- Trang Chủ
- Báo cáo khoa học
- Báo cáo nghiên cứu khoa học: Từ vụ án Lã Văn Ba - Bàn thêm về điểm k khoản 1 Điều 104 và Điều 257 Bộ luật Hình sự năm 1999
Xem mẫu
- Từ vụ án Lã Văn Ba - Bàn thêm về điểm k khoản
1 Điều 104 và Điều 257 Bộ luật Hình sự năm 1999
TRỊNH TIẾN VIỆT
Khoa Luật ĐHQG Hà Nội
I. NỘI DUNG VỤ ÁN
Nội dung vụ án được đăng tải trên Tạp chí Tòa án
nhân dân số 9/2001 của tác giả Võ Tề – Tòa án nhân
dân thành phố Hải Phòng. Chúng tôi xin tóm tắt lại
nội dung như sau:
Thực hiện thông báo của UBND xã Thanh Lương,
huyện Vĩnh Bảo, Hải Phòng, ngày 7-6-1995 Công an
xã Thanh Lương đã giao nhiệm vụ cho tổ bảo vệ
gồm: Lê Đăng Thông, Lê Đăng Huân, Đinh Văn
Tạch và Đỗ Văn Ngô do anh Lê Đăng Thông làm tổ
trưởng, trông coi đồng lúa và hoa màu của xã.
Khoảng 10 giờ cùng ngày, tổ bảo vệ phát hiện Lã
Văn Ba thả 500 con vịt vào khu ruộng lúa chín của
- thôn. Tổ bảo vệ yêu cầu Lã Văn Ba lùa đàn vịt về trụ
sở UBND xã Thanh Lương để giải quyết. Khi đến
ngõ nhà anh Khúc Văn Nhâm thì đàn vịt chạy vào
sân nhà anh Nhâm. Anh Đỗ Văn Ngô dùng cây thuốc
lào vụt xuống sân để đuổi đàn vịt ra khỏi sân, vịt sợ
chạy xô đẩy lên nhau, thấy vậy ông Lã Văn Hóa (chú
ruột của Lã Văn Ba) đang đứng ở ngõ đã túm cổ áo
anh Thông chửi bới, gây sự. Còn Lã Văn Ba chạy lại
giữ tay anh Ngô. Anh Ngô gạt tay ra, không may va
vào cổ Ba, lập tức Lã Văn Ba đấm vào mặt anh Ngô.
Anh Thông thấy vậy chạy đến thì Lã Văn Ba lùi lại
dùng thanh sắt dài khoảng 50cm vụt vào lưng anh
Ngô hai cái. Anh Thông giữ tay Ba thì bị Ba vụt vào
tay nhưng không gây thương tích. Ngay sau đó mọi
người can ngăn, giằng được thanh sắt vứt đi. Ba chạy
về nhà và trốn khỏi địa phương, sau đó đã đến cơ
quan Công an tự thú.
