- Trang Chủ
- Báo cáo khoa học
- Báo cáo Một số vấn đề xác định cha mẹ và con ngoài giá thú theo luật Hôn nhân và gia đình Việt Nam
Xem mẫu
- nghiªn cøu - trao ®æi
Lª Thu H»ng *
X uÊt ph¸t tõ sù ph¸t triÓn cña t− t−ëng
®æi míi ®−îc x¸c ®Þnh tõ §¹i héi VI,
qua §¹i héi VII, VIII v IX cña §¶ng ta vÒ
n¨ng cña nh n−íc, tuy nhiªn, hÇu hÕt c¸c
quan ®iÓm ®ã ®Òu ch−a lÝ gi¶i ®−îc mét c¸ch
tháa ®¸ng vÒ kh¸i niÖm chøc n¨ng cña nh
con ®−êng ®i lªn chñ nghÜa x héi, vÒ Nh n−í còng nh− vai trß, néi dung, ph−¬ng thøc
n−íc trong ®iÒu kiÖn míi, §¹i héi §¶ng IX thùc hiÖn chøc n¨ng cña nh n−íc ®èi víi ®êi
® x¸c ®Þnh vÊn ®Ò cÊp b¸ch l ®Èy m¹nh c¶i sèng x héi.
c¸ch tæ chøc v n©ng cao ho¹t ®éng cña Nh Theo c¸ch hiÓu truyÒn thèng, phæ biÕn
n−íc cho phï hîp víi t×nh h×nh míi. Tõ sù nhÊt tõ tr−íc ®Õn nay, thÓ hiÖn trong nhiÒu
®æi míi nhËn thøc vÒ chøc n¨ng, sø mÖnh, gi¸o tr×nh, nhiÒu s¸ch ë Liªn X« tr−íc ®©y v
vai trß x héi cña Nh n−íc trong ®iÒu kiÖn hiÖn ®ang l−u h nh ë ViÖt Nam th× chøc
míi, viÖc nghiªn cøu chøc n¨ng cña Nh n¨ng cña nh n−íc l nh÷ng ph−¬ng diÖn
n−íc ®−îc ®Æt trong yªu cÇu c¶i c¸ch bé m¸y (nh÷ng ph−¬ng h−íng, mÆt, d¹ng, lo¹i) ho¹t
nh n−íc nh»m ®Æt Nh n−íc v o ®óng vÞ trÝ, ®éng chñ yÕu cña nh n−íc nh»m thùc hiÖn
®¶m ®−¬ng ®óng vai trß cña m×nh ®èi víi sù nh÷ng nhiÖm vô ®Æt ra tr−íc nh n−íc.
ph¸t triÓn cña x héi, thÓ hiÖn râ b¶n chÊt tèt Nh− bÊt k× hiÖn t−îng x héi n o, nh
®Ñp, tÝnh −u viÖt cña Nh n−íc ta. n−íc tån t¹i v ph¸t triÓn th«ng qua nh÷ng
Trong ph¹m vi b i viÕt n y, chóng t«i mèi liªn hÖ biÖn chøng cña nã, thÓ hiÖn trong
tr×nh b y mét sè nhËn thøc cña m×nh vÒ chøc c¸c ho¹t ®éng cña nh n−íc t¸c ®éng v o thÕ
n¨ng cña nh n−íc nãi chung, chøc n¨ng cña giíi tù nhiªn, thÕ giíi vËt chÊt, v o c¸c quan
Nh n−íc ta trong giai ®o¹n hiÖn nay nh»m hÖ x héi v thÕ giíi tinh thÇn cña con ng−êi.
