- Trang Chủ
- Báo cáo khoa học
- Báo cáo nghiên cứu khoa học: Nghiên cứu xác định một số yếu tố ảnh hưởng đến phát triển nuôi cá nước ngọt trong ao hồ ở xã Triệu Trung, Triệu Phong, Quảng Trị
Xem mẫu
- T P CHÍ KHOA H C, ð i h c Hu , S 64, 2011
NGHIÊN C U XÁC ð NH M T S Y U T NH HƯ NG
ð N PHÁT TRI N NUÔI CÁ NƯ C NG T TRONG AO H
XÃ TRI U TRUNG, TRI U PHONG, QU NG TR
Lê Th Hoa Sen, Phan Vi t Toàn
Trư ng ð i h c Nông Lâm, ð i h c Hu
TÓM T T
Nuôi tr ng th y s n ñang phát tri n m nh nhi u ñ a phương và ñang thay th d n m t
s hình th c s d ng ñ t khác, ñ c bi t là ñ t tr ng lúa. Xã Tri u Trung, huy n Tri u Phong,
t nh Qu ng Tr là m t trong nh ng v a lúa c a t nh nhưng di n tích tr ng lúa ñang gi m d n do
phát tri n nuôi cá nư c ng t. ð ñ m b o sinh k n ñ nh cho ngư i dân, nghiên c u này ti n
hành ñánh giá tình hình phát tri n nuôi cá nư c ng t c a xã. Nghiên c u ñư c ti n hành v i 60
h nuôi cá 3 thôn ð o ð u, Thanh Lê và Ngô Xá Tây. K t qu nghiên c u cho th y r ng di n
tích và s h nuôi cá nư c ng t tăng m nh trong vòng 5 năm qua ñ a bàn nghiên c u. Tuy
nuôi cá nư c ng t có hi u qu kinh t cao hơn nhi u so v i tr ng lúa nhưng chi phí ñ u tư, r i
ro cao trong nuôi tr ng và khó khăn v th trư ng là nh ng c n tr l n cho ngư i nuôi ñây.
Nghiên c u cũng ñưa ra m t s ki n ngh nh m h n ch r i ro và ñ m b o sinh k n ñ nh cho
ngư i nuôi cá nư c ng t c a xã.
T khóa: Chuy n ñ i, tr ng lúa, nuôi cá nư c ng t.
1. ð t v n ñ
Vi t Nam là m t nư c nông nghi p g n 80% dân s s ng các vùng nông thôn,
v i 70% lao ñ ng s n xu t ra nh ng nông s n thi t y u cung c p cho toàn xã h i [1].
Trong các ho t ñ ng s n xu t nông nghi p, nuôi tr ng th y s n, ñ c bi t là nuôi cá nư c
ng t trong ao h là m t ho t ñ ng sinh k quan tr ng, có nhi u ñóng góp vào thu nh p
c a h . Xã Tri u Trung, huy n Tri u Phong, t nh Qu ng Tr là m t ñi n hình. Trong 10
năm tr l i ñây ho t ñ ng nuôi cá nư c ng t trong ao h ñã di n ra m nh m và ñã thu
ñư c nh ng k t qu ñáng k như: tăng quy mô nuôi, hi u qu kinh t trên m t ñơn v
di n tích, t o công ăn vi c làm cho lao ñ ng dư th a và nâng cao thu nh p cho ngư i
dân. Tuy v y, khi nuôi tr ng th y s n càng phát tri n thì nó ñ t ra cho chúng ta nh ng
v n ñ khó khăn, th thách c n quan tâm [2]. S phát tri n m nh c a nuôi cá nư c ng t
trong ao h là s chuy n ñ i l n trong cơ c u s d ng ñ t c a xã, di n tích ao h nuôi
cá nư c ng t tăng lên ñ ng nghĩa v i di n tích lúa và các lo i cây tr ng khác gi m
xu ng. Hơn n a, nông nghi p là ngành ch u tác ñ ng tr c ti p c a ñi u ki n th i ti t và
là ngành d b t n thương nh t c a bi n ñ i khí h u [3]. Do v y, ñ ñ m b o tính n
115
- ñ nh trong thu nh p và hi u qu s n xu t cho ngư i dân, ñ c bi t trong ñi u ki n có
nhi u bi n ñ i c a khí h u th i ti t, môi trư ng, giá c th trư ng, nghiên c u ñánh giá
hi u qu s n xu t, phân tích l i th so sánh c a các lo i cây tr ng, v t nuôi khác nhau
trong cùng m t h th ng là r t c n thi t cho s quy t ñ nh chuy n ñ i s n xu t và quy
mô s n xu t c a ngư i dân. Xu t phát t th c t ñó, chúng tôi ti n hành nghiên c u này
v i các m c tiêu c th :
- Tìm hi u th c tr ng nuôi cá nư c ng t xã Tri u Trung.
