Xem mẫu

  1. nghiªn cøu - trao ®æi ThS. Ph¹m ThÞ Giang Thu * NguyÔn Ngäc L−¬ng T hÞ tr−êng chøng kho¸n ViÖt Nam ® trßn mét n¨m tuæi, ®©y l giai ®o¹n cã ý nghÜa quan träng cho viÖc ®Þnh h×nh lo¹i thÞ vÊn ®Çu t− chøng kho¸n. Ch¼ng h¹n, ®èi víi mét c«ng ti t i chÝnh l th nh viªn trong tæng c«ng ti 90, 91, ngo i nhiÖm vô huy ®éng v tr−êng bËc cao n y ë ViÖt Nam. §Ó c¸c chñ sö dông vèn víi hiÖu qu¶ cao nhÊt sè vèn thÓ tham gia v o thÞ tr−êng hiÖu qu¶ v ®óng t¹m thêi nh n rçi gi÷a c¸c th nh viªn trong ph¸p luËt, ho¹t ®éng t− vÊn ®Çu t− chøng tæng c«ng ti, hä cßn cã nhiÖm vô huy ®éng kho¸n ®−îc hiÓu l ho¹t ®éng chøng kho¸n vèn tõ bªn ngo i doanh nghiÖp hoÆc gióp c¸c kh«ng thÓ thiÕu t¹i thÞ tr−êng. Còng nh− mét doanh nghiÖp th nh viªn huy ®éng vèn tõ sè ho¹t ®éng chøng kho¸n kh¸c ®ang tån t¹i bªn ngo i. Trong tr−êng hîp doanh nghiÖp theo quy ®Þnh hiÖn h nh, ho¹t ®éng t− vÊn th nh viªn cã nhu cÇu ph¸t h nh chøng ®Çu t− chøng kho¸n mÆc dï ® ®−îc c¸c chñ kho¸n ra c«ng chóng, nhiÖm vô cña c«ng ti thÓ thùc hiÖn trong thùc tÕ nh−ng d−êng nh− t i chÝnh kh«ng lo¹i trõ viÖc t− vÊn cho nh ph¸p luËt cßn ®ang bá ngá. Trong ph¹m vi ph¸t h nh. VÝ dô, c«ng ti t i chÝnh b−u ®iÖn b i viÕt n y, chóng t«i xin phÐp tr×nh b y cã thÓ t− vÊn cho c«ng ti cæ phÇn c¸p m mét sè suy nghÜ vÒ ph¸p luËt ®èi víi ho¹t kh«ng cÇn tíi ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ti ®éng ®Çu t− chøng kho¸n hiÖn h nh. chøng kho¸n. Trong tr−êng hîp c¸c c«ng ti 1. VÒ chñ thÓ tiÕn h nh ho¹t ®éng t− th nh viªn cã nhu cÇu ®Çu t− chøng kho¸n, vÊn ®Çu t− chøng kho¸n hä còng cã thÓ nhËn t− vÊn tõ c«ng ti t i XuÊt ph¸t tõ b¶n chÊt cña t− vÊn ®Çu t− chÝnh n y. NÕu so s¸nh dÞch vô m tæ chøc chøng kho¸n l h×nh thøc kinh doanh chøng tÝn dông nªu trªn cung cÊp v dÞch vô do c¸c kho¸n(1) nªn c¸c c«ng ti chøng kho¸n(2) hoÆc c«ng ti chøng kho¸n cung cÊp cßn nhiÒu vÊn c«ng ti qu¶n lÝ quü ®Çu t− chøng kho¸n(3) ®Òu ®Ò cÇn xem xÐt. Thø nhÊt, vÒ chi phÝ ph¶i tr¶ cã thÓ tiÕn h nh nÕu ®ñ ®iÒu kiÖn luËt ®Þnh. th× chi phÝ ph¶i tr¶ cho c«ng ti t i chÝnh §iÒu kiÖn c¬ b¶n l c«ng