Xem mẫu

  1. ®Æc san vÒ bLtThS n¨m 2003 ThS. NguyÔn ngäc Khanh * T rong B lu t t t ng hình s (BLTTHS) năm 2003, a v pháp lí c a ngư i bào ch a, vi c l a ch n ngư i bào ch a và các v n t c “ m b o quy n bào ch a c a b can, b cáo” trong ó ghi nh n: “B can, b cáo có quy n t bào ch a ho c nh ngư i khác bào khác liên quan n ngư i bào ch a ư c quy ch a”. Theo ó thì ch b can, b cáo m i có nh t i các i u 56, 57 và 58. V cơ b n, các quy n bào ch a, ngư i b t m gi không ph i là quy nh trong nh ng i u lu t này k th a i tư ng ư c bào ch a. i u 38 BLTTHS nh ng n i dung c a các i u 35, 36 và 37 năm 1988 quy nh v quy n và nghĩa v c a BLTTHS năm 1988, có s a i, b sung m t s ngư i b t m gi cũng ch ghi nh n ngư i b n i dung cho phù h p v i quy nh t i các i u t m gi có quy n trình bày l i khai, ư c ưa lu t khác có liên quan c a B lu t và phù h p ch ng c và yêu c u... mà không có quy n bào v i tinh th n i m i c a ng và Nhà nư c ta, ch a. phù h p v i các quy nh trên, các c bi t là ch trương c i cách tư pháp theo tinh quy nh v ngư i bào ch a không cp i th n Ngh quy t s 08-NQ/TƯ ngày 02/1/2002 tư ng ư c bào ch a là ngư i b t m gi . Theo c a B chính tr “V m t s nhi m v tr ng quy nh c a BLTTHS năm 2003, ngư i b t m tâm công tác tư pháp trong th i gian t i”. Trong gi “có quy n t bào ch a ho c nh ngư i khác bài vi t này chúng tôi xin trình bày nh ng i m bào ch a” (quy nh t i các i u 11 và 48). m i trong các quy nh t i các i u 56, 57, 58 Theo ó, t i các i u 56, 57, 58 ngư i b t m BLTTHS năm 2003 so v i các quy nh t i các gi ư c b sung vào nhóm i tư ng ư c i u 35, 36, 37 BLTTHS năm 1988. ó là bào ch a. S s a i, b sung này là hoàn toàn nh ng quy nh v i tư ng c a vi c bào h p lí và c n thi t b i ngư i b t m gi là ngư i ch a; th i i m tham gia t t ng c a ngư i bào b nghi th c hi n t i ph m (ngư i b b t trong ch a; quy n và nghĩa v c a ngư i bào ch a; trư ng h p kh n c p, ph m t i qu tang) ho c vi c l a ch n, thay i ngư i bào ch a và vi c là ngư i ã th a nh n hành vi ph m t i c a c p, thu h i gi y ch ng nh n bào ch a. mình (ngư i ph m t i t thú, u thú)... h là 1. V i tư ng c a vi c bào ch a i tư ng b (ho c s b ) truy c u trách nhi m So v i quy nh c a BLTTHS năm 1988, hình s . Vi c ghi nh n h có quy n t bào ch a BLTTHS năm 2003 quy nh i tư ng c a ho c nh ngư i khác bào ch a nh m t o i u vi c bào ch a r ng hơn. Theo quy nh c a BLTTHS năm 1988 ch có b can, b cáo m i * Gi ng viên Khoa lu t hình s có quy n bào ch a. i u 12 quy nh nguyên Trư ng i h c lu t Hà N i 34 T¹p chÝ luËt häc
  2. ®Æc san vÒ bLtThS n¨m 2003 ki n cho ngư i b t m gi b o v quy n l i cho nh này nh m b o m quy n t do, dân ch mình. Như v y, theo quy nh c a BLTTHS c a công dân, nâng cao trách nhi m c a các cơ năm 2003, các i tư ng ư c bào ch a bao quan ti n hành t t ng, góp ph n ch ng oan, sai g m: Ngư i b t m gi , b can và b cáo. trong t t ng hình s . 