- Trang Chủ
- Báo cáo khoa học
- Báo cáo Những điểm mới về tranh chấp lao động và giải quyết tranh chấp lao động theo luật sữa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật lao động năm 2006
Xem mẫu
- nghiªn cøu - trao ®æi
TS. Ph¹m V¨n TuyÕt *
gi a các bên, theo ó bên mua b o hi m ph i
áp ng nhu c u b o hi m tài s n c a
óng phí b o hi m, còn bên b o hi m ph i
các ch th và nhu c u an sinh xã h i,
tr m t kho n ti n b o hi m cho bên ư c
pháp lu t Vi t Nam ã quy nh nhi u cơ
b o hi m khi x y ra s ki n b o hi m”.(1)
ch b o hi m khác nhau. Trong ó, m i cơ
“H p ng b o hi m là s tho thu n
ch b o hi m ph i tuân theo m t hành lang
gi a bên mua b o hi m và doanh nghi p b o
pháp lí nh t nh. Tuy v y, gi a chúng v n
hi m, theo ó, bên mua b o hi m ph i óng
mang nhi u nét tương ng, n m c trong
phí b o hi m, doanh nghi p b o hi m ph i
th c ti n khó có th phân bi t ư c. Vì lí do
tr ti n b o hi m cho ngư i th hư ng ho c
ó, chúng tôi thông qua bài vi t này nh m
b i thư ng cho ngư i ư c b o hi m khi x y
góp ph n phân bi t s khác nhau gi a các cơ
ra s ki n b o hi m”.(2)
ch b o hi m sau ây:
Khi các bên ch th ã t nguy n thi t
- B o hi m dân s
l p h p ng b o hi m thì t th i i m h p
ây là lo i b o hi m mà ho t ng c a nó
ng ó có hi u l c pháp lu t s phát sinh
như m t ngành kinh doanh d ch v và ã xu t
quan h b o hi m và phát sinh các quy n và
hi n t r t lâu trên th gi i nhưng cho n
nghĩa v dân s gi a các bên. Nói tóm l i,
nay v n chưa có tên g i th ng nh t. Chúng tôi
h p ng b o hi m là m t h p ng dân s
t m g i lo i b o hi m này là b o hi m dân s
và là phương ti n pháp lí các ch th thi t
vì m t s lí do sau: Theo pháp lu t Vi t Nam
l p v i nhau quan h b o hi m.
thì lo i b o hi m này ư c quy nh trong B
Tuy nhiên, các nư c trên th gi i quy
lu t dân s ng th i h p ng b o hi m
nh v lo i b o hi m này dư i nh ng tên
ư c coi là m t trong các h p ng dân s
g i khác nhau. Vì trong quan h b o hi m
thông d ng (xem Chương XVIII BLDS năm
này, bên nh n b o hi m ch ph i th c hi n
2005). M t khác, a ph n các lo i b o hi m
vi c chi tr ti n b o hi m khi ngư i ư c
này u ư c hình thành t ý chí t nguy n
b o hi m g p r i ro b t thư ng nên m t s
c a các ch th (tr m t s trư ng nh m m
nư c (ch ng h n như Hoa Kì) g i là b o
b o l i ích và an toàn chung c a xã h i). Tính
hi m r i ro. M t khác, b i b n ch t c a lo i
t nguy n cam k t c a các bên ch th trong
b o hi m này như m t ngành kinh doanh và
lo i b o hi m này ã ư c quy nh trong
i tư ng b o hi m c a nó a ph n là nh ng
BLDS năm 2005 và Lu t kinh doanh b o
hi m năm 2000 như sau: * Gi ng viên chính Khoa lu t dân s
“H p ng b o hi m là s tho thu n Trư ng i h c Lu t Hà N i
t¹p chÝ luËt häc sè 7/2007 63
- nghiªn cøu - trao ®æi
r i ro x y ra trong quá trình ho t ng s n - V i góc là m t ho t ng kinh doanh,
xu t, kinh doanh thương m i nên có nư c b o hi m dân s luôn mang m c ích kinh t
(ch ng h n như Thái Lan) g i là b o hi m ng th i v i góc là m t lo i hình b o hi m
kinh doanh, m t s nư c khác l i g i là b o nên b o hi m dân s còn mang tính xã h i.