gãp phÇn l m s¸ng tá vÊn ®Ò n y. Mçi chøc n¨ng cô thÓ cña nh n−íc thÓ hiÖn
Chøc n¨ng cña nh n−íc l mét trong sù thèng nhÊt cña néi dung, h×nh thøc v
nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña lÝ luËn nh n−íc v biÖn ph¸p thùc hiÖn quyÒn lùc nh n−íc
ph¸p luËt, l kh¸i niÖm phøc t¹p, lu«n g¾n trong lÜnh vùc ho¹t ®éng nhÊt ®Þnh cña nh
víi nh÷ng ph¹m trï nh− b¶n chÊt, nhiÖm vô, n−íc, g¾n víi viÖc thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô
c¸c h×nh thøc v ph−¬ng ph¸p ho¹t ®éng cña cña nh n−íc. Nh−ng chøc n¨ng cña Nh
nh n−íc... Tr−íc ®©y, vÊn ®Ò chøc n¨ng cña n−íc kh«ng chØ tån t¹i trong mèi liªn hÖ víi
nh n−íc d−êng nh− ® ®−îc gi¶i quyÕt æn nhiÖm vô nh n−íc m cßn ph¶n ¸nh b¶n
tháa trong lÝ luËn còng nh− trong thùc tiÔn. chÊt v vai trß, vÞ trÝ cña nh n−íc ®èi víi x
Tõ khi chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr−êng ®Þnh héi - xuÊt ph¸t ®iÓm ®ång thêi l môc tiªu
h−íng XHCN, trong khoa häc ph¸p lÝ ë n−íc
ta ® xuÊt hiÖn nhiÒu quan ®iÓm vÒ chøc * §¹i häc Hång §øc Thanh Hãa
16 - T¹p chÝ luËt häc
- nghiªn cøu - trao ®æi
ho¹t ®éng cña nh n−íc. Do ®ã, quan ®iÓm t¸c ®éng cña nh n−íc lªn qu¸ tr×nh x héi,
n y tuy ® lÝ gi¶i chøc n¨ng cña nh n−íc bëi khi thùc hiÖn nh÷ng chøc n¨ng nhÊt ®Þnh
t−¬ng xøng víi hiÖn t−îng nh n−íc, l phï trong c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng x héi, nh
hîp h¬n c¶ so víi mét sè quan ®iÓm kh¸c n−íc b»ng c¸c cuéc c¶i c¸ch, b»ng sù ®iÒu
nh−ng vÉn ch−a thËt ®Çy ®ñ. chØnh ph¸p luËt, b»ng c¸c c¸ch thøc tæ chøc
Quan ®iÓm thø hai xuÊt ph¸t tõ b¶n chÊt v qu¶n lÝ c¸c quan hÖ x héi m t¸c ®éng
nh n−íc cho r»ng chøc n¨ng cña nh n−íc lªn tr¹ng th¸i cña c¸c qu¸ tr×nh x héi...
®−îc xem xÐt nh− thuéc tÝnh c¬ b¶n bªn Quan ®iÓm kh¸c cho r»ng chøc n¨ng cña
nh n−íc chÝnh l nh÷ng nhiÖm vô c¬ b¶n
trong cña nh n−íc, ph¶n ¸nh hai thuéc tÝnh
cña nh n−íc trong tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn
®Æc tr−ng cña b¶n chÊt nh n−íc víi t− c¸ch
cô thÓ(3) hoÆc ®−a v o kh¸i niÖm chøc n¨ng
l tæ chøc thèng trÞ giai cÊp v tæ chøc ®¹i
cña nh n−íc c¶ nh÷ng ph−¬ng ph¸p, c¸ch
diÖn chÝnh thøc cho x héi.(1) Quan ®iÓm n y
thøc nh n−íc thùc hiÖn chøc n¨ng cña m×nh
hîp lÝ ë chç kh¼ng ®Þnh sù tån t¹i kh¸ch
trong thùc tiÔn, l c¸c h×nh thøc ho¹t ®éng
quan cña chøc n¨ng nh n−íc víi hai tÝnh
cña nh n−íc ®èi víi m«i tr−êng xung
chÊt (l tÝnh giai cÊp v tÝnh x héi) v mèi quanh, ®èi víi x héi, víi c¸c quèc gia kh¸c
liªn hÖ gi÷a b¶n chÊt víi chøc n¨ng cña nh v nh− vËy ® cã sù më réng ph¹m vi kh¸i
n−íc, tuy nhiªn, ch−a ph¶n ¸nh ®−îc néi niÖm, trén lÉn gi÷a c¸c mÆt ho¹t ®éng cña
dung, ®èi t−îng cña chøc n¨ng - nh÷ng nÐt nh n−íc víi nhiÖm vô cña nh n−íc, víi
®Æc thï ®Ó ph©n biÖt chøc n¨ng nh n−íc víi ph−¬ng thøc thùc hiÖn chóng.