- Xác ñ nh m t s y u t chính nh hư ng ñ n quy t ñ nh phát tri n nuôi cá
nư c ng t ñ a bàn nghiên c u.
- Xác ñ nh các gi i pháp phát tri n cá nư c ng t, ñ m b o sinh k n ñ nh cho
ngư i nuôi.
2. V t li u và phương pháp nghiên c u
2.1. Ph m vi và ñ i tư ng nghiên c u
- Tri u Trung là m t xã ñ ng b ng n m phía ðông B c c a huy n Tri u Phong,
cách th xã Qu ng Tr kho ng 4 km v phía ðông. Phía ðông giáp v i xã H i Ba, huy n
H i Lăng, phía B c giáp v i xã Tri u Sơn, huy n Tri u Phong, phía Nam giáp v i xã
H i Xuân, huy n H i Lăng, phía Tây giáp v i xã Tri u Tài, huy n Tri u Phong.
ði u ki n khí h u Tri u trung có ñ c tính là gió Tây Nam khô nóng vào mùa
hè, mưa l n và bão vào mùa ñông. Mưa l n kéo dài t tháng 9 ñ n tháng 11, cùng v i
mưa là nh ng cơn bão thư ng ñ b k t h p v i nư c lũ dâng cao, nên thư ng b ng p
l t. ði u này gây r t nhi u khó khăn cho ho t ñ ng s n xu t nuôi cá nư c ng t trong ao
h trên ñ a bàn xã.
Toàn xã có 1245 h , v i 6100 nhân kh u và 3210 lao ñ ng chính. T ng di n tích
t nhiên là 726,62 ha trong ñó có 406,83 ha ñ t nông nghi p, 0,39 ha ñ t lâm nghi p,
40,4 ha m t nư c nuôi tr ng th y s n, còn l i là ñ t s d ng vào m c ñích khác. H u
h t di n tích m t nư c nuôi cá nư c ng t trong ao h ñư c chuy n ñ i t ñ t tr ng lúa
th p trũng [4]. Xã có 8 thôn bao g m thôn ð o ð u, Thanh Lê, Trung An, Ngô Xá Tây,
Ngô Xá ðông, Xuân Dương, M Khê và Tam H u. Ho t ñ ng nuôi cá nư c ng t trong
ao h t p trung ch y u 3 thôn: ð o ð u, Ngô Xá Tây, và Thanh Lê, ñây cũng là 3
thôn ñư c l a ch n ñ nghiên c u.
- ð i tư ng thu th p thông tin: cán b các c p liên quan và ngư i dân nuôi cá
nư c ng t trong ao h trên ñ a bàn xã.
- T ng th i gian nghiên c u là 7 tháng, b t ñ u t tháng 11 năm 2009.
2.2. Phương pháp nghiên c u
Phương pháp nghiên c u ñ nh tính và ñ nh lư ng ñư c s d ng ph i h p trong
nghiên c u này. Thông tin, d li u ñ phân tích ñư c thu th p t hai ngu n th c p và
116
- sơ c p, trong ñó: thông tin th c p ñư c thu th p t các cán b c p t nh, huy n và xã;
thông tin sơ c p ñư c thu th p b ng vi c s d ng các công c ñánh giá nông thôn có s
tham gia như th o lu n nhóm, ph ng v n và ñi u tra h . Có 60 h nuôi cá nư c ng t
trong ao h xã ñư c l a ch n m t cách ng u nhiên có ñ nh hư ng ñ ñi u tra bao g m
20 h khá, 25 h trung bình và 15 h nghèo.
