- Trang Chủ
- Báo cáo khoa học
- Báo cáo nghiên cứu khoa học: Phân lập và xác định cấu trúc một số hợp chất từ nụ và hoa cây sắn thuyền (syzygium resinosum (Gagnep) Merr. et Perry) ở Thanh Hoá.
Xem mẫu
- T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVIII, sè 3A-2009
tr−êng §¹i häc Vinh
PH¢N LËP Vµ X¸C §Þnh CÊU TRóC MéT Sè HîP CHÊT Tõ Nô Vµ
HOA C©Y S¾N THUYÒN (SYZYGIUM RESINOSUM (GAGNEP) MERR.
ET PERRY) THANH HO¸
NguyÔn V¨n Thanh (a), Ho ng V¨n Lùu (b),
NguyÔn V¨n Thä (c), NguyÔn ChÝ C«ng (c)
Tãm t¾t. Tõ cÆn chiÕt chloroform cña nô vµ hoa c©y s¾n thuyÒn syzygium
resinosum (Gagnep) Merr. et Perry, mÉu lÊy ë tØnh Thanh Ho¸, ®· t¸ch ®−îc hai hîp
chÊt: stigmast-5-en-3-ol vµ axit ursolic. CÊu tróc cña c¸c hîp chÊt nµy ®· ®−îc x¸c ®Þnh
b»ng c¸c ph−¬ng ph¸p phæ: EI-MS, 1H -NMR, 13 C- NMR vµ 2D NMR.
I. Më ®Çu
S¾n thuyÒn cßn cã tªn gäi kh¸c lµ s¾n sµm thuyÒn, s¾n thÞt chã, cã tªn khoa
häc lµ syzygium resinosum (Gagnep) Merr. et Perry thuéc hä Sim (Myrtaceae), lµ c©y
mäc hoang vµ ®−îc trång hÇu hÕt kh¾p c¸c tØnh cña n−íc ta. §· cã mét sè c«ng tr×nh
nghiªn cøu vÒ thµnh phÇn ho¸ häc cña c©y s¾n thuyÒn. Trong l¸ c©y chøa chÊt nhùa,
chÊt nhÇy, tanin [1]. Ngoµi ra cßn cã axit asiatic, axit oleanoic, axit betulinic vµ axit
malvinic. Hoa vµ qu¶ cã c¸c hîp chÊt phenol vµ c¸c tritecpen. RÔ c©y cã axit asiatic,
axit arjunolic, bergenin, c¸c axit bÐo vµ c¸c dÉn xuÊt sitosterol. S¾n thuyÒn cã t¸c
dông ch÷a bÖnh nh− chèng nhiÔm khuÈn, lµm nhanh lªn da non, ch÷a bÖnh tiªu
ch¶y. C¸c ho¹t chÊt trong c©y cã kh¶ n¨ng øc chÕ mét sè vi khuÈn nh−
Staphylococcus aureus, Bacillus pyogenies, Bacillus proteus, Streptococcus mutans
vµ ®Æc biÖt lµ cã ho¹t tÝnh chèng HIV vµ chèng ung th− [2, 3, 4, 5].
Trong bµi b¸o nµy, chóng t«i ®−a ra nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu mét sè hîp
chÊt trong sè c¸c hîp chÊt t¸ch ®−îc tõ nô vµ hoa c©y s¾n thuyÒn nh»m ®ãng gãp
thªm nh÷ng d÷ liÖu míi vÒ c©y nµy, gãp phÇn lµm phong phó nguån t− liÖu cho
ngµnh d−îc liÖu vµ h−¬ng liÖu ViÖt Nam.
II. Thùc nghiÖm
Nguyªn liÖu vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu
Nô vµ hoa c©y s¾n thuyÒn ®−îc thu h¸i vµo th¸ng 5 n¨m 2008 t¹i huyÖn
TriÖu S¬n - tØnh Thanh Ho¸ vµ ®−îc ®Þnh danh bëi BS.TT¦T. Vò Quang ChÝnh, Chñ
tÞch héi §«ng y tØnh Thanh Ho¸.
Ph−¬ng ph¸p ph©n lËp c¸c hîp chÊt
S¾c ký líp máng ®−îc thùc hiÖn trªn b¶n máng tr¸ng s½n silicagel
GF254(Merck), triÓn khai trong hÖ dung m«i clorofom:metanol 9:1. Quan s¸t b¶n
máng trong h¬i iod.