c¸c kh¸i niÖm kh¸c. Tuy cã nh÷ng kh¸c biÖt nhÊt ®Þnh trong
Còng xuÊt ph¸t tõ nguån gèc, b¶n chÊt, mçi c¸ch hiÓu chøc n¨ng cña nh n−íc nh−
vai trß cña nh n−íc ®èi víi x héi, quan ® ®Ò cËp ë trªn nh−ng nh×n chung chóng
®iÓm thø ba x¸c ®Þnh chøc n¨ng nh n−íc l ®Òu xuÊt ph¸t trªn c¬ së chñ nghÜa duy vËt
sù thÓ hiÖn vai trß cña nh n−íc ®èi víi x biÖn chøng, chñ nghÜa duy vËt lÞch sö cña
héi, l biÓu hiÖn cô thÓ n¨ng lùc cña nh triÕt häc M¸c - Lªnin vÒ nguån gèc, b¶n
n−íc v ®−a ra kÕt luËn r»ng cÇn nhËn thøc chÊt, vÞ trÝ, vai trß cña nh n−íc trong ®êi
kh¸i niÖm chøc n¨ng nh n−íc trªn ba gãc sèng x héi, ®Æt hiÖn t−îng nh n−íc trong
®é thèng nhÊt h÷u c¬: Chøc n¨ng nh n−íc l qu¸ tr×nh vËn ®éng v ph¸t triÓn cña x héi
c¸i m x héi cÇn nh n−íc v nh n−íc cÇn theo c¸c quy luËt kh¸ch quan cña nã.
ph¶i l m; l c¸i m nh n−íc cã thÓ l m Trong bèi c¶nh hiÖn nay, theo chóng t«i
®−îc; l c¸i nh n−íc ®−îc l m.(2) Quan ®iÓm ®Ó gãp phÇn x¸c ®Þnh kh¸i niÖm ®Çy ®ñ vÒ
n y cho chóng ta mét c¸ch nh×n míi vÒ chøc chøc n¨ng cña nh n−íc th× cÇn l m s¸ng tá
n¨ng nh n−íc, thÊy ®−îc tÝnh giíi h¹n cña mét sè luËn ®iÓm sau:
chøc n¨ng nh n−íc, tuy nhiªn, t¸c gi¶ ch−a 1. Chøc n¨ng cña nh n−íc g¾n liÒn
®−a ra ®Þnh nghÜa. víi ®iÒu kiÖn xuÊt hiÖn v b¶n chÊt cña
Cã quan ®iÓm coi chøc n¨ng cña Nh nh n−íc
n−íc kh«ng chØ l nh÷ng ph−¬ng h−íng ho¹t XuÊt ph¸t tõ nh÷ng ph©n tÝch vÒ sù tån
®éng chñ yÕu cña nh n−íc m cßn l c¬ chÕ t¹i, ph¸t triÓn v tan r cña chÕ ®é céng s¶n
T¹p chÝ luËt häc - 17
- nghiªn cøu - trao ®æi
nguyªn thñy ®Ó t×m ra nguån gèc nh n−íc, nh n−íc - ®−îc cô thÓ ho¸ v thÓ hiÖn trong
häc thuyÕt M¸c - Lªnin kh¼ng ®Þnh r»ng nh nhiÒu mÆt ho¹t ®éng cña nh n−íc.