2. V th i i m tham gia t t ng c a 3. V quy n và nghĩa v c a ngư i bào ch a ngư i bào ch a Trong BLTTHS năm 1988, các quy n và Theo quy nh t i kho n 1 i u 38 nghĩa v c a ngư i bào ch a ư c quy nh t i BLTTHS năm 1988, ngư i bào ch a ư c i u 36. i u 58 BLTTHS năm 2003 ã k tham gia t t ng t khi kh i t b can. Trong th a nh ng n i dung c a i u 36 BLTTHS trư ng h p c n ph i gi bí m t i u tra v i các năm 1988, có s a i và b sung m t s quy n t i xâm ph m an ninh qu c gia thì vi n trư ng và nghĩa v c a ngư i bào ch a như sau: vi n ki m sát nhân dân quy t nh ngư i bào 3.1. Các quy n c a ngư i bào ch a ư c ch a tham gia t t ng t khi k t thúc i u tra. s a i, b sung Kho n 1 i u 58 BLTTHS năm 2003 cũng ghi - B sung quy n có m t khi l y l i khai c a nh n ngư i bào ch a có quy n tham gia t t ng ngư i b t m gi . ây là quy nh nh m m t khi kh i t b can. Bên c nh ó, do ghi nh n b o cho ngư i bào ch a th c hi n vi c bào quy n bào ch a c a ngư i b t m gi , kho n 1 ch a, b o v các quy n và l i ích h p pháp c a i u 58 b sung thêm quy nh: “Trong trư ng ngư i b t m gi . Theo quy nh c a BLTTHS h p b t ngư i theo quy nh t i i u 81 và năm 2003, ngư i b t m gi có quy n “t bào i u 82 c a B lu t này thì ngư i bào ch a ch a ho c nh ngư i khác bào ch a”. Quy nh tham gia t t ng t khi có quy t nh t m gi ”. ngư i bào ch a có quy n “có m t khi l y l i Theo quy nh này, k t th i i m ngư i b khai c a ngư i b t m gi ” là m t trong nh ng t m gi nh n ư c quy t nh t m gi h ã có m b o th c hi n nguyên t c m b o quy n quy n “t bào ch a ho c nh ngư i khác bào bào ch a c a ngư i b t m gi , b can, b cáo. ch a”. N u ngư i b t m gi nh lu t sư, bào Khi có m t trong cu c l y l i khai ngư i b t m ch a viên nhân dân ho c ngư i i di n h p gi , n u i u tra viên ng ý thì ngư i bào ch a pháp c a mình bào ch a cho mình thì cơ quan ư c h i ngư i b t m gi . ây là m t trong i u tra ph i t o i u ki n ngư i bào ch a nh ng bi n pháp ngư i bào ch a th c hi n tham gia t t ng, th c hi n vi c bào ch a, tr nhi m v c a mình; trư ng h p c n ph i gi bí m t i u tra v i các - B sung quy n ư c xem các biên b n v t i xâm ph m an ninh qu c gia thì vi n trư ng ho t ng t t ng có s tham gia c a mình và vi n ki m sát nhân dân quy t nh ngư i bào các quy t nh t t ng có liên quan n ngư i ch a tham gia t t ng t khi k t thúc i u tra. mà mình bào ch a. So v i i u 36 BLTTHS Như v y, BLTTHS năm 2003 quy nh năm 1988, ây là i m m i quan tr ng c a th i i m ngư i bào ch a có th tham gia t i u 58 BLTTHS năm 2003 v quy n c a t ng s m hơn (k t khi có quy t nh t m gi ) ngư i bào ch a. Theo quy nh t i i u 36 so v i quy nh trong BLTTHS năm 1988. Quy BLTTHS năm 1988, ngư i bào ch a ch có T¹p chÝ luËt häc 35
  3. quy n có m t trong cu c h i cung b can, n u h i cung ho c thay i a i m h i cung thì ư c i u tra viên ng ý thì ư c t câu h i cũng ph i báo cho ngư i bào ch a bi t. và có m t trong nh ng ho t ng i u tra khác. - B sung quy n thu th p tài li u, v t, T i i m a, kho n 2 i u 58 BLTTHS năm tình ti t liên quan n vi c bào ch a t ngư i b 2003 b sung quy n này nh m t o i u ki n t m gi , b can, b cáo, ngư i thân thích c a thu n l i cho ngư i bào ch a th c hi n t t nh ng ngư i này ho c t cơ quan, t ch c, cá nhi m v c a mình ng th i m b o tính nhân theo yêu c u c a ngư i b t m gi , b can, khách quan, chính xác c a các ho t ng i u b cáo n u không thu c bí m t Nhà nư c, bí tra và các biên b n ho t ng i u tra c a cơ m t công tác. quan i u tra; Ngư i bào ch a có quy n c l p thu th p - B sung quy n ngh cơ quan i u tra tài li u, v t, tình ti t liên quan n v án báo trư c v th i gian và a i m h i cung b chu n b lu n c cho bài bào ch a c a mình. can có m t khi h i cung b can. ây không ph i là ho t ng t t ng mà ơn M c dù t i kho n 2 i u 36 BLTTHS năm thu