Xem mẫu
- NguyÔn V¨n TuÊn ¶nh h−ëng ... v nguyÔn ¸i quèc - hå chÝ minh, Tr. 60-69 ¶nh h−ëng cña phong trµo c¸ch m¹ng t− s¶n Trung Quèc do T«n trung s¬n l nh ®¹o ®èi víi phan béi ch©u vµ nguyÔn ¸i quèc - hå chÝ minh NguyÔn V¨n TuÊn (a) Tãm t¾t. Trong bµi viÕt nµy, chóng t«i tr×nh bµy sù ¶nh h−ëng cña phong trµo c¸ch m¹ng t− s¶n Trung Quèc do T«n Trung S¬n l·nh ®¹o ®èi víi hai nh©n vËt tiªu biÓu cho hai khuynh h−íng gi¶i phãng d©n téc ®Çu thÕ kû XX (khuynh h−íng c¸ch m¹ng d©n chñ t− s¶n vµ c¸ch m¹ng v« s¶n) ®ã lµ Phan Béi Ch©u vµ NguyÔn ¸i Quèc - Hå ChÝ Minh. Sù ¶nh h−ëng ®èi víi hai nh©n vËt nµy kh¸c nhau vÒ c¸ch thøc, møc ®é vµ hÖ qu¶. ViÖc nghiªn cøu vÊn ®Ò trªn còng nh»m gãp phÇn t×m hiÓu mèi quan hÖ hai n−íc ViÖt Nam - Trung Quèc trong lÞch sö vµ còng lµ c¬ së cho mèi quan hÖ cña hai n−íc hiÖn nay. ®¹o tiÕn bé h¬n, b»ng nhiÒu c¸ch thøc 1. VÒ phong trµo c¸ch m¹ng t− kh¸c nhau nh− vËn ®éng duy t©n hay s¶n Trung Quèc do T«n Trung S¬n c¸ch m¹ng x· héi. Tiªu biÓu h¬n c¶ l·nh ®¹o trong qu¸ tr×nh ®ã lµ con ®−êng c¸ch Trong qu¸ tr×nh ®Èy m¹nh t×m mang t− s¶n do T«n Trung S¬n l·nh kiÕm vµ x©m l−îc thuéc ®Þa cña chñ ®¹o vµ nh÷ng chñ tr−¬ng c¸ch m¹ng nghÜa t− b¶n ph−¬ng T©y, ®Êt n−íc cña T«n Trung S¬n vµo ®Çu nh÷ng n¨m Trung Quèc réng lín trë thµnh “miÕng 20 thÕ kû XX. måi bÐo bë” ë ph−¬ng §«ng. Tõ khi t− Cuéc c¸ch m¹ng T©n Hîi ®· xo¸ bá b¶n Anh chÝnh thøc ph¸t ®éng chiÕn chÕ ®é phong kiÕn chuyªn chÕ tån t¹i tranh x©m l−îc Trung Quèc (víi cuéc hµng ngh×n n¨m, thµnh lËp nhµ n−íc ChiÕn tranh Thuèc phiÖn lÇn thø nhÊt céng hoµ t− s¶n ®Çu tiªn ë Trung Quèc, (6/1840)), hÇu hÕt c¸c n−íc t− b¶n ®ång thêi t¹o ra nh÷ng nh©n tè chÝnh ph−¬ng T©y ®Òu tham gia tranh giµnh trÞ, kinh tÕ, t− t−ëng, v¨n ho¸ ®Ó c¸ch thuéc ®Þa ë Trung Quèc. Sau HiÖp −íc m¹ng Trung Quèc tiÕp tôc ph¸t triÓn, lµ Nam Kinh (29-8-1842) - hiÖp −íc bÊt b−íc chuÈn bÞ quan trong cho sù th¾ng b×nh ®¼ng ®Çu tiªn mµ nhµ Thanh ph¶i lîi cña “c¸ch mang d©n chñ míi’’ vÒ sau. ký víi n−íc ngoµi, Trung Quèc lÇn l−ît C¸ch m¹ng T©n Hîi 1911 lµ kÕt qu¶ cña ký hµng lo¹t c¸c hiÖp −íc bÊt b×nh ®¼ng sù chuÈn bÞ l©u dµi g¾n víi l·nh tô T«n víi c¸c n−íc ph−¬ng T©y vµ trë thµnh Trung S¬n. n−íc nöa thuéc ®Þa nöa phong kiÕn. T«n Trung S¬n (1866-1925), nhµ Nhµ Thanh lón s©u vµo con ®−êng ®Çu c¸ch m¹ng d©n téc d©n chñ vÜ ®¹i cña hµng, hÇu nh− bÊt lùc trong viÖc t×m nh©n d©n Trung Quèc thêi cËn ®¹i, lµ c¸ch b¶o vÖ ®Êt n−íc. ng−êi l·nh ®¹o tèi cao cña cuéc C¸ch Tr−íc t×nh h×nh ®ã, nh©n d©n m¹ng T©n Hîi. ¤ng ®· tÝch cùc chuÈn Trung Quèc ®· t×m ®ñ c¸ch ®Ó gi¶i bÞ vÒ tæ chøc vµ lý luËn cho c¸ch m¹ng. phãng, víi môc tiªu xo¸ bá chÕ ®é VÒ mÆt tæ chøc: th¸ng 11-1894, T«n phong kiÕn, h−íng ®Êt n−íc theo quü NhËn bµi ngµy 03/3/2008. Söa ch÷a xong 02/6/2008. 60
- T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVII, sè 2B-2008 tr−êng §¹i häc Vinh Trung S¬n thµnh lËp H−ng Trung héi, c¸ch m¹ng. VÒ mÆt lý luËn: lý luËn chØ tæ chøc c¸ch m¹ng ®Çu tiªn cña giai cÊp ®¹o cuéc C¸ch m¹ng T©n Hîi chÝnh lµ t− s¶n Trung Quèc, víi lêi thÒ “§¸nh chñ nghÜa Tam d©n. Chñ nghÜa Tam ®uæi giÆc Th¸t, kh«i phôc Trung Hoa, d©n ®−îc T«n Trung S¬n nªu ra lÇn ®Çu lËp chÝnh phñ hîp quÇn”, ®Ó thùc hiÖn tiªn vµo n¨m 1905 lµm c−¬ng lÜnh cho môc tiªu “phñ quèc c−êng b×nh’’, “chÊn §ång Minh héi, gåm ba néi dung c¬ b¶n h−ng Trung Hoa”, “duy tr× quèc thÓ”. lµ chñ nghÜa D©n téc, chñ nghÜa D©n Cïng thêi gian nµy, ë Trung Quèc cßn quyÒn vµ chñ nghÜa D©n sinh. Trong lêi xuÊt hiÖn c¸c tæ chøc cña giai cÊp t− nãi ®Çu tê D©n b¸o, c¬ quan ng«n luËn s¶n vµ tiÓu t− s¶n nh− Hoa H−ng héi cña §ång Minh héi, sè 1, th¸ng 11- (do Hoµng H−ng l·nh ®¹o), Quang Phôc 1905, T«n Trung S¬n nªu râ c−¬ng lÜnh héi (do L÷ §¹i S©m l·nh ®¹o). Th¸ng 7- cña §ång Minh héi lµ nh»m thùc hiÖn 3 1905, t¹i T«kyo, T«n Trung S¬n vµ mét chÝnh s¸ch lín: D©n téc ®éc lËp, D©n sè ®ång chÝ kh¸c triÖu tËp Héi nghÞ quyÒn tù do, D©n sinh h¹nh phóc. Chñ thèng nhÊt c¸c tæ chøc c¸ch m¹ng nghÜa