n−íc chØ xuÊt hiÖn v tån t¹i trong nh÷ng Trong mèi quan hÖ n y, b¶n chÊt cña nh
giai ®o¹n nhÊt ®Þnh cña lÞch sö x héi lo i n−íc l tæng hîp nh÷ng mÆt, nh÷ng yÕu tè,
ng−êi víi nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x héi nh÷ng qu¸ tr×nh t¹o nªn hiÖn t−îng nh
nhÊt ®Þnh. Sù ra ®êi cña nh n−íc l tÊt yÕu n−íc, l nh÷ng thuéc tÝnh h÷u c¬ bªn trong
lÞch sö, nh»m ®¸p øng nhu cÇu ®−îc qu¶n lÝ cña nh n−íc cßn chøc n¨ng cña nh n−íc l
cña chÝnh x héi v duy tr× trËt tù x héi theo ph−¬ng thøc tån t¹i v ph¸t triÓn cña nh
ý chÝ v lîi Ých cña giai cÊp n¾m trong tay n−íc, l hÖ thèng c¸c mèi liªn hÖ t−¬ng ®èi
nh÷ng t− liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu. Nh n−íc l bÒn v÷ng gi÷a c¸c yÕu tè cña nã. Khi b¶n
lùc l−îng n¶y sinh tõ x héi, “tùa hå nh− chÊt cña nh n−íc thay ®æi th× chøc n¨ng cña
®øng trªn x héi”, “cã nhiÖm vô l m dÞu bít nh n−íc còng thay ®æi cho phï hîp víi b¶n
sù xung ®ét v gi÷ cho sù xung ®ét ®ã n»m chÊt nh n−íc míi. Sù thay ®æi cña b¶n chÊt
trong vßng trËt tù”.(5) Quan ®iÓm cña häc nh n−íc cã thÓ diÔn ra trong sù thay ®æi cña
thuyÕt M¸c - Lªnin ® phñ ®Þnh mét c¸ch c¸c h×nh th¸i kinh tÕ x héi. §ång thêi, trong
khoa häc c¸c thuyÕt nh− thuyÕt thÇn häc, sù vËn ®éng cña tõng h×nh th¸i kinh tÕ - x
thuyÕt gia tr−ëng, thuyÕt b¹o lùc, thuyÕt t©m
héi nhÊt ®Þnh, b¶n chÊt cña nh n−íc còng cã
lÝ, thuyÕt khÕ −íc x héi... cña c¸c häc gi¶
thÓ cã sù vËn ®éng, biÕn ®æi. V× thÕ, c¸c
kh¸c nhau gi¶i thÝch vÒ nguån gèc nh n−íc.
chøc n¨ng nh n−íc v néi dung cña nã lu«n
Trong x héi hiÖn ®¹i, do sù tån t¹i kh¸ch
cã sù vËn ®éng, biÕn ®æi l m xuÊt hiÖn
quan cña nh n−íc v tÝnh ®óng ®¾n, khoa
nh÷ng chøc n¨ng míi hoÆc mÊt ®i nh÷ng
häc cña häc thuyÕt M¸c Lªnin nªn c¸c häc
chøc n¨ng n o ®ã hoÆc cã nh÷ng chøc n¨ng
gi¶ t− s¶n ® cã nh÷ng thay ®æi nhÊt ®Þnh
trong nhËn thøc vÒ nguån gèc nh n−íc. Hä cña nh n−íc tån t¹i qua nhiÒu chÕ ®é x héi
® ph¶i thõa nhËn r»ng nh n−íc b¾t nguån kh¸c nhau nh−ng néi dung v ph−¬ng ph¸p
tõ x héi, “tõ thêi xa x−a nhÊt, con ng−êi thùc hiÖn chóng l¹i rÊt kh¸c nhau tuú thuéc
häp l¹i víi nhau th nh c¸c ph−êng héi lín v o ®iÒu kiÖn ho n c¶nh lÞch sö cô thÓ, v o
h¬n, b¾t ®Çu b»ng hé gia ®×nh, råi ®Õn c¸c b¶n chÊt cña nh n−íc ®ã.
nhãm cã quan hÖ huyÕt thèng v råi tiÕn ®Õn Chøc n¨ng cña nh n−íc ph¶n ¸nh ®Çy
c¸c nh n−íc hiÖn ®¹i”.(6) Nh− vËy, ®iÒu kiÖn ®ñ hai tÝnh chÊt c¬ b¶n cña b¶n chÊt cña nh
xuÊt hiÖn nh n−íc quy ®Þnh nh n−íc ph¶i n−íc l tÝnh giai cÊp v tÝnh x héi. XuÊt
cã nh÷ng chøc n¨ng nhÊt ®Þnh, ®ã l chøc ph¸t tõ b¶n chÊt giai cÊp, nh n−íc l tæ chøc
n¨ng chuyªn chÝnh giai cÊp v chøc n¨ng x chÝnh trÞ cña giai cÊp thèng trÞ vÒ kinh tÕ v
héi. v× c¸c giai cÊp cã quyÒn lîi ®èi nghÞch nhau
Chøc n¨ng cña nh n−íc v b¶n chÊt cña nªn chøc n¨ng cña nh n−íc tr−íc tiªn ®−îc
nh n−íc cã mèi liªn hÖ kh¸ch quan: Chøc h×nh th nh l nh»m ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cña
