Xem mẫu
- nghiªn cøu - trao ®æi
Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n
vÒ nhËp m«n luËt h×nh sù
TS. Lª C¶m *
T rong giai ®o¹n hiÖn nay, viÖc n©ng
cao tr×nh ®é v l m s©u s¾c h¬n n÷a
c¸c kiÕn thøc vÒ khoa häc luËt h×nh
Nghiªn cøu néi dung c¸c quy ph¹m
ph¸p lÝ trong c¸c v¨n b¶n luËt h×nh sù
(nh− bé luËt h×nh sù, c¸c ®¹o luËt h×nh sù
sù cña sinh viªn, häc viªn cao häc v kh¸c, ...) còng nh− tÝnh quyÕt ®Þnh x héi
nghiªn cøu sinh thuéc nhãm chuyªn v hiÖu qu¶ cña luËt h×nh sù trong thùc
ng nh t− ph¸p h×nh sù l mét trong nh÷ng tiÔn cho phÐp kh¼ng ®Þnh r»ng, th«ng
nhiÖm vô quan träng cña c«ng t¸c ® o t¹o th−êng luËt h×nh sù ®−îc thÓ hiÖn trªn ba
®¹i häc v sau ®¹i häc. Tuy nhiªn, trong lÜnh vùc sinh ho¹t chÝnh ®−îc thõa nhËn
c¸c gi¸o tr×nh ®¹i häc v c¸c chuyªn ®Ò chung sau ®©y: Ph¸p luËt h×nh sù (thùc
gi¶ng d¹y sau ®¹i häc vÒ luËt h×nh sù ®Þnh) hay cßn gäi l lËp ph¸p h×nh sù;
(PhÇn chung) còng nh− trong s¸ch b¸o thùc tiÔn ¸p dông ph¸p luËt h×nh sù (m
ph¸p lÝ h×nh sù ViÖt Nam, mét sè vÊn ®Ò thùc tiÔn xÐt xö l d¹ng ®Æc tr−ng, chñ
c¬ b¶n sau ®©y vÒ nhËp m«n luËt h×nh sù yÕu v quan träng nhÊt); v khoa häc luËt
vÉn cßn l kho¶ng trèng - thiÕu c¸c phÇn h×nh sù. Mçi lÜnh vùc thÓ hiÖn (sinh ho¹t)
(môc) ®Ò cËp viÖc nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò n y cña luËt h×nh sù ®Òu cã nh÷ng ®Æc
nh−: ®iÓm c¬ b¶n riªng cña nã v gãp phÇn
a. C¸c lÜnh vùc thÓ hiÖn cña luËt h×nh quan träng trong viÖc ®−a c¸c quy ph¹m
sù l g× ? ph¸p luËt h×nh sù trõu t−îng v o ®êi sèng
b. Môc ®Ých v chøc n¨ng cña luËt thùc tÕ m d−íi ®©y chóng ta sÏ lÇn l−ît
h×nh sù l nh− thÕ n o ? xem xÐt.
c. C¸c quan hÖ ph¸p luËt h×nh sù cã a. Ph¸p luËt h×nh sù (thùc ®Þnh) cña
mÊy nhãm ? nh n−íc l to n bé c¸c quy ph¹m ph¸p
d. C¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu trong luËt h×nh sù ®−îc quy ®Þnh trong bé luËt
khoa häc luËt h×nh sù l g× ? h×nh sù, c¸c ®¹o luËt h×nh sù v c¸c v¨n
Nh− vËy, ®iÒu n y kh«ng chØ cho phÐp b¶n ph¸p luËt kh¸c cã tÝnh chÊt luËt h×nh
nãi lªn ý nghÜa lÝ luËn - thùc tiÔn cña viÖc sù - "s¶n phÈm cña nh l m luËt"(1) v nã
nghiªn cøu mét sè vÊn ®Ò lÝ luËn c¬ b¶n cã nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n nh− sau:
vÒ nhËp m«n luËt h×nh sù ® nªu nh»m + Nã l kÕt qu¶ cña thùc tiÔn ho¹t
gãp phÇn bæ sung cho kho¶ng trèng Êy ®éng s¸ng t¹o ph¸p luËt bëi c¬ quan ®¹i
trong khoa häc luËt h×nh sù ViÖt Nam m diÖn cao nhÊt thuéc nh¸nh quyÒn lùc ®Çu
cßn l lÝ do luËn chøng cho tÝnh cÊp thiÕt tiªn - quyÒn lËp ph¸p cña nh n−íc (quèc
cña sù lùa chän ®Ò t i ®−îc ®Ò cËp trong héi, nghÞ viÖn, hay héi ®ång lËp ph¸p,...)