Tam d©n theo ®Þnh nghÜa cña Trung Hoa. Héi nghÞ nhÊt trÝ ®Ò xuÊt T«n Trung S¬n lµ “chñ nghÜa cøu n−íc” cña T«n Trung S¬n thèng nhÊt c¸c tæ nh»m “®−a Trung Quèc tíi mét vÞ trÝ chøc H−ng Trung héi, Hoa H−ng héi, quèc tÕ b×nh ®¼ng, lµm cho Trung Quèc Quang Phôc héi thµnh mét tæ chøc m·i m·i tån t¹i trªn thÕ giíi” [9, tr. 50- thèng nhÊt lÊy tªn lµ Trung Quèc §ång 51]. §©y lµ hÖ thèng lý luËn t−¬ng ®èi Minh héi gäi t¾t lµ §ång Minh héi. Môc ®Çy ®ñ vÒ c¸ch m¹ng t− s¶n ë Trung tiªu ®Êu tranh lµ: “§¸nh ®uæi giÆc Quèc, trªn c¬ së tiÕp thu vµ kÕ thõa t− Th¸t; Kh«i phôc Trung Hoa; Thµnh lËp t−ëng t− s¶n ph−¬ng T©y vµ truyÒn d©n quèc; B×nh qu©n ®Þa quyÒn”. T«n thèng lÞch sö Trung Quèc, ®ång thêi Trung S¬n ®−îc bÇu lµm Tæng lý. §ång phï hîp víi bèi c¶nh x· héi ®Êt n−íc. Minh héi ®−îc tæ chøc chÆt chÏ tõ trªn Sau c¸ch m¹ng T©n Hîi, T«n Trung S¬n tiÕp tôc ph¸t triÓn vµ hoµn chØnh chñ xuèng d−íi. ë trong n−íc, thµnh lËp nghÜa Tam d©n cho tíi khi «ng trót h¬i n¨m chi bé lµ §«ng, T©y, Nam, B¾c, thë cuèi cïng. Trung, d−íi chi bé lµ c¸c ph©n héi theo Víi sù chuÈn bÞ vÒ lý luËn vµ tæ ®¬n vÞ tØnh. ë n−íc ngoµi, thµnh lËp bèn chøc kh¸ chu ®¸o, cïng víi qu¸ tr×nh chi bé lµ Nam D−¬ng, ¢u ch©u, Mü vËn ®éng cña c¸ch m¹ng Trung Quèc, ch©u, H«n«lulu. Héi ®· tËp hîp ®«ng C¸ch m¹ng T©n Hîi ®· bïng næ vµ ®¶o c¸c tÇng líp nh©n d©n tham gia, giµnh th¾ng lîi nhanh chãng. Trong 2 bao gåm t− s¶n, tiÓu t− s¶n, ®Þa chñ, th¸ng (10 vµ 11-1911), qu©n c¸ch m¹ng th©n sÜ bÊt b×nh víi nhµ Thanh, ngoµi ®· lµm chñ hÇu hÕt nh÷ng vÞ trÝ träng ra cßn sè Ýt phÇn tö c«ng n«ng. So víi yÕu cña ®Êt n−íc. Ngµy 1-1-1912, T«n c¸c tæ chøc tr−íc, §ång Minh héi tiÕn bé Trung S¬n tuyªn thÖ nhËm chøc §¹i h¬n vÒ nhiÒu mÆt tõ tæ chøc, ®Þa bµn Tæng thèng, thµnh lËp chÝnh phñ l©m ho¹t ®éng ®Õn c−¬ng lÜnh chÝnh trÞ. §©y thêi Trung Hoa d©n quèc, nÒn qu©n chñ chÝnh lµ tæ chøc l·nh ®¹o tèi cao cña chuyªn chÕ bÞ sôp ®æ. c¸ch m¹ng T©n Hîi. Sau khi thµnh lËp MÆc dï cuèi cïng thÊt b¹i, thµnh §ång Minh héi, T«n Trung S¬n vµ c¸c qu¶ c¸ch m¹ng bÞ tËp ®oµn qu©n phiÖt ®ång chÝ ra søc cñng cè vµ x©y dùng tæ Viªn ThÕ Kh¶i tho¸n ®o¹t, nh−ng C¸ch chøc Héi v÷ng m¹nh chuÈn bÞ cho ngµy 61
- NguyÔn V¨n TuÊn ¶nh h−ëng ... v nguyÔn ¸i quèc - hå chÝ minh, Tr. 60-69 m¹ng T©n Hîi vÉn lµ sù kiÖn träng ®¹i, s¶n, phong trµo Ngò Tø, §¶ng Céng cã ý nghÜa lÞch sö hÕt søc lín lao. C¸ch s¶n Trung Quèc ra ®êi…, T«n Trung m¹ng T©n Hîi kh«ng chØ më ra kû S¬n ®· cã chuyÓn biÕn quan träng vÒ t− nguyªn míi trong lÞch sö Trung Hoa mµ t−ëng c¸ch m¹ng. «ng gi¶i thÝch l¹i vµ cßn cã ¶nh h−ëng lín ®Õn phong trµo ph¸t triÓn chñ nghÜa Tam d©n, h×nh gi¶i phãng d©n téc ®èi víi c¸c n−íc thµnh “Chñ nghÜa Tam d©n míi” víi trong khu vùc ®ang cïng chung mét “Tam ®¹i chÝnh s¸ch”: “Liªn Nga, Liªn hoµn c¶nh vµ kh¸t väng gi¶i phãng. Céng, Phï trî c«ng n«ng”. §ång thêi, §©y lµ mét trong nh÷ng cuéc c¸ch c¶i tæ Quèc d©n §¶ng Trung Hoa thµnh m¹ng næ ra ®Çu tiªn ë mét n−íc phô h×nh thøc mÆt trËn thèng nhÊt, gåm thuéc, n»m trong hÖ thèng thuéc ®Þa ®«ng ®¶o mäi tÇng líp nh©n d©n, chñ cña chñ nghÜa ®Õ quèc. Nh÷ng kÕt qu¶ tr−¬ng Quèc - Céng hîp t¸c. “Chñ nghÜa cña nã lµ sù khÝch lÖ tinh thÇn to lín, Tam d©n míi” lµ c−¬ng lÜnh cña Quèc còng nh− cung cÊp con ®−êng, biÖn d©n §¶ng vµ còng lµ c−¬ng lÜnh chung ph¸p vµ h×nh mÉu chÝnh quyÒn cho c¸c cho sù hîp t¸c gi÷a hai ®¶ng Quèc d©n n−íc thuéc ®Þa trong qu¸ tr×nh gi¶i vµ Céng s¶n. phãng d©n téc. H¬n n÷a, hÖ lý luËn chØ Cã thÓ nãi r»ng phong trµo c¸ch ®¹o cuéc c¸ch m¹ng nµy - chñ nghÜa m¹ng t− s¶n do T«n Trung S¬n l·nh Tam d©n - cã søc lan to¶, t¸c ®éng ®Õn ®¹o ®Çu thÕ kû XX cã ý nghÜa quan viÖc lùa chän con ®−êng ®Êu tranh gi¶i träng ®èi víi lÞch sö Trung Quèc vµ cã phãng d©n téc ë c¸c n−íc nh− ViÖt Nam, tÇm ¶nh h−ëng ra bªn ngoµi. In®«nªxia, Malaixia, Th¸i Lan, M«ng §èi víi ViÖt Nam, phong trµo c¸ch Cæ… §ã chÝnh lµ ý nghÜa quèc tÕ cña m¹ng t− s¶n Trung Quèc ®· cã ¶nh C¸ch m¹ng T©n Hîi. Víi ý nghÜa ®ã, h−ëng ®Õn c¸c khuynh h−íng gi¶i Lªnin cho r»ng C¸ch m¹ng T©n Hîi lµ phãng d©n téc víi møc ®é kh¸c nhau. “mét nh©n tè tiÕn bé ®èi víi ch©u ¸ vµ Trong ph¹m vi bµi viÕt nµy, chóng t«i ®èi víi loµi ng−êi” (Lªnin Toµn tËp, TËp t×m hiÓu sù ¶nh h−ëng cña phong trµo c¸ch m¹ng t− s¶n do T«n Trung S¬n 23, NXB TiÕn Bé, M., 1980, tr. 177- l·nh ®¹o (chñ yÕu lµ Chñ nghÜa Tam 178). d©n, C¸ch m¹ng T©n Hîi, thùc tiÔn Sau khi C¸ch m¹ng T©n Hîi thÊt b¹i, T«n Trung S¬n ho¹t ®éng kh«ng c¸ch m¹ng Trung Quèc ®Çu nh÷ng n¨m 20, thÕ kû XX) ®èi víi Phan Béi Ch©u mÖt mái ®Ó b¶o vÖ nÒn céng hoµ. Th¸ng 8 -1912, «ng chñ tr−¬ng c¶i tæ §ång vµ NguyÔn ¸i Quèc - Hå ChÝ Minh, hai Minh héi thµnh Quèc d©n §¶ng, nh−ng nh©n vËt tiªu biÓu ®¹i diÖn cho hai ho¹t ®éng kh«ng hiÖu qu¶. Th¸ng 6- khuynh h−íng c¸ch m¹ng d©n chñ t− 1914, t¹i T«ky«, «ng thµnh lËp §¶ng s¶n vµ c¸ch m¹ng v« s¶n ViÖt Nam. C¸ch m¹ng Trung Hoa víi hi väng kh«i 2. ¶nh h−ëng ®èi víi Phan Béi phôc vµ ph¸t triÓn h¬n n÷a tinh thÇn Ch©u ®Êu tranh cña §ång Minh héi. Th¸ng10 Sau khi cuéc Khëi nghÜa H−¬ng -1919, §¶ng C¸ch m¹ng Trung Hoa Khª thÊt b¹i (1895), con ®−êng cøu tuyªn bè c¶i tæ thµnh Quèc d©n §¶ng n−íc theo ý thøc hÖ phong kiÕn ë ViÖt Trung Quèc. D−íi t¸c ®éng cña hµng Nam còng chÊm døt. Nh÷ng n¨m ®Çu lo¹t sù kiÖn nh−: C¸ch m¹ng Th¸ng thÕ kû XX, ë ViÖt Nam, næi lªn phong M−êi Nga, sù thµnh lËp Quèc tÕ Céng trµo cøu n−íc míi theo khuynh h−íng 62
- T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVII, sè 2B-2008 tr−êng §¹i häc Vinh d©n chñ t− s¶n. Con ®−êng ®ã quy tô träng cña mèi quan hÖ gi÷a c¸ch m¹ng ®−îc nh÷ng trÝ thøc nho häc thøc thêi hai n−íc. Nh−ng vµo lóc ®ã, do quan chøa ®Çy kh¸t khao v× n−íc nh− Phan ®iÓm chÝnh trÞ cña hai ng−êi cßn kh¸c Béi Ch©u, Phan Chu Trinh, Huúnh xa nhau, nªn kÕt qu¶ kh«ng ®−îc nh− Thóc Kh¸ng, L−¬ng V¨n Can, TrÇn mong muèn. Sau nµy, Phan Béi Ch©u Quý C¸p… Trong ®ã, Phan Béi Ch©u kh«ng cßn gÆp T«n Trung S¬n, nh−ng (1867-1940) næi lªn lµ mét nh©n vËt hai cuéc gÆp gì nµy cã ý nghÜa rÊt quan tiªu biÓu, ®¹i diÖn cho xu h−íng b¹o träng ®èi víi Phan Béi Ch©u. Phan Béi ®éng. ¤ng thµnh lËp Duy T©n héi, l·nh Ch©u t«n träng nh÷ng lÇn tiÕp xóc víi ®¹o phong trµo §«ng Du, thµnh lËp ViÖt T«n Trung S¬n, coi ®ã lµ tiÒn ®Ò cña Nam Quang Phôc héi, trung thµnh víi mèi quan hÖ vµ sù gióp ®ì cña c¸ch ®−êng lèi b¹o ®éng. Trong qu¸ tr×nh m¹ng Trung Quèc víi c¸ch m¹ng ViÖt ho¹t ®éng c¸ch m¹ng cña Phan Béi Nam. ¤ng nãi r»ng: “§Õn ngµy sau Ch©u, ¶nh h−ëng cña C¸ch m¹ng T©n §¶ng ta khèn cïng, ®−îc nhê §¶ng hä Hîi, chñ nghÜa Tam d©n vµ T«n Trung gióp nhiÒu, còng lµ m«i giíi tõ ë hai S¬n rÊt s©u s¾c. cuéc héi ®µm ®ã vËy” [5, tr. 155]. Sau khi phong trµo §«ng Du (1905- Lóc c¸ch m¹ng T©n Hîi bïng næ, 1908) thÊt b¹i, Phan Béi Ch©u b¾t ®Çu Phan Béi Ch©u ®ang ho¹t ®éng ë Xiªm. chuyÓn tõ t− t−ëng qu©n chñ sang t− Víi niÒm tin vµ sù chê ®îi bÊy l©u, «ng t−ëng d©n chñ, céng hoµ. Phong trµo sèt s¾ng trë l¹i Trung Quèc ho¹t ®éng. c¸ch m¹ng do «ng l·nh ®¹o b−íc sang Trong “Niªn BiÓu”, «ng thæ lé: “C¸i tin giai ®o¹n míi, giai ®o¹n chÞu ¶nh h−ëng ®ã b¾n tíi Xiªm, lßng nãng sèt cña t«i trùc tiÕp cña T«n Trung S¬n. l¹i phÇng phÇng muèn phôt ra, mµ ngé Ngay tõ n¨m 1905, Phan Béi Ch©u ®iÓm thø nhÊt lµ v× thÕ nµy: nghÜ sau ®· hai lÇn héi ®µm víi T«n Trung S¬n khi ®¶ng c¸ch m¹ng thµnh c«ng th× ®Ó bµn vÒ t×nh h×nh c¸ch m¹ng hai chÝnh phñ Trung Hoa míi kh«ng hñ b¹i n−íc. T«n Trung S¬n vèn biÕt Phan Béi nh− chÝnh phñ cò”[5, tr. 214]. ChÝnh v× Ch©u chÞu ¶nh h−ëng cña t− t−ëng vËy, C¸ch m¹ng T©n Hîi trë thµnh tÝn qu©n chñ lËp hiÕn nªn ®· tuyªn truyÒn hiÖu ®Ó Phan Béi Ch©u tËp hîp lùc t− t−ëng céng hoµ cho Phan Béi Ch©u. l−îng tiÕp tôc ho¹t ®éng c¸ch m¹ng. T«n Trung S¬n muèn c¸c nhµ c¸ch NhiÒu chiÕn sÜ cña Duy T©n héi tõng m¹ng ViÖt Nam gia nhËp §¶ng c¸ch ho¹t ®éng trong phong trµo §«ng Du m¹ng Trung Quèc, ®Ó khi c¸ch m¹ng (cßn l¹i kho¶ng 100 ng−êi) tõ Th¸i Lan Trung Quèc thµnh c«ng sÏ gióp c¸c ®Õn, NhËt B¶n vÒ, trong