hi m thương m i (assurance commercial). B n ch t c a quan h kinh t nói riêng và quan
Xét v b n ch t thì lo i b o hi m này a h dân s nói chung, nh t là trong n n kinh t
ph n ư c hình thành m t cách t nguy n, nhi u thành ph n luôn òi h i tính t do, t
ch b o hi m các t n th t b t thư ng (r i ro), nguy n c a các ch th cũng như tính bình
mang m tính kinh doanh vì thư ng b o ng gi a các ch th v i nhau. Vì th , dù
hi m các r i ro trong ho t ng kinh doanh, trong b o hi m dân s v n có lo i hình b o
thương m i. Do v y, có th nói r ng b o hi m b t bu c nhưng a ph n các quan h b o
u ư c hình thành t lo i hình
hi m dân s , b o hi m r i ro, b o hi m kinh hi m dân s
doanh, b o hi m thương m i ch là m t. b o hi m t nguy n. B o hi m dân s lo i
hình b t bu c ch ư c t ra trong nh ng
Ho t ng b o hi m dân s là m t ho t
trư ng h p c n ph i b o v l i ích h p pháp
ng kinh doanh, bên c nh m c ích kinh
cho ngư i th ba nên i tư ng tham gia b o
doanh, b o hi m dân s còn mang m c ích
hi m do pháp lu t quy nh. Thông thư ng ó
m b o xã h i. Ho t ng b o hi m dân s
là nh ng cá nhân, t ch c có nguy cơ gây ra
là s k t h p hài hoà gi a tính kinh doanh và
tính nhân o, tính c ng ng, hư ng t i thi t h i i v i ngư i khác và do ó thư ng
vi c n nh i s ng xã h i, n nh s n phát sinh h trách nhi m dân s v b i
thư ng thi t h i (ch ng h n như ch xe cơ gi i
xu t ngay c khi x y ra các bi n c , r i ro.
c trưng c a là ngư i bu c ph i tham gia b o hi m v trách
Vì v y, có th k ra m t s
nhi m dân s c a ch xe cơ gi i). Trong khi
b o hi m dân s , ó là:
lo i hình b o hi m t nguy n ư c th c hi n
- B o hi m dân s là m t ngành kinh t
trong m i trư ng h p v i b t kì ch th nào,
(kinh t b o hi m) trong n n kinh t qu c
dân, ho t ng b o hi m là ho t ng kinh t mi n là h có nhu c u b o hi m.
(kinh doanh b o hi m) nên quá trình ho t - Tuy ngu n tài chính dùng trong ho t
ng b o hi m dân s ư c hình thành t
ng ph i m b o s h ch toán kinh t và có
nhi u ngu n khác nhau (như v n ban u c a
lãi. quá trình ho t ng c a b o hi m dân
s úng v i nh hư ng c a mình, các qu c doanh nghi p b o hi m, lãi thu ư c t các
u tư khác, ngu n thu t phí b o hi m c a
gia trên th gi i u ph i tác ng t i nó
ngư i tham gia b o hi m) nhưng m c ích
thông qua vi c quy nh b ng pháp lu t v r t
nhi u v n khác nhau như: Tiêu chu n, i u c a ho t ng b o hi m dân s là l i nhu n
ki n i v i doanh nghi p b o hi m, ph m vi nên ngu n tài chính dùng chi tr ti n b o
ho t ng c a các doanh nghi p b o hi m, hi m ch y u v n t ngu n thu phí b o hi m.
ph m vi b o hi m, quy n và nghĩa v c a các - Trong b o hi m dân s , i tư ng b o
hi m bao g m con ngư i, tài s n và trách
bên trong quan h b o hi m dân s ...
