- Trang Chủ
- Báo cáo khoa học
- BÁO CÁO NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KỸ THUẬT: NHÂN GIỐNG IN VITRO CÂY DỨA CAYENNE (Ananas comosus L.) BẰNG NUÔI CẤY TẾ BÀO LỚP MỎNG
Xem mẫu
- NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT 33
NHAÂN GIOÁNG IN VITRO CAÂY DÖÙA CAYENNE
(Ananas comosus L.) BAÈNG NUOÂI CAÁY TEÁ BAØO LÔÙP MOÛNG
IN VITRO PROPAGATION OF PINEAPPLE (ANANAS COMOSUS L.)
THROUGH THIN CELL LAYER CULTURE.
Nguyeãn Thò Thu Haèng, Mai Minh Trí, Traàn Thò Dung
Trung taâm Coâng ngheä Sinh hoïc Ñaïi hoïc Noâng Laâm Tp.HCM
Tel: 8961712, Email: ttdung@hcmuaf.edu.vn
SUMMARY VAÄT LIEÄU VAØ PHÖÔNG PHAÙP
Pineapple micropropagation by using thin cell Thí nghieäm ñöôïc thöïc hieän taïi Trung taâm Coâng
layer technique was studied. Traverse thin cell ngheä Sinh hoïc tröôøng ÑH Noâng Laâm TP.HCM töø
layer explants excised from the stem of in vitro thaùng 8 ñeán thaùng 12/2002.
plants (var. Smooth Cayenne) were cultured on a
modified solid MS medium supplemented with 2,4- Caùc maãu caáy duøng trong thí nghieäm laø choài döùa
D and Kinetin. Maximum regeneration was in vitro ñöôïc nhaân leân töø choài ngoïn gioáng döùa
obtained with 0.1 mg.l-1 2,4-D and 0.1 mg.l-1 Kinetin Cayenne nhaäp noäi laáy taïi Noâng tröôøng Thoï Vöïc –
as early as within 9 days. The best rooting occurred Ñoàng Nai, söû duïng teá baøo lôùp moûng cuûa phaàn thaân
at 2 mg.l -1 I BA. Plantlets were successfully daøy 0,3 - 0,5mm, ñöôøng kính 3-5mm. Moâi tröôøng
transferred in the greenhouse. nuoâi caáy theo MS (Murashige vaø Skoog, 1962) vôùi
caùc chaát kích thích sinh tröôûng thay ñoåi theo töøng
MÔÛ ÑAÀU thí nghieäm.
Caây Döùa (Ananas comosus L.) laø moät trong caùc Caùc thí nghieäm ñöôïc boá trí theo kieåu hoaøn toaøn
loaïi caây aên quaû chuû ñaïo cuûa ngaønh rau quaû Vieät ngaãu nhieân ñôn yeáu toá, 3 laàn laëp laïi. Thí nghieäm
Nam. ÔÛ nöôùc ta, döùa troàng chuû yeáu ñeå aên töôi, coâ veà khaû naêng taùi sinh choài döùa goàm 4 nghieäm thöùc
ñaëc vaø laøm nöôùc eùp ñoùng hoäp xuaát khaåu. Gioáng keát hôïp 2.4D vaø Kinetin (mg.l-1) laø: 0-0 (ñoái chöùng);
döùa Cayenne (chieám > 80% dieän tích döùa toaøn theá 0,05-0,05; 0,1-0,1 vaø 0,5-0,5 (toång soá maãu caáy laø
giôùi) raát phuø hôïp cho vieäc cheá bieán ñoà hoäp, nhöng 180). Thí nghieäm veà khaû naêng ra reã cuûa choài döùa
nhöôïc ñieåm chuû yeáu cuûa gioáng naøy laø heä soá nhaân goàm 5 nghieäm thöùc IBA (mg.l-1) laø: 0 (ñoái chöùng);
choài thaáp. Ñeå cung caáp cho 1 ha döùa caàn 50.000 – 1; 1,5; 2 vaø 2,5 (toång soá maãu caáy laø 90).