2.3 N i dung nghiên c u
Nghiên c u này ñư c ti n hành v i các n i dung sau ñây:
(i) Tìm hi u xu hư ng phát tri n nuôi cá nư c ng t ñ a bàn nghiên c u bao
g m các ch tiêu như di n tích nuôi, s h nuôi, ñ i tư ng nuôi và hi u qu nuôi.
(ii) Phân tích nh ng khó khăn, thu n l i trong nuôi cá nư c ng t ñ a bàn
nghiên c u và xác ñ nh các y u t nh hư ng ñ n vi c quy t ñ nh nuôi cũng như qui mô
nuôi c a h .
3. K t qu nghiên c u và th o lu n
3.1. ð c ñi m kinh t xã h i c a các h ñi u tra
3.1.1. Ngu n l c c a h
Ngu n nhân l c ñóng vai trò quan tr ng trong m i ho t ñ ng s n xu t, trong quá
trình ti p nh n, tri n khai và áp d ng các ti n b k thu t vào ho t ñ ng nuôi cá nư c
ng t trong ao h c a h . B ng 1 trình bày m t s ch tiêu cơ b n v ngu n nhân l c c a
các h vùng nghiên c u. Qua b ng 1 ta th y r ng ch h nuôi cá c 3 nhóm h (khá,
trung bình và nghèo) có ñ tu i t 40-50 và có trình ñ ch y u c p 2. ð tu i và
trình ñ này th hi n ti m năng r t l n v ngu n l c c a ch h , ñ c bi t là kinh nghi m
s n xu t.
B ng 1. M t s ch tiêu v ngu n nhân l c c a các h ñi u tra
Mc
H khá H trung H nghèo
Các ch tiêu Chung tin
(n=20) bình (n=25) (n=15)
cy
Tu i ch
44,56 ± 4,93 44,88 ± 4,86 44,07 ± 5,13 44,60 ± 4,88 0,880
h (tu i)
Trình ñ
7,70 ± 1,05 6,00 ± 2,08 5,13 ± 2,32 6,38 ± 2,60 0,009
ch h (l p)
S nhân
5,05 ± 2,90 4,36 ± 1,03 4,00 ± 1,00 4,50 ± 1,09 0,012
kh u (kh u)
Lao ñ ng
2,40 ± 0,59 2,00 ± 0,05 1,80 ± 0,56 2,08 ± 0,59 0,006
chính (ngư i)
Ngu n: S li u ñi u tra nông h , 2010.
117
- B ng 1 còn cho th y, các ch tiêu v trình ñ , s nhân kh u và lao ñ ng chính có
s khác bi t ñáng k gi a 3 nhóm h . H nghèo luôn th hi n s y u kém v ngu n l c
hơn so v i hai nhóm h còn l i.
3.1.2. Ngu n tài nguyên c a h
Ngu n tài nguyên là ñ u vào quan tr ng c a s n xu t nông nghi p, ñóng vai trò
ch ñ o trong vi c t ch c s n xu t và hi u qu c a h . Ngu n tài nguyên trong nghiên
c u này ch y u ñ c p ñ n t ng di n tích ñ t s h u c a h (b ng 2).
B ng 2. Di n tích các lo i ñ t c a h vùng nghiên c u năm 2010
Mc
Các ch tiêu H khá H trung H nghèo
Chung tin
(sào ) (n=20) bình (n=25) (n=15)
cy
T ng di n tích
11,40 ± 2,43 9,46 ± 2,15 8,70 ± 1,74 9,92 ± 2,39 0,001
ñ ts h u
Di n tích ñ t
8,10 ± 1,61 7,06 ± 1,75 6,80 ± 1,52 7,34 ± 1,71 0,045
nông nghi p
Di n tích nuôi
2,70 ± 0,63 1,60 ± 0,47 0,96 ± 0,39 1,80 ± 0,85 0,000
cá nư c ng t
Ngu n: S li u ñi u tra nông h , 2010.
