Xem mẫu
- th«ng tin
ThS. NguyÔn Hång H¶i *
V i t Nam là qu c gia có truy n th ng pháp
lu t v tôn tr ng và th c hi n quy n tr
em, ngay t b n Hi n pháp u tiên ra i
Lu t này như sau:
1. Lu t BVCS&GDTE năm 2004 ã m
r ng hơn v cơ c u cho phù h p v i i
trong năm u c a ch Nhà nư c ta - năm tư ng i u ch nh và m c ích i u ch nh.
1946 cho n Hi n pháp năm 1992 hi n hành, Lu t này ư c cơ c u thành 5 chương 60
quy n tr em t n t i như m t ch nh hoàn i u. Ngoài ra, xu t phát t yêu c u c a th c
(1)
ch nh. Vi t Nam cũng là nư c u tiên ti n công tác b o v , chăm sóc và giáo d c
châu Á, nư c th hai trên th gi i phê chu n tr em và b o v t t hơn quy n c a tr em
Công ư c c a Liên h p qu c v quy n tr em có hoàn c nh c bi t, l n u tiên vi c b o
vào ngày 20/2/1990 mà không b o lưu b n v , chăm sóc và giáo d c i tư ng tr em
công ư c v quy n con ngư i có n i dung toàn này ã ư c quy nh thành m t ch nh
di n v quy n tr em này. ng th i th c trong m t chương c l p (chương IV).
hi n t t hơn v n này, Qu c h i nư c 2. Ph m vi i u ch nh, i tư ng áp d ng
CHXHCN Vi t Nam khoá VIII ã ban hành Lu t BVCS&GDTE năm 2004 r ng hơn và c
Lu t b o v , chăm sóc và giáo d c tr em (Lu t th hơn Lu t BVCS&GDTE năm 1991. i m
BVCS&GDTE) vào ngày 12/8/1991 v i 5 n i b t là Lu t BVCS&GDTE năm 2004 ã
chương 26 i u. Tr i qua hơn 10 năm thi hành, quy nh ph m vi i u ch nh bao g m các
Lu t này ã có vai trò tích c c trong vi c b o quy n cơ b n, b n ph n c a tr em; trách
v , chăm sóc và giáo d c th h tương lai c a nhi m c a gia ình, Nhà nư c và xã h i trong
t nư c, l p ngư i k t c s nghi p xây d ng vi c b o v , chăm sóc và giáo d c tr em
và b o v t qu c. Tuy nhiên, cùng v i s phát (kho n 1 i u 2). ng th i, Lu t này áp d ng
tri n m nh m c a các i u ki n kinh t - xã cho t t c các cơ quan, t ch c, gia ình, cá
h i theo cơ ch kinh t th trư ng nhi u v n nhân Vi t Nam k c các t ch c nư c ngoài
b t c p ã phát sinh trong th c ti n áp d ng, ho t ng trên lãnh th Vi t Nam, ngư i nư c
b i v y, Lu t BVCS&GDTE năm 1991 òi h i ngoài cư trú t i Vi t Nam; trong trư ng h p i u
c n ph i có nh ng s a i, b sung k p th i. áp ư c qu c t mà CHXHCN Vi t Nam kí k t
ng các yêu c u khách quan c a công tác b o v , ho c gia nh p có quy nh khác thì áp d ng quy
chăm sóc và giáo d c tr em trong giai o n m i, nh c a i u ư c qu c t ó (kho n 2 i u 2).