n là bi n pháp ngư i bào ch a th c hi n 1988 ã quy nh ngư i bào ch a có quy n “có nhi m v c a mình. Ngư i bào ch a có th thu m t khi h i cung b can” nhưng do không có th p tài li u, v t, tình ti t liên quan n vi c quy nh m b o cho ngư i bào ch a th c bào ch a thông qua vi c ti p xúc v i ngư i b hi n quy n này nên trong th c t ngư i bào t m gi , b can, b cáo, ngư i thân thích c a ch a g p không ít tr ng i t phía cơ quan i u nh ng ngư i này ho c thu th p t cơ quan, t tra như do không ư c báo trư c nên ngư i bào ch c, cá nhân theo yêu c u c a ngư i b t m ch a không bi t th i gian, a i m h i cung gi , b can, b cáo n u không thu c bí m t nhà thu x p công vi c tham d cu c h i cung. Khi nư c, bí m t công tác. ngư i bào ch a có th i gian tham d cu c - S a quy n “ ư c ưa ra ch ng c và h i cung thì l i không úng “l ch” c a cơ quan nh ng yêu c u” (t i kho n 2 i u 36 BLTTHS i u tra. Th m chí có khi ngư i bào ch a có năm 1988) thành quy n “ ư c ưa ra tài li u, m t t i nơi h i cung úng “l ch” h i cung, i u v t, yêu c u” ( i m kho n 2 i u 58 tra viên vi n lí do hoãn cu c h i cung, BLTTHS năm 2003). Quy nh t i i m n khi ngư i bào ch a không có m t ó m i kho n 2 i u 58 BLTTHS năm 2003 chính xác ti n hành h i cung. Ngư i bào ch a không th hơn quy nh t i kho n 3 i u 36 BLTTHS lúc nào cũng tr c cơ quan i u tra tham d năm 1988 b i l ngư i bào ch a không có cu c h i cung ư c. Kh c ph c tình tr ng ó, quy n thu th p ch ng c mà quy n này thu c i m b kho n 2 i u 58 BLTTHS năm 2003 v các cơ quan ti n hành t t ng, ngư i bào quy nh cho ngư i bào ch a có quy n ngh ch a ch ư c thu th p các tài li u, v t và cơ quan i u tra báo trư c v th i gian và a ưa ra cho các cơ quan ti n hành t t ng i m h i cung ngư i bào ch a thu x p công ch ng minh s vô t i c a ngư i b t m gi , b vi c có m t khi i u tra viên h i cung b can. can, b cáo ho c ch ng minh các tình ti t gi m Theo tinh th n ó, n u i u tra viên hoãn cu c nh trách nhi m hình s c a nh ng ngư i này. 36 T¹p chÝ luËt häc
  4. ®Æc san vÒ bLtThS n¨m 2003 Vi c nh ng tài li u, v t ó có th tr thành ngư i bào ch a ư c c h sơ và ư c ghi ch ng c trong v án hay không là do nh ng chép nh ng i u mà mình cho r ng c n thi t ngư i ti n hành t t ng có th m quy n quy t sau khi cơ quan i u tra ã k t thúc i u tra. nh trên cơ s xem xét các thu c tính c a i v i nh ng v án ơn gi n, ít h sơ, tài li u ch ng c . th i i m ngư i bào ch a ưa ra c n c, ít tình ti t c n ghi chép thì ngư i bào nh ng v t, tài li u, m c dù chúng có th có ch a có th c h sơ, ghi chép t i ch nh ng liên quan n v án nhưng nh ng v t, tài gì mình cho là c n thi t. Th c t có nh ng v li u ó chưa th ư c g i là ch ng c . B i v y, án h sơ v án bao g m quá nhi u bút l c, quá ch có th quy nh ngư i bào ch a có quy n nhi u v n c n nghiên c u, trong nh ng “ ưa ra v t, tài li u” ch không th quy nh kho ng th i gian có h n, ngư i bào ch a không ngư i bào ch a có quy n “ ưa ra ch ng c "; th c ư c h t và càng không th ghi chép - B sung quy n ư c g p ngư i ang b h t nh ng gì c n thi t. i m g kho n 2 i u 58 t m gi . ây là m t quy nh nh m m b o BLTTHS năm 2003 b sung cho ngư i bào cho vi c th c hi n quy n thu th p tài li u, ch a có quy n ư c “sao ch p nh ng tài li u v t, tình ti t liên quan n vi c bào ch a ã có trong h sơ v án liên quan n vi c bào ư c quy nh t i i m d