60.000 choài gioáng thì caùc phöông phaùp nhaân gioáng
coå truyeàn khoù coù theå taïo ra moät soá löôïng lôùn choài KEÁT QUAÛ VAØ THAÛO LUAÄN
ñoàng ñeàu cuøng luùc. Vì leõ ñoù, aùp duïng kyõ thuaät nhaân
AÛnh höôûng cuûa noàng ñoä 2,4D vaø Kinetin ñeán
gioáng in vitro laø ñieàu caàn thieát ñeå ñaùp öùng ñöôïc
khaû naêng taùi sinh choài in vitro töø teá baøo lôùp
yeâu caàu naøy.
moûng caây döùa Cayenne
Teá baøo lôùp moûng (TCLS - Thin cell layers) laø
moät phaàn coù kích thöôùc nhoû laáy töø caùc moâ thöïc Caùc cytokinin ñoùng vai troø raát quan troïng trong
vaät, ñöôïc caét theo chieàu doïc hay chieàu ngang cuûa nuoâi caáy moâ thöïc vaät, chuùng kích thích söï phaân
nhöõng cô quan khaùc nhau nhö thaân, laù, reã, caên chia teá baøo, giuùp cho söï sinh taïo cô quan vaø phaân
haønh, caùc boä phaän cuûa hoa…. Phöông phaùp nuoâi hoùa choài ñöôïc deã daøng. Theâm vaøo ñoù, söï coù maët
caáy teá baøo lôùp moûng ñaõ ñöôïc aùp duïng vaøo vieäc cuûa auxin ñaõ thuùc ñaåy vieäc phaân chia teá baøo.
nghieân cöùu söï phaùt sinh hình thaùi vaø söï phaân hoùa
Veà thôøi gian xuaát hieän choài: ÔÛ noàng ñoä 0,1 - 0,5
phoâi sinh döôõng ôû nhieàu loaïi caây vôùi öu ñieåm laø ruùt
ngaén thôøi gian taùi sinh choài, toác ñoä nhaân gioáng mg.l-1 2,4D vaø 0,1 - 0,5 mg.l-1 Kinetin, thôøi gian
nhanh, coù theå nhaân gioáng moät soá loaïi caây khoù nuoâi naûy choài laø sôùm nhaát (8,6 ngaøy vaø 9,3 ngaøy), giöõa
caáy trong oáng nghieäm. chuùng coù söï khaùc bieät khoâng coù yù nghóa veà maët
thoáng keâ nhöng laïi khaùc bieät raát coù nghóa khi so
Muïc tieâu cuûa ñeà taøi laø xaùc ñònh aûnh höôûng cuûa vôùi ñoái chöùng vaø noàng ñoä coøn laïi.
caùc chaát kích thích sinh tröôûng ñeán khaû naêng taùi
sinh, nhaân choài vaø ra reã cuûa caây döùa Cayenne in Veà tyû leä maãu taùi sinh (baûng 1): ÔÛ noàng ñoä
vitro qua nuoâi caáy teá baøo lôùp moûng, nhaèm nhaân 0,1mg.l-1 2,4D vaø 0,1mg.l-1 Kinetin, soá maãu teá baøo
nhanh gioáng döùa phuïc vuï cho vieäc môû roäng caùc lôùp moûng taùi sinh cao nhaát (89%) vaø thaáp nhaát laø
vuøng nguyeân lieäu döùa trong nöôùc. nghieäm thöùc ñoái chöùng (58%).
Ñaïi hoïc Noâng Laâm TP. HCM Taïp chí KHKT Noâng Laâm nghieäp, soá 2/2003
- NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT
34
Baûng 1. AÛnh höôûng cuûa noàng ñoä 2,4D vaø Kinetin ñeán khaû naêng taùi sinh choài in vitro
töø teá baøo lôùp moûng caây döùa Cayenne
Noàng ñoä((mg.l-1) Thôøi gian naûy choài
Nghieäm thöùc Tyû leä maãu taùi sinh (%)
(ngaøy)
2,4D Kinetin
10,7 a
1(ÑC) 0 0 58
9,7b
2 0,05 0,05 60
8,6c
3 0,1 0,1 89
9,3bc
4 0,5 0,5 82
CV (%) 2,30 6,54
Caùc giaù trò trung bình treân cuøng 1 coät theo sau khoâng cuøng kyù töï thì coù söï khaùc bieät
raát coù yù nghóa veà maët thoáng keâ ôû möùc ñoä 0,01 döïa treân traéc nghieäm phaân haïng LSD.