64 t¹p chÝ luËt häc sè 7/2007
- nghiªn cøu - trao ®æi
pháp lu t ho c ch t”(3)
nhi m dân s . Trách nhi m dân s chính là
trách nhi m b i thư ng các thi t h i v v t + “B o hi m xã h i là s b o m thay
ch t và các t n th t tinh th n phát sinh t vi c th ho c bù p m t ph n thu nh p i v i
s c kho , tính m ng b xâm h i. M c ích cơ ngư i lao ng khi h g p ph i nh ng bi n
c làm gi m ho c m t kh năng lao ng
b n c a b o hi m là bù p các t n th t cho
ngư i ư c b o hi m, vì v y xét cho cùng, v ho c m t vi c làm b ng cách hình thành và
m t b n ch t thì i tư ng c a b o hi m dân s d ng m t qu tài chính t p trung do s
s ch bao g m con ngư i và tài s n. óng góp c a ngư i s d ng lao ng và
ngư i lao ng nh m m b o an toàn i
T ng h p s phân tích trên, có th i n
m t khái ni m v b o hi m dân s như sau: s ng cho ngư i lao ng và gia ình h , góp
ph n b o m an toàn xã h i”.(4)
B o hi m dân s là t ng h p các ho t ng
kinh doanh v lĩnh v c b o hi m ư c Nhà + “Dư i góc pháp lí, b o hi m xã h i
nư c xác nh và i u ch nh b ng các văn là t ng h p các quy nh c a Nhà nư c
b n quy ph m pháp lu t, theo ó các quan i u ch nh các quan h kinh t - xã h i hình
thành trong lĩnh v c b o m tr c p nh m
h b o hi m hình thành t các h p ng b o
hi m gi a doanh nghi p b o hi m v i ngư i n nh i s ng cho ngư i lao ng khi h
tham gia b o hi m v i m c ích bù p cho g p nh ng r i ro, hi m nghèo trong quá
ngư i ư c b o hi m các t n th t tài chính trình lao ng ho c khi già y u không còn
kh năng lao ng”.(5)
khi h g p r i ro.
- B o hi m xã h i + “B o hi m xã h i là quá trình t ch c
và s d ng m t qu ti n t t p trung ư c
Pháp lu t c a h u h t các qu c gia trên
t n tích d n do s óng góp c a ngư i s
th gi i u quy nh c th v b o hi m xã
h i nhưng h u như chưa có qu c gia nào ưa d ng lao ng, ngư i lao ng dư i s i u
ra nh nghĩa v b o hi m xã h i. Tuy nhiên, ti t c a Nhà nư c nh m m b o ph n thu
v m t h c thu t ã có r t nhi u tác gi ưa nh p tho mãn nh ng nhu c u thi t y u c a
ngư i ngư i lao ng và gia ình h khi g p
ra khái ni m v b o hi m xã h i, xin nêu
m t s khái ni m sau: nh ng bi n c làm gi m ho c m t thu nh p
theo lao ng”.(6)
+ “B o hi m xã h i là m t lo i ch
pháp nh, b o v ngư i lao ng, s d ng T các nh nghĩa trên có th rút ra m t
ngu n ti n óng góp c a ngư i lao ng, c trưng cơ b n c a b o hi m xã h i là:
s
c a ngư i s d ng lao ng n u có và ư c - B o hi m xã h i ư c xác nh b ng h
s tài tr , b o h c a Nhà nư c nh m tr th ng các quy ph m pháp lu t;
c p v t ch t cho ngư i ư c b o hi m và gia - B o hi m xã h i a ph n ư c hình
ình trong trư ng h p b gi m ho c m t thu thành t lo i hình b o hi m b t bu c;
nh p bình thư ng do m au, tai n n lao - R i ro ư c b o hi m l à các r i ro i
v i ngư i lao ng phát sinh trong quá
ng, b nh ngh nghi p, thai s n, th t
trình lao ng;
nghi p, h t tu i lao ng theo quy nh c a
t¹p chÝ luËt häc sè 7/2007 65
- nghiªn cøu - trao ®æi
- Ngư i ư c b o hi m là ngư i lao h i c a Nhà nư c, theo ó b ng ngu n tài
chính d phòng, Nhà nư c th c hi n các
ng và gia ình h ;
- Qu tài chính th c hi n vi c b o hi m chính sách xã h i m b o s cân b ng v
lao ng ư c hình thành t s óng góp c a i s ng v t ch t cho ngư i lao ng và gia
ngư i s d ng lao ng, ngư i lao ng, s ình h khi h g p bi n c làm m t ho c
h tr t ngân sách nhà nư c và là m t qu gi m thu nh p t lao ng hư ng t i m
ti n t do Nhà nư c th ng nh t qu n lí; b o s n nh chung c a toàn xã h i.