trên cơ s k th a Lu t BVCS&GDTE năm 3. Lu t BVCS&GDTE năm 2004 còn gi i
1991, Qu c h i nư c CHXHCN Vi t Nam khoá thích m t s t ng m i ho c các t ng
XI ã thông qua Lu t BVCS&GDTE năm
2004 vào ngày 15/6/2004. Qua nghiên c u, * Gi ng viên Khoa lu t dân s
chúng tôi xin gi i thi u m t s i m m i c a Trư ng i h c lu t Hà N i
T¹p chÝ luËt häc sè 4/2004 73
- th«ng tin
thư ng có s vi n d n không th ng nh t trong ư c quy nh c th ( i u 8). Trong ó, y
quá trình áp d ng Lu t BVCS&GDTE năm ban dân s , gia ình và tr em là “cơ quan giúp
1991. i u 3 Lu t BVCS&GDTE năm 2004 ã Chính ph th c hi n th ng nh t qu n lí nhà
gi i thích c th các thu t ng : "Tr em có nư c v b o v , chăm sóc và giáo d c tr em
hoàn c nh c bi t", "tr em lang thang", "gia theo ch c năng, nhi m v , quy n h n c a
ình thay th ", "cơ s tr giúp tr em". c mình; ch trì ph i h p v i các b , cơ quan
bi t, i u 40 Lu t này ã xác nh c th các ngang b , cơ quan thu c Chính ph , M t tr n
trư ng h p ư c coi là tr em có hoàn c nh c t qu c Vi t Nam và các t ch c thành viên
bi t các cá nhân, cơ quan, t ch c có liên c a M t tr n t qu c trong vi c b o v , chăm
quan th c hi n vi c b o v , chăm sóc và giáo sóc và giáo d c tr em”. Quy nh trên ư c c
d c theo quy nh c a Lu t, bao g m: Tr m th hoá thành trách nhi m c a cơ quan, t ch c
côi không nơi nương t a, tr em b b rơi; tr trong công tác b o v , chăm sóc và giáo d c tr
em khuy t t t, tàn t t; tr em là n n nhân c a em ( i u 33), trách nhi m c a M t tr n t qu c
ch t c hoá h c; tr em nhi m HIV/AIDS; tr Vi t Nam và các t ch c thành viên c a M t
em ph i làm vi c n ng nh c, nguy hi m, ti p tr n ( i u 34), trách nhi m c a cơ quan thông
xúc v i ch t c h i; tr em ph i làm vi c xa tin tuyên truy n ( i u 35), trách nhi m c a cơ
gia ình; tr em lang thang; tr em b xâm h i quan b o v pháp lu t ( i u 36), trách nhi m
tình d c; tr em nghi n ma túy; tr em vi ph m c a nhà nư c ( i u 37).
pháp lu t. 5. s nghi p b o v , chăm sóc và giáo
Bên c nh ó, nh m t o chu n m c pháp lí d c tr em có ư c nh ng i u ki n v t ch t
trong ng x i v i tr em, giúp các cơ quan, c n thi t, l n u tiên Lu t BVCS&GDTE quy
t ch c, cá nhân có th m quy n xác nh úng nh rõ ngu n tài chính cho công tác b o v ,
hành vi trái pháp lu t b o v quy n và l i chăm sóc và giáo d c tr em không ch có ngân
ích chính áng cho tr em b xâm h i, i u 4 sách nhà nư c mà còn ư c huy ng t các
Lu t này cũng ã quy nh c th 10 hành vi b ngu n vi n tr qu c t , ng h c a các cơ
nghiêm c m trong b o v , chăm sóc và giáo quan, t ch c, cá nhân trong nư c, nư c
d c tr em. ngoài và các ngu n thu nh p h p pháp khác
4. Nguyên t c, b o v , chăm sóc và giáo ( i u 9). T o cơ s pháp lí cho vi c hình thành
d c tr em không ph i là trách nhi m c a riêng các ngu n tài chính ngoài ngân sách nhà nư c,
m t cơ quan, t ch c, cá nhân nào mà là trách Lu t quy nh các lo i hình qu b o tr tr em
nhi m chung c a toàn xã h i ã ư c th hi n ( i u 39), b o tr các ho t ng vì s nghi p
rõ hơn trong Lu t BVCS&GDTE năm 2004 b o v , chăm sóc và giáo d c tr em ( i u 38)
b ng vi c t o cơ s pháp lí c n thi t v xác như là hai lo i hình trách nhi m chính th c b o
nh trách nhi m c a t ng cá nhân, cơ quan, t v , chăm sóc và giáo d c tr em Vi t Nam.
ch c h u quan trong vi c b o v , chăm sóc và Ngoài ra, thu hút s ng h v tinh th n
giáo d c tr em. Trách nhi m c a Chính ph , và v t ch t c a c ng ng qu c t trong s
y ban dân s , gia ình và tr em, các b , nghi p b o v , chăm sóc và giáo d c tr em
ngành có liên quan, chính quy n a phương ã Vi t Nam, i u 10 Lu t này cũng ã quy nh
74 T¹p chÝ luËt häc sè 4/2004
- th«ng tin
v h p tác qu c t trong b o v , chăm sóc và c n thông tin phù h p v i s phát tri n c a tr
giáo d c tr em, trong ó nh n m nh: “Nhà em, ư c bày t ý ki n, nguy n v ng v nh ng
nư c có chính sách m r ng h p tác qu c t v v n mình quan tâm”.