Baûng 2. AÛnh höôûng cuûa noàng ñoä 2,4D vaø Kinetin ñeán heä soá nhaân choài
töø teá baøo lôùp moûng caây döùa Cayenne in vitro
Noàng ñoä((mg.l-1) Heä soá nhaân
Nghieäm thöùc
2,4D Kinetin 10 ngaøy 20 ngaøy 30 ngaøy
1,21b 1,22d 2,00c
1 (ÑC) 0 0
1,34b 1,71c 2,39c
2 0,05 0,05
b a
4,08a
3 0,1 0,1 2,34 3,09
b b
3,37b
4 0,5 0,5 1,28 2,56
CV (%) 4,79 7,34 6,09
Baûng 3. AÛnh höôûng cuûa noàng ñoä IBA ñeán thôøi gian ra reã, soá reã vaø chieàu daøi reã
cuûa choài taùi sinh töø teá baøo lôùp moûng caây döùa Cayenne in vitro
Noàng ñoä IBA Chæ tieâu
(mg.l-1) Thôøi gian ra reã (NSC) Chieàu daøi reã (cm) Soá reã (reã)
6,8ab 3,18b 3,45c
0
5,8bc 4,26a 4,84b
1
c
4,37a 4,84b
1,5 5,5
c
4,49a 5,89a
2 5,2
7,3a 2,40c 5,84a
2,5
CV (%) 6,66 7,38 7,00
AÛnh höôûng cuûa noàng ñoä IBA ñeán söï taïo reã
Veà heä soá nhaân choài (baûng 2): ÔÛ noàng ñoä 0,1 mg.l-
cuûa choài taùi sinh töø lôùp teá baøo moûng caây döùa
2,4 D vaø 0,1 mg.l-1 Kinetin, heä soá nhaân choài cao
1
Cayenne in vitro (Baûng 3)
nhaát ôû taát caû caùc laàn theo doõi (ñaït 4,08 choài/maãu
sau 30 ngaøy nuoâi caáy), coù söï khaùc bieät raát coù yù nghóa
veà maët thoáng keâ so vôùi ñoái chöùng vaø caùc noàng ñoä Trong söï hình thaønh reã ñaëc bieät laø reã baát ñònh,
coøn laïi. auxin coù taùc duïng raát ñaëc tröng, söû duïng IBA thuoäc
nhoùm auxin ñeå kích thích ra reã nhaèm cho caây ra reã
Nhö vaäy, thöïc hieän nuoâi caáy teá baøo lôùp moûng sôùm, soá reã nhieàu töø ñoù ruùt ngaén ñöôïc thôøi gian taïo reã
trong moâi tröôøng coù boå sung noàng ñoä 2,4 D vaø trong oáng nghieäm tröôùc khi ñem ra ngoaøi vöôøn öôm.
Kinetin thích hôïp ñaõ xuùc tieán quaù trình taùi sinh
Veà thôøi gian ra reã: Noàng ñoä IBA = 2 mg.l-1 cho thôøi
choài ruùt ngaén thôøi gian taïo vaät lieäu ban ñaàu ñoàng
thôøi taêng heä soá nhaân choài. Noàng ñoä 0,1mg.l-1 2,4D gian xuaát hieän reã sôùm nhaát (5,2 ngaøy), coù söï khaùc bieät raát
vaø 0,1mg.l-1 Kinetin cho thôøi gian xuaát hieän choài coù yù nghóa veà maët thoáng keâ so vôùi ñoái chöùng nhöng söï
sôùm nhaát, tæ leä maãu taùi sinh cao nhaát vaø heä soá khaùc bieät khoâng coù yù nghóa khi so vôùi noàng ñoä IBA=1,5
nhaân cao nhaát. mg.l-1 vaø IBA = 1 mg.l-1. Noàng ñoä IBA = 2,5 mg.l-1 cho
thôøi gian ra reã chaäm nhaát (7,3 ngaøy).