Dư i góc
- B o hi m xã h i nh m bù p thu nh p pháp lí thì b o hi m xã h i
b m t, b gi m sút cho ngư i lao ng; là h th ng các ch b o hi m do Nhà
- Ch c năng và m c ích cơ b n c a b o nư c quy nh mà ngư i lao ng ho c gia
ình h ư c hư ng khi h g p các bi n c
hi m xã h i là b o m xã h i. Vì th , các
r i ro ư c b o hi m trong b o hi m xã h i làm m t ho c gi m thu nh p t lao ng.
thư ng là các bi n c tuy ng u nhiên nhưng Tóm l i, n u căn c vào quy nh c a các
ã ư c lư ng nh trư c và có c bi n c văn b n pháp lu t hi n hành c a nư c ta v
mang tính quy lu t c a i ngư i. b o hi m xã h i và nhìn nh n m t cách t ng
V i các c trưng nói trên c a b o hi m quan nh t thì có th nói r ng: B o hi m xã h i
là m t lo i quan h xã h i ư c pháp lu t i u
xã h i, có cách nhìn t ng quan nh t, theo
chúng tôi b o hi m xã h i ph i ư c nh ch nh t o thành ch nh pháp lu t v b o
nghĩa theo nhi u góc khác nhau. hi m nh m m b o s n nh v i s ng
Dư i góc cho ngư i lao ng và gia ình h trong nh ng
là m t quan h pháp lu t
trư ng h p h b gi m ho c b m t thu nh p
thì b o hi m xã h i là quan h gi a Nhà
nư c v i ngư i lao ng, trong ó b ng qu bình thư ng t lao ng do m au, thai s n,
ti n t d phòng hình thành t ngu n thu phí tai n n lao ng và b nh ngh nghi p, ngh
b o hi m và m t ph n ngân sách nhà nư c, vi c do h t tu i lao ng (hưu trí), t tu t v.v..
Nhà nư c chi tr cho ngư i lao ng và gia - B o hi m y t
ã ư c pháp lu t Trư c ây, trong th i kì kinh t bao c p,
ình h theo các ch
nư c ta h th ng chăm sóc y t ư c Nhà
quy nh khi h g p bi n c làm m t ho c
nư c bao c p toàn b nên chưa hình thành
gi m thu nh p t lao ng.
Dư i góc b o hi m y t . B t u t năm 1989
kinh t thì b o hi m xã h i ch
chăm
là bi n pháp tích t và s d ng ngu n tài Chính ph quy t nh xoá b ch
chính d phòng hình thành t ngu n thu phí sóc y t mi n phí cho phép các b nh vi n
b o hi m và m t ph n ngân sách nhà nư c ư c thu vi n phí và các chi phí y t khác
mà ngư i b nh ã s d ng b ng Quy t nh
nh m b o m s n nh v m t v t ch t cho
ngư i lao ng và gia ình h khi h g p bi n s 45/H BT ngày 24/4/1989 c a H i ng
c làm m t ho c gi m thu nh p t lao ng. Chính ph . T h th ng y t bao c p chuy n
Dư i góc xã h i thì b o hi m xã h i sang h th ng y t có thu phí òi h i s ra
th c hi n ch c năng xã b o hi m y t . Văn b n pháp
là m t bi n pháp i c a ch
66 t¹p chÝ luËt häc sè 7/2007
- nghiªn cøu - trao ®æi
lu t u tiên c a nư c ta quy nh v b o - Qu b o hi m y t ư c hình thành t
ngu n thu phí b o hi m c a ngư i tham gia
hi m y t là Ngh nh s 299/H BT ngày
15/8/1992 c a H i ng B trư ng (nay là b o hi m và t ngu n ngân sách nhà nư c và
ư c coi là m t b ph n c a qu b o hi m
Chính ph ) ban hành kèm theo i u l b o
hi m y t . V i quy nh c a văn b n pháp xã h i do Nhà nư c th ng nh t qu n lí.