b i b¸o cña chóng t«i. tiÕn h nh theo tr×nh tù nhÊt ®Þnh do luËt
1. C¸c lÜnh vùc thÓ hiÖn cña luËt
h×nh sù * Khoa luËt - Tr−êng ®¹i häc KHXH & nh©n v¨n
§¹i häc quèc gia H Néi
T¹p chÝ luËt häc - 9
- nghiªn cøu - trao ®æi
®Þnh; cña x héi v cña nh n−íc ®ång thêi
+ Nã th−êng ®−îc thÓ hiÖn d−íi h×nh th«ng qua ®ã ®Ó ®¹t ®−îc môc ®Ých cuèi
thøc l c¸c v¨n b¶n luËt h×nh sù cña nh cïng l biÕn c¸c nguyªn t¾c tiÕn bé cña
n−íc nh− bé luËt, c¸c ®¹o luËt...; luËt h×nh sù trong nh n−íc ph¸p quyÒn
+ Nã ghi nhËn c¸c nguyªn t¾c cña luËt th nh hiÖn thùc, gãp phÇn x©y dùng x
h×nh sù, c¬ së v nh÷ng ®iÒu kiÖn cña héi c«ng d©n;
tr¸ch nhiÖm h×nh sù (TNHS), quy ®Þnh + KÕt qu¶ thùc tiÔn ¸p dông ph¸p luËt
ph¹m vi (giíi h¹n) nh÷ng h nh vi bÞ nh h×nh sù cña nh n−íc ë chõng mùc nhÊt
l m luËt coi l c¸c téi ph¹m - téi ph¹m ®Þnh cho phÐp ®¸nh gi¸ mét c¸ch t−¬ng
hãa còng nh− c¸c lo¹i v c¸c møc h×nh ®èi x¸c thùc v kh¸ch quan ý thøc ph¸p
ph¹t ®èi víi viÖc thùc hiÖn c¸c téi ph¹m luËt v tr×nh ®é v¨n hãa ph¸p lÝ cña c¸n
Êy - h×nh sù hãa; bé c¸c c¬ quan b¶o vÖ ph¸p luËt v tßa ¸n
+ Nã l c¨n cø ph¸p lÝ quan träng nãi riªng v cña c«ng d©n trong x héi
nhÊt cña nh n−íc (vÝ dô: ë ViÖt Nam, nãi chung còng nh− møc ®é d©n chñ,
Bé luËt h×nh sù n¨m 1985 l c¨n cø ph¸p nh©n ®¹o v ph¸p chÕ trong nh n−íc ®ã.
lÝ h×nh sù duy nhÊt) ®Ó c¸c c¬ quan b¶o c. Khoa häc luËt h×nh sù. NÕu luËt
vÖ ph¸p luËt v tßa ¸n ¸p dông trong thùc h×nh sù l ng nh luËt ®éc lËp trong hÖ
tiÔn nh»m gi¶i quyÕt vÊn ®Ò TNHS cña thèng ph¸p luËt cña nh n−íc th× khoa
häc luËt h×nh sù víi tÝnh chÊt l h×nh thøc
ng−êi bÞ coi l cã lçi trong viÖc thùc hiÖn
nghiªn cøu lÝ luËn cã thÓ ®−îc hiÓu l bé
téi ph¹m (nh− truy cøu TNHS, ®Þnh téi
phËn cÊu th nh cña khoa häc ph¸p lÝ, bao
danh, quyÕt ®Þnh h×nh ph¹t, miÔn TNHS,
gåm hÖ thèng c¸c t− t−ëng v c¸c quan
miÔn h×nh ph¹t, ...).
