- Trang Chủ
- Báo cáo khoa học
- Báo cáo Một số vấn đề về về bảo vệ quyền làm mẹ của người phụ nữ đơn thân trong luật hôn nhân gia đình Việt Nam
Xem mẫu
- nghiªn cøu - trao ®æi
ThS. Bïi ThÞ Mõng *
1. B o v quy n c a ngư i ph n là t c chi ph i toàn b các quy nh c a pháp
nguyên t c cơ b n ư c ghi nh n trong lu t phong ki n. Ngay sau khi giành ư c
Lu t hôn nhân và gia ình Vi t Nam, trong c l p, Nhà nư c Vi t Nam ã dành cho
ó b o v quy n làm m c a ngư i ph n ngư i ph n s quan tâm c bi t. Hi n
là m t n i dung vô cùng quan tr ng. Trong pháp năm 1946, b n hi n pháp u tiên c a
ph m vi bài vi t này, chúng tôi t p trung Nhà nư c ta ã ghi nh n quy n bình ng
bàn v vi c b o v quy n c a ngư i ph n gi a nam và n , theo ó, S c l nh s
ơn thân. 97/SL ngày 22/05/1950 ã ghi nh n vi c
Quy n làm m c a ngư i ph n là b o m quy n bình ng gi a nam và n
quy n g n li n v i nh ng c i m gi i trong gia ình ng th i cũng ghi nh n cho
tính c a ngư i ph n , ư c mang thai và phép ngư i con hoang ư c quy n thưa
làm m là n i khao khát là h nh phúc c a ki n trư c toà truy nh n cha, m mình.
b t c ngư i ph n nào, i v i ngư i Như v y, m c dù chưa c th hoá song
ph n ơn thân i u này càng có ý nghĩa nh ng quy nh u tiên c a pháp lu t hôn
c bi t quan tr ng. ây là n i dung mà nhân và gia ình c a Nhà nư c ta ã bư c
pháp lu t phong ki n th hi n r t rõ nh ng u xoá i nh ng nh ki n v ngư i ph
nh ki n gi i i v i ngư i ph n . Ngư i n không có ch ng mà sinh con. Lu t hôn
ph n trong xã h i phong ki n b kỳ th nhân và gia ình năm 1959 chưa ghi nh n
khi không có ch ng mà l i sinh con, do ó nguyên t c b o v quy n c a ngư i ph n
pháp lu t phong ki n cũng t rõ s phân như nguyên t c c l p. Nguyên t c này
bi t i x i v i nh ng ngư i con ư c ghi nh n t i i u 3 Lu t hôn nhân và
hoang. Ngư i con hoang trong pháp lu t gia ình năm 1986 và ti p t c ư c phát
phong ki n không ư c quy n thưa ki n tri n trong i u 2 Lu t hôn nhân và gia
trư c toà truy nh n cha m mình. Cơ s ình năm 2000. c bi t, n Lu t hôn
c a nh ng quy nh pháp lu t hà kh c y nhân và gia ình năm 2000, nguyên t c b o
i v i ngư i ph n trong ch xã h i v quy n ph n ư c phát tri n bư c
phong ki n b t ngu n t chính tư tư ng cao hơn, trong ó v n b o v quy n làm
tr ng nam khinh n ã ăn sâu vào ý th c m c a ngư i ph n ơn thân là m t n i
c a ngư i dân. Vì th , nguyên t c b t bình
* Gi ng viên Khoa lu t dân s
ng gi a nam và n cũng tr thành nguyên Trư ng i h c Lu t Hà N i
§Æc san vÒ b×nh ®¼ng giíi 41
- nghiªn cøu - trao ®æi
dung quan tr ng, mang tính th i s . m i v i ngư i ph n sinh con ngoài