n¨ng cña nh n−íc ®−îc x¸c ®Þnh tõ b¶n chÊt giai cÊp thèng trÞ. Nh−ng ®ång thêi, xuÊt
nh n−íc v ng−îc l¹i, b¶n chÊt nh n−íc ph¸t tõ b¶n chÊt x héi, bÊt k× nh n−íc n o
®−îc thÓ hiÖn th«ng qua c¸c chøc n¨ng cña còng thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng víi t− c¸ch l
18 - T¹p chÝ luËt häc
- nghiªn cøu - trao ®æi
ng−êi ®¹i diÖn chÝnh thøc cho quyÒn lîi cña thøc cña con ng−êi. NÕu lÊy tÝnh chÊt ®¹i
to n x héi nªn cã nh÷ng chøc n¨ng cña nh diÖn tËp trung cho lîi Ých chung cña x héi,
n−íc ph¸t sinh tõ b¶n chÊt tù nhiªn cña mäi vai trß tæ chøc thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc chung
x héi, tõ nhu cÇu cña chÝnh x héi, nh»m cña x héi v môc ®Ých v× sù ph¸t triÓn v
duy tr× v b¶o vÖ nh÷ng ®iÒu kiÖn tån t¹i v tiÕn bé x héi cña nh n−íc l m tiªu chÝ ®Ó
ph¸t triÓn cña x héi. V× vËy, chøc n¨ng cña xem xÐt th× ë møc ®é kh¸c nhau, c¸c chøc
nh n−íc cã tÝnh giai cÊp v tÝnh x héi. n¨ng cña nh n−íc ®Òu chøa ®ùng tÝnh x héi
Tõ nhËn thøc vÒ nguån gèc, b¶n chÊt v v tÝnh giai cÊp nh−ng møc ®é thÓ hiÖn cña
vÞ trÝ, vai trß cña nh n−íc, chóng ta cã thÓ c¸c tÝnh chÊt ®ã kh¸c nhau tuú thuéc v o
kh¼ng ®Þnh r»ng nh n−íc xuÊt hiÖn l ®Ó tõng ®iÒu kiÖn lÞch sö cô thÓ. T−¬ng quan
thùc hiÖn sø mÖnh cña thiÕt chÕ qu¶n lÝ x gi÷a hai tÝnh chÊt trong chøc n¨ng cña nh
héi, víi hai nhiÖm vô c¬ b¶n l duy tr× sù n−íc phô thuéc v o sù t−¬ng quan lùc l−îng
thèng trÞ giai cÊp v duy tr× sù tån t¹i, ph¸t x héi, sù xung ®ét lîi Ých giai cÊp thÓ hiÖn
triÓn cña to n x héi. Mét mÆt, nh n−íc l trªn c¸c lÜnh vùc kinh tÕ, x héi v chÝnh trÞ
c«ng cô b¶o ®¶m duy tr×, cñng cè sù thèng trÞ trong ®iÒu kiÖn x héi m nh n−íc ®ã tån
cña giai cÊp, lùc l−îng nhÊt ®Þnh trong x t¹i.
héi, mÆt kh¸c, nh n−íc l c«ng cô t¸c ®éng, C¬ së kinh tÕ cña chÕ ®é x héi l to n
®iÒu tiÕt c¸c quan hÖ x héi, tæ chøc ®êi sèng bé nÒn s¶n xuÊt vËt chÊt cña x héi ®ã, t¹o ra
céng ®ång, gi¶i quyÕt nh÷ng nhu cÇu ph¸t cña c¶i vËt chÊt phôc vô cho mäi nhu cÇu cña
triÓn cña to n x héi, gi÷ cho x héi vËn con ng−êi, cña x héi. Trong mèi quan hÖ
®éng, ph¸t triÓn theo trËt tù nhÊt ®Þnh phï víi nh n−íc, c¬ së kinh tÕ gi÷ vai trß quyÕt
hîp ý chÝ cña giai cÊp cÇm quyÒn. C¸c chøc ®Þnh. Nh n−íc thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng cña
n¨ng cña nh n−íc ®−îc h×nh th nh xuÊt ph¸t m×nh l ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò lîi Ých m
tõ nh÷ng nhiÖm vô c¬ b¶n ®ã. tr−íc hÕt l lîi Ých kinh tÕ. Nh− vËy, suy ®Õn
Nh− vËy, nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ, x héi cïng, quan hÖ së h÷u c¬ b¶n - nÒn t¶ng
quyÕt ®Þnh sù ra ®êi v tån t¹i cña nh n−íc, trong chÕ ®é x héi cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh
b¶n chÊt cña nh n−íc, vai trß cña nh n−íc ®Õn chøc n¨ng cña nh n−íc nªn viÖc b¶o vÖ
cã liªn quan mËt thiÕt ®Õn ph¹m trï quan chÕ ®é së h÷u ph¶n ¸nh râ nÐt mèi t−¬ng
träng trong lÝ luËn vÒ nh n−íc l chøc n¨ng quan cña hai tÝnh chÊt trong chøc n¨ng cña
cña nh n−íc. nh n−íc.