ti ph¶i cã giÊy phÐp th nh viªn ch¾c ch¾n thÊp h¬n nhiÒu so víi ho¹t ®éng t− vÊn ®Çu t− chøng kho¸n do Uû c«ng ti chøng kho¸n (v× ®©y chÝnh l lîi Ých ban chøng kho¸n nh n−íc cÊp, cã ®ñ vèn ®−îc ®Æt ra khi th nh lËp c«ng ti t i chÝnh ph¸p ®Þnh cho ho¹t ®éng t− vÊn ®Çu t− chøng n»m trong c¸c tæng c«ng ti). Thø hai, vÒ chÊt kho¸n. Tuy nhiªn, thùc tÕ hiÖn nay mét sè doanh nghiÖp, kh«ng cã ®ñ nh÷ng ®iÒu kiÖn * Gi¶ng viªn Khoa ph¸p luËt kinh tÕ nªu trªn nh−ng còng tiÕn h nh ho¹t ®éng t− Tr−êng ®¹i häc luËt H Néi 50 - T¹p chÝ luËt häc
  2. nghiªn cøu - trao ®æi l−îng dÞch vô, cÇn ph¶i thõa nhËn r»ng c¸c tæ víi quan ®iÓm khi ban h nh LuËt tæ chøc tÝn chøc tÝn dông kh«ng ph¶i l tæ chøc chuyªn dông. Mét lÝ do khi th«ng qua LuËt tæ chøc doanh chøng kho¸n nªn chÊt l−îng t− vÊn cã tÝn dông kh«ng cho phÐp c¸c tæ chøc tÝn thÓ "kh¸c" so víi tæ chøc chuyªn nghiÖp. dông kinh doanh chøng kho¸n trùc tiÕp nh»m Tuy nhiªn, theo ý kiÕn chóng t«i, thùc tÕ tr¸nh t×nh tr¹ng san sÎ rñi ro trong kinh ho¹t ®éng hiÖn nay cho thÊy c¸c tæ chøc tÝn doanh chøng kho¸n víi rñi ro trong kinh dông ® cã n¨ng lùc kinh doanh tiÒn tÖ, v× doanh ng©n h ng. Tuy nhiªn, theo quan ®iÓm vËy, kh¶ n¨ng ph©n tÝch ®Çu t− t i chÝnh cña chóng t«i, ho¹t ®éng t− vÊn ®Çu t− chøng hä còng rÊt ®¸ng "nÓ", cã thÓ so s¸nh víi bÊt kho¸n còng gièng nh− viÖc cung cÊp c¸c k× c«ng ti chøng kho¸n n o. Thø ba, nÕu nh− dÞch vô cã "h m l−îng tri thøc" cao kh¸c, cÇn m«i tr−êng c¹nh tranh ®Ó ®¶m b¶o cung yªu cÇu vÒ kiÕn thøc, kÜ n¨ng chuyªn m«n v cÊp cho kh¸ch h ng nh÷ng dÞch vô tèt nhÊt ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp ®−îc ®Æt lªn h ng ®Çu th× sù tham gia cña c¸c tæ chøc tÝn dông chø kh«ng ph¶i yªu cÇu vÒ vèn; rñi ro x¶y ra trong tr−êng hîp n y l cÇn thiÕt. Tuy nhiªn, ®èi víi t− vÊn ®Çu t− chøng kho¸n l rñi ro vÊn ®Ò ®Æt ra ë chç, theo quy ®Þnh hiÖn h nh, vÒ uy tÝn m kh«ng ph¶i lóc n o còng l rñi chØ c¸c c«ng ti chøng kho¸n ®−îc Uû ban ro vÒ vËt chÊt. chøng kho¸n nh n−íc cÊp giÊy phÐp míi 2. VÒ néi dung t− vÊn ®−îc thùc hiÖn ho¹t ®éng t− vÊn ®Çu t− T− vÊn ®Çu t− chøng