B ng 2 cho ta th y, t ng di n tích ñ t s h u c a h có s bi n ñ ng l n gi a
các lo i h , di n tích s h u trung bình là 9,92 sào/h , bi n ñ ng t 5 - 15 sào/h .
Trong ñó, di n tích ñ t nông nghi p H khá cao nh t, H trung bình 8,10 sào/h và
H nghèo th p nh t 6,80 sào/h . Di n tích nuôi cá nư c ng t cũng có s khác bi t l n
gi a các lo i h , di n tích ñ t trung bình nuôi cá nư c ng t H khá l n nh t 2,70
sào/h . K t qu này phù h p v i th c t vì H khá có kh năng ñ u tư v n t t hơn nên
quy mô di n tích c a h này là cao nh t.
3.2. Tình hình phát tri n nuôi cá nư c ng t ñ a bàn nghiên c u
Di n tích nuôi cá nư c ng t tăng lên qua các năm, ñ c bi t tăng m nh trong 5
năm tr l i ñây, năm 2005 là 20,05 ha ñ n năm 2009 ñ t 40,4 ha. ñ a bàn nghiên c u,
di n tích nuôi cá tăng lên ñ ng nghĩa v i di n tích lúa gi m xu ng (hình 1). Ph n l n
di n tích ñ t m t nư c nuôi cá ñư c chuy n t ñ t tr ng lúa vùng th p trũng. Năm
2001 di n tích lúa là 239,8 ha, ñ n năm 2010 còn 212,8 ha, ph n còn l i ñư c khai
thác t ñ t chưa s d ng nhưng g n ngu n nư c kho ng 3 ha. S h nuôi cá nư c ng t
trên ñ a bàn nghiên c u cũng tăng lên r t m nh, năm 2001 ch có 81 h nuôi, ñ n năm
2005 là 180 h và năm 2009 lên ñ n 328 h nuôi. ði u ñó cho th y tình hình nuôi cá
nư c ng t trên ñ a bàn xã ñang phát tri n r t m nh.
118
- ñ a bàn nghiên c u, nuôi cá nư c ng t ch y u là nuôi xen ghép nhi u ñ i
tư ng. Trong ñó, có th chia thành hai nhóm:
+ Cá Tr m c nuôi chính: Ít nh t 50% cá Tr m c , còn l i là các loài cá khác
như: Mè tr ng, Rô phi, Chép, Mè hoa và Chim tr ng.
+ Cá Mè tr ng nuôi chính: Th cá Mè tr ng 60% tr lên, còn l i là các cá khác
như: Chép, Mè hoa, Tr m c và Chim tr ng.
Di n tích nuôi cá (ha)
45 400
40.4
40 37.56 328 350
35 296
300
30.65
239.8 237.6
30 235.5 231.1
233.5 247 250
227.2 215.3 212.8
221.6
25 212
24.37 200
180
20 20.05
148
15.21 150
17.4
12.47 120
15
10.03 95
100
10 81
50
5
0 0
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Năm
Di n tích nuôi cá (ha) S h nuôi cá (h ) Di n tích tr ng lúa (ha)
Hình 1. Tình hình phát tri n nuôi cá nư c ng t trong ao h ñ a bàn nghiên c u
qua các năm 2001-2009
Ngu n: K t qu ñi u tra, 2010.
3.3. ðánh giá hi u qu kinh t c a nuôi cá nư c ng t trong ao h ñ a bàn
nghiên c u
ð ñánh giá hi u qu kinh t c a nuôi cá nư c ng t trong ao h , nghiên c u này
ti n hành h ch toán hi u qu s n xu t c a t ng hình th c nuôi cá và so sánh v i hi u qu
s n xu t lúa. Do nh ng vùng ñư c chuy n ñ i sang nuôi cá nư c ng t thư ng ñư c tr ng
lúa HT1 nên lo i lúa này s ñư c s d ng ñ so sánh. Hi u qu kinh t c a hai hình th c
s d ng ñ t này ñư c trình bày b ng 3 và b ng 4.