2. T−¬ng quan gi÷a tÝnh giai cÊp v BÊt cø chÕ ®é x héi n o còng ®Òu ®−îc
tÝnh x· héi cña chøc n¨ng nh n−íc lÖ x©y dùng, tån t¹i v ph¸t triÓn trªn c¬ së x
thuéc v o ®iÒu kiÖn lÞch sö trong c¸c nh héi nhÊt ®Þnh t−¬ng øng víi nã, bao gåm c¸c
n−íc kh¸c nhau giai cÊp v tÇng líp x héi cïng nh÷ng mèi
TÝnh giai cÊp v tÝnh x héi trong chøc quan hÖ gi÷a c¸c giai cÊp, tÇng líp ®ã trong
n¨ng cña nh n−íc lu«n tån t¹i mét c¸ch x héi. Khi ph−¬ng thøc s¶n xuÊt thay ®æi
kh¸ch quan, kh«ng phô thuéc v o sù nhËn dÉn ®Õn h×nh th¸i kinh tÕ - x héi thay ®æi th×
T¹p chÝ luËt häc - 19
- nghiªn cøu - trao ®æi
®−¬ng nhiªn c¬ cÊu giai cÊp còng thay ®æi. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, Nh n−íc ta
M©u thuÉn néi t¹i cña ph−¬ng thøc s¶n xuÊt ph¶i coi ®iÒu chØnh c¬ cÊu lîi Ých l gi¶i ph¸p
(gi÷a lùc l−îng s¶n xuÊt v quan hÖ s¶n xuÊt) võa ph¸t huy vai trß ®éng lùc cña lîi Ých võa
trong tÊt c¶ c¸c chÕ ®é x héi cïng víi ®¶m b¶o môc tiªu cña sù ph¸t triÓn x héi,
nh÷ng m©u thuÉn néi t¹i trong tõng mÆt cña tr¸nh xu h−íng tuyÖt ®èi hãa mét lîi Ých n o
quan hÖ s¶n xuÊt trong c¸c x héi cã giai cÊp ®ã m triÖt tiªu c¸c lîi Ých kh¸c, ®Èy c¸c m©u
®èi kh¸ng biÓu hiÖn th nh m©u thuÉn giai thuÉn lîi Ých vèn l ®éng lùc cña sù ph¸t
cÊp v ®Êu tranh giai cÊp(7) dÉn ®Õn t×nh tr¹ng triÓn x héi th nh c¸c xung ®ét lîi Ých dÉn
ph©n chia, ®èi ®Çu gi÷a c¸c nhãm x héi ®Õn c¸c xung ®ét, rèi lo¹n c¸c qu¸ tr×nh x
(giai cÊp, d©n téc, t«n gi¸o...). Giai cÊp v c¬ héi.
cÊu giai cÊp ph¶n ¸nh mèi quan hÖ ®a d¹ng C¬ cÊu giai cÊp v sù thay ®æi c¬ cÊu giai
vÒ lîi Ých cña c¸c giai cÊp, tÇng líp trong x cÊp trong c¸c chÕ ®é x héi còng nh− sù vËn
héi. Lîi Ých chiÕm vÞ trÝ quan träng trong ®éng, ph¸t triÓn v thay ®æi vÞ trÝ, vai trß cña
ho¹t ®éng cña con ng−êi v l ®éng lùc cña c¸c giai tÇng, nhãm x héi, céng ®ång d©n
sù ph¸t triÓn x héi. Chøc n¨ng cña nh n−íc téc, t«n gi¸o... trong tõng chÕ ®é x héi l
thÓ hiÖn sù can thiÖp, ®iÒu tiÕt cña nh n−íc mét trong nh÷ng nh©n tè quyÕt ®Þnh ®Õn
®èi víi c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng x héi, suy chøc n¨ng cña nh n−íc. Trong nh n−íc cã
®Õn cïng l nh»m gi¶i quyÕt mèi quan hÖ lîi c¬ së x héi l liªn minh cña c¸c lùc l−îng
Ých cña con ng−êi nªn chØ cã thÓ thùc hiÖn x héi réng lín th× tÝnh x héi cu¶ chøc n¨ng
mét c¸c ®óng ®¾n v hiÖu qu¶ trªn c¬ së n¾m nh n−íc râ nÐt h¬n v ng−îc l¹i. V× vËy,
v÷ng nh÷ng ®Æc thï cña c¬ cÊu giai cÊp, mèi chøc n¨ng cña nh n−íc v c¬ së x héi cã
quan hÖ ®a d¹ng gi÷a c¸c giai tÇng, c¸c bé sù thèng nhÊt biÖn chøng.