®iÓm lÝ luËn vÒ lÞch sö xuÊt hiÖn v h×nh
b. Thùc tiÔn ¸p dông ph¸p luËt h×nh sù
th nh cña luËt h×nh sù; vÒ ®¹o luËt h×nh
l h×nh thøc cña thùc tiÔn ph¸p lÝ v nã cã
sù v vÒ TNHS, vÒ téi ph¹m v vÒ h×nh
nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n nh− sau: ph¹t, vÒ c¸c biÖn ph¸p t− ph¸p v vÒ c¸c
+ L ho¹t ®éng t− ph¸p h×nh sù m chÕ ®Þnh ph¸p lÝ h×nh sù kh¸c; vÒ tÝnh
trong ®ã b»ng thùc tiÔn ®iÒu tra, truy tè quyÕt ®Þnh x héi v hiÖu qu¶ cña luËt
v xÐt xö, c¸c c¬ quan b¶o vÖ ph¸p luËt h×nh sù; vÒ c¸c quy luËt v c¸c xu h−íng
v tßa ¸n ¸p dông c¸c quy ph¹m ph¸p luËt ph¸t triÓn v ho n thiÖn cña ph¸p luËt
h×nh sù ®èi víi tõng tr−êng hîp cô thÓ; h×nh sù quèc gia còng nh− vÒ luËt h×nh sù
+ Thùc tiÔn xÐt xö l d¹ng ®Æc tr−ng, quèc tÕ v nghiªn cøu so s¸nh luËt h×nh
chñ yÕu v quan träng nhÊt cña thùc tiÔn sù cña n−íc ngo i. Nh− vËy, tõ ®Þnh
¸p dông ph¸p luËt h×nh sù v× b»ng thùc nghÜa n y cho thÊy, khoa häc luËt h×nh sù
tiÔn xÐt xö, c¸c quy ph¹m ph¸p luËt h×nh cã ®Æc ®iÓm l ph¹m vi ®èi t−îng cña luËt
sù trõu t−îng (®−îc t¹o nªn bëi ý chÝ chñ h×nh sù víi tÝnh chÊt l khoa häc bao giê
quan cña nh l m luËt) ®−îc cô thÓ hãa còng réng h¬n ph¹m vi ®èi t−îng cña luËt
v o ®êi sèng x héi (thùc tÕ kh¸ch quan); h×nh sù víi tÝnh chÊt l ng nh luËt v× khoa
+ Môc ®Ých trùc tiÕp cña ¸p dông häc luËt h×nh sù l bé phËn cÊu th nh cña
ph¸p luËt h×nh sù l ®¶m b¶o cho c¸c quy khoa häc ph¸p lÝ, bao gåm hÖ thèng c¸c
ph¹m cña nã ®−îc thùc thi mét c¸ch h÷u t− t−ëng v quan ®iÓm lÝ luËn víi ph¹m vi
hiÖu nh»m b¶o vÖ v÷ng ch¾c c¸c quyÒn v c¸c ®èi t−îng nghiªn cøu réng lín nh−
tù do cña con ng−êi còng nh− c¸c lîi Ých sau:
10 - T¹p chÝ luËt häc
- nghiªn cøu - trao ®æi
+ LÞch sö xuÊt hiÖn v h×nh th nh cña ®Þnh t¹i ®iÒu luËt Êy l cã tÝnh chÊt b¾t
luËt h×nh sù; buéc (chø kh«ng ph¶i l tïy nghi);
+ §¹o luËt h×nh sù v TNHS; - Khi cã ®Çy ®ñ c¨n cø ®−îc quy ®Þnh
+ Téi ph¹m v h×nh ph¹t; t¹i §iÒu 22 Bé luËt h×nh sù n¨m 1985
+ C¸c biÖn ph¸p t− ph¸p v c¸c chÕ (nh− bÞ c¸o "ph¹m téi Ýt nghiªm träng v
®Þnh ph¸p lÝ h×nh sù kh¸c; cã nhiÒu t×nh tiÕt gi¶m nhÑ nh−ng ch−a
+ TÝnh quyÕt ®Þnh x héi v hiÖu qu¶ ®Õn møc miÔn h×nh ph¹t") th× tßa ¸n ph¶i
cña luËt h×nh sù; quyÕt ®Þnh h×nh ph¹t c¶nh c¸o ®èi víi bÞ
+ C¸c quy luËt v c¸c xu h−íng ph¸t c¸o v× ®ã l yªu cÇu cã tÝnh chÊt b¾t buéc
triÓn v ho n thiÖn cña ph¸p luËt h×nh sù (chø kh«ng ph¶i l tïy nghi) ®èi víi tßa
quèc gia; ¸n, ...