Trong nuôi cá nư c ng t ñ a bàn nghiên c u, t ng chi phí cho 2 hình th c nuôi
cá Tr m c chính và cá Mè tr ng chính không khác nhau nhi u, kho ng 4.500.000 ñ n
4.600.000 ñ ng/sào/năm. Tuy nhiên, hình th c nuôi cá tr m c chính c n lao ñ ng g p
ñôi hình th c cá Mè tr ng chính. ði u này có th gi i thích là do nuôi cá Tr m c c n
nhi u công lao ñ ng ñ tìm ki m ngu n th c ăn. Ngư c l i, hình th c nuôi cá Mè tr ng
chính c n b ra m t kho n v n ñ ñ u tư mua th c ăn cho cá. Ngoài ra, giá cá Tr m bán
119
- ra thư ng cao hơn giá cá Mè, do v y, t ng thu hình th c cá Tr m c chính bình quân
cao hơn so v i hình th c cá Mè tr ng chính kho ng 2.000.000/năm.
B ng 3. Hi u qu nuôi cá nư c ng t (ñ ng/sào/năm)
Ch tiêu Cá Tr m c chính Cá Mè tr ng chính
I. Chi phí gi ng, v t tư 2.720.000 3.370.000
- Chi phí x lý ao 70.000 70.000
- Chi phí gi ng 1.200.000 900.000
- Chi phí th c ăn 500.000 1500.000
- Chi phí thu c phòng b nh 150.000 100.000
- Lư i b o v quanh ao 800.000 800.000
II. Chi phí khác 300.000 300.000
III. Chi phí lao ñ ng 1.600.000 800.000
A. T ng (I), (II) và (III) 4.620.000 4.470.000
B. T ng thu 12.000.000 10.000.000
Lãi: (B) - (A) 7.380.000 5.530.000
Ngu n: K t qu th o lu n nhóm, 2010.
ð i v i lúa HT1, t ng chi phí b ra cho 2 v trong năm là 1.240.000, t ng thu là
2.800.000 và lãi bình quân/sào/năm là 1.560.000 (b ng 4). Như v y, khi so sánh nuôi cá
v i tr ng lúa ta có th th y r ng trên cùng m t ñơn v di n tích, vi c nuôi cá có chi phí
cao hơn kho ng 4 l n so v i tr ng lúa HT1, nhưng hi u qu kinh t t nuôi các nư c
ng t mang l i cũng g p 3,5 ñ n 4,5 l n so v i tr ng lúa HT1.
B ng 4. Hi u qu tr ng lúa HT1 (ñ ng/sào/năm)
Ch tiêu Tr ng lúa HT1 (2 v )
I. Chi phí gi ng, v t tư 230.000 x 2 = 460.000
- Chi phí gi ng 30.000 x 2 = 60.000
- Chi phí phân 180.000 x 2 = 360.000
- Chi phí thu c BVTV 20.000 x 2 = 40.000
II. Chi phí khác 150.000 x 2= 300.000
III. Chi phí lao ñ ng 240.000 x 2 = 480.000
A. T ng (I), (II) và (III) 620.000 x 2 = 1.240.000
B. T ng thu 1.400.000 x 2 = 2.800.000
Lãi: (B) - (A) 1.560.000
Ngu n: K t qu th o lu n nhóm, 2010.
120
- 3.4. Khó khăn g p ph i trong quá trình nuôi cá nư c ng t trong ao h nông
h
K t qu tìm hi u nh ng h khó khăn ñư c trình bày b ng 5. B ng 5 cho th y,
khó khăn mà nhi u h g p ph i là thi u v n v i g n 80%, trong ñó, có 100% h nghèo.