S¾c ký cét pha th−êng ®−îc triÓn khai víi pha tÜnh lµ silicagel cßn pha ®éng
lµ hÖ dung m«i clorofom:metanol víi l−îng metanol t¨ng dÇn.
Phæ EI-MS ®−îc ghi trªn m¸y HP 5989 B-MS. N¨ng l−îng b¾n ph¸ ë 70eV.
Phæ céng h−ëng tõ h¹t nh©n 1H-NMR ®−îc ghi trªn thiÕt bÞ Bruker 500MHz.
Dung m«i CDCl3.
NhËn bµi ngµy 01/7/2009. Söa ch÷a xong 09/11/2009.
67
- PH¢N LËP V X¸C §Þnh CÊU TRóC …, Tr. 67-70
V. Thanh, V. Lùu, V. Thä, C. C«ng
Phæ céng h−ëng tõ h¹t nh©n 13C-NMR, DEPT ®−îc ghi trªn thiÕt bÞ Bruker
125MHz. Dung m«i CDCl3+MeOD
(C¸c phæ trªn ®Òu ®−îc ®o t¹i ViÖn Ho¸ häc - ViÖn Khoa häc vµ C«ng nghÖ ViÖt Nam)
3. ChiÕt xuÊt vµ ph©n lËp c¸c hîp chÊt
Nô vµ hoa s¾n thuyÒn sau khi thu h¸i (5kg) ®−îc röa s¹ch, nhóng qua etanol
960 (nh»m tiªu diÖt c¸c t¸c nh©n g©y mèc) råi ph¬i trong bãng r©m cho ®Õn kh«
(1,4kg). MÉu ®−îc ng©m chiÕt kiÖt víi MeOH 3 lÇn (mçi lÇn 15 ngµy) ë nhiÖt ®é
phßng. Gom c¸c dÞch chiÕt, ch−ng cÊt lo¹i dung m«i ë ¸p suÊt thÊp ®−îc cao MeOH.
Cao MeOH ph©n t¸n vµo n−íc cÊt råi lÇn l−ît chiÕt víi cloroform, etylaxetat, ch−ng
cÊt lo¹i dung m«i thu ®−îc c¸c cao t−¬ng øng. Cao cloroform ®−îc ph©n t¸ch trªn s¾c
ký cét silicagel cì h¹t 0,04-0,063mm, hÖ dung m«i röa gi¶i lµ cloroform:metanol víi
®é ph©n cùc t¨ng dÇn thu ®−îc 190 ph©n ®o¹n, t−¬ng øng 13 hÖ dung m«i. T¹i ph©n
®o¹n 9, hÖ dung m«i cloroform:metanol tû lÖ 100:0 vµ ph©n ®o¹n 82 hÖ dung m«i
cloroform:metanol tû lÖ 80:20 thu ®−îc mét l−îng lín chÊt. KÕt tinh l¹i nhiÒu lÇn 2
hîp chÊt nµy víi c¸c dung m«i axeton, metanol thu ®−îc c¸c tinh thÓ t−¬ng ®èi s¹ch
kÝ hiÖu lÇn l−ît lµ 1vµ 2.
III. KÕt qu¶ v th¶o luËn
3.1. Hîp chÊt 1
Hîp chÊt 1 cã d¹ng tinh thÓ h×nh rÏ qu¹t mµu tr¾ng.
Phæ EI-MS cã M+ = 414. C¸c m¶nh cã c−êng ®é lín lµ 329, 273, 213, 145, 105, 57.
Phæ 1H-NMR cã mét sè tÝn hiÖu ®¸ng chó ý, ®Æc biÖt lµ c¸c tÝn hiÖu cã ®é chuyÓn dÞch ho¸
häc δ (ppm): 3,518 (m, H-3); 5,348 (m, H-6); 0,650 (s, H-18); 1,009 (s, H-19); 0,924 (d, J=7, H-
21); 0,817 (d, J=7, H-26); 0,837 (d, J=7, H-27); 0,847 (t, J1=J2=8, H-29). Tõ c¸c sè liÖu phæ
13
C-NMR, cho biÕt hîp chÊt 1 cã 29 nguyªn tö C, trong ®ã cã 6 nhãm CH3, 11 nhãm CH2 (cã
1 nhãm CH-OH), 9 nhãm CH (cã 1 nhãm CH=) vµ 2 nguyªn tö cacbon bËc bèn. C¸c nguyªn
tö cacbon cña liªn kÕt ®«i cã ®é chuyÓn dÞch ho¸ häc t−¬ng øng lµ 140,827 vµ 121,708 ppm;
nguyªn tö cacbon cña nhãm CH-OH cã ®é chuyÓn dÞch ho¸ häc 71,837 ppm. Tõ c¸c sè liÖu
phæ EI-MS, 1H-NMR, 13C-NMR ®· x¸c ®Þnh ®−îc hîp chÊt 1 lµ Stigmast-5-en-3-ol cã
CTPT: C29H50O. CÊu tróc hîp chÊt 1 ®−îc ®−a ra ë h×nh 1 vµ sè liÖu céng h−ëng tõ h¹t nh©n
ë b¶ng 1.
