Xem mẫu
- 6 điểm bất bình thường trong cấu trúc
VNR500
Báo cáo năng lực cạnh tranh Việt Nam 2010 (VCR 2010) công bố đầu tuần
này cho thấy năng lực cạnh tranh của nền kinh tế nước ta còn rất khiêm tốn,
chủ yếu dựa vào các điều kiện thiên nhiên sẵn có và yếu tố đầu vào giá rẻ.
Kết luận này cũng được phản ảnh phần nào qua danh sách 500 công ty lớn
nhất Việt Nam (VNR500) vì suy đến cùng, năng lực cạnh tranh của một nền
kinh tế phải được thể hiện qua sức cạnh tranh của doanh nghiệp.
Giống như nhiều bảng xếp hạng khác trên thế giới, các công ty trong ngành
dầu khí, ngân hàng, điện, và viễn thông chiếm nhiều vị trí cao nhất trong
bảng xếp hạng VNR500. Tuy nhiên, nếu xem xét kỹ một chút thì sẽ thấy cấu
trúc top 500 của Việt Nam có nhiều điểm đặc biệt so với các danh sách cùng
loại.
Đầu tiên, mặc dù Việt Nam không phải là một cường quốc về dầu khí nhưng
21/100 công ty lớn nhất lại liên quan đến xăng, dầu, và khí. Nếu tính cả các
hoạt động ngoài ngành của các doanh nghiệp dầu khí nhà nước trong các
lĩnh vực điện lực, thương mại, và dịch vụ thì con số này còn lớn hơn nữa.
Thứ hai, mặc dù mức độ sung túc và thể trạng của người dân Việt Nam đều
- nằm dưới mức trung bình của thế giới nhưng trong số 100 công ty lớn nhất
có tới năm công ty vàng, bạc, đá quý; đồng thời cũng có tới sáu công ty
chuyên sản xuất chất dễ gây nghiện (rượu, bia, thuốc lá). Đáng lưu ý là tất cả
11 công ty này đều là công ty trong nước, chủ yếu phục vụ nhu cầu của thị
trường nội địa.
Thứ ba, có tới sáu công ty lương thực, thực phẩm nằm trong “top 100”. Điều
này một mặt phản ảnh tầm quan trọng của nông nghiệp trong nền kinh tế,
mặt khác cho thấy điều kiện tự nhiên (đất, nước, khí hậu) là một lợi thế cạnh
tranh quan trọng của Việt Nam.
Thứ tư, nếu như ở nhiều bảng xếp hạng khác, một doanh nghiệp phải thực sự
sản xuất ô tô mới có thể trở thành doanh nghiệp lớn nhất, thì ở Việt Nam chỉ
cần lắp ráp ô tô thôi cũng đã có thể lên ngồi “chiếu trên”. Đáng lưu ý là
doanh thu cao của các doanh nghiệp lắp ráp ô tô không xuất phát từ năng lực
cạnh tranh quốc tế của chúng, mà trái lại, từ sự bảo hộ hào phóng trong một
thời gian rất dài của Chính phủ. Cũng chính vì sự bảo hộ hào phóng này mà
ngành công nghiệp ô tô “non trẻ” của Việt Nam cho đến nay vẫn chưa chịu
trưởng thành.
Thứ năm, hai phần ba trong “top 100” là các doanh nghiệp nhà nước
(DNNN), chủ yếu nhờ tận khai tài nguyên (trong các ngành dầu khí và khai
khoáng) hoặc khai thác vị thế độc quyền (trong các ngành điện lực, viễn
không, hàng không, đường sắt…) trên thị trường nội địa. Nói cách khác, quy
mô doanh thu của các DNNN này có tính phái sinh, chủ yếu xuất phát từ
những đặc quyền, đặc lợi do Nhà nước ban cho chứ không phải từ năng lực
cạnh tranh nội sinh của chúng.
- Cuối cùng, đa số công ty vào được “top 100” không hề phải cạnh tranh quốc
tế mà chỉ nhờ bảo hộ, nhờ khai thác ưu đãi trên thị trường nội địa, đặc biệt
nhờ tiếp cận các yếu tố đầu vào giá rẻ và vị thế độc quyền - những dấu hiệu
đặc trưng của một nền kinh tế mưu cầu đặc lợi (rent-seeking economy). Như
vậy, lớn chưa hẳn là mạnh.
Không những thế, lớn mà thiếu căn cơ còn tiềm ẩn nhiều rủi ro khôn lường.
Điều này không chỉ đúng với các DNNN, điển hình là trường hợp Vinashin,
mà còn đúng cho các doanh nghiệp dân doanh (DNDD) và doanh nghiệp đầu
tư trực tiếp nước ngoài (FDI).
Từ kết quả phân tích của VCR 2010, để những doanh nghiệp lớn thực sự trở
nên mạnh, Chính phủ cần tạo lập môi trường cạnh tranh công khai và bình
đẳng, sao cho các nguồn lực được chuyển đến tay người sử dụng chúng một
cách hiệu quả nhất. Đồng thời, Chính phủ cũng cần giải quyết những vấn đề
cố hữu của nền kinh tế, cụ thể là phải ổn định vĩ mô, cải thiện nguồn nhân
lực, nâng cao cơ sở hạ tầng, và giảm chi phí tuân thủ luật định.
nguon tai.lieu . vn