phËn d©n c− trong x héi. C¬ cÊu giai cÊp - Ngo i ra, møc ®é thÓ hiÖn hai tÝnh chÊt
x héi do quan hÖ s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh, do n y trong chøc n¨ng cña nh n−íc cßn phô
vËy cÇn g¾n viÖc nghiªn cøu vÊn ®Ò víi sù thuéc v o tõng chøc n¨ng cô thÓ.
vËn ®éng cña quan hÖ s¶n xuÊt, xa h¬n n÷a l 3. Chøc n¨ng cña nh n−íc trong mèi
víi sù vËn ®éng cña ph−¬ng thøc s¶n xuÊt - quan hÖ víi quyÒn lùc nh n−íc v tr×nh
c¬ së kinh tÕ cña x héi. Khi xung ®ét giai ®é d©n chñ
cÊp t¨ng, ®−¬ng nhiªn tÝnh giai cÊp, tÝnh QuyÒn lùc nh n−íc v chøc n¨ng nh
chuyªn chÝnh trong chøc n¨ng nh n−íc sÏ n−íc tån t¹i nh− ®iÒu tÊt yÕu trong x héi cã
næi bËt, cßn ng−îc l¹i, khi x héi b×nh æn, giai cÊp v nh n−íc. Chøc n¨ng nh n−íc l
xung ®ét giai cÊp l¾ng xuèng th× tÝnh x mét trong nhiÒu h×nh thøc thÓ hiÖn quyÒn lùc
héi trong chøc n¨ng cña nh n−íc l¹i næi nh n−íc. Chøc n¨ng nh n−íc l c¸c ph−¬ng
tréi. V× vËy, trong c¸c nh n−íc khi ë giai diÖn ho¹t ®éng chñ yÕu cña nh n−íc nh»m
®o¹n ®Çu míi th nh lËp, tÝnh giai cÊp thùc thi quyÒn lùc nh n−íc, g¾n víi c¬ cÊu
th−êng thÓ hiÖn râ nÐt h¬n. quyÒn lùc nh n−íc. QuyÒn lùc nh n−íc l
20 - T¹p chÝ luËt häc
- nghiªn cøu - trao ®æi
vÊn ®Ò then chèt ®Ó x¸c ®Þnh chøc n¨ng nh n−íc víi tÝnh c¸ch l mét tæ chøc c«ng
n−íc. Aristèt quan niÖm r»ng mäi phóc lîi quyÒn, thùc hiÖn c«ng qu¶n, ®ãng vai trß l
x héi v sù kh¸c nhau gi÷a c¸c h×nh thøc ng−êi tæ chøc c¸c qu¸ tr×nh x héi theo
chÕ ®é nh n−íc phô thuéc v o c¸ch thøc tæ h−íng d©n chñ trªn c¬ së tu©n theo c¸c quy
chøc quyÒn lùc cña mäi thiÕt chÕ chÝnh trÞ - luËt vËn ®éng kh¸ch quan cña x héi. Tuy
l trËt tù dùa trªn sù ph©n c«ng quyÒn lùc nhiªn, trong tõng chÕ ®é x héi kh¸c nhau,
nh n−íc. Theo c¸c nh kinh ®iÓn cña chñ tÝnh chÊt cña nÒn d©n chñ còng kh¸c nhau,
nghÜa M¸c - Lªnin, trong bÊt k× x héi cã nh− Lªnin ® nãi: “D©n chñ cho mét thiÓu sè
giai cÊp n o, quyÒn lùc nh n−íc còng vÉn l rÊt nhá, d©n chñ cho ng−êi gi u, ®ã l nÒn
quyÒn lùc cña giai cÊp thèng trÞ, l c«ng cô d©n chñ trong x héi t− b¶n chñ nghÜa... D©n
chuyªn chÝnh cña mét giai cÊp, thÓ hiÖn trªn chñ cho tuyÖt ®¹i ®a sè nh©n d©n... ®ã l sù