kho n 2 i u 58 ch a”. Quy nh này t o i u ki n cho ngư i BLTTHS năm 2003. thu th p ư c tài li u, bào ch a thu th p tài li u, tình ti t chu n b cho v t, tình ti t liên quan n v án, n u i vi c bào ch a c a mình. Tuy nhiên, ngư i bào tư ng ư c bào ch a là ngư i b t m gi , ngư i ch a ch có th sao ch p nh ng tài li u nào có bào ch a có quy n ư c g p ngư i b t m gi . liên quan n vi c bào ch a c a h ch không Qua vi c g p ngư i ang b t m gi ngư i bào ư c sao ch p nh ng tài li u khác trong v án ch a còn có th giúp ngư i bào ch a v m t không liên quan n vi c bào ch a. Còn theo pháp lí, b o v các quy n và l i ích h p pháp quy nh t i kho n 2 i u 36 BLTTHS năm c a ngư i b t m gi . Khi g p ngư i b t m gi 1988 thì ngư i bào ch a có th ghi chép (nhưng ngư i bào ch a ph i tuân th các quy nh c a không ư c sao ch p) t t c nh ng gì mình cho pháp lu t v t m gi (Ngh nh s 89/N -CP là c n thi t. Quy nh như v y chưa th c s rõ ngày 07/11/1998 ban hành quy ch v t m gi , ràng, r t có th d n n tình tr ng ngư i bào t m giam); ch a vì m c ích cá nhân l i d ng quy nh - B sung quy n ư c sao ch p nh ng tài này c, ghi chép c nh ng v n không li u trong h sơ v án liên quan n vi c bào liên quan n vi c bào ch a; ch a sau khi k t thúc i u tra theo quy nh c a - S a i quy n “khi u n i các quy t nh pháp lu t. c a cơ quan ti n hành t t ng” thành quy n Theo quy nh t i kho n 2 i u 36 “khi u n i quy t nh, hành vi t t ng c a cơ BLTTHS năm 1988, ngư i bào ch a “ ư c c quan, ngư i có th m quy n ti n hành t t ng”. h sơ v án và ghi chép nh ng i u c n thi t Quy nh t i i m i kho n 2 i u 58 BLTTHS sau khi k t thúc i u tra”. Quy nh này còn có năm 2003 m r ng i tư ng có th b ngư i nh ng h n ch nh t nh. Pháp lu t cho phép bào ch a khi u n i. Bên c nh các quy t nh T¹p chÝ luËt häc 37
  5. c a các cơ quan ti n hành t t ng thì c nh ng b cáo mà mình ã m nh n n u không có lí do hành vi t t ng c a nh ng ngư i có th m quy n chính áng; ti n hành t t ng cũng có th b ngư i bào ch a - Không ư c ti t l bí m t mà mình bi t khi u n i. Ví d : Khi h i cung b can i u tra ư c trong khi làm nhi m v . viên ã c ý c n tr vi c ngư i bào ch a tham i v i các nghĩa v th nh t, th hai và d cu c h i cung mà không có lí do chính th ba c a ngư i bào ch a, t i kho n 3 i u 58 áng, ngư i bào ch a có quy n khi u n i v i BLTTHS năm 2003 b sung thêm c m t hành vi ó c a i u tra viên; “ngư i b t m gi ” vào trư c c m t “b can, b - T i i m k kho n 2 BLTTHS năm 2003, cáo” vì theo quy nh c a BLTTHS năm 2003, c m t “như c i m v th ch t ho c tâm th n” như ph n trên ã phân tích, ngư i b t m gi trong kho n 2 i u 36 BLTTHS 1988 ư c i cũng là i tư ng c a vi c bào ch a. iv i l i là “như c i m v tâm th n ho c th ch t”. nghĩa v th tư c a ngư i bào ch a, t i kho n 3 Ngoài nh ng quy n trên, t i kho n 2 i u 58 BLTTHS năm 2003, nghĩa v này i u 58 BLTTHS năm 2003 cũng ghi nh n ư c quy nh c th hơn. Kho n 3 i u 58 m t s quy n khác c a ngư i bào ch a gi ng BLTTHS năm 2003 cũng b sung thêm m t s như quy nh t i kho n 2 i u 36 BLTTHS nghĩa v cho ngư i bào ch a. Theo ó, ngư i năm 1988 như quy n ư c ngh thay i bào ch a có nh ng nghĩa v sau: ngư i ti n hành t t ng, ngư i giám nh, - S d ng m i bi n pháp do pháp lu t quy ngư i phiên d ch khi có căn c lu t nh; nh làm sáng t nh ng tình ti t xác nh quy n tham gia h i ( i u 36 BLTTHS năm