lu t này, m t m t m b o ư c nhu c u - Ngư i tham gia b o hi m y t là b t kì cá
khám ch a b nh và chăm sóc s c kho cho nhân, t ch c nào có nhu c u b o hi m y t .
cán b , công nhân viên ch c và ngư i lao - B o hi m y t m b o thanh toán chi
ng, m t khác gi m b t ư c gánh n ng phí khám ch a b nh cho ngư i ư c b o
cho ngân sách nhà nư c trong vi c chi cho hi m (không nh m bù p các thu nh p b
chăm sóc y t . Tuy nhiên, cùng v i s thay m t, b gi m sút cho ngư i ư c b o hi m
i và phát tri n c a xã h i nên các văn b n khi h m au, b nh t t).
- Th i h n b o hi m y t ư c xác nh
pháp lu t trên ã b c l nhi u v n b t c p
cn ưc sa i, vì v y Ngh nh s theo th i h n c a th b o hi m.
58/1998 N -CP ư c ban hành thay th - M c thanh toán v chi phí khám ch a
Quy t nh s 45 nói trên. Văn b n pháp b nh cho ngư i ư c b o hi m căn c theo
quy nh c a pháp lu t nhưng ph i d a vào
lu t hi n hành v b o hi m y t là Ngh nh
s 63/2005/N -CP ngày 16/5/2005 c a mc th c t c a b nh t t và d ch v y t
ã ư c th c hi n.
Chính ph ban hành i u l b o hi m y t .
Trư c ây, b o hi m y t là m t h th ng
Theo quy nh t i i u 1 c a i u l b o
hi m y t ban hành kèm theo Ngh nh s b o hi m hoàn toàn c l p (v ngu n qu ,
cơ quan qu n lí nhà nư c, cơ quan th c hi n)
63/2005/N -CP thì:
sau ó, theo Quy t nh s 20/2002/Q -
“B o hi m y t quy nh trong i u l
này là m t chính sách xã h i do Nhà nư c t TTG ngày 24/01/2002 c a Th tư ng Chính
ph , b o hi m y t ư c chuy n sang b o
ch c th c hi n nh m huy ng s óng góp
c a ngư i s d ng lao ng, ngư i lao ng, hi m xã h i. Trên cơ s ó, các văn b n
pháp lu t v sau này ã xác nh cơ quan
các t ch c và cá nhân thanh toán chi phí
th c hi n b o hi m y t cũng chính là cơ
khám, ch a b nh theo quy nh c a i u l
này cho ngư i có th b o hi m khi m au. quan th c hi n b o hi m xã h i (kho n 2
i u 28 Ngh nh s 63/2005 quy nh:
B o hi m y t theo i u l này mang tính xã
h i không vì m c tiêu l i nhu n, hư ng t i “B o hi m xã h i Vi t Nam là cơ quan th c
hi n chính sách b o hi m y t ”), ngu n qu
m c tiêu công b ng, hi u qu trong khám,
c a b o hi m y t cũng thu c ngu n qu c a
ch a b nh và toàn dân tham gia”.
Theo quy nh c a i u l b o hi m y t b o hi m xã h i (kho n 1 i u 21 Ngh nh
cũng như m t s văn b n quy nh v qu n lí s 63/2005 quy nh: “Qu b o hi m y t là
qu b o hi m y t có th rút ra m t s c qu thành ph n c a qu b o hi m xã h i,
trưng c a b o hi m y t như sau: ư c qu n lí t p trung th ng nh t, dân ch
t¹p chÝ luËt häc sè 7/2007 67
- nghiªn cøu - trao ®æi
75% c a 1.750.000. = 1.312.500. Theo
và công khai theo quy ch qu n lí tài chính
b o hi m y t , N ư c cơ quan th c hi n b o
i v i b o hi m xã h i Vi t Nam”. Chính vì
nh ng v n ó mà có quan i m cho r ng hi m thanh toán s ti n 3.850.000. (có th
ư c thanh toán toàn b , có th ch ư c
b o hi m y t là m t ch b o hi m thu c
thanh toán ít hơn tuỳ theo tính ch t c a lo i
b o hi m xã h i.