Taïp chí KHKT Noâng Laâm nghieäp, soá 2/2003 Ñaïi hoïc Noâng Laâm TP. HCM
- NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT 35
Baûng 4. AÛnh höôûng cuûa caùc phöông phaùp caáy ñeán thôøi gian xuaát hieän choài
vaø heä soá nhaân choài caây döùa Cayenne in vitro
Thôøi gian Heä soá Toång soá
Moâi tröôøng
Phöông phaùp nuoâi caáy xuaát hieän choài nhaân choài choài/choài
thích hôïp
(ngaøy) (choài/maãu caáy) ñôn
MS+BA (2mg.l-1)
Choài ñôn coù huûy ñænh 13,7 11,00 11,00 (*)
-1
Choài ñôn khoâng huûy ñænh MS+BA (3mg.l ) 20,8 3,78 3,78 (*)
MS+2,4D(0,1mg.l-1)
Teá baøo lôùp moûng 8,6 4,08 20,40 (**)
+Kinetin(0,1mg.l-1)
(*). sau 60 ngaøy nuoâi caáy
(**). sau 30 ngaøy nuoâi caáy
Veà chieàu daøi reã: Noàng ñoä IBA = 1,5-2 mg.l-1 cho ñöôïc cao hôn. Ñieàu ñoù cho thaáy raèng, söû duïng phöông
chieàu daøi reã daøi nhaát (4,26- 4,49cm), söï khaùc bieät phaùp nuoâi caáy teá baøo lôùp moûng thì thu ñöôïc heä soá
naøy khoâng coù yù nghóa veà maët thoáng keâ nhöng raát nhaân choài cao hôn nuoâi caáy choài ñôn vaø cuõng ruùt ngaén
coù yù nghóa khi so saùnh vôùi ñoái chöùng. Noàng ñoä IBA ñöôïc thôøi gian taïo choài töø ñoù taêng soá laàn caáy chuyeàn
= 2,5 mg.l-1 cho chieàu daøi reã ngaén nhaát (2,40 cm). vaø taïo ra ñöôïc soá löôïng lôùn caây ñoàng ñeàu cuøng luùc.
Veà soá reã: Noàng ñoä IBA = 2-2,5 mg.l-1 cho soá reã Söï xuaát hieän choài ôû phöông phaùp nuoâi caáy teá baøo
nhieàu nhaát (5,84 -5,87 reã), söï khaùc bieät naøy khoâng lôùp moûng sôùm hôn khi so saùnh vôùi phöông phaùp nuoâi
coù yù nghóa veà maët thoáng keâ nhöng raát coù yù nghóa caáy choài ñôn Maëc duø soá choài/lôùp teá baøo moûng thaáp
khi so saùnh vôùi ñoái chöùng. hôn soá choài/choài ñôn coù huûy ñænh nhöng toång soá choài
töø 5 lôùp teá baøo moûng cuûa 1choài ñôn thì cao hôn. Ñieàu
AÛnh höôûng cuûa noàng ñoä IBA raát khaùc nhau ñeán thôøi ñoù cho thaáy raèng, söû duïng phöông phaùp nuoâi caáy teá
gian xuaát hieän reã, chieàu daøi reã, soá reã cuûa choài döùa taùi sinh baøo lôùp moûng thì thu ñöôïc heä soá nhaân choài cao hôn
töø lôùp teá baøo lôùp moûng. Khi noàng ñoä IBA taêng 0-2mg.l-1 nuoâi caáy choài ñôn vaø cuõng ruùt ngaén ñöôïc thôøi gian taïo
thì soá reã taêng, chieàu daøi reã taêng nhöng khi noàng ñoä IBA choài töø ñoù taêng soá laàn caáy chuyeàn vaø taïo ra ñöôïc soá
vöôït quaù 2 mg.l-1 thì soá reã taêng nhöng chieàu daøi reã giaûm löôïng lôùn caây ñoàng ñeàu cuøng luùc.