b o v , chăm sóc và giáo d c tr em v i các 7. B n ph n c a tr em i v i b n thân,
nư c, t ch c qu c t trên cơ s bình ng, tôn gia ình, xã h i và t nư c ã ư c quy nh
tr ng ch quy n, phù h p v i pháp lu t m i rõ và y hơn trong Lu t BVCS&GDTE
nư c và thông l qu c t ”. i u lu t này cũng năm 2004. Theo i u 21 Lu t này, ngoài vi c
quy nh c th các n i dung h p tác qu c t v ti p t c quy nh các b n ph n c a tr em ư c
b o v , chăm sóc và giáo d c tr em. quy nh t i i u 13 Lu t BVCS&GDTE năm
6. Bên c nh vi c k th a các quy nh v 1991, b sung thêm m t s b n ph n m i c a
quy n cơ b n c a tr em trong Lu t tr em như: B n ph n kính tr ng th y giáo, cô
BVCS&GDTE năm 1991, Lu t BVCS&GDTE giáo, giúp ngư i khuy t t t, ngư i g p hoàn
năm 2004 c th hoá và m r ng hơn các c nh khó khăn theo kh năng c a mình (kho n
quy n này thành các i u lu t c th như: 1 i u 21), b n ph n yêu lao ng, giúp gia
Quy n ư c khai sinh và có qu c t ch ( i u ình làm nh ng vi c v a s c mình (kho n 3
11), quy n ư c chăm sóc, nuôi dư ng ( i u i u 21), b n ph n s ng khiêm t n, trung th c
12), quy n s ng chung v i cha m ( i u 13), và có o c; tôn tr ng pháp lu t tuân theo n i
quy n ư c tôn tr ng, b o v tính m ng, thân quy c a nhà trư ng; th c hi n n p s ng văn
th , nhân ph m và danh d ( i u 14), quy n minh, gia ình văn hoá; tôn tr ng, gi gìn b n
ư c chăm sóc s c kh e ( i u 15), quy n s c văn hoá dân t c (kho n 4 i u 21)...
ư c h c t p ( i u 16), quy n vui chơi, gi i trí, c bi t, nâng cao trách nhi m c a tr
ho t ng văn hoá, ngh thu t, th d c, th em i v i quá trình hình thành và phát tri n
thao, du l ch ( i u 17), quy n có tài s n ( i u nhân cách c a b n thân, trách nhi m i v i gia
19)…Trong ó, có m t s quy nh m i như ình và xã h i, Lu t BVCS&GDTE năm 2004
trư c ây Lu t BVCS&GDTE năm 1991 ch ã quy nh c th t i i u 22 nh ng vi c tr
quy nh khuy n khích và t o i u ki n tr em không ư c làm như:
em phát tri n năng khi u (kho n 3 i u 10) thì - T ý b h c, b nhà s ng lang thang;
nay Lu t BVCS&GDTE năm 2004 ã quy xâm ph m tính m ng, thân th , nhân ph m,
nh rõ hơn là: “Tr em có quy n phát tri n danh d , tài s n c a ngư i khác; gây r i tr t
năng khi u. M i năng khi u c a tr em u t công c ng;
ư c khuy n khích và t o i u ki n thu n l i - ánh b c, s d ng rư u bia, thu c lá, ch t
phát tri n” ( i u 18). tr em có th tham kích thích có h i cho s c kho ;
gia vào th i i xã h i thông tin hi n nay và - Trao i, s d ng văn hoá ph m có n i
tham gia tr c ti p ho c gián ti p vào các ho t dung kích ng b o l c, i tr y; s d ng
ng xã h i, Lu t BVCS&GDTE năm 2004 ã chơi ho c chơi trò chơi có h i cho s phát tri n
quy nh b sung quy n ư c ti p c n thông lành m nh.
tin, bày t ý ki n và tham gia ho t ng xã h i 6. Chương III Lu t BVCS&GDTE năm
( i u 20), trong ó “tr em có quy n ư c ti p 1991 quy nh v trách nhi m c a gia ình, nhà
T¹p chÝ luËt häc sè 4/2004 75
- th«ng tin
trư ng, Nhà nư c và xã h i trong b o v , chăm ch c thu c Chính ph , phi chính ph (xem các
sóc và giáo d c tr em còn thi u tính c th , i u 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32).