Chúng tôi cho r ng, dù b o hi m xã h i thu c và d ch v y t mà N ã s d ng).
và b o hi m y t u là các chính sách an sinh Thông qua vi c tìm hi u các tính ch t, c
xã h i (cũng vì lí do này nên Chính ph m i trưng c a các cơ ch b o hi m chúng ta có th
chuy n b o hi m y t sang b o hi m xã h i) th y gi a b o hi m dân s v i b o hi m xã
nhưng ó là hai v n khác nhau. Không th h i có m t s i m khác nhau sau ây:
coi b o hi m y t v i b o hi m xã h i là m t Th nh t, v n i dung b o hi m:
(và cũng không th coi b o hi m y t là m t B o hi m dân s bù p t t c các t n th t
ch b o hi m trong h th ng các ch do tài s n, thân th , tính m ng b thi t h i cho
ngư i ư c b o hi m, th m chí m nh n c
b o hi m c a b o hi m xã h i) vì lí do h t s c
gi n ơn và ai cũng có th nh n th y là n u trách nhi m dân s thay cho ngư i tham gia
b o hi m xã h i ư c th c hi n nh m bù p b o hi m n u các t n th t và trách nhi m dân
thu nh p b m t ho c b gi m sút cho ngư i s là r i ro ư c b o hi m. Vì th , n i dung
ư c b o hi m thì b o hi m y t ư c th c b o hi m c a b o hi m dân s r t r ng, a
d ng và thư ng ư c xác nh theo t ng h p
hi n ch v i m c ích thanh toán chi phí
khám ch a b nh cho ngư i ư c b o hi m. ng b o hi m c th . Trong khi ó, b o hi m
Ch ng h n, khi ngư i lao ng m au ph i xã h i ch b o hi m các n i dung theo các ch
b o hi m ã ư c pháp lu t quy nh trư c
ngh vi c và n m i u tr t i b nh vi n thì
ngư i ó ư c bù p kho n thu nh p t lao ( m au, thai s n, tai n n lao ng và b nh
ngh nghi p, t tu t, hưu trí, th t nghi p).
ng theo b o hi m xã h i, ti n vi n phí và
các chi phí cho các d ch v y t khác ư c Th hai, v m c ích:
B o hi m dân s ư c th c hi n thông
thanh toán theo th b o hi m y t . rõ
thêm, ta xem xét tình hu ng c th sau: qua ho t ng kinh doanh b o hi m c a các
Ngư i lao ng N. có m c lương chính doanh nghi p b o hi m nên th hi n m c ích
là: 1.750.000. (lương cơ b n nhân v i h s l i nhu n. Trong khi ó b o hi m xã h i là
lương). Ngư i ó ph i óng phí b o hi m xã chính sách xã h i c a Nhà nư c nên m c ích
h i v i kho n ti n là 5% c a 1.750.000. = chính là m b o s bình n cho i s ng c a
ngư i lao ng và không hư ng t i m c ích
87.500. và phí b o hi m y t v i kho n ti n
là 1% c a 1.750.000. . = 17.500. . N. m l i nhu n. i u này th hi n ch qu c a
ph i n m vi n úng m t tháng v i s ti n b o hi m xã h i m t ph n là t ngu n thu phí
b o hi m, ph n còn l i ư c h tr t ngân
khám, ch a b nh là 3.850.000. . Theo ch
sách nhà nư c (có m t th ng kê cho th y r ng
tr c p m au trong b o hi m xã h i, N
ư c bù p thu nh p b m t t lao ng là: t ng s ti n thu ư c t phí b o hi m ch
68 t¹p chÝ luËt häc sè 7/2007
- nghiªn cøu - trao ®æi
tr lương hưu cho m i ngư i lao ng trong 8 thông qua cơ quan ch c năng là h th ng
năm nhưng tu i th trung bình c a ngư i lao b o hi m xã h i Vi t Nam.