3.2. Hîp chÊt 2
Hîp chÊt 2 cã d¹ng tinh thÓ h×nh kim mµu tr¾ng.
Phæ EI-MS cã M+ = 456. C¸c m¶nh cã c−êng ®é lín lµ 248, 203, 133,105, 69,
55. Trªn phæ 1H-NMR cã mét sè tÝn hiÖu ®¸ng chó ý cã ®é chuyÓn dÞch ho¸ häc σ (ppm):
3,214 (d, J = 6,5 (H-3); 5,227( t, J1 = J2 = 3,5 (H-12); 2,186( d, J = 2,5 (H-18); 0,925( s
(H-23); 0,778( s (H-24); 0,778( s (H-25); 0,984 ( s (H-26); 1,088 (s (H-27); 0,809 ( d, J
= 6,5 (H-29); 0,946 (d, J = 6,0 (H-30). Phæ 13C-NMR cho biÕt trong hîp chÊt 2 cã 30
nguyªn tö C, cã 7 nhãm CH3, 9 nhãm CH2 vµ 7 nhãm CH (trong ®ã cã 1 nhãm CH-
OH vµ 1 nhãm CH= rÊt ®Æc tr−ng). C¸c nguyªn tö cacbon cña liªn kÕt ®«i cã ®é chuyÓn
dÞch ho¸ häc t−¬ng øng lµ 125,018 vµ 138,055 ppm; nguyªn tö cacbon cña nhãm CH-OH cã
®é chuyÓn dÞch ho¸ häc 78,583 ppm. Sè nguyªn tö C bËc 4 lµ 6 (trong ®ã cã 1 nhãm C= )
68
- T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVIII, sè 3A-2009
tr−êng §¹i häc Vinh
vµ 1 nhãm COOH nguyªn tö C cã ®é dÞch chuyÓn ho¸ häc 180,722ppm). Tõ c¸c kÕt
qu¶ thu ®−îc kÕt hîp víi phÇn mÒm m« pháng ACD/Lab, ®· x¸c ®Þnh ®−îc hîp chÊt
2 lµ axit Ursolic cã CTPT: C30H48O3. CÊu tróc hîp chÊt 2 ®−îc ®−a ra ë h×nh 2 vµ sè
liÖu céng h−ëng tõ h¹t nh©n ë b¶ng 1.
30
CH3
29
H3 C
20
29 19 21
21
CH3
H3C
12 22
22 28
18 18
CH3 20 O
25 11 26 13 17
24
26 CH3 CH3
23 28
CH3
12 14 16
17
19 13 1 15
11 9
25
OH
CH3 16 2 8
10
14 CH3
H3C
15
1 27
3 5 7
9 27
2 8 4 6
10
OH
3 5 7
H3 C CH3
6
4 24
23
HO
H×nh 1. CÊu tróc hîp chÊt 1 H×nh 2. CÊu tróc hîp chÊt 2
B¶ng 1. Sè liÖu céng h−ëng tõ h¹t nh©n cña hîp chÊt 1 vµ 2
(Dung m«i CDCl3 vµ MeOD)
13 1
Stt C - NMR (δ: ppm) H - NMR (δ: ppm, J: Hz)
1 2 1 2
1 37,324 38,430
2 31,726 26,582
3 71,837 78,583 3,518 (m) 3,214 (d) J = 6,5
4 42,382 38,845
5 140,827 55,210
6 121,708 18,077 5,348 (m)
7 31,960 32,840
8 31,978 39,909
9 50,236 47,079
10 36,559 36,885
11 21,137 23,012
12 39,853 125,018 5,227 (t) J1 = J2 = 3,5
13 42,367 138,055
14 56,840 41,868
15 24,334 27,640
16 28,260 23,790
17 56,163 47,131
18 11,885 52,636 0,650 (s) 2,186 (d) J = 2,5
19 19,406 38,982 1,009 (s)
20 36,176 38,768
21 18,817 30,450 0,924 (d); J=7
22 34,038 36,752
23 26,252 27,790 0,925 (s)
69
- PH¢N LËP V X¸C §Þnh CÊU TRóC …, Tr. 67-70
V. Thanh, V. Lùu, V. Thä, C. C«ng
24 45,944 15,368 0,778 (s)
25 29,287 15,965 0,778 (s)
26 19,093 16,640 0,817 (d); J=7 0,984 (s)
27 19,815 23,280 0,837 (d); J=7 1,088 (s)
28 23,157 180,722
29 12,009 16,771 0,847 (t), J1 = J2 = 8 0,809 (d) J = 6,5
30 20,824 0,946 (d) J = 6,0
IV. KÕt LuËn
B»ng c¸c ph−¬ng ph¸p s¾c ký cét, s¾c ký líp máng vµ c¸c ph−¬ng ph¸p kÕt
tinh ph©n ®o¹n, chóng t«i ®· t¸ch ®−îc 2 hîp chÊt tõ nô vµ hoa c©y s¾n thuyÒn.