2. Ngư i ph n ơn thân là nh ng giá thú. Do v y, ngư i ph n ơn thân
ngư i ph n do hoàn c nh riêng tư mà h chưa th c s ư c b o v quy n làm m
không k t hôn, s ng c thân ho c s ng c a mình thông qua quy nh này. M t
v i nh ng ngư i thân như cha m , anh ch i u c n nh n m nh r ng th c hi n
em c a h . Có th nói r ng nhìn t b t c quy n làm m c a mình, ngoài vi c sinh
góc nào thì ngư i ph n ơn thân cũng con ngoài giá thú, ngư i ph n ơn thân
ch u r t nhi u thi t thòi. Chính vì v y, có th xin nuôi con nuôi, như v y, quy n
ư c làm m là h nh phúc l n nh t i v i ư c nh n nuôi con nuôi cũng ph i ư c
h , có con, h s ư c an i, ng viên và pháp lu t ghi nh n. R t ti c, trong Lu t
có ngư i nh c y khi tu i già s c y u. Vì hôn nhân và gia ình năm 1959 các quy
th , b o v quy n c a ngư i ph n ơn nh v nuôi con nuôi chưa ư c quy nh
thân không th tách r i vi c b o v quy n c th . Vì v y, trong ch ng m c nh t nh
làm m c a h . ngư i ph n ơn thân ít nhi u có nh ng
Lu t hôn nhân và gia ình năm 1959 khó khăn khi th c hi n quy n làm m mà
v i quy nh cho phép ngư i con ngoài giá pháp lu t ghi nh n và b o v .
thú ư c xin nh n cha m trư c toà án, Lu t hôn nhân và gia ình năm 1986,
ngư i m cũng có quy n xin nh n cha thay l n u tiên ghi nh n nguyên t c b o v bà
cho a tr chưa thành niên. Quy nh này m và tr em ã th hi n r t rõ nh ng khía
ã m ra cơ h i m i cho ngư i ph n ơn c nh v b o v quy n ph n dư i góc
thân. Theo ó, m c dù ngư i ph n không gi i. Vi c ghi nh n nguyên t c này cũng
có ch ng v n có quy n ư c sinh con và m ra bư c ti n áng k cho vi c b o v
a con mà h sinh ra s không ch u s quy n làm m c a ngư i ph n nói chung
phân bi t i x b i vì: “Con ngoài giá thú và ngư i ph n ơn thân nói riêng, các
ư c cha, m nh n ho c ư c toà án nhân quy nh nh m m b o ngư i ph n
dân cho nh n cha, m có quy n l i và ơn thân sinh con ngoài giá thú ti p t c
nghĩa v như con chính th c” ( i u 23). ư c c th hoá. Ngư i ph n sinh con
M c dù v y, do nh hư ng c a pháp lu t ngoài giá thú ư c pháp lu t b o v , có
cũng như nh ng phong t c l c h u c a xã quy n thưa ki n trư c toà án xác nh n
h i phong ki n tác ng vào i s ng hôn cha cho con. Theo Thông tư s 15-TATC
nhân và gia ình nên th i i m này, ngày 27/09/1974 c a Toà án nhân dân t i
ngư i ph n v n g p nhi u khó khăn khi cao hư ng d n x lý m t vài lo i tranh
th c hi n quy n làm m mà pháp lu t b o ch p v dân s và hôn nhân và gia ình thì
v cho mình, r t nhi u ngư i ph n ơn vi c gi i quy t các án ki n xác nh cha
thân không th bư c qua nh ng rào c n dư cho con ngoài giá thú ư c hư ng d n:
lu n sinh con ngoài giá thú. M t khác, Ngư i ph n khi yêu c u toà án xác nh n