II. QUAN ĐIỂM ĐÁNH GIÁ
- Tác giả bài viết có đưa ra hai quan điểm khác nhau
xung quanh vụ án này. Quan điểm thứ nhất đồng tình
với bản án hình sự sơ thẩm số 07 ngày 20-2-2001 của
Tòa án nhân dân huyện Vĩnh Bảo cho rằng Lã Văn
Ba phạm tội “Chống người thi hành công vụ” theo
quy định tại khoản 1 Điều 257 Bộ luật Hình sự năm
1999. Quan điểm thứ hai lại cho rằng Lã Văn Ba
phạm tội “Cố ý gây thương tích trong trường hợp để
cản trở người thi hành công vụ” quy định tại điểm k
khoản 1 Điều 104 Bộ luật Hình sự năm 1999. Chúng
tôi cho rằng Lã Văn Ba phạm tội “Cố ý gây thương
tích trong trường hợp để cản trở người thi hành công
vụ” với lập luận như sau:
Trên thực tế, một số tội phạm có các dấu hiệu hành vi
khách quan tương tự nhau nên ranh giới để phân biệt
tội này hay tội kia còn gặp nhiều khó khăn, nhất là
trong những trường hợp cần phân biệt giữa hành vi
phạm tội của tội này với hành vi phạm tội của tội
- khác nhưng thuộc trường hợp có tình tiết định khung
hình phạt. Do vậy, việc định tội danh trong những
trường hợp đó và đặc biệt trong từng trường hợp cụ
thể chúng ta cần xem xét khách quan và toàn diện tất
cả các tình tiết của vụ án mới có thể đảm bảo định tội
danh chính xác được. Cụ thể ở đây để phân biệt hành
vi phạm tội “Chống người thi hành công vụ” quy
định tại Điều 257 và hành vi phạm tội “Cố ý gây
thương tích để cản trở người đang thi hành công vụ”
quy định tại điểm k khoản 1 Điều 104 Bộ luật Hình
sự năm 1999 không phải trường hợp nào cũng dễ
dàng. Mặc dù hai tội danh này được quy định tại hai
điều luật khách nhau nhưng trong trường hợp người
phạm tội sử dụng vũ lực để chống đối, cản trở hoặc
không tuân lệnh người thi hành công vụ thì chúng có
sự trùng lặp về chủ thể và sự thể hiện hành vi phạm
tội ra bên ngoài. Do đó, theo chúng tôi chỉ có thể
phân biệt sự khác nhau trong trường hợp cụ thể trên ở
chỗ người phạm tội thực hiện hành vi nguy hiểm cho
- xã hội đã gây ra hậu quả – thương tích hoặc tổn hại
sức khỏe cho nạn nhân hay chưa. Bởi vì theo quy
định tại điểm k khoản 1 Điều 104 Bộ luật Hình sự
năm 1999 thì điều luật này đã bao quát xử lý tất cả
các hành vi sử dụng vũ lực để chống đối hay cản trở
người đang thi hành công vụ nếu người phạm tội sử
dụng vũ lực và hậu quả gây ra làm người thi hành
công vụ bị thương tích và tỷ lệ thương tật (tổn hại sức
khỏe) từ 1% đến dưới 11%. Còn theo quy định tại
Điều 257 thì người phạm tội sẽ bị truy cứu trách
nhiệm hình sự về tội này nếu người đó có hành vi sử
dụng vũ lực nhưng không (hoặc chưa) gây thương
tích hoặc tổn hại cho sức khỏe cho người thi hành
công vụ. Như vậy, ở đây yêu cầu cần thiết là chúng ta
cần xác định được hành vi dùng vũ lực, đe dọa dùng
vũ lực hoặc dùng thủ đoạn khác… của người phạm
tội phải không thuộc các trường hợp được quy định
tại điểm d khoản 1 Điều 93 và điểm k khoản 1 Điều
104 Bộ luật Hình sự năm 1999. Nếu hành vi chống
- người đang thi hành công vụ gây thương tích hoặc
làm chết người đang thi hành công vụ thì người phạm
tội phải chịu trách nhiệm hình sự về tội giết người
trong trường hợp “giết người đang thi hành công vụ
hoặc vì lý do công vụ của nạn nhân” (điểm d khoản 1
Điều 39) hoặc về tội cố ý gây thương tích trong
trường hợp “để cản trở người đang thi hành công vụ
hoặc vì lý do công vụ của nạn nhân” (điểm k khoản 1
Điều 104).
Đối chiếu với nội dung vụ án trên, chúng tôi nhận
thấy khi tổ bảo vệ của xã Thanh Lương đang làm
nhiệm vụ trông coi đồng lúa và hoa màu của xã thì
phát hiện Lã Văn Ba thả 500 con vịt vào khu ruộng
lúa chín của thôn nên tổ bảo vệ đã yêu cầu Lã Văn Ba
lùa đàn vịt về trụ sở UBND xã Thanh Lương để giải
quyết. Lúc này, do nhận thức việc mình thả đàn vịt
vào khu ruộng lúa chín là vi phạm các quy định của
địa phương (ở đây là xã Thanh Lương), nên Lã Văn
- Ba đồng ý và chấp hành việc lùa đàn vịt về trụ sở
UBND xã theo đúng yêu cầu. Trong khi thực hiện
yêu cầu của tổ bảo vệ, Lã Văn Ba không có bất kỳ
hành vi nào thể hiện sự chống đối hay cản trở tổ bảo
vệ của xã thực thi nhiệm vụ, chức trách của mình.