Vì thi u v n nên ph n l n các h ñ u áp d ng các k thu t ñơn gi n, có chi phí th p
như cho ăn th c ăn thô xanh, ch n gi ng,… M t s k thu t ñòi h i chi phí cao hơn
như: tr m t s b nh, s d ng th c ăn công nghi p,… ch các h có v n và xem nuôi cá
là ngành s n xu t chính m i có kh năng ñ u tư.
R i ro cao cũng là m t khó khăn l n cho nuôi cá nư c ng t v i g n 71% h có
cùng ý ki n ñánh giá. Lo i khó khăn này xu t phát t tâm lý thi u tin tư ng vào các ti n
b k thu t và lo s khi trong quá trình th c hi n như ñi u tr b nh không hi u qu , cá
ch t hay trong quá trình nuôi b thiên tai, ñ c bi t là lũ l t. Ngoài ra, khó khăn v th
trư ng ñ u ra cũng là m t khó khăn mà h ñang g p ph i, vì khi di n tích nuôi cá càng
phát tri n m nh thì th trư ng ñ u ra càng khó.
B ng 5. Nh ng khó khăn h g p ph i trong quá trình nuôi cá nư c ng t (% s h )
H khá H trung bình H nghèo
Chung
(n=20) (n=25) (n=15)
K thu t ñòi h i chi phí cao 45,00 44,00 73,33 51,67
K thu t khó làm, ph c t p 25,00 40,00 66,67 41,67
Th trư ng ñ u ra 50,00 60,00 33,33 50,00
Thi u v n ñ u tư 65,00 80,00 100,00 80,00
D ch v ñ u vào 30,00 36,00 46,67 36,67
S r i ro 60,00 80,00 73,33 71,67
Thi u mô hình trình di n 40,00 56,00 46,67 48,33
Khác 25,00 20,00 20,00 21,67
Ngu n: S li u ñi u tra nông h , 2010.
3.6. M t s y u t nh hư ng ñ n quy t ñ nh nuôi và quy mô nuôi cá nư c
ng t trong ao h c a h ñ a bàn nghiên c u
ð xác ñ nh nh ng y u t nh hư ng ñ n quy t ñ nh nuôi và quy mô nuôi cá
nư c ngot c a h , nghiên c u này ti n hành tìm hi u lý do h quy t ñ nh nuôi và xác
ñ nh các y u t nh hư ng ñ n quy mô nuôi c a h . K t qu b ng 6 cho th y, các lý
do h quy t ñ nh phát tri n nuôi cá nư c ng t trong ao h trên ñ a bàn nghiên c u ch
y u xu t phát t các ñi u ki n n i t i nông h và ít có s tác ñ ng t bên ngoài. Trong
ñó, hi u qu kinh t cao, có ñ t ñai và ngu n nư c ch ñ ng; phù h p v i lao ñ ng gia
121
- ñình là các lý do có t l h quy t ñ nh cao nh t tương ng v i t l là 100%; 91,67%
và 91,67%, và ít có s khác bi t gi a các lo i h nghiên c u.
B ng 6. Các lý do h quy t ñ nh phát tri n nuôi cá nư c ng t trong ao h
H khá H trung H nghèo
Chung
(n=20) bình (n=25) (n=15)
Hi u qu kinh t cao 100 100 100 100
Có ñ t và ngu n nư c ch ñ ng 86,67 95,00 92,00 91,67
Do cán b khuy n nông v n ñ ng 30,00 36,00 60,00 40,00
T n d ng ngu n th c ăn 85,00 84,00 86,67 85,00
Phù h p lao ñ ng gia ñình 85,00 88,00 80,00 91,67
ðư c thôn, xã ch n làm mô hình 5,00 20,00 33,00 19,44
Làm theo h khác trong xã 10,00 15,00 46,67 23,89
Ngu n: S li u ñi u tra nông h , 2010.
Các lý do quy t ñ nh có t l h l a ch n ít là: làm theo các h khác trong xã,
ñư c thôn xã ch n làm mô hình c a các chương trình, d án v i t l tương ng là
23,89% và 19,44%, và có s khác bi t gi a các lo i h nghiên c u. H u h t h nghèo
l a ch n hai lý do này b i các chương trình d án thư ng ưu tiên h tr cho nhóm ñ i
tư ng này.