kho¸n l c¸c ho¹t chøng kho¸n(4), c¸c tæ chøc tÝn dông kh«ng ®éng ph©n tÝch, ®−a ra c¸c khuyÕn nghÞ liªn trùc tiÕp thùc hiÖn ho¹t ®éng kinh doanh quan ®Õn chøng kho¸n hoÆc c«ng bè v ph¸t chøng kho¸n(5). Thªm n÷a, mÆc dï NghÞ ®Þnh h nh c¸c b¸o c¸o ph©n tÝch liªn quan ®Õn sè 48/1998/N§-CP ng y 11/7/1998 cho phÐp chøng kho¸n.(6) c«ng ti chøng kho¸n v c«ng ti qu¶n lÝ quü Ngo i c¸c quy ®Þnh trong NghÞ ®Þnh sè ®Çu t− chøng kho¸n cïng cã thÓ ®−îc ho¹t 48/1998/N§-CP, kh«ng cã quy ®Þnh n o ®éng t− vÊn ®Çu t− nh−ng cho ®Õn thêi ®iÓm kh¸c cô thÓ ho¸ vÒ ho¹t ®éng t− vÊn ®Çu t− hiÖn nay th× ch−a cã c«ng ti qu¶n lÝ quü n o chøng kho¸n. Ph¸p luËt chØ quy ®Þnh, khi ®−îc th nh lËp (do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸ch tiÕn h nh ho¹t ®éng t− vÊn ®Çu t−, c«ng ti quan kh¸c nhau trong ®ã kh«ng thÓ kh«ng chøng kho¸n ®−îc nhËn phÝ nh−ng còng tÝnh tíi hÖ thèng ph¸p luËt vÒ chøng kho¸n kh«ng quy ®Þnh khung gi¸ nh− mét sè ho¹t v thÞ tr−êng chøng kho¸n còng nh− t©m lÝ ®éng cung cÊp dÞch vô chøng kho¸n kh¸c.(7) cña d©n c−), sè l−îng c¸c c«ng ti chøng NÕu nh− c¸c ho¹t ®éng kinh doanh kh¸c, kho¸n cßn rÊt khiªm tèn. V× vËy, nªn ch¨ng c«ng ti chøng kho¸n ph¶i thùc hiÖn ho¹t ph¸p luËt cho phÐp ®èi t−îng l mét sè lo¹i ®éng kinh doanh trªn c¬ së hîp ®ång b»ng tæ chøc tÝn dông (cô thÓ ë ®©y l c¸c c«ng ti v¨n b¶n th× ®èi víi néi dung n y, ph¸p luËt t i chÝnh v ng©n h ng th−¬ng m¹i) còng cã kh«ng quy ®Þnh tÝnh b¾t buéc vÒ mÆt h×nh thÓ ®−îc thùc hiÖn t− vÊn ®Çu t− chøng thøc trong tho¶ thuËn cña c¸c bªn.(8) Kh«ng kho¸n sÏ gi¶i quyÕt ®−îc c¸c vÊn ®Ò nªu nh÷ng thÕ ph¸p luËt ViÖt Nam còng ch−a cã trªn. KiÕn nghÞ n y cã lÏ kh«ng ®ång nhÊt quy ®Þnh cô thÓ n o vÒ néi dung t− vÊn m T¹p chÝ luËt häc - 51
  3. nghiªn cøu - trao ®æi c¸c chuyªn gia cã thÓ cung cÊp cho kh¸ch ph¸p luËt ®èi víi thÞ tr−êng; trong khi ®ã thÞ h ng, tr¸ch nhiÖm cña ng−êi t− vÊn ®èi víi tr−êng chøng kho¸n cã ®é nh¹y c¶m cao nªn néi dung t− vÊn cña m×nh, ®iÒu kiÖn cña sù tham gia cña c¸c chuyªn gia ph¸p lÝ l¹i l ng−êi thùc hiÖn t− vÊn ®Çu t−, c¨n cø ®Ó t− b¾t buéc ®Ò