xã h i cũng chưa có cái nhìn thi n chí, c i cha cho con ngoài giá thú có th xu t trình
42 §Æc san vÒ b×nh ®¼ng giíi
- nghiªn cøu - trao ®æi
trư c toà án nh ng ch ng c sau: này cũng m ra nh ng thu n l i nh t nh
- Trong th i gian ngư i ph n có th cho nh ng ngư i ph n ơn thân khi
th thai a con, ngư i àn ông ư c khai vào c nh ng éo le. Tuy nhiên, i u d
là cha c a a tr và ngư i m nó ã công dàng nh n th y là cũng gi ng như Lu t hôn
nhiên chung s ng v i nhau như v ch ng. nhân và gia ình năm 1959, Lu t hôn nhân
- Hai ngư i ã yêu thương nhau, h a h n và gia ình năm 1986 cũng chưa quy nh
k t hôn v i nhau và trong th i gian có th c th v quy n ư c nh n nuôi con nuôi
th thai a con, ã ăn n m v i nhau như v c a ngư i ph n ơn thân. Theo quy nh
ch ng r i sau ó không cư i h i gì n a. t i i u 36 Lu t hôn nhân và gia ình năm
- Ngư i m a tr ã b ngư i này 1986 thì: “Vi c nh n nuôi con nuôi ph i
hi p dâm, cư ng dâm trong th i gian có ư c s tho thu n c a hai v ch ng
th th thai a con. ngư i nuôi, c a cha m ho c ngư i
- Sau khi sinh a con, ngư i này ã u c a ngư i con nuôi chưa thành niên.
thăm nom, chăm sóc a con như là con N u nh n nuôi con nuôi t 9 tu i tr lên
c a mình. thì còn ph i ư c s ng ý c a ngư i ó”.
- Có nh ng thư t do ngư i này vi t M t khác, không ph i t t c m i ngư i ph
xác nh n a con do ngư i ph n sinh ra n ơn thân u có th th c hi n quy n
là con c a h . làm m b ng vi c sinh con ngoài giá thú.
Như v y, v i các ch ng c mang tính Nhi u ngư i ph n ơn thân không th
ch t suy oán này, xét trên phương di n xã bư c qua nh ng nh ki n xưa cũ, không
h i, ngư i ph n ơn thân không ch yêu vư t lên trên dư lu n ã ph i b l i phía
c u toà án xác nh n cha cho a tr mà sau nh ng khát khao làm m c a mình
trong nhi u trư ng h p ngư i ph n b s ng su t m t cu c i cô ơn. ôi khi
l a d i, b ru ng r y, h cũng có vũ khí không ch là dư lu n xã h i mà ngay c
t b o v quy n l i cho mình. Th c t có phía cơ quan nhà nư c, các t ch c xã h i
nhi u ngư i ph n do nh d c tin b l a v n còn mang theo gánh n ng thành ki n
d i r i sinh con, sau b ngư i àn ông ó i v i ngư i ph n không có ch ng mà
b m c không quan tâm, n u không có l i sinh con. Th c t ã cho th y ngay
nh ng ch ng c thuy t ph c xu t trình trong chính cơ quan nhà nư c v n còn
trư c toà thì quy n l i c a ngư i ph n s n ng n , soi xét i v i nh ng ch em
không ư c b o v , h ph i nuôi con m t vào c nh ng này, nhi u ch ph i ch u hình
mình trư c cái nhìn nghi k c a m i th c thuyên chuy n công tác, th m chí b
ngư i, ó là nh ng v t v mà không ph i k lu t khi có con mà không có ch ng.