Bên c nh các lí do trên, m t s y u t n i t i khác c a h nh hư ng ñ n quy t
ñ nh quy mô nuôi cũng ñư c xác ñ nh b ng vi c s d ng hàm h i quy (b ng 7). Hàm
h i quy ña bi n ñư c s d ng trong trư ng h p này có công th c toán h c như sau:
Y= + α1 x1 + α2 x2 + α3 x3 +α4 x4 + α5 x5 + α6 x6 +α7 x7+ غ
Trong ñó: Bi n ph thu c: Y = Di n tích ao nuôi h ñã và ñang nuôi cá nư c ng t
(sào)
Các bi n ñ c l p: x1 - Trình ñ c a ch h (l p h c); x2 - S lao ñ ng chính
(ngư i); x3 - Di n tích ñ t nông nghi p (sào); x4 - M i quan h xã h i c a h (s m i
quan h ); x5 - T ng thu nh p c a h (tri u ñ ng); x6 - S ngu n cung c p thông tin ñư c
ti p c n (s ngu n); x7 - S khó khăn h g p ph i (s khó khăn). là cơ s ; α là h s
h i quy tương ng v i các bi n ñ nh lư ng c a hàm và غlà hi u dư.
V i giá tr R2 = 0,872, mô hình có th gi i thích 87,2% s bi n ñ ng v di n tích
ao h mà nông h ñã và ñang áp d ng nuôi cá nư c ng t là do nh hư ng c a các y u t
(các bi n ñ c l p) ñã ñư c ñưa vào mô hình ñ xem xét.
122
- B ng 7. M t s y u t nh hư ng ñ n vi c m r ng di n tích nuôi cá nư c ng t trong ao h
nông h (n=60 h )
Hàm h i quy tuy n tính
Bi n ph thu c: Di n tích ao nuôi mà h ñã
Bi n ñ c l p
và ñang nuôi cá nư c ng t (sào)
H s h i qui (α) M c tin c y
Trình ñ c a ch h 0,066 0,100
S lao ñ ng chính 0,407 0,015
Di n tích ñ t nông nghi p 0,087 0,133
M i quan h xã h i c a h 0,335 0,000
T ng thu nh p c a h 0,018 0,068
S ngu n cung c p thông tin ñư c
0,188 0,050
ti p c n
S khó khăn h g p ph i -0,446 0,000
Constant ( ) 0,671 0,499
R2 0,872
S quan sát (N) 60
Ngu n: S li u ñi u tra nông h , 2010.
K t qu b ng 7 cho th y, s lao ñ ng chính; m i quan h xã h i c a h ; s
ngu n cung c p thông tin ñư c ti p c n và s khó khăn h g p ph i là nh ng y u t nh
hư ng l n ñ n vi c tăng quy mô di n tích nuôi cá nư c ng t trong ao h c a h . H s β
c a bi n s lao ñ ng chính là 0,407 v i m c ý nghĩa Sig = 0,015. Có th gi i thích r ng
trong ñi u ki n các y u t khác không ñ i, n u h tăng thêm 1 lao ñ ng chính thì di n
tích nuôi cá nư c ng t s tăng lên 0,407 sào. Vì nuôi cá nư c ng t c n nhân l c ñ
chăm sóc, ñ c bi t c n nhi u lao ñ ng hơn ñ tìm ki m th c ăn thô xanh.
M i quan h xã h i nh hư ng ñ n kh năng tìm ki m cũng như kh năng ch p
nh n các ngu n thông tin v ti n b k thu t nuôi cá nư c ng t trong ao h . ði u ñó
cho th y, m i quan h xã h i c a h s làm tăng vi c m r ng di n tích nuôi cá nư c
ng t. N u h có thêm m t m i quan h xã h i thì di n tích nuôi cá c a h tăng thêm
0,335 sào v i m c r t có ý nghĩa (M c tin c y = 0,000).