ba ph−¬ng diÖn: Thèng trÞ vÒ chÝnh trÞ, vÒ biÕn ®æi cña chÕ ®é d©n chñ trong thêi k×
kinh tÕ v vÒ t− t−ëng ®ång thêi duy tr× qu¸ ®é...”.(8)
nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho sù tån t¹i cña B¸c Hå ® nãi: “D©n chñ nghÜa l d©n l
x héi. MÆt kh¸c, quyÒn lùc nh n−íc l mét chñ v d©n l m chñ”. B¶n chÊt cña nh n−íc
bé phËn cña quyÒn lùc chÝnh trÞ nªn cã tÝnh
XHCN l nh n−íc d©n chñ, l quyÒn lùc
giíi h¹n, dÉn ®Õn chøc n¨ng nh n−íc còng
thuéc vÒ nh©n d©n nh−ng ®Ó thùc hiÖn ®−îc
cã giíi h¹n cña nã. Tõ ®ã, cã thÓ hiÓu mèi
d©n chñ thùc sù, ph¶i thu hót ®−îc nh©n d©n
quan hÖ gi÷a chøc n¨ng cña nh n−íc v
lao ®éng tham gia mét c¸ch réng r i v thËt
quyÒn lùc nh n−íc l mèi quan hÖ gi÷a néi
sù b×nh ®¼ng v o qu¶n lÝ c«ng viÖc cña nh
dung v h×nh thøc, c¸c bé phËn quyÒn lùc
(Xem tiÕp trang 43)
nh n−íc v yªu cÇu thùc thi c¸c bé phËn
quyÒn lùc ®ã chi phèi ®Õn sù h×nh th nh, ®Õn
néi dung v ph−¬ng thøc thùc hiÖn c¸c chøc (1).Xem: NguyÔn §¨ng Th nh “nh n−íc t− s¶n hiÖn
n¨ng nh n−íc. ë n−íc ta, quyÒn lùc nh ®¹i trong viÖc thùc hiÖn chøc n¨ng thèng trÞ giai cÊp
n−íc thuéc vÒ nh©n d©n nªn c¸c chøc n¨ng v chøc n¨ng x héi”.
(2).Xem: TrÇn Th¸i D−¬ng: “Chøc n¨ng nh n−íc,
nh n−íc l ph−¬ng thøc thùc hiÖn quyÒn lùc
quan ®iÓm v nhËn thøc”, T¹p chÝ luËt häc sè 2/1999.
nh©n d©n, phôc vô nh©n d©n.
(3).Xem: “Nh n−íc, thÞ tr−êng v viÖn trî”, Nxb.
Mét trong nh÷ng yÕu tè gãp phÇn quyÕt Khoa häc x héi, H Néi. 1995.
®Þnh ®Õn chøc n¨ng nh n−íc l tr×nh ®é d©n (5).Xem: C.M¸c, Ph.¡ngghen, tuyÓn tËp, tËp 6, Nxb.
chñ cña x héi m nh n−íc ®ã tån t¹i. Sù thËt, H Néi 1984.
ChÕ ®é d©n chñ, theo C¸c M¸c l chÕ ®é (6).Xem: Ng©n h ng thÕ giíi, “Nh n−íc trong mét
thÕ giíi ®ang chuyÓn ®æi”, Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia,
do nh©n d©n tù quy ®Þnh nh n−íc. ChÕ ®é
H Néi. 1998.
d©n chñ theo ®óng nghÜa cña nã thùc chÊt (7). Häc viÖn chÝnh trÞ quèc gia Hå ChÝ Minh, “T×m
míi chØ h×nh th nh tõ khi nh n−íc t− s¶n ra hiÓu häc thuyÕt M¸c vÒ h×nh th¸i kinh tÕ x héi”,
®êi cho ®Õn nay. Trong chÕ ®é d©n chñ, nh Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, H Néi 1997.
T¹p chÝ luËt häc - 21
nguon tai.lieu . vn