B»ng c¸c ph−¬ng ph¸p phæ MS, 1H-NMR, 13C-NMR, HMBC, HSQC ®· x¸c ®Þnh ®−îc
cÊu tróc cña hîp chÊt 1 lµ stigmast-5-en-3-ol, hîp chÊt 2 lµ axit ursolic.
T i liÖu tham kh¶o
[1] §ç TÊt Lîi, Nh÷ng c©y thuèc vµ vÞ thuèc ViÖt Nam, NXB Y häc, 2005.
[2] V¨n Ngäc H−íng, NguyÔn Xu©n Sinh, Isolation and identification of two
tritecpenoids from the leaves of syzygium resinosum Gagnep. 8th Eurasia
conference on chemical sciences, HaNoi, October 21-24, 2003, tr. 355 - 359
[3] NguyÔn Quang Huy, Phan TuÊn NghÜa, Ng« V¨n Quang, Phan V¨n KiÖm, Axit
asiatic ph©n lËp tõ c©y s¾n thuyÒn (syzygium resinosum Gagnep) vµ cã t¸c dông
lªn vi khuÈn streptoccus mutans, T¹p chÝ D−îc häc, Sè 7, 2007, tr. 19-22
[4] NguyÔn V¨n Thanh, Hoµng V¨n Lùu, Chu §×nh KÝnh, Ph¹m ThÞ Thanh Mü, X¸c
®Þnh cÊu tróc mét sè hîp chÊt t¸ch tõ rÔ c©y s¾n thuyÒn (syzygium resinosum
(Gagnep) Merr. et Perr ), T¹p chÝ Ho¸ häc, T.46 (5A), 2008, tr. 260-264
[5] NguyÔn V¨n Thanh, T¸ch vµ x¸c ®Þnh cÊu tróc mét sè hîp chÊt tõ c©y vèi
cleistocalyx operculatus (Roxb) Merr. et Perry ë NghÖ An vµ c©y s¾n thuyÒn
syzygium resinosum (Gagnep) Merr. et Perr ë Thanh Ho¸, LuËn v¨n th¹c sÜ Ho¸
häc, Tr−êng §¹i häc Vinh, 2008. tr. 30-50.
SUMMARY
ISOLATION AND STRUCTURE DETERMINATION OF SOME COMPOUNDS
FROM THE FLOWER BUD AND FLOWER OF SYZYGIUM RESINOSUM (GAGNEP)
MERR. ET PERRY in THANH HOA
Two compounds: stigmast-5-en-3-ol and ursolic acid were isolated from
chloroform extract of flower bud and flower of syzygium resinosum (Gagnep)
Merr. et Perry, collected in Thanh hoa province. The structures of these
compounds were determined by EI-MS, 1H -NMR, 13 C- NMR and 2D NMR
spectrocopic data
(a) Nghiªn cøu sinh kho¸ 17, chuyªn ng nh Ho¸ h÷u c¬, tr−êng ®¹i häc Vinh
(b) KHOA ho¸ häc, tr−êng ®¹i häc Vinh
(c) Cao häc 15, chuyªn ng nh Ho¸ h÷u c¬, tr−êng ®¹i häc Vinh.
70
nguon tai.lieu . vn