ng tính t lúc v hưu cho n khi ch t là 15 Th năm, v m c phí b o hi m:
năm. i u ó có nghĩa là s ti n tr lương M c phí trong b o hi m dân s do doanh
hưu trong 7 năm còn l i chính là s “bù l ” t nghi p b o hi m tính toán, xác nh d a trên
ngân sách nhà nư c). cơ s xác su t phát sinh r i ro, giá tr c a i
Th ba, v ngư i ư c b o hi m: tư ng b o hi m, chi phí qu n lí (trong trư ng
Trong b o hi m dân s , “ngư i” ư c b o h p b o hi m trách nhi m dân s thì m c phí
do pháp lu t quy nh m c t i thi u nhưng
hi m là b t kì, có th ó là m t cá nhân có
năng l c hành dân s vi ho c chưa, th m chí các bên trong h p ng v n ư c quy n l a
không có năng l c hành vi dân s , có th là ch n m c phí cao hơn có m c trách nhi m
m t t ch c có tư cách pháp nhân ho c không cao hơn). Vì v y, m c phí trong b o hi m dân
có tư cách pháp nhân. M i cá nhân, t ch c s không ư c xác nh c th trư c mà hoàn
u có th tr thành ngư i ư c b o hi m n u toàn ph thu c vào t ng h p ng b o hi m
t n th t x y ra i v i h là s ki n b o hi m c th . Trong b o hi m xã h i, m c phí b o
ã ư c xác nh trong h p ng b o hi m nh và ã ư c pháp lu t
hi m luôn luôn c
gi a ngư i tham gia b o hi m v i doanh v b o hi m xã h i quy nh: Ngư i s d ng
nghi p b o hi m. Trong b o hi m xã h i thì lao ng ph i óng 15% so v i t ng qu ti n
ngư i ư c b o hi m ch là ngư i lao ng. lương c a nh ng ngư i tham gia b o hi m
Th tư, v ngu n v n: trong ơn v ó, ngư i lao ng ph i óng
5% so v i ti n lương hàng tháng c a h (theo
Ngu n v n c a b o hi m dân s bao
g m v n i u l c a doanh nghi p b o hi m, i u 36 c a i u l b o hi m xã h i ban
phí b o hi m thu ư c t ngư i tham gia b o hành kèm theo Ngh nh s 12/CP ngày
hi m và lãi thu ư c trong các ho t ng 26/1/1995 c a Chính ph ).
kinh doanh khác c a doanh nghi p b o hi m. Th sáu, v m c ti n bù p các t n th t
cho ngư i ư c b o hi m (trong b o hi m trách
Vì v y, ngu n v n d tr chi tr b o hi m
nhi m dân s ư c g i là m c trách nhi m):
dân s là qu tài chính c l p c a t ng
doanh nghi p, do doanh nghi p ó c l p Trong b o hi m dân s , m c ti n bù p
i v i các t n th t t r i ro ư c b o hi m
qu n lí và s d ng. Ngu n v n này ph
nh mà tuỳ thu c vào
thu c vào quy mô và hi u qu kinh doanh không mang tính c
t ng h p ng b o hi m c th và ư c xác
c a t ng doanh nghi p b o hi m. Trong b o
hi m xã h i, ngu n v n ch y u ư c hình nh d a vào giá tr b o hi m, t n th t th c t
thành t ngu n thu phí b o hi m mà m c phí và m c thi t h i, m c phí b o hi m mà
b o hi m g n như c ngư i tham gia b o hi m ã ch n mua. Vì v y,
nh nên ngu n v n
m c ti n bù p cho nh ng ngư i ư c b o
trong b o hi m xã h i mang tính n nh
cao. Ngu n v n c a b o hi m xã h i là m t hi m không ng u gi a h mà hoàn toàn
qu ti n t do Nhà nư c th ng nh t qu n lí ph thu c vào n i dung c a t ng h p ng c
t¹p chÝ luËt häc sè 7/2007 69
- nghiªn cøu - trao ®æi
th . Trong b o hi m xã h i, m c ti n bù p ph thu c vào t ng h p ng c th . Khi
cho thu nh p b m t, b gi m sút c a ngư i lao h p ng b o hi m ch m d t hi u l c thì
ng cũng như m c ti n bù p cho gia ình b o hi m cũng ương nhiên h t th i h n.
ngư i lao ng theo ch t tu t khi ngư i Trong khi ó, th i h n c a b o hi m xã h i
nh theo t ng trư ng h p ư c tính t khi ngư i lao ng óng phí
lao ng ch t là c
ã ư c pháp lu t v b o hi m xã h i xác b o hi m l n u tiên và t n t i trong su t
nh trư c. Vì v y m i ngư i lao ng u cu c i c a h (tr nh ng trư ng h p pháp
ư c hư ng ngang nhau v m c chi b o hi m lu t có quy nh khác).