ngư i b t m gi , b can, b cáo vô t i, nh ng 1988 quy nh là quy n “tham gia xét h i”), tình ti t làm gi m nh trách nhi m hình s c a tranh lu n t i phiên toà; quy n kháng cáo b n b can, b cáo. án, quy t nh c a toà án n u b cáo là ngư i Các bi n pháp pháp lu t quy nh cho chưa thành niên ho c ngư i có như c i m ngư i bào ch a th c hi n nhi m v c a v tâm th n ho c th ch t... mình là tham gia các cu c h i cung, tham gia 3.2. Các nghĩa v c a ngư i bào ch a vào các ho t ng i u tra khác, g p g ngư i ư c s a i, b sung b t m gi , b can, b cáo, ngư i thân thích c a Theo quy nh t i kho n 3 i u 36 nh ng ngư i này thu th p các tài li u, v t, BLTTHS năm 1988, ngư i bào ch a có tình ti t liên quan n vi c bào ch a ho c thu nh ng nghĩa v sau: th p tài li u, v t, tình ti t liên quan n vi c - S d ng m i bi n pháp do pháp lu t quy bào ch a t cơ quan, t ch c, cá nhân theo yêu nh làm sáng t nh ng tình ti t xác nh b c u c a ngư i b t m gi , b can, b cáo n u can, b cáo vô t i, nh ng tình ti t gi m nh không thu c bí m t nhà nư c, bí m t công tác. trách nhi m c a b can, b cáo; Ngư i bào ch a không ư c s d ng các bi n - Giúp b can, b cáo v m t pháp lí nh m pháp bào ch a trái pháp lu t như mua chu c, d b o v quy n và l i ích h p pháp c a h ; d ngư i làm ch ng, ngư i b h i, ngư i ti n - Không ư c t ch i bào ch a cho b can, hành t t ng... 38 T¹p chÝ luËt häc
  6. ®Æc san vÒ bLtThS n¨m 2003 Tuỳ theo m i giai o n t t ng, khi thu v n cho ngư i b t m gi , b can, b cáo h th p ư c tài li u, v t liên quan n v án th c hi n t t nh t các quy n c a mình trong t thì ngư i bào ch a có trách nhi m giao cho t ng b o v các quy n và l i ích h p pháp cơ quan i u tra, vi n ki m sát, toà án. Vi c c a h . Ví d , khi i u tra viên có nh ng hành giao nh n các tài li u, v t ó gi a ngư i vi xâm h i m t cách trái pháp lu t t i quy n và bào ch a và cơ quan ti n hành t t ng ph i l i ích h p pháp c a b can, ngư i bào ch a có ư c l p biên b n theo quy nh t i i u 95 th giúp b can khi u n i v i hành vi trái pháp c a BLTTHS năm 2003. lu t ó c a i u tra viên. Vi c giao tài li u, v t liên quan n vi c - Không ư c t ch i bào ch a cho ngư i bào ch a cho cơ quan i u tra, vi n ki m sát, b t m gi , b can, b cáo mà mình ã m nh n toà án là trách nhi m c a ngư i bào ch a. Pháp bào ch a n u không có lí do chính áng; lu t ghi nh n ngư i bào ch a có quy n thu th p - Tôn tr ng s th t và pháp lu t; không các v t, tài li u liên quan n vi c bào ch a ư c mua chu c, cư ng ép ho c xúi gi c nh m t o i u ki n cho ngư i bào ch a hoàn ngư i khác khai báo gian d i, cung c p tài thành nhi m v c a mình là bào ch a, b o v li u sai s th t. các quy n và l i ích h p pháp c a ngư i b t m Khi tham gia t t ng b o v các quy n gi , b can, b cáo ch không ph i thu th p các và l i ích h p pháp c a ngư i b t m gi , b tài li u, v t liên quan n v án nh m m c can, b cáo ngư i bào ch a có nghĩa v tôn ích riêng nào khác c a ngư i bào ch a, b i tr ng s th t và pháp lu t. H ch ư c s d ng v y, khi thu th p ư c các tài li u, v t liên các bi n pháp h p pháp th c hi n vi c bào quan n v án ngư i bào ch a có trách nhi m ch a, không ư c bóp méo s th t c a v án, giao cho các cơ quan ti n hành t t ng. Tuỳ bi n không thành có, bi n có thành không; h t ng giai o n t t ng, nh ng tài li u, v t ó ph i tôn tr ng và tri t tuân th các