n−íc sang Trung Quèc ®Ó cïng nhau häp bµn kÕ n−íc ch©u ¸ bÞ ®« hé giµnh ®éc lËp, ho¹ch cøu n−íc míi. tr−íc hÕt lµ ViÖt Nam. Trong khi ®ã, Th¸ng 2-1912, Phan Béi Ch©u c¶i tæ Phan Béi Ch©u th× muèn c¸ch m¹ng Duy T©n héi, thµnh lËp ViÖt Nam Trung Quèc gióp ViÖt Nam tr−íc, khi Quang Phôc héi. ¤ng lµ ng−êi ®Ò x−íng ViÖt Nam giµnh ®éc lËp sÏ dïng B¾c Kú ®ång thêi còng lµ ng−êi h¨ng h¸i ®Êu lµm c¨n cø ®Þa ®Ó gi¶i phãng Trung tranh b¶o vÖ chñ nghÜa d©n chñ vµ Hoa. Nh− vËy ngay tõ ®Çu, Phan Béi h−íng ViÖt Nam Quang Phôc héi theo Ch©u ®· bµy tá mong muèn ®−îc c¸ch chÕ ®é céng hoµ. ViÖt Nam Quang Phôc m¹ng Trung Quèc gióp ®ì ®Ó giµnh ®éc héi ra “t«n chØ duy nhÊt” nªu râ: “§¸nh lËp. ¤ng nhËn thøc ®−îc tÇm quan 63
- NguyÔn V¨n TuÊn ¶nh h−ëng ... v nguyÔn ¸i quèc - hå chÝ minh, Tr. 60-69 ®uæi giÆc Ph¸p, kh«i phôc ViÖt Nam, céng víi thùc tiÔn c¸ch m¹ng Trung thµnh lËp n−íc Céng hoµ D©n quèc ViÖt Quèc diÔn ra s«i ®éng th× viÖc Phan Béi Nam”. Râ rµng, t«n chØ nµy rÊt gièng Ch©u vµ ViÖt Nam Quang Phôc héi cã víi môc tiªu ®Êu tranh cña §ång Minh quan hÖ mËt thiÕt víi c¸ch m¹ng Trung héi n¨m 1905. Trong "Lêi phi lé” cña Hoa lµ ®iÒu rÊt dÔ nhËn thÊy. Sù ¶nh ViÖt Nam Quang Phôc héi còng nãi: h−ëng nµy t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn ho¹t “GÇn th× b¾t ch−íc theo Tµu. Xa th× ®éng s«i næi cña Viªt Nam Quang Phôc ng−êi Mü, ng−êi ¢u lµm thÇy” [10, tr. héi. Nh−ng cuèi cïng ViÖt Nam Quang 224]. Phôc héi thÊt b¹i, Phan Béi Ch©u bÞ VÒ mÆt tæ chøc, ViÖt Nam Quang b¾t, cho thÊy phong trµo c¸ch m¹ng d©n Phôc héi cã 3 bé: Bé Tæng vô, Bé B×nh chñ t− s¶n do Phan Béi Ch©u l·nh ®¹o nghÞ, Bé ChÊp hµnh. §ã lµ sù m« pháng cßn mang nhiÒu h¹n chÕ. Phong trµo h×nh thøc tæ chøc cña Trung Quèc §ång d©n chñ t− s¶n ë ViÖt Nam häc tËp c¸ch Minh héi. Sau khi tæ chøc xong, ViÖt m¹ng Trung Quèc nh−ng Ýt nhiÒu cã Nam Quang Phôc héi chuÈn bÞ ®Ó tiÕn dÊu hiÖu cña sù m¸y mãc, thiÕu s¸ng hµnh khëi nghÜa vò trang. Héi thi hµnh t¹o, kh«ng hoµn toµn dùa trªn nh÷ng hai biÖn ph¸p: VËn ®éng binh lÝnh trong ®Æc ®iÓm cña Viªt Nam. NÕu xem xÐt n−íc vµ nhê Trung Quèc viÖn trî. Phan kü th× c−¬ng lÜnh cña ViÖt Nam Quang Béi Ch©u bÌn vËn ®éng thµnh lËp Héi Phôc héi ch−a thÓ ®¹t ®Õn tr×nh ®é cña Trung Quèc §ång Minh héi. §ång Minh ChÊn h−ng Hoa ¸, thu hót h¬n 200 héi ®Ò ra môc tiªu “b×nh qu©n ®Þa ng−êi tham gia, víi môc ®Ých tranh thñ quyÒn”- vÊn ®Ò tèi quan träng cña c¸c sù ñng hé cña Trung Quèc ®Ó: “ChÊn cuéc c¸ch m¹ng d©n chñ t− s¶n ®èi víi chØnh n−íc Trung Hoa, lµm cho ch©u ¸ viÖc tËp hîp lùc l−îng ®«ng ®¶o n«ng h−ng thÞnh, ®¸nh ®uæi kÎ thï tr−íc m¾t d©n, trong khi ®ã, ViÖt Nam Quang lµ thùc d©n Ph¸p ®· x©m l−îc ViÖt Phôc héi kh«ng cã chÝnh s¸ch phï hîp Nam” [10, tr. 225]. ®Ó tËp hîp lùc l−îng, n«ng d©n kh«ng Cã thÓ nãi, C¸ch m¹ng T©n Hîi ®· ®−îc liÖt vµo nh÷ng h¹ng ng−êi mµ Héi ®em l¹i b−íc ngoÆt thùc sù trong t− tËp hîp, kªu gäi ®Êu tranh. §ång Minh t−ëng vµ hµnh ®éng c¸ch m¹ng cña héi lµ tæ chøc ®¹i diÖn cho giai cÊp t− Phan Béi Ch©u trong hoµn c¶nh míi. s¶n Trung Quèc th× ViÖt Nam Quang C¸ch m¹ng T©n Hîi trë thµnh h×nh Phôc héi ch−a ph¶i lµ tæ chøc ®¹i diÖn mÉu cho sù phÊn ®Êu cña Phan Béi cho giai cÊp t− s¶n ViÖt Nam. Ch©u vµ ViÖt Nam Quang Phôc héi. Do Sau C¸ch m¹ng Th¸ng M−êi Nga, vËy, ViÖt Nam Quang Phôc héi cã quan cïng víi sù chuyÓn biÕn cña T«n Trung hÖ mËt thiÕt vµ chÞu ¶nh h−ëng cña S¬n, Phan Béi Ch©u tiÕp tôc cã sù thay c¸ch m¹ng Trung Hoa. B¶n th©n tæ ®æi vÒ t− t−ëng c¸ch m¹ng cho dï qu¸ chøc nµy ®−îc thµnh lËp ngay trªn ®Êt tr×nh ®ã kh¸ chËm ch¹p do h¹n chÕ vÒ Trung Quèc, do nh÷ng ng−êi ®· tõng lËp tr−êng. Phan Béi Ch©u ®· nãi ®Õn quan hÖ víi H−ng Trung héi, §ång c¸ch m¹ng x· héi vµ chó ý tíi quÇn Minh héi cña T«n Trung S¬n, nªn chÞu chóng c«ng n«ng. ¤ng cho r»ng: “Nãi ¶nh h−ëng cña tæ chøc trªn vÒ c−¬ng c¸ch m¹ng lµ ph¶i b¾t tay lµm c¸ch lÜnh vµ tæ chøc. H¬n n÷a, víi quan hÖ m¹ng x· héi. H¬n n÷a viÖc huÊn luyÖn ®Þa lý gÇn gòi, cã nhiÒu ®iÓm t−¬ng c¸ch m¹ng x· héi kh«ng thÓ thµnh c«ng ®ång vÒ v¨n ho¸ lÞch sö gi÷a hai n−íc, 64