ñaùng keå vaø thôøi gian ra reã cuõng keùo daøi hôn.
KEÁT LUAÄN
Caây döùa in vitro ngoaøi vöôøn öôm
Nuoâi caáy teá baøo lôùp moûng ñaõ xuùc tieán khaû naêng
Sau khi taïo caây döùa Cayenne in vitro hoaøn chænh nhaân choài, ruùt ngaén thôøi gian taïo choài caây döùa
(caây ñaït chieàu cao 4-5 cm, 5-6 laù vaø caây coù 4-5 reã), Cayenne trong oáng nghieäm. Moâi tröôøng thích hôïp
chuùng toâi tieán haønh chuyeån caây ra vöôøn öôm troàng nhaát cho vieäc nuoâi caáy teá baøo lôùp moûng caây döùa
thöû nghieäm. Ñieàu kieän töï nhieân ngoaøi nhaø löôùi hoaøn Cayenne laø moâi tröôøng MS coù boå sung 0,1 mg.l-1
toaøn khaùc haún vôùi ñieàu kieän trong nuoâi caáy in vitro 2,4D vaø 0,1mg.l-1 Kinetin trong nhaân choài vaø IBA
nhö nhieät ñoä cao, aùnh saùng maïnh, aåm ñoä thaáp, vaø = 2 mg.l-1 trong taïo reã, giuùp taïo ra ñöôïc soá löôïng
dinh döôõng thaáp neân caây con deã bò maát nöôùc vaø mau lôùn caây ñoàng ñeàu trong thôøi gian ngaén.
bò heùo. Caây döùa Cayenne in vitro ñaõ ñöôïc troàng trong
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
baàu ñaát (1/3 ñaát +1/3xô döøa +1/3 phaân chuoàng hoai),
ñaët vaøo nhaø löôùi trong ñieàu kieän coù che maùt 50% vaø
BUI VAN LE, DUONG TAN NHUT, 2000. Thin cell
töôùi phun söông thöôøng xuyeân. Sau 30 ngaøy ra baàu
layer morphogenesis in ornamental species .
ñaát, tæ leä caây soáng ñaït 70%, trung bình chieàu cao ñaït
9,5 cm vaø soá laù ñaït 11 laù/caây Biotechnology in Horticultural and Plantation Crops.
So saùnh phöông phaùp nuoâi caáy choài ñôn vaø NGUYEN QUANG THACH et al., 2001. Improving
teá baøo lôùp moûng caây döùa Cayenne (Baûng 4) micropropagation technology on pineapple by using
thin cell layers, apical dominance breaking and
hydroponic method. International workshop on
Söï xuaát hieän choài ôû phöông phaùp nuoâi caáy teá baøo
lôùp moûng sôùm hôn khi so saùnh vôùi phöông phaùp nuoâi Biology. HaNoi-VietNam, 391-395..
caáy choài ñôn cuøng ñöôïc thöïc hieän trong moâi tröôøng
MIGUEL PEDRO GUERRA et al., 2000. Improving
nuoâi caáy thích hôïp cuûa töøng loaïi maãu caáy. Maëc duø soá
pineapple micropropagation protocol through
choài/lôùp teá baøo moûng thaáp hôn soá choài/choài ñôn coù
huûy ñænh nhöng ñoaïn thaân caây döùa Cayenne in vitro explant size and medium composition manipulation.
seõ caét ñöôïc 5 lôùp teá baøo moûng neân toång soá choài ñaït Fruits 56 (143-154). CIRAD, EDP Sciences.
Ñaïi hoïc Noâng Laâm TP. HCM Taïp chí KHKT Noâng Laâm nghieäp, soá 2/2003
nguon tai.lieu . vn