t¹o sù æn ®Þnh thÞ tr−êng. Ph¸p vÊn ®Çu t−... §©y l m¶ng ph¸p luËt hÇu nh− luËt nhiÒu n−íc quy ®Þnh nh©n viªn m«i giíi, cßn bá ngá ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh n y t− vÊn ®Çu t−, qu¶n lÝ danh môc ®Çu t− ph¶i trong khi ®ã ho¹t ®éng t− vÊn ®Çu t− ® ®−îc l c¸c luËt gia. Kh¸c víi ph¸p luËt ViÖt Nam, tiÕn h nh trong thùc tÕ. VÒ nguyªn t¾c, c¸c luËt chøng kho¸n c¸c n−íc quy ®Þnh kh¸ chi chñ thÓ tiÕn h nh kinh doanh bao giê còng tiÕt vÒ vÊn ®Ò n y. Trong to n bé Ch−¬ng V cã tr×nh ®é chuyªn m«n, kh¶ n¨ng ph©n tÝch NghÞ ®Þnh thi h nh LuËt chøng kho¸n H n tèt nªn nÕu kh«ng cã nh÷ng quy ®Þnh nh− Quèc ® ®Ò cËp nhiÒu néi dung t− vÊn ®Çu t− chóng t«i ® ®Ò cËp th× kh«ng thÓ ®¶m b¶o chøng kho¸n nh− chñ thÓ ®−îc phÐp thùc quyÒn lîi cho ng−êi ®Çu t− ®−îc. Mét khÝa hiÖn t− vÊn, ®iÒu kiÖn cña c¸c chuyªn gia t− c¹nh ®−îc giíi luËt gia nghiªn cøu vÒ thÞ vÊn, ®¨ng kÝ h nh nghÒ cña c«ng ti v c¸ tr−êng chøng kho¸n quan t©m l néi dung vÒ nh©n thùc hiÖn ho¹t ®éng t− vÊn, néi dung t− t− vÊn ®Çu t− chøng kho¸n nh− vËy cã bao vÊn, c¸c lo¹i b¸o c¸o, kÝ quü vÒ tr¸ch nhiÖm gåm t− vÊn ph¸p lÝ liªn quan ®Õn chøng t− vÊn...(9) Víi nh÷ng quy ®Þnh chi tiÕt nh− kho¸n? Ch¼ng h¹n, mét sè vÊn ®Ò nh− quyÒn vËy, trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, c¸c c«ng ti v nghÜa vô cña chñ së h÷u chøng kho¸n, tØ cïng víi kh¸ch h ng cã ®−îc h nh lang ph¸p lÖ n¾m gi÷ chøng kho¸n cña c¸c tæ chøc v lÝ cÇn thiÕt ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cña m×nh v c¸ nh©n, tranh chÊp v gi¶i quyÕt tranh chÊp ®¶m b¶o tÝnh minh b¹ch cña thÞ tr−êng. V× ph¸t sinh liªn quan tíi ng−êi ®Çu t− chøng vËy, theo ý kiÕn chóng t«i, cÇn sím ph¶i l m kho¸n... Theo c¸ch hiÓu hiÖn nay vÒ t− vÊn râ néi dung t− vÊn ®Çu t− chøng kho¸n b»ng ®Çu t− chøng kho¸n th× ho¹t ®éng n y d−êng c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt. nh− chØ liªn quan ®Õn t− vÊn ®Çu t− t i chÝnh 3. VÒ ph¹m vi t− vÊn ®èi víi chøng kho¸n m kh«ng chu diªn HiÖn nay cã mét sè t¸c gi¶ cho r»ng (mÆc dï ë ph¹m vi rÊt kh¸i qu¸t) tíi lo¹i h×nh ho¹t ®éng t− vÊn ®Çu t− chøng kho¸n chØ kinh doanh dÞch vô ®Æc biÖt n y. Nh−ng nÕu thùc hiÖn ®èi víi tr−êng hîp chøng kho¸n gi¶ ®Þnh r»ng ho¹t ®éng t− vÊn ®Çu t− chøng ®−îc ph¸t h nh ra c«ng chóng.