- T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVII, sè 2B-2008 tr−êng §¹i häc Vinh nÕu kh«ng dùa vµo ®«ng ng−êi giai cÊp Nãi tãm l¹i, phong trµo c¸ch m¹ng d−íi tøc lµ c«ng nh©n vµ n«ng d©n.” [1, t− s¶n Trung Quèc do T«n Trung S¬n tr. 126]. N¨m 1924, t¹i Qu¶ng Ch©u, l·nh ®¹o ®· ®Ó l¹i dÊu Ên râ nÐt trong Phan Béi Ch©u c¶i tæ ViÖt Nam Quang t− t−ëng vµ qu¸ tr×nh ho¹t ®éng c¸ch phôc héi thµnh ViÖt Nam Quèc d©n m¹ng cña Phan Béi Ch©u. Phan Béi ®¶ng víi c¸ch thøc tæ chøc vµ c−¬ng Ch©u - ng−êi tiªu biÓu cho phong trµo lÜnh ho¹t ®éng t−¬ng ®èi gièng víi c¸ch m¹ng d©n chñ t− s¶n ViÖt Nam Trung Hoa Quèc d©n ®¶ng. “…TÊt th¶y ®Çu thÕ kû XX - ®· häc tËp chñ nghÜa dùa theo khu«n mÉu cña Trung Quèc Tam d©n, c−¬ng lÜnh chÝnh trÞ cña c¸c Quèc d©n ®¶ng mµ ch©m ch−íc thªm tæ chøc c¸ch m¹ng Trung Quèc, noi bít cho ®óng víi t×nh h×nh n−íc ta, g−¬ng T«n Trung S¬n ®Ó ®Þnh h−íng còng lµ mét thñ ®o¹n tuú thêi c¶i c¸ch ®−êng lèi cøu n−íc cña m×nh. Phan Béi ®ã vËy” [5, tr. 262]. Ch©u lu«n lu«n ng−ìng mé vµ ®¸nh gi¸ Cã thÓ thÊy r»ng sù chuyÓn biÕn cao T«n Trung S¬n, coi T«n Trung S¬n lµ thÇy. V× thÕ, xÐt ë ph−¬ng diÖn nhÊt cña Phan Béi Ch©u vµo nh÷ng n¨m 20, ®Þnh, sù ¶nh h−ëng nµy gãp phÇn thóc thÕ kû XX cïng chiÒu ph¸t triÓn víi xu ®Èy phong trµo gi¶i phãng d©n téc ViÖt h−íng c¸ch m¹ng d©n chñ t− s¶n Trung Nam ®Çu thÕ kû XX ph¸t triÓn. Quèc do T«n Trung S¬n l·nh ®¹o. §ã còng lµ ®iÒu gièng nhau cña phong trµo 3. ¶nh h−ëng ®èi víi NguyÔn ¸i c¸ch m¹ng hai n−íc. Sau C¸ch m¹ng Quèc - Hå ChÝ Minh Th¸ng M−êi Nga, c¶ T«n Trung S¬n vµ NÕu nh− Phan Béi Ch©u lµ ng−êi Phan Béi Ch©u ®Òu cã sù thay ®æi trong tiªu biÓu cho thÕ hÖ c¸c nhµ nho yªu ®−êng lèi cøu n−íc. Tuy nhiªn, vµo thêi n−íc thøc thêi th× NguyÔn ¸i Quèc - Hå ®iÓm nµy, Phan Béi Ch©u kh«ng cßn lµ ChÝ Minh (1890 - 1969) lµ ng−êi tiªu ngän cê l·nh ®¹o c¸ch m¹ng ViÖt Nam. biÓu cho thÕ hÖ nh÷ng trÝ thøc t©n häc MÆt kh¸c, còng cÇn thÊy r»ng trong chÞu ¶nh h−ëng cña T«n Trung S¬n, thêi gian ho¹t ®éng c¸ch m¹ng trªn ®Êt C¸ch m¹ng T©n Hîi vµ chñ nghÜa Tam Trung Quèc, Phan Béi Ch©u vµ phong d©n. Phong trµo c¸ch m¹ng t− s¶n trµo c¸ch m¹ng do «ng l·nh ®¹o ®· cã Trung Quèc do T«n Trung S¬n l·nh ®¹o t¸c ®éng trë l¹i c¸ch m¹ng Trung Hoa. kh«ng chØ ¶nh h−ëng ®Õn con ®−êng Phan Béi Ch©u vµ c¸c ®ång chÝ cña c¸ch m¹ng d©n chñ t− s¶n mµ c¶ víi con m×nh ®· gi÷ mèi quan hÖ tèt víi §ång ®−êng c¸ch m¹ng v« s¶n ViÖt Nam. Minh héi vµ Quèc d©n ®¶ng cña T«n Trong qu¸ tr×nh t×m ®−êng cøu Trung S¬n, khi cã ®iÒu kiÖn s½n sµng n−íc, sau khi ®· t×m thÊy vµ h−íng gióp ®ì c¸ch m¹ng Trung Quèc. N¨m theo chñ nghÜa M¸c- Lªnin, NguyÔn ¸i 1910, khi T«n Trung S¬n ®ang cÇn viÖn Quèc - Hå ChÝ Minh vÉn tiÕp tôc t×m trî ®Ó tËp kÝch thµnh Qu¶ng §«ng, kiÕm, lùa chon, bæ sung nh÷ng hÖ lý còng võa lóc Phan Béi Ch©u mua ®−îc luËn phï hîp víi ®iÒu kiÖn, hoµn c¶nh 500 khÈu sóng dù ®Þnh ®−a vÒ n−íc ®Ó ViÖt Nam. ChÝnh v× vËy, NguyÔn ¸i chèng Ph¸p (ch−a kÞp chuyÓn th× Duy Quèc ®· cã c¶m t×nh víi c−¬ng lÜnh c¸ch T©n héi trong n−íc tan r·) nªn ®· ®em m¹ng cña T«n Trung S¬n vµ lùa chän toµn bé sè vò khÝ ®ã tÆng cho nh÷ng nh÷ng yÕu tè cÇn thiÕt cho c¸ch m¹ng ng−êi c¸ch m¹ng Trung Quèc ®Ó gióp ViÖt Nam. Ng−êi rót ra nhËn xÐt: Chñ gi¶m bít khã kh¨n. nghÜa T«n DËt Tiªn cã −u ®iÓm lµ chÝnh 65
- NguyÔn V¨n TuÊn ¶nh h−ëng ... v nguyÔn ¸i quèc - hå chÝ minh, Tr. 60-69 s¸ch cña nã thÝch hîp víi ®iÒu kiÖn ViÖt trªn t¹p chÝ Th− tÝn quèc tÕ, sè 67, Nam. ChÝnh sù “thÝch hîp” ®ã lµ yÕu tè NguyÔn ¸i Quèc ca ngîi T«n Trung S¬n: quan träng ®Ó NguyÔn ¸i Quèc ®i s©u “T«n Trung S¬n, ng−êi cha cña c¸ch nghiªn cøu c−¬ng lÜnh chÝnh trÞ cña T«n m¹ng Trung Quèc, ng−êi dÉn ®Çu chÝnh Trung S¬n. phñ c¸ch m¹ng Qu¶ng Ch©u th× lu«n trung thµnh víi nguyªn lý cña m×nh, Khi NguyÔn ¸i Quèc ra n−íc ngoµi ngay c¶ nh÷ng lóc khã kh¨n nhÊt, th× c¸ch m¹ng T©n Hîi ch−a bïng næ, c−¬ng lÜnh cña §¶ng «ng - Quèc d©n