ngư i ph n ơn thân nào cũng có th Như v y, t pháp lu t n cu c s ng v n là
vư t qua. Thi t nghĩ, h th ng ch ng c m t kho ng cách r t l n mà ó quy n l i
này th c s c n thi t i v i các án ki n c a ngư i ph n ơn thân không ư c
xác nh n cha, m , con ngoài giá thú, i u b o v tri t . K th a và phát tri n Lu t
§Æc san vÒ b×nh ®¼ng giíi 43
- nghiªn cøu - trao ®æi
hôn nhân và gia ình năm 1986, Lu t hôn Vi t Nam năm 2000, thu t ng con “ngoài
nhân và gia ình năm 2000 ã c th hoá giá thú” l i không ư c nh c n, các
nguyên t c b o v quy n c a ngư i ph ch ng c mang tính ch t suy oán xác
n , nguyên t c này ư c ghi nh n m t nh n cha cho con ngoài giá thú cũng không
cách ch t ch , c th hơn, th hi n trách ư c ghi nh n. Vì th , nhi u ngư i cho
nhi m c a gia ình và xã h i t i vi c b o r ng ph i chăng ó cũng chính là quy nh
v quy n c a ngư i ph n “Nhà nư c, gia h n ch vi c ngư i ph n sinh con ngoài
ình và xã h i có trách nhi m b o v ph giá thú. Song, b o v quy n sinh con c a
n , tr em, giúp các bà m th c hi n t t ngư i ph n , l n u tiên Lu t hôn nhân
ch c năng cao quý c a ngư i m ”. T n i và gia ình Vi t Nam năm 2000 ã quy
dung có tính ch t nh hư ng trong vi c nh v vi c sinh con theo phương pháp
b o v quy n c a ngư i ph n , quy n c a khoa h c “Sinh con theo phương pháp
ngư i ph n ơn thân c bi t ư c chú khoa h c là vi c sinh con ư c th c hi n
tr ng. Theo ó, quy n làm m không ch là b ng các k thu t h tr sinh s n như th
quy n c a nh ng ngư i ph n có ch ng tinh nhân t o, th tinh trong ng nghi m”.
mà còn là quy n cho t t c m i ngư i ph Có th nói, b o m thiên ch c làm m c a
n . Chính vì l ó, Lu t hôn nhân và gia ngư i ph n ơn thân b ng các quy nh
ình năm 2000 cũng ã c th hoá vi c b o v sinh con theo phương pháp khoa h c
v quy n c a ngư i ph n ơn thân thông không ch áp ng nhu c u “ ư c làm
qua các quy nh cho phép ngư i ph n m ” c a nh ng ngư i ph n ơn thân mà
có th th c hi n thiên ch c làm m qua các nó cũng là v n h t s c nh y c m trong
quy nh v quy n sinh con và quy n nh n i s ng xã h i hi n nay khi mà khoa h c
nuôi con nuôi. V i m này, Lu t hôn nhân k thu t phát tri n v i trình cao òi h i
và gia ình năm 2000 có nh ng i m th nhà làm lu t c n ph i d li u. B ng các
hi n tính hơn h n, vư t tr i so v i Lu t quy nh v sinh con theo phương pháp
hôn nhân và gia ình trư c ó trong vi c khoa h c, Lu t hôn nhân và gia ình Vi t
b o v quy n c a ngư i ph n ơn thân, Nam năm 2000 ã th hi n m t cách sâu
th hi n qua nh ng n i dung sau: s c nh ng giá tr nhân văn v b o v thiên
Th nh t, m b o quy n ư c sinh ch c làm m c a ngư i ph n , c bi t là
con cho ngư i ph n ơn thân, Lu t hôn ngư i ph n ơn thân “… ngư i ph n
nhân và gia ình Vi t Nam ti p t c ghi c thân có quy n sinh con b ng k thu t
nh n vi c cho phép ngư i con ngoài giá h tr sinh s n theo ch nh c a bác s
thú có quy n thưa ki n trư c toà án xác chuyên khoa”. Như v y, vì hoàn c nh