h u h t m i d ng l i nguyên t c chung, d n 7. L n u tiên, Lu t BVCS&GDTE năm
n vi c v n d ng trên th c t còn g p nhi u 2004 ã quy nh y và c th như m t ch
khó khăn. kh c ph c vư ng m c này, Lu t nh hoàn ch nh v b o v , chăm sóc và giáo
BVCS&GDTE năm 2004 quy nh trách d c tr em có hoàn c nh c bi t - i tư ng
nhi m b o v , chăm sóc và giáo d c tr em tr em b xâm h i ho c c n ư c b o v , chăm
theo t ng quy n cơ b n c a tr em và theo t ng sóc và giáo d c ch y u trong th c ti n i
v trí, ch c năng, nhi m v c a các cá nhân, cơ s ng xã h i hi n nay (chương IV t i u 40
quan, t ch c có th m quy n. n i u 58).
th c hi n các quy n cơ b n c a tr em, Lu t m i quy nh rõ chính sách c a Nhà
Lu t BVCS&GDTE năm 2004 quy nh rõ nư c i v i tr em có hoàn c nh c bi t
trách nhi m ăng kí khai sinh thu c v cha m ( i u 42), các hình th c tr giúp các i tư ng
và y ban nhân dân có th m quy n, tr em c a tr em này. Nh m t o i u ki n cho các cơ
h nghèo ư c mi n l phí ăng kí khai sinh quan, t ch c, cá nhân mu n thành l p cơ s tr
( i u 23); trách nhi m chăm sóc, nuôi dư ng giúp tr em, cũng như các cơ s tr giúp này
thu c v cha m ho c ngư i giám h , các cơ ho t ng theo úng m c ích vì tr em và theo
quan, t ch c h u quan có trách nhi m giúp quy nh c a pháp lu t, Lu t BVCS&GDTE
cha m ho c ngư i giám h th c hi n quy n
năm 2004 cũng ã quy nh c th i u ki n
này khi h có yêu c u ( i u 24); trách nhi m
thành l p cơ s tr giúp tr em ( i u 44), th
b o m cho tr em s ng chung v i cha m
t c thành l p, ch m d t cơ s tr giúp tr em
trư c h t thu c trách nhi m c a cha m , trong
(các i u 45, 46, 47), nhi m v , quy n h n và
trư ng h p cha, m ang ch p hành hình ph t
các ho t ng khác có liên quan n cơ s tr
tù trong tr i giam mà tr em không có nơi
giúp tr em (các i u 48, 49, 50). Do tr em
nương t a thì u ban nhân dân t ch c vi c
có hoàn c nh c bi t, có hoàn c nh khác
chăm sóc, nuôi dư ng tr em t i gia ình thay
nhau, phù h p v i c thù này, nh m m c
th ho c t i cơ s tr giúp tr em ( i u 25);
ích b o v , chăm sóc và giáo d c t t nh t tr
trách nhi m b o v tính m ng, thân th , nhân
ph m, danh d , trách nhi m b o v s c kho , em có hoàn c nh c bi t, Lu t
trách nhi m b o m quy n ư c h c t p, trách BVCS&GDTE năm 2004 cũng ã quy nh
nhi m b o m i u ki n vui chơi, gi i trí, ho t c th vi c b o v , chăm sóc và giáo d c i
ng văn hoá ngh thu t, th d c, th thao, du v i t ng i tư ng tr em có hoàn c nh c
l ch, tr em b o m quy n phát tri n năng bi t (t i u 51 n i u 58)./.
khi u, tr em b o m quy n dân s , trách
(1).Xem: - Nguy n ình L c, "Hi n pháp nư c
nhi m b o m quy n ư c ti p c n thông tin, CHXHCN Vi t Nam năm 1992 v quy n tr em", Vi n
bày t ý ki n và tham gia ho t ng xã h i khoa h c pháp lí B tư pháp,
thu c v trách nhi m chung c a c cha m , - "B o v quy n tr em trong pháp lu t Vi t
ngư i giám h , gia ình, cơ quan Nhà nư c, t Nam". Nxb. Giáo d c. 1996.
76 T¹p chÝ luËt häc sè 4/2004
nguon tai.lieu . vn