(10) Theo quan kho¸n ®−îc ®Ò cËp chØ bao gåm t− vÊn ®Çu t− ®iÓm cña chóng t«i, ho¹t ®éng t− vÊn ®Çu t− t i chÝnh theo c¸ch hiÓu trªn th× mét sè néi chøng kho¸n cã thÓ ¸p dông ®èi víi c¶ dung liªn quan ®Õn kh¸ch h ng nh− cÊu tróc tr−êng hîp ph¸t h nh ra c«ng chóng v ph¸t vèn trong doanh nghiÖp, hiÖu suÊt sö dông h nh riªng lÎ. Nh ®Çu t− còng nh− nh ph¸t vèn trong doanh nghiÖp l¹i kh«ng ®−îc ®Ò cËp trong ho¹t ®éng n y. MÆt kh¸c, nÕu chØ h nh, kh«ng ph©n biÖt ®èi víi tr−êng hîp x¸c ®Þnh t− vÊn ®Çu t− ë ph¹m vi hÑp nh− vËy ph¸t h nh ra c«ng chóng hay ph¸t h nh riªng sÏ kh«ng ®¶m b¶o nhu cÇu cña thÞ tr−êng v lÎ ®Òu cã nhu cÇu huy ®éng vèn v sö dông ®Æc biÖt, gi¶m ®i vai trß cña c¸c chuyªn gia vèn víi hiÖu qu¶ cao nhÊt trong khu«n khæ 52 - T¹p chÝ luËt häc
  4. nghiªn cøu - trao ®æi cho phÐp cña ph¸p luËt. Víi lÝ do nh− vËy, hä cã thÓ ®−a ra nh÷ng quy ®Þnh rÊt cô thÓ, lu«n cÇn tíi dÞch vô t− vÊn ®Çu t− chøng thËm chÝ ¸p dông tiÒn kÝ quü ®èi víi tæ chøc kho¸n. Còng cã thÓ hiÓu ho¹t ®éng t− vÊn t− vÊn ®Çu t− v ®èi víi ngay chuyªn gia t− ®Çu t− chøng kho¸n l ho¹t ®éng mang tÝnh vÊn. §©y chÝnh l biÖn ph¸p ®¶m b¶o trong chuyªn ng nh nªn ®−îc quy ®Þnh trong v¨n chõng mùc nhÊt ®Þnh ®èi víi chÊt l−îng t− b¶n chuyªn ng nh (NghÞ ®Þnh sè vÊn, thùc hiÖn ®óng c¸c giíi h¹n cña ph¸p 48/1998/N§-CP ng y 11/7/1998) nh−ng luËt. kh«ng cã nghÜa nã chØ ¸p dông ®èi víi ho¹t (Xem tiÕp trang 65) ®éng kinh doanh chøng kho¸n t¹i thÞ tr−êng tËp trung. Ch¼ng h¹n, khi quy ®Þnh vÒ ho¹t (1), (2).Xem: §iÒu 29, 30 NghÞ ®Þnh sè 48/1998/N§- CP ng y 11/7/1998. ®éng tù doanh cña c«ng ti chøng kho¸n(11) (3).Xem: §iÒu 11, Quy chÕ vÒ tæ chøc ho¹t ®éng cña hoÆc ho¹t ®éng sö dông quü ®Çu t− chøng quü ®Çu t− chøng kho¸n v c«ng ti qu¶n lÝ quü. (Ban kho¸n cña c«ng ti qu¶n lÝ quü ®Çu t−(12), t¹i h nh kÌm theo QuyÕt ®Þnh sè 05/1998/Q§-UBCK3 ng y 13/10/1998 cña chñ tÞch Uû ban chøng kho¸n v¨n