t i mà có) + G g m ho c ch p nh n m t cách tr c
Theo i u 6 c a Công ư c, các hành vi ti p hay gián ti p c a viên ch c nhà nư c
sau là ph m t i r a ti n khi chúng ư c th c i v i m t m i l i không chính áng dành
hi n m t cách c ý: cho ngư i ó hay ngư i ho c th c th khác
+ Chuy n i hay chuy n giao tài s n viên ch c ó hành ng ho c không
dù bi t r ng nh ng tài s n này do ph m t i hành ng trong khi th c hi n các nhi m v
mà có nh m che y ho c che gi u ngu n chính th c c a mình.
g c b t h p pháp c a tài s n ho c nh m Ngoài nh ng trư ng h p trên, m i qu c
giúp b t c ngư i nào liên quan n vi c gia thành viên s xem xét ban hành pháp lu t
th c hi n m t hành vi ph m t i ngu n(6) l n và các bi n pháp c n thi t khác xác nh
tránh nh ng h u qu pháp lí do hành vi c a trách nhi m hình s i v i vi c th c hi n
ngư i ó gây ra; nh ng hành vi tham nhũng nói trên có dính
+ Che y ho c che gi u b n ch t th c líu n m t viên ch c nhà nư c nư c ngoài
s , ngu n g c, a i m, vi c chuy n ho c m t viên ch c dân s qu c t cũng như
như ng, v n chuy n ho c quy n s h u hay i v i nh ng hình th c tham nhũng khác.
T¹p chÝ luËt häc sè 7/2006 29
- nghiªn cøu - trao ®æi
ng th i, m i qu c gia thành viên s quy nh ng hình th c bóc l t tình d c khác, các
nh hành vi tham gia v i tư cách là ng hình th c lao ng hay d ch v cư ng b c,
ph m cũng ph m t i này. nô l ho c nh ng hình th c nô l , kh sai
6. V t i c n tr ho t ng tư pháp khác ho c l y các b ph n cơ th ”. T quy
Theo i u 23 c a Công ư c, nh ng nh trên, có th hi u buôn bán ngư i là:
hành vi sau là ph m t i c n tr ho t ng tư + Ho t ng tuy n m , v n chuy n,
pháp khi chúng ư c th c hi n v i l i c ý. chuy n giao, che gi u ho c ti p nh n ngư i;
C th là: + B ng th o n s d ng hay e do s
+ Hành vi s d ng vũ l c, e do ho c d ng vũ l c ho c b ng các hình th c ép
h a h n, ngh ho c cung c p m t m i l i bu c, b t cóc, l a g t ho c l m d ng quy n
không chính áng ngư i b th m v n khai l c ho c tình th d b t n thương ho c b ng
sai s th t ho c can thi p vào vi c ưa ra vi c ưa hay nh n ti n ho c l i nhu n t
l i khai hay ưa ra ch ng c trong m t v ư c s ng ý c a m t ngư i có quy n
ki n liên quan n các hành vi ph m t i ki m soát i v i n n nhân.
ư c i u ch nh b i Công ư c này; + Nh m m c ích bóc l t bao g m bóc
+ Vi c s d ng vũ l c, e do nh m can l t thông qua ho t ng m i dâm, bóc l t
thi p vào vi c th c hi n các nhi m v chính tình d c, lao ng cư ng b c, nô l ho c
th c c a nhân viên tư pháp ho c hành pháp các hành vi tương t nô l ho c b l y i cơ
liên quan n các hành vi ph m t i ư c quan n i t ng.
i u ch nh b i Công ư c này. 8. V t i ưa ngư i di cư b t h p pháp
7. V t i buôn bán ngư i ưa ngư i di cư b t h p pháp là “hành
Theo i u 3 Ngh nh thư v ngăn vi ư c th c hi n nh m tr c ti p hay gián
ng a, phòng ch ng và tr ng tr vi c mua bán ti p thu l i v tài chính ho c l i ích v t ch t
ngư i, c bi t là ph n và tr em thì buôn khác, vi c nh p c nh trái phép cho m t
bán ngư i ư c hi u là: “Hành vi mua, v n ngư i vào m t qu c gia thành viên mà ó
chuy n, chuy n giao, ch a ch p và nh n ngư i nh p c nh ó không ph i là công dân
ngư i nh m m c ích bóc l t b ng cách s ho c không thư ng trú”.(7) Như v y, hành vi
d ng hay e do s d ng vũ l c ho c b ng nói trên bao g m 3 d u hi u:
các hình th c ép bu c, b t cóc, l a g t ho c + Th c hi n hành vi nh p c nh trái phép;
l m d ng quy n l c ho c tình th d b t n + Vư t biên gi i vào m t qu c gia thành
thương ho c b ng vi c ưa hay nh n ti n viên khác;
ho c l i ích khác t ư cs ng ý c a + Nh m thu l i v l i ích tài chính ho c
m t ngư i có quy n ki m soát i v i n n v t ch t khác.