nh n cha m c a mình. V th c ch t, quy ngư i ph n không có ch ng mà mu n
nh này gián ti p b o v quy n ư c sinh sinh con n u không th bư c qua dư lu n
con ngoài giá thú c a ngư i ph n . Tuy “xin” m t a con thì v n ư c làm m
nhiên, trong Lu t hôn nhân và gia ình v i s tr giúp c a khoa h c k thu t. Tuy
44 §Æc san vÒ b×nh ®¼ng giíi
- nghiªn cøu - trao ®æi
nhiên, b o v m i quan h t nhiên huy t hôn nhân và gia ình hi n hành l i b c l
th ng gi a ngư i m và a tr , m b o nh ng i m b t c p nh t nh, m c dù ti p
cho a tr sinh ra kho m nh và phát tri n t c ghi nh n vi c cho phép ngư i con có
toàn di n, ngư i ph n ơn thân mu n sinh quy n thưa ki n trư c toà án xác nh n
con theo phương pháp này òi h i ph i áp cha, m mình nhưng trong Lu t cũng như
ng nh ng i u ki n nh t nh: các văn b n hư ng d n thi hành u không
“Ph i là ngư i t 20 tu i n 45 tu i. c p các ch ng c xác nh n quan h cha,
Có s c kho th thai, mang thai và m , con gi ng như tinh th n c a Thông tư
sinh , không m c các b nh lây truy n qua s 15-TATC trư c ây. Theo quy nh c a
ư ng tình d c, HIV/AIDS, b nh tâm th n, pháp lu t hi n hành thì trong trư ng h p
b nh truy n nhi m hay các b nh khác. ki n xác nh n cha cho con ngoài giá thú,
Không tìm hi u v tên, tu i, a ch và ngư i có nghĩa v ch ng minh là ngư i có
hình nh ngư i cho. yêu c u. i u này th c s khó khăn cho
Ph i là ngư i ư c cơ s y t xác nh ngư i ph n ơn thân nh t là trư ng h p
có noãn b o m ch t lư ng th thai”.(1) ngư i ph n b l a d i do nh d c tin
Như v y, h nh phúc ư c làm m c a r i sinh con ngoài giá thú. vào tình th
ngư i ph n ơn thân ư c s ón nh n ó, ngư i ph n mu n b o v ư c quy n
c a xã h i, h không ph i ch u nh ng áp l i cho mình và con thì ph i ch ng minh
l c c a h t c xưa cũ v i ti ng không thông qua hình th c giám nh gen, trong
ch ng mà có con. M c d u v y, có th khi ó chi phí cho giám nh gen l i quá
làm m b ng vi c sinh con theo phương cao không ph i m i ngư i u có th th c
pháp khoa h c, i u này cũng không d hi n ư c. Vì th , nhi u ngư i ph n ơn
dàng v i t t c m i ngư i ph n ơn thân thân vào tình tr ng ph i nuôi con m t
b i chi phí cho m t l n sinh hi n nay còn mình trong s v t v và kỳ th c a nh ng
quá cao so v i m c thu nh p bình quân c a ngư i xung quanh khi cha c a a tr t
i a s ph n , nh t là ngư i ph n ơn ch i nh n a tr là con mình. Tuy nhiên,
thân thì i u này càng khó khăn hơn. c n nh n m nh r ng b o v thiên ch c
Chính vì v y, i u b t c p trong vi c th c làm m c a ngư i ph n ơn thân, pháp
hi n sinh con theo phương pháp khoa h c lu t hôn nhân và gia ình hi n hành cũng
i v i các bà m ơn thân ó chính là chi nghiêm c m vi c sinh con dư i hình th c
phí cho vi c th c hi n k thu t h tr sinh "ch a h , thuê". Trong nh ng năm g n
s n. Do v y, v n còn r t nhi u các bà m ây, hi n tư ng xã h i này ang n i lên và
không th áp d ng bi n pháp này. i u này thu hút s quan tâm c a nhi u nhà khoa