Mâu thuẫn chỉ xảy ra trên đường lùa đàn vịt về trụ sở
UBND xã, khi đến ngõ nhà anh Khúc Văn Nhâm thì
đàn vịt chạy ùa vào sân nhà anh Nhâm. Thấy vậy,
anh Đỗ Văn Ngô (thành viên tổ bảo vệ) bèn dùng cây
thuốc lào vụt xuống sân với mục đích để xua đàn vịt
ra khỏi sân và đàn vịt sợ chạy xô đẩy lên nhau. Sự
việc này làm cho ông Lã Văn Hóa (chú ruột của Lã
Văn Ba) đang đứng ở ngõ thấy vậy bèn túm cổ áo
anh Thông chửi bới, gây sự. Còn Lã Văn Ba thấy anh
Ngô dùng cây thuốc lào để đuổi đàn vịt thì chạy lại
giữ tay anh Ngô nên anh Ngô gạt tay ra, không may
va vào cổ Ba, lập tức Ba đấm luôn vào mặt. Anh
Thông thấy vậy chạy đến thì Ba lùi lại dùng thanh sắt
dài khoảng 50cm vụt vào lưng anh Ngô hai cái. Như
- vậy, nguyên nhân chính khiến Ba bực tức, nổi nóng
và hành động như vậy là do anh Ngô gạt tay va vào
cổ Ba khi y đang giữ tay anh. Ba không có hành vi
chống đối hay cản trở anh Ngô thi hành công vụ được
giao là yêu cầu Ba lùa đàn vịt về UBND xã. Giả sử
trường hợp nếu Ba có ý định chống đối thì ngay từ
lúc tổ bảo vệ yêu cầu Ba lùa đàn vịt về trụ sở UBND
xã, y hoàn toàn có thể chống đối hoặc cản trở –
không tuân theo mệnh lệnh của tổ bảo vệ.
Mặt khác, xem xét toàn bộ các sự việc từ lúc tổ bảo
vệ đi tuần tra phát hiện và yêu cầu Ba lùa đàn vịt về
trụ sở của xã để giải quyết cho đến khi xảy ra mâu
thuẫn – đánh nhau giữa anh Ba và anh Ngô, chúng tôi
cũng nhận thấy trong ý thức và sự thể hiện của hành
vi ra bên ngoài của Ba không có bất kỳ dấu hiệu nào
để chống đối, cản trở người thi hành công vụ. Xuất
phát từ sự bực tức vì bị gạt tay va vào cổ nên Ba mới
gây thương tích cho anh Ngô ở mặt, thương tích làm
- giảm 10% sức lao động. Mục đích của Ba là sử dụng
vũ lực để gây thương tích chứ không phải để cản trở,
chống trả, không tuân theo lệnh… anh Ngô – người
đang thi hành công vụ. Như vậy, đối chiếu nội dung
vụ án với những quy định của pháp luật hiện hành,
chúng tôi cho rằng cần truy tố, xét xử Lã Văn Ba về
tội cố ý gây thương tích để cản trở người thi hành
công vụ quy định tại điểm k khoản 1 Điều 104 Bộ
luật Hình sự năm 1999 mới đảm bảo xử lý đúng
người, đúng tội và đúng pháp luật.