nhân. Hành vi bóc l t s bao g m ít nh t Trên th c t , phân bi t trư ng h p nào
vi c bóc l t m i dâm nh ng ngư i khác ho c là t i buôn bán ngư i, trư ng h p nào là
30 t¹p chÝ luËt häc sè 7/2006
- nghiªn cøu - trao ®æi
t i ưa ngư i di cư b t h p pháp là v n ã phát hi n nhi u i m chưa tương ng
ph c t p. Tuy nhiên, có th phân bi t m t ( c bi t liên quan n v n h p tác qu c
cách tương i v hai t i này qua các d u t v th c thi pháp lu t và các v n tư
hi u sau ây: pháp hình s cũng như b o v các nhân
+V s ng ý c a n n nhân: i v i t i ch ng).(8) Hi n t i, vi c h p tác qu c t
buôn bán ngư i, n n nhân có th ng ý gi a Vi t Nam và các nư c trong u tranh
ho c không ng ý mình là i tư ng c a phòng ch ng t i ph m ang ngày càng tr
cu c mua bán nhưng i v i t i ưa ngư i di nên có hi u qu . Chúng ta tin tư ng r ng
cư b t h p pháp, i tư ng di cư ã b ng trong th i gian t i, vi c h p tác qu c t gi a
lòng b ưa i di cư trái phép; Vi t Nam và các nư c ngày càng phát tri n
+ Th i i m k t thúc c a hành vi ph m m nh m hơn, hi u qu hơn trong cu c chi n
t i: T i t ch c di cư trái phép k t thúc ch ng t i ph m./.
th i i m nh ng ngư i di cư n ư c nơi
(1). M t khi Công ư c này và các Ngh nh thư b
c n n. Còn i v i t i mua bán ngư i,
sung ư c thông qua, chúng s ư c ưa ra kí k t.
hành vi ph m t i không d ng ó mà b n
Sau khi m t qu c gia ã kí Công ư c thì qu c gia ó
ph m t i ti p t c khai thác bóc l t n n nhân c n ph i phê chu n Công ư c ó. Vi t Nam ã kí k t
như ép n n nhân hành ngh m i dâm, cư ng Công ư c này.
ép lao ng trái phép; (2).Xem: Ngh nh thư v vi c ngăn ng a, phòng
+ T i t ch c di cư trái phép luôn mang ch ng và tr ng tr vi c buôn bán ngư i c bi t là ph
n và tr em ngày có hi u l c 25/12/2003, Ngh nh
tính ch t xuyên qu c gia nhưng t i buôn bán
thư v ch ng ưa ngư i di cư trái phép b ng ư ng b ,
ngư i không ph i như v y, có trư ng h p ư ng bi n và ư ng không có hi u l c ngày 28/1/2004.
buôn bán ngư i mang tính ch t xuyên qu c (3).Xem: o n 1, 2 i u 15 và o n 10 i u 16 c a
gia nhưng cũng có trư ng h p ch x y ra Công ư c.
trong n i a. (4).Xem: i u 2 c a Công ư c.
(5).Xem: i u 3 c a Công ư c.
Hi n nay, Vi t Nam ã kí k t Công ư c
(6). Theo i u 2 c a Công u c, hành vi ph m t i
c a Liên h p qu c v ch ng t i ph m có t
ngu n nghĩa là b t kì hành vi ph m t i nào d n n
ch c xuyên qu c gia nhưng chưa phê chu n vi c làm phát sinh nh ng tài s n có th tr thành
v Ngh nh thư ngăn ng a, phòng ch ng nh ng i tư ng c a hành vi ph m t i ư c qui nh
và tr ng tr vi c mua bán ngư i, c bi t là trong Công ư c này.
ph n và tr em. B công an và B tư pháp (7).Xem: i u 3 c a Ngh nh thư v ch ng ưa
ngư i di cư trái phép b ng ư ng b , ư ng bi n và
ư c giao nhi m v ti n hành nghiên c u
ư ng không có hi u l c ngày 28/1/2004.
và xu t phê chu n Công ư c và Ngh (8).Xem Tài li u t p hu n c a Cơ quan phòng ch ng
nh thư trên. B tư pháp cũng ã ti n hành ma tuý và t i ph m c a Liên h p qu c“ Tăng cư ng
các nghiên c u cơ b n v h th ng pháp năng l c cho các cơ quan tư pháp và hành pháp phòng
lu t qu c gia v t i ph m xuyên qu c gia và ch ng t i ph m buôn bán ngư i Vi t Nam”, tr. 9.
T¹p chÝ luËt häc sè 7/2006 31
nguon tai.lieu . vn