quy nh s ư c giao cho cơ quan i u tra, vi n ki m sát c a pháp lu t và không ư c mua chu c, cư ng ho c toà án. Vi c giao nh n các tài li u, vt ép ho c xúi gi c ngư i khác khai báo gian d i, ó gi a ngư i bào ch a và cơ quan ti n hành t cung c p các tài li u sai s th t cho các cơ quan t ng ph i ư c l p biên b n theo quy nh t i ti n hành t t ng. i u 95 c a BLTTHS năm 2003. - Có m t theo gi y tri u t p c a toà án. - Giúp ngư i b t m gi , b can, b cáo v Thông thư ng, ngư i bào ch a tham gia m t pháp lí nh m b o v quy n l i và l i ích phiên toà sơ th m b o v quy n và l i ích h p pháp c a h . h p pháp c a b cáo. N u v án ư c xét x Nghĩa v c a ngư i bào ch a trong t t ng c p phúc th m mà có liên quan n b cáo h hình s không ch nh m bào ch a cho ngư i b nh n bào ch a, toà án xét x phúc th m s tri u t m gi , b can, b cáo mà v i tư cách là ngư i t p ngư i bào ch a tham gia phiên toà. i v i hi u bi t pháp lu t h còn ph i giúp ngư i b th t c giám c th m và tái th m, ch trong t m gi , b can, b cáo v m t pháp lí nh m b o nh ng trư ng h p c n thi t thì toà án m i tri u v quy n l i và l i ích h p pháp c a h như tư t p ngư i bào ch a. Khi ư c tri u t p b t c T¹p chÝ luËt häc 39
  7. c p xét x nào ngư i bào ch a có nghĩa v có ngư i bào ch a khi “làm trái pháp lu t”, c th m t theo gi y tri u t p. Vi c có m t t i toà án là: “Ngư i bào ch a làm trái pháp lu t thì tuỳ theo gi y tri u t p c a toà án v a là nghĩa v , theo tính ch t, m c vi ph m mà b thu h i v a là quy n c a ngư i bào ch a. H ph i có gi y ch ng nh n ngư i bào ch a, x lí k lu t, m t theo gi y tri u t p c a toà án th c hi n x ph t hành chính ho c b truy c u trách nhi m v bào ch a c a mình và ng th i h nhi m hình s , n u gây thi t h i thì ph i b i cũng ư c có m t t i phiên toà th c hi n thư ng theo quy nh c a pháp lu t". quy n tham gia xét h i, tranh lu n t i phiên toà 4. Vi c l a ch n, thay i ngư i bào ch a theo quy nh t i i m h kho n 2 i u 58 Gi ng như i u 37 BLTTHS năm 1988, BLTTHS năm 2003. i u 57 BLTTHS năm 2003 quy nh quy n - Không ư c ti t l bí m t i u tra mà l a ch n, thay i ngư i bào ch a thu c v mình bi t ư c khi th c hi n vi c bào ch a; ngư i có quy n bào ch a ( ó là b can, b cáo không ư c s d ng tài li u ã ghi chép, sao và b sung thêm ngư i b t m gi ) ho c ngư i ch p trong h sơ v án vào m c ích xâm i di n h p pháp c a h . Trong nh ng trư ng ph m l i ích c a nhà nư c, quy n, l i ích h p h p b can, b cáo b truy c u v t i theo khung pháp c a cơ quan, t ch c và cá nhân. hình ph t có m c cao nh t là t hình ư c quy BLTTHS ghi nh n ngư i bào ch a có nh t i BLHS ho c b can, b cáo là ngư i chưa quy n có m t khi l y l i khai ngư i b t m gi , thành niên, ngư i có như c i m v tâm th n h i cung b can, có m t trong các ho t ng ho c th ch t, n u b can, b cáo ho c ngư i i i u tra khác thu th p các thông tin c n thi t di n h p pháp c a h không m i ngư i bào cho vi c bào ch a c a mình. Trong quá trình ch a thì theo quy nh t i kho n 2 i u 37 tham d các ho t ng i u tra, ngư i bào ch a BLTTHS năm 1988, cơ quan i u tra, vi n có th bi t ư c nh ng bí m t i u tra, theo quy ki m sát ho c toà án ph i yêu c u oàn lu t sư nh t i kho n 3 i u 58 BLTTHS năm 2003, c ngư i bào ch a cho h . Quy nh này t i ngư i bào ch a không ư c ti t l nh ng bí i u 57 BLTTHS năm 2003 ư c s a i l i là m t i u tra