tªn tuæi cña T«n Trung S¬n ch−a thùc ®¶ng - lµ mét c−¬ng lÜnh c¶i c¸ch. sù næi bËt nh− ngµy «ng thiÕt lËp nÒn C−¬ng lÜnh ®ã gåm nh÷ng ®iÒu kho¶n céng hoµ. Thêi kú NguyÔn ¸i Quèc ho¹t chèng ®Õ quèc vµ chèng qu©n phiÖt mét ®éng ë Ph¸p vµ Liªn X«, nh÷ng th«ng c¸ch râ rÖt. §¶ng ®ã lín tiÕng tuyªn bè tin vµ tÇm ¶nh h−ëng cña C¸ch m¹ng ®oµn kÕt víi c¸c d©n téc bÞ ¸p bøc vµ c¸c T©n Hîi, chñ nghÜa Tam d©n vµ b¶n n−íc thuéc ®Þa vµ víi giai cÊp v« s¶n. th©n T«n Trung S¬n míi ®Õn Ng−êi, ®Æc §¶ng ®ã ®ång t×nh víi c¸ch m¹ng Nga, biÖt khi T«n Trung S¬n cã sù chuyÓn chÝnh v× thÕ mµ ngµy nay ng−êi ta ®ang h−íng trong ®−êng lèi cøu n−íc cña t×m c¸ch thanh to¸n T«n DËt Tiªn vµ m×nh. §¶ng cña «ng, còng nh− tr−íc ®©y Nãi nh− vËy cã nghÜa lµ khi ®· trë ng−êi ta t×m c¸ch bãp chÕt n−íc Nga thµnh ng−êi céng s¶n, quyÕt t©m gi¶i c¸ch m¹ng vËy” [2, tr. 283-284]. §©y lµ phãng d©n téc theo hÖ t− t−ëng v« s¶n, nh÷ng nhËn ®Þnh cña NguyÔn ¸i Quèc NguyÔn ¸i Quèc vÉn hÕt søc quan t©m vÒ c−¬ng lÜnh cña Quèc d©n ®¶ng vµ ®Õn t− t−ëng cña T«n Trung S¬n. §iÒu “chñ nghÜa Tam d©n míi” cña T«n quan träng lµ nhËn thøc cña NguyÔn ¸i Trung S¬n. Nh− vËy, NguyÔn ¸i Quèc Quèc vÒ T«n Trung S¬n vµ chñ nghÜa ®¸nh gi¸ cao nh÷ng ®iÓm tiÕn bé trong Tam ®©n ®−îc soi s¸ng bëi häc thuyÕt ®−êng lèi cña Quèc d©n ®¶ng vµ t− c¸ch m¹ng, khoa häc cña M¸c- Lªnin. t−ëng míi cña T«n Trung S¬n víi Lóc ë Pari, NguyÔn ¸i Quèc thùc sù nh÷ng néi dung tÝch cùc: Mét lµ chèng vui mõng khi ®−îc biÕt T«n Trung S¬n ®Õ quèc vµ chèng qu©n phiÖt; hai lµ thiÕt lËp chÝnh phñ c¸ch m¹ng ë Qu¶ng ®oµn kÕt víi c¸c d©n téc bÞ ¸p bøc v× Ch©u. Trong bµi viÕt ®¨ng trªn T¹p chÝ giai cÊp v« s¶n quèc tÕ; ba lµ ®ång t×nh La Revue Communiste, sè 15, th¸ng 5 víi c¸ch m¹ng Nga. n¨m 1921, Ng−êi cho r»ng: “Sù thiÕt lËp Khi tõ Matxc¬va (Liªn X«) ®Õn chÝnh quyÒn cña nhµ c¸ch m¹ng T«n Trung Quèc cuèi n¨m 1924, ho¹t ®éng DËt Tiªn ë phÝa Nam, ®· høa hÑn víi trong Côc ph−¬ng Nam, Bé ph−¬ng chóng ta mét n−íc Trung Hoa ®−îc tæ §«ng cña Quèc tÕ Céng s¶n, ®ång thêi chøc l¹i vµ v« s¶n ho¸. Cã thÓ hy väng lµm phiªn dÞch cho B«r«®in - cè vÊn mét c¸ch kh«ng qu¸ ®¸ng r»ng, trong Liªn X« cña ChÝnh phñ Qu¶ng Ch©u, mét t−¬ng lai gÇn ®©y, hai chÞ em - n−íc NguyÔn ¸i Quèc cã ®iÒu kiÖn ®Ó nghiªn Trung Hoa míi vµ n−íc Nga c«ng nh©n cøu vÒ T«n Trung S¬n vµ chñ nghÜa - sÏ n¾m tay nhau trong t×nh h÷u nghÞ Tam d©n, còng nh− tËn m¾t thÊy ho¹t ®Ó tiÕn lªn v× lîi Ých cña nÒn d©n chñ vµ ®éng cña Quèc d©n ®¶ng Trung Quèc. nh©n ®¹o” [3, tr. 34]. T¹i ®©y, con ng−êi, sù nghiÖp, lý luËn N¨m 1924, NguyÔn ¸i Quèc viÕt bµi cña T«n Trung S¬n vµ c−¬ng lÜnh tiÕn “C¸c n−íc ®Õ quèc vµ Trung Quèc” ®¨ng 66
- T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVII, sè 2B-2008 tr−êng §¹i häc Vinh Ng−êi ®· tõng nguyÖn lµm “ng−êi häc bé cña Quèc d©n ®¶ng ®−îc NguyÔn ¸i trß nhá” cña T«n Trung S¬n, còng nh− Quèc hiÓu biÕt t−¬ng ®èi ®Çy ®ñ. Ng−êi Khæng Tö, Giªsu vµ C¸c M¸c. Khi T«n ®Ó t©m lùc nghiªn cøu chÝnh trÞ Trung Quèc vµ nhËn ra “ba nguyªn t¾c cña b¸c Trung S¬n ®· qua ®êi, NguyÔn ¸i Quèc sü T«n DËt Tiªn lµ: vÉn tiÕp tôc nghiªn cøu sù nghiÖp cña D©n téc ®éc lËp T«n Trung S¬n. Ng−êi nh¾c ®Õn vÞ l·nh D©n quyÒn tù do tô c¸ch m¹ng t− s¶n Trung Quèc víi D©n sinh h¹nh phóc” [7, tr. 66]. th¸i ®é quý mÕn vµ häc tËp, ng−ìng mé §ång thêi trong qu¸ tr×nh nghiªn nh÷ng g× mµ T«n Trung S¬n ®· lµm cøu néi dung “chñ nghÜa Tam d©n míi”, ®−îc. Trong bµi ph¸t biÓu t¹i §¹i héi ®¹i biÓu Quèc d©n ®¶ng Trung Quèc lÇn NguyÔn ¸i Quèc thÊy sù gi¶i thÝch, bæ sung chñ nghÜa Tam d©n cña T«n thø hai (®Çu n¨m 1926), NguyÔn ¸i Trung S¬n cã nhiÒu ®iÓm thÝch hîp víi Quèc (víi bÝ danh V−¬ng §¹t Nh©n) nãi: c¸ch m¹ng gi¶i phãng ViÖt Nam. Ng−êi “Chóng ta thÊy r»ng, tinh thÇn c¸ch ®· tæng kÕt mét c¸ch kh¸i qu¸t chñ m¹ng ®· th©m nhËp toµn bé d©n chóng, nghÜa Tam d©n cña T«n Trung S¬n lµ: ®Æc biÖt lµ ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc “Chñ nghÜa d©n téc: ®éc lËp cho d©n téc; lÇn thø hai