III. BÀN THÊM VỀ ĐIỂM K KHOẢN 1 ĐIỀU 104
VÀ ĐIỀU 257 BỘ LUẬT HÌNH SỰ NĂM 1999
Nhân tiện từ vụ án thực tế mà tác giả Võ Tề đưa ra,
chúng tôi cũng xin trao đổi thêm về điểm k khoản 1
Điều 104 và Điều 257 trong Bộ luật Hình sự năm
1999. Cụ thể, về vấn đề khởi tố vụ án hình sự theo
yêu cầu của người bị hại thì Điều 88 Bộ luật Tố tụng
hình sự nước ta quy định “1. Những vụ án về các tội
- phạm được quy định tại khoản 1 các Điều 104, 105,
106, 108, 109, 111, 113, 121, 122, 131, 171 Bộ luật
Hình sự chỉ được khởi tố khi có yêu cầu của người bị
hại. 2. Trong trường hợp người bị hại rút yêu cầu
trước ngày mở phiên tòa thì vụ án phải được đình
chỉ”. Như vậy, theo quy định của Điều luật này thì
khoản 1 Điều 104 – tội cố ý gây thương tích hoặc gây
tổn hại cho sức khỏe của người khác là một trong số
các tội phạm chỉ được khởi tố vụ án hình sự theo yêu
cầu của người bị hại và chỉ người bị hại mới có
quyền rút đơn yêu cầu khởi tố. Nếu họ rút yêu cầu
trước ngày mở phiên tòa thì vụ án phải được đình chỉ.
Còn Điều 257 – tội chống người thi hành công vụ là
tội phạm mà người bị hại lại không có quyền này.
Theo chúng tôi, sở dĩ pháp luật tố tụng hình sự nước
ta quy định như vậy bởi các trường hợp này mang ý
nghĩa pháp lý- xã hội không giống nhau. Ở trường
hợp thứ nhất, Bộ luật Tố tụng hình sự quy định người
bị hại có quyền làm đơn yêu cầu khởi tố và có quyền
- rút đơn nhằm mục đích động viên, khuyến khích các
công dân tự hòa giải, tự thu xếp, dàn hòa ổn thỏa,
đồng thời tạo quan hệ đoàn kết, thân ái giữa các công
dân với nhau khi xảy ra mâu thuẫn. Tương tự như
vậy, trường hợp thứ hai thì quyền này không thể có
được giữa một công dân bất kỳ nào đó với một công
dân khác – đại diện cho cơ quan, tổ chức, đại diện
cho công quyền. Trở lại vấn đề trên, chúng tôi thấy
rằng hành vi phạm tội quy định tại điểm k khoản 1
Điều 104 ngoài trực tiếp xâm hại đến sức khỏe của
người khác còn đồng thời gây cản trở cho hoạt động
bình thường, đúng đắn và làm giảm hiệu lực quản lý
của các cơ quan, tổ chức. Giả sử cũng trong vụ án
trên, nếu anh Đỗ Văn Ngô rút đơn yêu cầu truy tố bị
cáo Lã Văn Ba thì hoàn toàn phù hợp với quy định
của pháp luật tố tụng hình sự – mà nếu như vậy thì
chưa hợp lý. Lý do người bị hại (Đỗ Văn Ngô) bị
người phạm tội (Lã Văn Ba) cố ý gây thương tích
thuộc trường hợp có tình tiết định khung “để cản trở
- người thi hành công vụ” mà cũng có quyền rút đơn
yêu cầu khởi tố vụ án hình sự, nhưng trong khi đó
chính anh lại đại diện cho một cơ quan, tổ chức công
quyền nào đó (ở vụ án trên là tổ bảo vệ của xã Thanh
Lương) đang thực hiện hoạt động công vụ, hoạt động
đúng đắn đã được cơ quan, tổ chức giao cho. Theo
chúng tôi hiểu nếu người bị hại đại diện cho một cơ
quan, tổ chức công quyền nào đó cũng có quyền rút
đơn yêu cầu khởi tố vụ án có lẽ chưa thể hiện đúng
và phù hợp với bản chất nội dung quy định của Điều
88 Bộ luật Tố tụng hình sự về “khởi tố vụ án hình sự
theo quyền yêu cầu của người bị hại”. Chúng tôi xin
kết thúc bài viết này và mong sự trao đổi, đồng thời
cũng đề nghị cần nghiên cứu sửa đổi quy định về vấn
đề trên cho phù hợp hơn nhằm đảm bảo xử lý tội
phạm và người phạm tội được công bằng, chính xác,
có căn cứ và đúng pháp luật.
nguon tai.lieu . vn