mà mình bi t. Sau khi k t thúc i u trong nh ng trư ng h p k trên, n u b can, b tra, ngư i bào ch a có quy n c, ghi chép và cáo ho c ngư i i di n h p pháp c a h không sao ch p nh ng tài li u trong h sơ v án liên m i ngư i bào ch a thì cơ quan i u tra, vi n quan n vi c bào ch a, h ch ư c phép s ki m sát ho c toà án ph i yêu c u oàn lu t sư d ng nh ng tài li u, tình ti t ó cho m c ích phân công văn phòng lu t sư c ngư i bào ch a bào ch a cho b can, b cáo mà không ư c s cho h ho c ngh U ban M t tr n t qu c d ng vào m c ích xâm ph m l i ích c a Nhà Vi t Nam, t ch c thành viên c a M t tr n c nư c, quy n, l i ích h p pháp c a cơ quan, t ngư i bào ch a cho thành viên c a t ch c ch c và cá nhân. mình. Quy nh này c th hơn so v i quy nh Ngoài vi c quy nh nghĩa v c a ngư i t i i u 37 BLTTHS năm 1988 và phù h p v i bào ch a, t i kho n 4 i u 58 BLTTHS năm quy nh t i Pháp l nh lu t sư năm 2002. 2003 còn quy nh quy n, trách nhi m c a i v i vi c l a ch n ngư i bào ch a cho 40 T¹p chÝ luËt häc
  8. ®Æc san vÒ bLtThS n¨m 2003 ngư i b t m gi , b can, b cáo là ngư i chưa nh n ngư i bào ch a. B i v y, trong th c t , thành niên ư c quy nh t i i u 305 nhi u trư ng h p ngư i bào ch a g p r t BLTTHS năm 2003 như sau: nhi u khó khăn trong vi c xin c p gi y Ngư i i di n h p pháp c a ngư i b ch ng nh n ngư i bào ch a. Kh c ph c h n t m gi , b can, b cáo là ngư i chưa thành ch ó, kho n 4 i u 56 BLTTHS năm 2003 niên có th l a ch n ngư i bào ch a ho c t quy nh v vi c c p gi y ch ng nh n ngư i mình bào ch a cho ngư i b t m gi , b can, bào ch a như sau: b cáo. Trong trư ng h p b can, b cáo là “Trong th i h n 3 ngày, k t ngày nh n ngư i chưa thành niên ho c ngư i i di n ư c ngh c a ngư i bào ch a kèm theo h p pháp c a h không l a ch n ư c ngư i gi y t liên quan n vi c bào ch a, cơ quan bào ch a thì cơ quan i u tra, vi n ki m sát i u tra, vi n ki m sát, toà án ph i xem xét, ho c toà án ph i yêu c u oàn lu t sư phân c p gi y ch ng nh n ngư i bào ch a h công văn phòng lu t sư c ngư i bào ch a th c hi n vi c bào ch a. N u t ch i c p cho h ho c ngh U ban M t tr n t qu c gi y ch ng nh n thì ph i nêu rõ lí do. Vi t Nam, t ch c thành viên c a M t tr n i v i trư ng h p t m gi ngư i thì c ngư i bào ch a cho thành viên c a t trong th i h n 24 gi , k t khi nh n ư c ch c mình. ngh c a ngư i bào ch a kèm theo gi y t So v i quy nh t i i u 275 BLTTHS liên quan n vi c bào ch a, cơ quan i u năm 1988, quy nh t i i u 305 BLTTHS tra ph i xem xét, c p gi y ch ng nh n ngư i năm 2003 quy nh c th hơn v th t c c bào ch a h th c hi n vi c bào ch a. ngư i bào ch a cho ngư i b t m gi , b can, N u t ch i c p gi y ch ng nh n thì ph i b cáo là ngư i chưa thành niên theo tinh nêu rõ lí do”. th n Pháp l nh lu t sư năm 2002. So v i quy nh t i i u 35 BLTTHS 5. V vi c c p, thu h i gi y ch ng năm 1988, quy nh t i i u 56 BLTTHS nh n ngư i bào ch a năm 2003 có m t s i m s a i, b Trong BLTTHS năm 1988 vi c c p gi y sung là: ch ng nh n cho ngư i bào ch a ư c quy - Ch quy nh chung th m quy n c p, nh t i kho n 4 i u 35. Theo ó, th thu h i gi y ch ng nh n ngư i bào ch a trư ng cơ quan i u tra, vi n trư ng vi n thu c v cơ quan i u tra, vi n ki m sát, toà ki m sát, chánh án toà án ho c h i ng xét án mà không quy nh c th thu c v th x c p gi y ch ng nh n ngư i bào ch a trư ng cơ quan i u