cũng ch ra v n áng bàn là n u h v n h c. Nhi u quan i m trái ngư c nhau ã
mu n có m t a con do chính h sinh ra ư c ưa ra trao i. Ch p nh n hay không
thì thiên ch c làm m c a h ư c b o v ch p nh n hi n tư ng này? Rõ ràng ó là
như th nào? Xét khía c nh này, Lu t nh ng v n h t s c t nh liên quan tr c
§Æc san vÒ b×nh ®¼ng giíi 45
- nghiªn cøu - trao ®æi
ti p n quy n l i c a ngư i ph n mà cho chính mình m t a con. Tuy nhiên,
còn tác ng n nh ng giá tr văn hoá th c hi n quy n làm m , ngư i ph n
truy n th ng trong các gia ình Vi t Nam. ơn thân ph i tuân th ch t ch các quy
B i v y, s ông các nhà khoa h c ch p nh c a pháp lu t v i u ki n áp d ng
nh n quan i m c n ph i nghiêm c m hi n vi c sinh con theo phương pháp khoa h c,
tư ng thuê, mang thai thuê. Ngh nh i u ki n ư c xin nuôi con nuôi và
s 12/CP c a Chính ph v sinh con theo i u quan tr ng là ph i tuân th các chính
phương pháp khoa h c ã quy nh v vi c sách v k ho ch hóa gia ình th c hi n
nghiêm c m hi n tư ng này nhưng theo t t thiên ch c làm m c a mình là nuôi d y
chúng tôi có l th c s hi u qu c n
con cái tr thành nh ng công dân có ích
ph i có nh ng ch tài th t nghiêm kh c i
cho xã h i.
v i nh ng ngư i th c hi n hành vi cũng
3. Như v y, nhìn m t cách t ng th các
như nh ng ngư i có hành vi môi gi i cho
quy nh v b o v quy n làm m c a
nh ng trư ng h p “ch a h , thuê”.
ngư i ph n ơn thân, pháp lu t hôn nhân
Th hai, v vi c b o v thiên ch c làm
và gia ình hi n hành ã có nh ng i m ưu
m cho ngư i ph n ơn thân thông qua
vi t nh t nh. Tuy nhiên, theo chúng tôi
quy nh v vi c nuôi con nuôi. Lu t hôn
b o v t t hơn n a quy n làm m c a
nhân và gia ình hi n hành cho phép ngư i
ngư i ph n ơn thân nên hoàn thi n các
ph n ơn thân có th th c hi n thiên
quy nh c a Lu t này theo hư ng sau:
ch c làm m thông qua hình th c nuôi con
Th nh t, bên c nh các quy nh nh m
nuôi. Do v y, n u ngư i ph n nào ó vì
b o v quy n làm m c a ngư i ph n
lý do t nh không th th c hi n quy n sinh
ơn thân b ng các quy nh v b o v
con thì có th làm m thông qua vi c nuôi
quy n sinh con c a ngư i ph n ơn thân
con nuôi. Có th nói, pháp lu t hi n hành
theo phương pháp khoa h c và quy n nh n
quy nh khá y và ch t ch v vi c
nuôi con nuôi, Lu t hôn nhân và gia ình
nuôi con nuôi. Theo ó, ngư i ph n ơn
c n d li u các ch ng c mang tính ch t
thân có quy n xin nuôi con nuôi khi h
suy oán trong trư ng h p c n thi t b o
tuân th y i u ki n nuôi con nuôi
v quy n làm m cho ngư i ph n ơn
theo quy nh c a pháp lu t. Các quy nh
thân khi h sinh con ngoài giá thú. i u
v i u ki n nuôi con nuôi, quy n và nghĩa
này c bi t quan tr ng nh t là i v i
v gi a cha m nuôi và con nuôi, v n
trư ng h p ngư i ph n b l a d i r i
ch m d t vi c nuôi con nuôi u ư c Lu t
sinh con ngoài giá thú, sau ó b ngư i àn
hôn nhân và gia ình Vi t Nam năm 2000
ông ư c khai là cha c a a tr b m c và
quy nh c th . Chính vì th , nhi u ngư i