nµy cµng ph¸t huy chñ chñ nghÜa d©n quyÒn: tù do cho nh©n nghÜa vÜ ®¹i, chÝnh s¸ch vÜ ®¹i cña T«n d©n; chñ nghÜa d©n sinh: h¹nh phóc vµ Tæng lý vµ cïng víi c¸c d©n téc bÞ ¸p h−ëng thô cho nh©n d©n. §©y lµ c¸i bøc ®Êu tranh” [10, tr. 259]. ViÖt Nam cÇn. §©y lµ c¸i d©n téc ViÖt Ngµy 12-3-1927, NguyÔn ¸i Quèc Nam ®ßi hái. §©y lµ c¸i NguyÔn ¸i viÕt bµi “Kû niÖm lÇn thø hai ngµy T«n Quèc t×m kiÕm” [8, tr. 17]. DËt Tiªn qua ®êi”, ®¨ng ë b¸o L’An Nam (mét tê b¸o hîp ph¸p ë Sµi Gßn). N¨m 1925, NguyÔn ¸i Quèc thµnh lËp ViÖt Nam C¸ch m¹ng thanh niªn, tæ ë bµi b¸o nµy, tªn tuæi vµ c«ng lao cña chøc c¸c líp huÊn luyÖn thanh niªn T«n Trung S¬n mét lÇn n÷a ®−îc c¸ch m¹ng. Nh÷ng néi dung ®−îc gi¶ng NguyÔn ¸i Quèc ®Ò cao: “Con ng−êi lµm d¹y t¹i c¸c líp huÊn luyÖn ë Qu¶ng viÖc lét x¸c n−íc Trung Hoa vÜ ®ai ®· Ch©u lµ thêi cuéc thÕ giíi, bao gåm: lÞch cèng hiÕn c¶ nghÞ lùc vµ cuéc ®êi m×nh sö c¸c cuéc c¸ch m¹ng, Quèc tÕ III, cho th¾ng lîi c¶ d©n téc, lµ d©n téc siªu phong trµo ®Êu tranh cña c¸c thuéc ®Þa, viÖt” [10, tr. 260-261]. lÞch sö C¸ch m¹ng Th¸ng M−êi Nga, Nh÷ng n¨m ho¹t ®éng ë Trung C¸ch m¹ng T©n Hîi, c¸ch m¹ng ®ang Quèc tõ 1924-1927, T«n Trung S¬n vµ diÔn ra ë Trung Quèc víi chñ nghÜa chñ nghÜa Tam d©n ®· cã ¶nh h−ëng Tam d©n vµ ba chÝnh s¸ch lín cña T«n ®Õn qu¸ tr×nh bæ sung, hoµn thiÖn lý Trung S¬n. ViÖc NguyÔn ¸i Quèc chän luËn c¸ch m¹ng cña NguyÔn ¸i Quèc. C¸ch m¹ng T©n hîi, chñ nghÜa Tam NÕu coi chñ nghÜa M¸c -Lªnin lµ hÖ lý d©n lµm néi dung gi¶ng d¹y cho c¸c luËn quan träng hµng ®Çu th× chñ nghÜa chiÕn sü yªu n−íc chøng tá c¸ch m¹ng Tam d©n lµ hÖ lý luËn bæ trî cÇn thiÕt Trung Quèc do T«n Trung S¬n l·nh ®¹o ®Ó hoµn thiÖn t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ vÉn cßn cã gi¸ trÞ t− t−ëng ®èi víi c¸ch c¸ch m¹ng gi¶i phãng d©n téc. NguyÔn m¹ng gi¶i phãng d©n téc ViÖt Nam. ¸i Quèc ®· thÊy nhiÒu ®iÓm t−¬ng ®ång §èi víi T«n Trung S¬n, NguyÔn ¸i gi÷a chñ nghÜa Tam d©n, c¸ch m¹ng Quèc lu«n t«n kÝnh vµ kh©m phôc. Trung Quèc víi c¸ch m¹ng ViÖt Nam. 67
- NguyÔn V¨n TuÊn ¶nh h−ëng ... v nguyÔn ¸i quèc - hå chÝ minh, Tr. 60-69 VÊn ®Ò d©n téc, d©n quyÒn vµ d©n sinh cña Hå ChÝ Minh ë mét tÇm cao h¬n. lµ nh÷ng néi dung t−¬ng ®èi ®Çy ®ñ vÒ VÊn ®Ò ®éc lËp d©n téc, Hå ChÝ Minh c¸ch m¹ng d©n chñ t− s¶n Trung Quèc, kh«ng chØ nªu khÈu hiÖu “chèng ®Õ còng cã thÓ ®óng víi ViÖt Nam - vèn quèc, chèng phong kiÕn” giµnh ®éc lËp ®ang tiÕn hµnh vËn ®éng c¸ch m¹ng t− d©n téc, mµ cßn n©ng lªn mét b−íc “®éc s¶n d©n quyÒn ®¸nh ®uæi thùc d©n, lËp d©n téc g¾n liÒn víi chñ nghÜa x· ®¸nh ®æ phong kiÕn. Thùc sù th× “chñ héi”. D©n quyÒn tù do theo Hå ChÝ nghÜa Tam d©n cña T«n Trung S¬n víi Minh lµ tù do vÒ tÝn ng−ìng, ng«n luËn, nh÷ng yÕu tè tiÕn bé, thÝch hîp nh− t− t−ëng, øng cö vµ bÇu cö… C−¬ng vËy, nªn ®· cã ¶nh h−ëng tèt ®Õn c¸ch lÜnh ruéng ®Êt cña Hå ChÝ Minh còng m¹ng ViÖt Nam, trong c¸ch m¹ng d©n rÊt cô thÓ, râ rµng, kh«ng ph¶i b×nh téc - d©n chñ, còng nh− trong c¸ch qu©n ®Þa quyÒn mét c¸ch chung chung m¹ng x· héi chñ nghÜa” [6, tr. 27]. mµ thùc hiÖn “ng−êi cµy cã ruéng”, “tÊt Sau khi §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam c¶ ruéng ®Êt vÒ tay n«ng d©n”. H¹nh thµnh lËp, nhÊt qu¸n t− t−ëng ®éc lËp phóc cña nh©n d©n theo Hå ChÝ Minh lµ h¹nh phóc cña tÊt c¶ mäi ng−êi, “Ai d©n téc, NguyÔn ¸i Quèc x¸c ®Þnh vÊn còng cã c¬m ¨n ¸o mÆc, ai còng ®−îc ®Ò d©n téc lµ vÊn ®Ò quan träng hµng häc hµnh”. §ã chÝnh lµ sù kh¸c biÖt cña ®Çu, trung t©m cña c¸ch m¹ng ViÖt hai con ng−êi ®i theo hai con ®−êng gi¶i Nam. T¹i Héi nghÞ Trung −¬ng VIII (5- phãng kh¸c nhau. Dï sao th× t− t−ëng 1941), Ng−êi kh¼ng ®Þnh: “Trong lóc cña T«n Trung S¬n vÉn lµ t− t−ëng c¸ch nµy quyÒn lîi gi¶i phãng d©n téc h¬n m¹ng t− s¶n, cßn t− t−ëng cña Hå ChÝ hÕt th¶y, chóng ta ph¶i ®oµn kÕt l¹i Minh lµ c¸ch m¹ng v« s¶n. ®¸nh ®æ bän ®Õ quèc vµ ViÖt gian ®Æng Tùu trung l¹i, phong trµo c¸ch cøu gièng nßi ra khái n−íc s«i löa báng” m¹ng t− s¶n Trung Quèc do T«n Trung [4, tr. 