+ LuËt h×nh sù quèc tÕ; 3. Chøc n¨ng cña luËt h×nh sù
+ Nghiªn cøu so s¸nh luËt h×nh sù cña Chøc n¨ng cña bÊt k× ng nh luËt n o
n−íc ngo i. ®Òu l sù ph¶n ¸nh néi dung c¬ b¶n cña
2. Môc ®Ých ®iÒu chØnh cña luËt c¸c nhiÖm vô m ng nh luËt Êy thùc hiÖn
h×nh sù ®Ó nh»m ®¹t ®−îc môc ®Ých ®iÒu chØnh
Môc ®Ých ®iÒu chØnh cña bÊt k× ng nh cña nã. Víi tÝnh chÊt l ng nh luËt ®éc
luËt n o ®Òu l kÕt qu¶ trong t−¬ng lai m lËp, luËt h×nh sù cã bèn chøc n¨ng chÝnh
nh l m luËt mong muèn sÏ ®¹t ®−îc l : Chøc n¨ng b¶o vÖ; chøc n¨ng ng¨n
b»ng sù ®iÒu chØnh cña ng nh luËt Êy. Do ngõa; chøc n¨ng ®iÒu chØnh; chøc n¨ng
®ã, môc ®Ých cña luËt h×nh sù chÝnh l gi¸o dôc. Mçi chøc n¨ng n y cña luËt
thiÕt lËp l¹i trËt tù cña c¸c quan hÖ x héi h×nh sù ®Òu ®−îc thÓ hiÖn trªn c¸c b×nh
® tån t¹i tr−íc khi cã viÖc thùc hiÖn téi diÖn kh¸c nhau d−íi ®©y:
ph¹m m c¸c quan hÖ x héi ®ã bÞ sù x©m + Chøc n¨ng b¶o vÖ (l chøc n¨ng chñ
h¹i cña téi ph¹m g©y nªn (hoÆc ®e däa yÕu v quan träng nhÊt cña luËt h×nh sù)
thùc tÕ g©y nªn) thiÖt h¹i ®ång thêi trong ®−îc thÓ hiÖn trong viÖc b¶o vÖ b»ng
qu¸ tr×nh thiÕt lËp l¹i trËt tù Êy tÊt c¶ c¸c nh÷ng biÖn ph¸p v ph−¬ng tiÖn riªng
c«ng d©n v nh÷ng ng−êi cã chøc vô biÖt c¸c lîi Ých cña con ng−êi, cña x héi
còng nh− c¸c c¬ quan nh n−íc v c¸c tæ v cña nh n−íc tr¸nh khái sù x©m h¹i cã
chøc x héi ph¶i cã nghÜa vô tu©n thñ tÝnh chÊt téi ph¹m;
nghiªm chØnh c¸c ®ßi hái (yªu cÇu) cña + Chøc n¨ng ng¨n ngõa ®−îc thÓ hiÖn
luËt h×nh sù. VÝ dô: trong:
- Ng−êi bÞ ¸n treo cã nghÜa vô chÊp - Sù ng¨n ngõa riªng cña luËt h×nh sù
h nh ®Çy ®ñ c¸c yªu cÇu ®−îc quy ®Þnh cã nghÜa l ng¨n ngõa nh÷ng ng−êi ®
t¹i §iÒu 44 Bé luËt h×nh sù n¨m 1985; ph¹m téi thùc hiÖn téi ph¹m míi b»ng
- Khi cã ®Çy ®ñ c¨n cø cho thÊy ng−êi viÖc ¸p dông h×nh ph¹t v c¸c biÖn ph¸p
ph¹m téi tù ý nöa chõng chÊm døt téi c−ìng chÕ vÒ h×nh sù kh¸c kÌm theo viÖc
ph¹m th× tïy tõng giai ®o¹n tè tông h×nh t¨ng c−êng sù kiÓm tra cña x héi ®èi víi
sù, c¬ quan t− ph¸p h×nh sù t−¬ng øng nh÷ng ng−êi bÞ kÕt ¸n;
ph¶i tu©n thñ ®ßi hái t¹i §iÒu 16 Bé luËt - Sù ng¨n ngõa chung cña luËt h×nh
h×nh sù n¨m 1985 ®Ó miÔn TNHS cho sù cã nghÜa l ng¨n ngõa nh÷ng ng−êi
ng−êi ®ã v× d¹ng miÔn TNHS ®−îc quy kh¸c ph¹m téi b»ng sù t¸c ®éng cña ®iÒu