tra, vi n trư ng vi n trong v án h th c hi n nhi m v c a ki m sát, chánh án toà án và h i ng xét x mình. i u 35 ch quy nh v th m quy n như kho n 4 i u 35 BLTTHS năm 1988. c p gi y ch ng nh n ngư i bào ch a mà cơ quan i u tra, vi n ki m sát, toà án, th m không quy nh trách nhi m c a nh ng quy n c p gi y ch ng nh n ngư i bào ch a ngư i có th m quy n c p gi y ch ng nh n c th ư c quy nh t i các i u lu t khác ngư i bào ch a, th i h n c p gi y ch ng c a B lu t như i u 36, i u 37 và i u 38 T¹p chÝ luËt häc 41
  9. BLTTHS năm 2003. C th là cơ quan nh th i h n c p gi y ch ng nh n ngư i i u tra, th m quy n c p gi y ch ng nh n bào ch a ng n hơn nh ng trư ng h p bình thu c v th trư ng và phó th trư ng cơ thư ng t o i u ki n cho ngư i bào ch a quan i u tra khi ư c phân công i u tra v s m ư c tham gia t t ng, k p th i b o v án hình s (các kho n 2, 3 i u 36); vi n các quy n và l i ích h p pháp c a ngư i b ki m sát, th m quy n thu c v vi n trư ng và t m gi ; phó vi n trư ng vi n ki m sát khi ư c phân Qua phân tích trên, có th ưa ra m t s công th c hành quy n công t và ki m sát vi c k t lu n sau: tuân theo pháp lu t trong ho t ng t t ng i + Các quy nh v ngư i bào ch a trong v i v án hình s (các kho n 2, 3 i u 37); BLTTHS năm 2003 là s k th a có ch n toà án, th m quy n thu c v chánh án và phó l c các quy nh c a BLTTHS năm 1988 v chánh án toà án khi ư c phân công gi i v n này; quy t, xét x v án hình s (các kho n 2, 3 + Các quy nh v ngư i bào ch a ư c i u 38) và th m phán gi ch c v chánh toà, s a i, b sung theo hư ng ghi nh n th i phó chánh toà toà phúc th m Toà án nhân dân i m tham gia t t ng c a ngư i bào ch a t i cao (kho n 3 i u 39); s m hơn, m r ng thêm quy n cho ngư i - Kho n 4 i u 56 BLTTHS năm 2003 bào ch a (như quy n có m t khi l y l i khai quy nh rõ trách nhi m c a cơ quan i u ngư i b t m gi , quy n ư c thu th p tài tra, vi n ki m sát và toà án là trong th i li u, v t, tình ti t liên quan n vi c bào h n 03 ngày, k t ngày nh n ư c ngh ch a t ngư i b t m gi ...) và quy nh c c a ngư i bào ch a kèm theo gi y t liên th hơn trách nhi m c a ngư i bào ch a khi quan n vi c bào ch a ph i xem xét, c p tham gia t t ng hình s . BLTTHS năm gi y ch ng nh n cho h . Trong trư ng h p 2003 cũng quy nh rõ hơn trách nhi m c a t ch i c p gi y ch ng nh n thì ph i nêu rõ các cơ quan ti n hành t t ng trong vi c t o lí do; i u ki n cho ngư i bào ch a tham gia t - Kho n 4 i u 56 b sung trư ng h p c p gi y ch ng nh n ngư i bào ch a trong t ng, góp ph n b o m th c hi n nguyên trư ng h p t m gi ngư i. Theo ó, i v i t c b o m quy n bào ch a c a ngư i b trư ng h p t m gi ngư i, n u ngư i b t m t m gi , b can, b cáo; gi m i ngư i bào ch a thì trong th i h n 24 + Các quy nh c a BLTTHS v ngư i gi , k t khi nh n ư c ngh c a ngư i bào ch a ư c s a i, b sung phù h p v i bào ch a kèm theo gi y t liên quan n các quy nh khác có liên quan c a vi c bào ch a, cơ quan i u tra ph i xem BLTTHS, c a Pháp l nh lu t sư năm 2002 xét, c p gi y ch ng nh n ngư i bào ch a và phù h p v i tinh th n Ngh quy t s 08- h th c hi n vi c bào ch a. N u t ch i c p NQ/TƯ ngày 02/1/2002 c a B chính tr gi y ch ng nh n thì ph i nêu rõ lí do. i “V m t s nhi m v tr ng tâm công tác tư v i trư ng h p t m gi ngư i, BLTTHS quy pháp trong th i gian t i”./. 42 T¹p chÝ luËt häc
nguon tai.lieu . vn