198]. C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m S¬n l·nh ®¹o cã tÇm lan to¶ m¹nh mÏ thµnh c«ng, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· ®Õn c¸c thÕ hÖ yªu n−íc, c¸ch m¹ng quyÕt ®Þnh chän tiªu ng÷ cho n−íc ViÖt ViÖt Nam, ¶nh h−ëng ®Õn phong trµo Nam míi. D−íi ch÷ “ViÖt Nam D©n chñ c¸ch m¹ng d©n chñ t− s¶n vµ c¸ch Céng hoµ” lµ dßng “§éc lËp - Tù do - m¹ng v« s¶n ViÖt Nam ®Çu thÕ kû XX. H¹nh phóc”. §ã lµ nh÷ng ch÷ chøa Phan Béi Ch©u vµ Hå ChÝ Minh lµ ®ùng néi dung c¬ b¶n cña chñ nghÜa nh÷ng ng−êi tiªu biÓu nhÊt cho sù tiÕp Tam d©n, ®ång thêi lµ kh¸t väng, môc thu ®ã trong c«ng cuéc gi¶i phãng d©n tiªu ®Êu tranh cña biÕt bao thÕ hÖ téc, nh−ng sù tiÕp thu cña hai nh©n vËt ng−êi ViÖt Nam. nµy kh¸c nhau vÒ c¸ch thøc, møc ®é vµ Nh− vËy, NguyÔn ¸i Quèc - Hå ChÝ hÖ qu¶. Trong khi Phan Béi Ch©u thÊt Minh ®· tiÕp thu t− t−ëng chÝnh trÞ cña b¹i th× Hå ChÝ Minh ®· ®−a c¸ch m¹ng T«n Trung S¬n vµ vËn dông vµo ho¹t ViÖt Nam ®i ®Õn th¾ng lîi hoµn toµn. ®éng c¸ch m¹ng cña m×nh. Tuy nhiªn, §iÒu ®ã cho thÊy tÝnh chÊt thêi ®¹i cña qu¸ tr×nh tiÕp nhËn ®ã lµ sù sµng läc kü con ®−êng c¸ch m¹ng t− s¶n lóc bÊy giê. cµng, lùa chän nh÷ng c¸i thÝch hîp Cã thÓ nãi, ®Õn lóc ®ã con ®−êng c¸ch nhÊt. Hå ChÝ Minh ®· tÝch cùc ho¸ chñ m¹ng t− s¶n kh«ng thÓ lµ cøu c¸nh cho nghÜa Tam d©n, vun ®¾p thªm søc sèng c¶ hai d©n téc Trung Quèc vµ ViÖt Nam. cña nã. MÆc dï chÞu ¶nh h−ëng cña T«n Cho dï T«n Trung S¬n ®· biÕt chuyÓn Trung S¬n, nh−ng nhËn thøc chÝnh trÞ 68
- T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVII, sè 2B-2008 tr−êng §¹i häc Vinh m×nh, Phan Béi Ch©u ®· hÕt lßng v× vµ lÊy chñ nghÜa M¸c - Lªnin lµm nÒn n−íc, nh−ng ®ßi hái cña d©n téc l¹i lµ t¶ng lý luËn, ®ång thêi lùa chän nh÷ng mét con ®−êng míi, ®óng ®¾n, ®ñ søc tinh tuý cña c¸c hÖ t− t−ëng kh¸c ®Ó dÉn ®−a ®Êt n−íc ®Õn thµnh c«ng. ChØ ®Êu tranh gi¶i phãng d©n téc. cã Hå ChÝ Minh ®· “vÜnh viÔn tin theo” T i LiÖu Tham Kh¶o [1] §¹i häc Quèc gia Hµ Néi - Tr−êng §¹i häc Khoa häc X· héi vµ Nh©n v¨n, Phan Béi Ch©u (1867-1940) con ng−êi vµ sù nghiÖp, Hµ Néi, 1997. [2] Hå ChÝ Minh Toµn tËp, tËp 1, NXB Sù thËt, Hµ Néi, 1980. [3] Hå ChÝ Minh Toµn tËp, tËp 1, NXB ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi, 1999. [4] Hå ChÝ Minh Toµn tËp, tËp 3, NXB ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi, 1995 [5] Ch−¬ng Th©u (s−u tÇm vµ biªn so¹n), Phan Béi Ch©u Toµn tËp, tËp 6, NXB ThuËn Ho¸, Trung t©m Ng«n ng÷ §«ng T©y, Hµ Néi, 2000. [6] Ch−¬ng Th©u, T«n Trung S¬n víi ViÖt Nam, X−a vµ Nay, Sè 247, th¸ng 11 - 2005. [7] TrÇn D©n Tiªn, Nh÷ng mÈu chuyÖn vÒ ®êi ho¹t ®éng cña Hå Chñ tÞch, NXB Sù thËt, Hµ Néi, 1976. [8] §Æng Thanh TÞnh, Hå ChÝ Minh víi chñ nghÜa Tam d©n cña T«n Trung S¬n, T¹p chÝ LÞch sö §¶ng, Sè 6 -1993, tr. 16-17. [9] T«n Trung S¬n, Chñ nghÜa Tam d©n, ViÖn Th«ng tin KHXH, Hµ Néi, 1995. [10] Trung t©m Khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n Quèc gia, Trung t©m Nghiªn cøu Trung Quèc, C¸ch m¹ng T©n Hîi - 90 n¨m sau nh×n l¹i (1911-2001), NXB Khoa häc X· héi, Hµ Néi, 2002. Summary The influence of the Chinese capitalist’s revolutionary movement led by Ton Trung Son on Phan Boi Chau and Nguyen Ai Quoc - Ho Chi Minh In this article we presented the influence of the Chinese capitalist’s revolutionary movement led by Ton Trung Son on two persons who were symbols of two tendencies to liberate Viet Nam in the early twentieth century (the capitalist’s democracy trend and the proletarian revolution trend) those people are Phan Boi Chau and Nguyen Ai Quoc - Ho Chi Minh. The influences on two those people are different in mode, degree and consequence. The studying these problems also inquires further into the realationshit between two countries Viet Nam and China in history and it's the foundation of the current realationship between two countries as well. (a) Khoa LÞch sö, tr−êng §¹i häc Vinh. 69
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học