S khó khăn h g p ph i có nh hư ng tiêu c c ñ n vi c tăng di n tích nuôi cá
c a h . Giá tr β = -0,446 c a ch tiêu s khó khăn h g p ph i cho th y, n u s khó
khăn c a h tăng lên 1 khó khăn thì di n tích ao nuôi c a h gi m ñi m t t l tương
ñương 0,446 sào.
123
- 4. K t lu n và ki n ngh
- Di n tích và s h nuôi cá nư c ng t xã Tri u Trung tăng m nh trong 5 năm
tr l i ñây, trong ñó t p trung ch y u h khá và trung bình.
- Nuôi cá nư c ng t có chi phí cao hơn kho ng 4 l n so v i tr ng lúa (HT1) và
hi u qu kinh t t nuôi các nư c ng t mang l i cũng g p 3,5 ñ n 4,5 l n so v i tr ng
lúa.
- ði u ki n th i ti t kh c nghi t, th trư ng ñ u ra, thi u v n, s r i ro là nh ng
h n ch cho vi c phát tri n nuôi cá nư c ng t trong ao h , trong ñó t p trung nhi u nh t
h nghèo.
- M t s y u t n i t i như s lao ñ ng chính, trình ñ c a ch h , m i quan h
xã h c a h có nh hư ng tích c c ñ n m r ng di n tích ao nuôi, ngư c l i y u t s
khó khăn h g p ph i l i nh hư ng tiêu c c.
- ð ñ m b o sinh k n ñ nh cho ngư i dân ñ a bàn nghiên c u, nghiên c u
này khi n ngh c n có nghiên c u c th ñ qui ho ch vùng nuôi, tránh phát tri n t
làm tăng r i ro cho ngư i s n xu t.
- Thúc ñ y liên k t s n xu t b ng cách hình thành các nhóm s thích nuôi cá ñ
cùng trao ñ i các ki n th c v k thu t và tìm ki m th trư ng cho ñ u vào, ñ u ra.
TÀI LI U THAM KH O
[1]. Nguy n Th Nhã, Vũ ðình Th ng, Giáo trình kinh t nông nghi p, Nxb Th ng kê Hà
N i, 2004.
[2]. Nguy n Quang Linh và ctv, Giáo trình nuôi tr ng th y s n ñ i cương, Nxb Nông
nghi p Hà N i, 2008.
[3]. Oyekale, A. & Ibadan, N., Climatic variability and its impacts on agricultural income
and households' welfare in Southern and Northern Nigeria, 2009.
[4]. UBND xã Tri u Trung, Báo cáo tình hình kinh t xã h i, 2009.
IDENTIFYING FACTORS AFFECTING THE DEVELOPMENT
OF FRESH WATER FISH PRODUCTION IN TRIEU TRUNG COMMUNE,
TRIEU PHONG DISTRICT, QUANGTRI PROVINCE
Le Thi Hoa Sen, Phan Viet Toan
College of Agriculture and Foresty, Hue University
SUMMARY
Aquaculture is growing in many localities of the country and is replacing by some other
forms of land use, especially paddy cultivation. Trieu Trung commune, Trieu Phong district is
124
- one of the main paddy areas of Quang Tri province but the rice area is decreasing due to the
development of freshwater fish culture. In the process of ensuring the livelihood for local people,
this study was conducted to assess the development of freshwater fish culture in this commune.
60 farm households who are currently practicing aqaculture in three villages named Dao Dau,
Thanh Le and Ngo Xa Tay were selected for studying. Research results show that, in the study
area, the feshwater fish areas as well as the number of households practicing freshwater fish
culture have dramatically increased in the past 5 years. Practicing reshwater fish have resulted
in much higher economic efficiency than rice cultivation. However, high production costs, risky
and fluctuation of market prices of outputs appear to be major obstacles for farmers. The study
also presents critical suggestions to the minimizing of risks and ensuring of livelihood for the
freshwater fish producers of the commune.
Key words: Freshwater fish production; Land use change; Trieu Trung commune.
125
nguon tai.lieu . vn