b¶n n y còng quy ®Þnh râ c¸c chñ thÓ Nh n−íc. nªu trªn ®−îc kinh doanh kh«ng chØ ®èi víi (4).Xem: NghÞ ®Þnh sè 48/1998/N§-CP ng y c¸c chøng kho¸n ® ph¸t h nh ra c«ng chóng 11/7/1998. m cßn ®−îc giao dÞch ®èi víi c¸c chøng (5).Xem: LuËt tæ chøc tÝn dông 1997. (6).Xem: Kho¶n 11 §iÒu 2 NghÞ ®Þnh sè 48/1998/N§- kho¸n ph¸t h nh riªng lÎ. Quy ®Þnh n y còng CP ng y 11/7/1998. ®−îc ¸p dông t−¬ng tù ®èi víi ho¹t ®éng (7).Xem: Th«ng t− 01/2000/TT-UBCK1 ng y qu¶n lÝ danh môc ®Çu t− cña c«ng ti chøng 17/4/2000 cña Uû ban chøng kho¸n Nh n−íc h−íng dÉn t¹m thêi chÕ ®é thu phÝ ®èi víi kh¸ch h ng cña kho¸n. c¸c tæ chøc kinh doanh dÞch vô chøng kho¸n. Tuy nhiªn, liªn quan ®Õn ph¹m vi t− vÊn, (8).Xem: Kho¶n 1 §iÒu 38, NghÞ ®Þnh sè chóng t«i còng quan t©m tíi giíi h¹n m 48/1998/N§-CP ng y 11/7/1998. chuyªn gia t− vÊn ®−îc phÐp thùc hiÖn ®èi (9).Xem: Enforcement Decree Of The Securities And víi kh¸ch h ng cña m×nh. HiÖn nay, ph¸p Exchange Act. Korea Securities And Exchange Commission Securitis Supervisory Board 1996.3. luËt còng ch−a cã quy ®Þnh vÒ giíi h¹n t− (10).Xem: Thanh Th¶o. "CÇn quy ®Þnh cô thÓ h¬n vÒ vÊn hoÆc c¸c ®iÒu cÊm m chuyªn gia t− vÊn ho¹t ®éng t− vÊn ®Çu t− chøng kho¸n". B¸o ®Çu t− kh«ng ®−îc phÐp thùc hiÖn. Ch¼ng h¹n, c¸c chøng kho¸n 9/7/2001. th«ng tin liªn quan tíi viÖc t− vÊn mua hoÆc (11).Xem: Kho¶n 3 §iÒu 23, Quy chÕ vÒ tæ chøc v ho¹t ®éng cña c«ng ti chøng kho¸n (Ban h nh kÌm b¸n lo¹i chøng kho¸n nhÊt ®Þnh trong kho¶ng theo QuyÕt ®Þnh sè 04/1998/Q§-UBCK3 ng y thêi gian liªn tôc, t− vÊn víi nh÷ng cam kÕt 13/10/1998 cña chñ tÞch Uû ban chøng kho¸n Nh ch¾c ch¾n... Nh÷ng h nh vi kÓ trªn cã thÓ n−íc). g©y ra nh÷ng biÕn ®éng gi¸ trªn thÞ tr−êng (12).Xem: §iÒu 14 Quy chÕ vÒ tæ chøc v ho¹t ®éng cña quü ®Çu t− chøng kho¸n v c«ng ti qu¶n lÝ quü kh«ng xuÊt ph¸t tõ chÝnh nhu cÇu thÞ tr−êng, (Ban h nh kÌm theo QuyÕt ®Þnh sè 05/1998/Q§- ¶nh h−ëng nghiªm träng tíi quyÒn lîi cña UBCK3 ng y 13/10/1998 cña chñ tÞch Uû ban chøng c¸c nh ®Çu t− ngay t×nh. Ph¸p luËt c¸c n−íc kho¸n Nh n−íc). T¹p chÝ luËt häc - 53
nguon tai.lieu . vn