Th chín, v r i ro ư c b o hi m:
theo t ng ch b o hi m nh t nh.
Th b y, v ngư i th c hi n vi c chi tr Trong b o hi m dân s , ch b o hi m các
t n th t do r i ro và ch ư c coi là r i ro khi
b o hi m:
Quan h b o hi m dân s mu n ư c hình ba y u t (hi m h a, nguy cơ ti m
h it
thành bao gi cũng ph i thông qua vi c kí k t n, t n th t b t thư ng). Vì v y, r i ro ư c
h p ng b o hi m gi a doanh nghi p b o b o hi m trong b o hi m dân s là nh ng s
hi m và ngư i tham gia b o hi m. Hay nói ki n có th x y ra ho c không x y ra. Tuy
nhiên, m c ích cơ b n c a b o hi m xã h i
m t cách khác, quan h b o hi m dân s chính
là nh m l p l i s bình n i s ng cho ngư i
là quan h gi a m t doanh nghi p b o hi m
v i ngư i ư c b o hi m mà căn c phát sinh lao ng khi i s ng c a h b xáo tr n do
quan h này là h p ng b o hi m. Vì v y, bi n c nh t nh làm gi m ho c m t thu
ngư i th c hi n vi c chi tr b o hi m là doanh nh p t lao ng nên òi h i v các y u t
nghi p ã nh n b o hi m. ó là các doanh c a bi n c trong b o hi m xã h i không kh t
tiêu chu n, i u ki n và ã ư c khe như b o hi m dân s . Vì v y, r i ro ư c
nghi p có
phép ho t ng v kinh doanh b o hi m bao b o hi m trong b o hi m xã h i còn bao g m
g m c doanh nghi p nư c ngoài có ho t ng các s ki n v n là quy lu t c a i ngư i và
t t y u s x y ra (ch ng h n như s già y u,
kinh doanh b o hi m t i Vi t Nam. Trong b o
hi m xã h i, cơ quan ư c Nhà nư c giao b nh t t, h t tu i lao ng và ngh hưu)./.
nhi m v th c hi n vi c chi tr b o hi m là
(1).Xem: i u 567 BLDS năm 2005.
các cơ quan n m trong h th ng b o hi m xã
(2).Xem: i u 12 Lu t kinh doanh b o hi m.
h i Vi t Nam bao g m: Cơ quan b o hi m xã
(3).Xem: Nguy n Văn Ph n và ng c San, “Tìm
h i c p t nh và tương ương, cơ quan b o b o hi m xã h i m i”, Nxb. Thành
hi u v ch
hi m xã h i c p huy n và tương ương. Các ph H Chí Minh, tr. 18.
cơ quan này có th tr c ti p th c hi n vi c chi (4).Xem: Tr n Quang Hùng và TS. M c Văn Ti n:
“ i m i chính sách b o hi m xã h i i v i ngư i
tr các ch b o hi m ho c thông qua h p
lao ng”, Nxb. Chính tr Qu c gia 1998, tr. 11.
ng v i các ơn v s d ng lao ng.
(5).Xem: “Giáo trình lu t lao ng Vi t Nam”, Nxb.
Th tám, v th i h n b o hi m: i h c Qu c gia Hà N i 1999, tr.312, 313.
B i b o hi m dân s v n là m t quan h (6).Xem: “Giáo trình b o hi m”. Trư ng i h c
phát sinh t h p ng nên th i h n b o hi m kinh t qu c dân Hà N i. Nxb. Th ng kê, 2000.
70 t¹p chÝ luËt häc sè 7/2007
nguon tai.lieu . vn