rũ b m i trách nhi m. B i vì, theo quy
ph n ơn thân v n có h nh phúc ư c
nh c a pháp lu t hi n hành thì vi c trưng
làm m n u như không có may m n sinh
46 §Æc san vÒ b×nh ®¼ng giíi
- nghiªn cøu - trao ®æi
c u giám nh gen hi n nay v n chưa ư c băng h i n nh ng giá tr truy n th ng
coi là b t bu c. trong gia ình Vi t Nam, nh hư ng n
Th hai, trong nh ng trư ng h p ki n quy n l i c a con tr và quy n l i c a
xác nh n cha cho con ngoài giá thú, m c ngư i ph n vào hoàn c nh này s khó
dù theo quy nh c a pháp lu t hi n hành, ư c b o v vì pháp lu t nghiêm c m vi c
ngư i có yêu c u ph i có nghĩa v ch ng thuê, mang thai thuê. V i m này
minh, n u các ch ng c mà ngư i ph n chúng tôi cho r ng vi c giáo d c tuyên
xu t trình không căn c toà án xác truy n nh ng ki n th c pháp lu t liên quan
nh n cha cho a tr , ngư i ph n mu n n quy n làm m cho ch em là h t s c
trưng c u giám nh gen nhưng quá khó c n thi t b i vì qua ó h s ý th c ư c
khăn v kinh t không th có chi phí cho nh ng gì h ư c phép và không ư c
vi c trưng c u giám nh gen, cũng nên phép làm, tránh ư c nh ng trư ng h p do
bu c ngư i kia ph i có nghĩa v ch ng thi u hi u bi t pháp lu t mà rơi vào c nh
minh khi h t ch i nh n a tr là con ng éo le. Ch ng h n, có ch vì nh ng
mình b i vì trên th c t r t nhi u ngư i nguyên nhân ch quan nên không th sinh
ph n ơn thân vào c nh ng b l a d i con ho c “ng i ph i mang thai” nên ã tìm
r i sinh con nhưng không có ch ng c m t ngư i ph n khác “làm thay” mình
thuy t ph c ch ng minh trư c toà, n u vi c y hay có nh ng ch l i t t mình
không có i u ki n chi phí cho vi c vào hoàn c nh “thay” ngư i khác mang
trưng c u giám nh gien thì theo pháp lu t thai và sinh con có m t kho n thu
hi n hành toà án s ình ch vi c gi i quy t nh p… B t lu n v trí nào thì nh ng
v án. ây là thi t thòi r t l n i v i ngư i ph n này cũng th t áng trách
ngư i ph n ơn thân. nhưng h l i không th bi t r ng t h ã
Th ba, c n ph i có các ch tài nghiêm tư c i quy n làm m th t thiêng liêng c a
kh c i v i nh ng ngư i th c hi n các chính h - quy n mà pháp lu t ghi nh n và
hành vi “ch a h , thuê”nh t là các b o v cho ngư i ph n , nh t là v i ngư i
trư ng h p môi gi i cho vi c “ch a h , ph n ơn thân.
thuê”. Vi c xu t hi n các hành vi môi gi i Trên ây là m t s ý ki n c a chúng tôi
này ã t o i u ki n nhi u ngư i ph n liên quan n các quy nh v b o v quy n
nói chung và ph n ơn thân nói riêng t làm m c a ngư i ph n ơn thân, hy v ng
bán r thiên ch c c a mình b ng nh ng r ng nh ng quy nh này s m ư c kh c
ph c quy n l i c a ngư i ph n ơn
hành vi không phù h p v i o c xã h i,
thân ư c b o v m t cách tri t ./.
trong nhi u trư ng h p do không ý th c
ư c hành vi sai trái c a mình, ngư i ph (1).Xem: i u 8, 9 Ngh nh s 12/CP ngày 12/02/2003
n coi ó như m t ngh ki m s ng làm c a Chính ph v sinh con theo phương pháp khoa h c.
§Æc san vÒ b×nh ®¼ng giíi 47
nguon tai.lieu . vn