T¹p chÝ luËt häc - 11
- nghiªn cøu - trao ®æi
cÊm vÒ h×nh sù v ®e däa ¸p dông h×nh v h×nh ph¹t (m viÖc thùc hiÖn Êy liªn
ph¹t; quan víi viÖc x¸c ®Þnh sù kiÖn cña téi
+ Chøc n¨ng ®iÒu chØnh ®−îc thÓ hiÖn ph¹m), quyÕt ®Þnh h×nh ph¹t v c¸c biÖn
trong viÖc: ph¸p c−ìng chÕ vÒ h×nh sù kh¸c (nh− c¸c
- §iÒu chØnh c¸c quan hÖ x héi tiªu biÖn ph¸p t− ph¸p), ¸p dông viÖc tha miÔn
cùc xuÊt hiÖn khi cã viÖc thùc hiÖn téi TNHS v h×nh ph¹t;
ph¹m; + Nhãm c¸c quan hÖ ph¸p luËt h×nh
- B¶o ®¶m sù phèi hîp b×nh th−êng sù mang tÝnh chÊt ng¨n ngõa chung cã
cña c¸c quan hÖ x héi tÝch cùc cã ý nh÷ng ®Æc ®iÓm chñ yÕu nh− sau:
nghÜa v tÇm quan träng h¬n c¶ m c¸c - Chóng k×m gi÷ mäi ng−êi tr¸nh
quan hÖ x héi n y ®−îc ®iÒu chØnh b»ng khái viÖc thùc hiÖn téi ph¹m b»ng viÖc ®e
c¸c ng nh luËt kh¸c nh− luËt hiÕn ph¸p, däa ¸p dông h×nh ph¹t (®−îc quy ®Þnh
luËt h nh chÝnh, luËt d©n sù, ... trong c¸c quy ph¹m ph¸p luËt h×nh sù);
+ Chøc n¨ng gi¸o dôc ®−îc thÓ hiÖn - ThiÕt lËp ®iÒu cÊm vÒ h×nh sù chÝnh
trong viÖc gi¸o dôc c«ng d©n ý thøc t«n l biÓu hiÖn sù c−ìng chÕ nghiªm kh¾c
träng, tu©n thñ v chÊp h nh nghiªm nhÊt cña nh n−íc nªn sù vi ph¹m ®iÒu
chØnh ph¸p luËt còng nh− ý thøc ®Êu cÊm Êy sÏ bÞ xö lÝ b»ng biÖn ph¸p t¸c
tranh chèng v phßng ngõa téi ph¹m. ®éng vÒ mÆt ph¸p lÝ h×nh sù;
4. C¸c quan hÖ ph¸p luËt h×nh sù - §iÒu cÊm vÒ h×nh sù buéc c¸c c«ng
Tæng thÓ c¸c quan hÖ x héi t¹o th nh d©n cã tr¸ch nhiÖm ph¶i tù k×m gi÷ m×nh
®èi t−îng ®iÒu chØnh cña luËt h×nh sù v khái viÖc ph¹m téi;
vÒ c¬ b¶n, cã thÓ ph©n chia chóng th nh - Nhãm quan hÖ ph¸p luËt h×nh sù
ba nhãm quan hÖ ph¸p luËt h×nh sù chÝnh n y ®iÒu chØnh c¸ch xö sù cña tÊt c¶ c¸c
l : Nhãm c¸c quan hÖ ph¸p luËt h×nh sù th nh viªn trong x héi;
mang tÝnh chÊt b¶o vÖ; nhãm c¸c quan hÖ + Nhãm c¸c quan hÖ ph¸p luËt h×nh
ph¸p luËt h×nh sù mang tÝnh chÊt ng¨n sù mang tÝnh chÊt ®iÒu chØnh cã nh÷ng
ngõa chung; nhãm c¸c quan hÖ ph¸p luËt nÐt ®Æc ®iÓm chñ yÕu nh− sau:
h×nh sù mang tÝnh chÊt ®iÒu chØnh. Mçi - Chóng d nh cho mäi ng−êi c¸c
nhãm quan hÖ ph¸p luËt h×nh sù ® nªu quyÒn nhÊt ®Þnh khi b¶o vÖ c¸c lîi Ých
n y ®Òu cã nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n riªng hîp ph¸p cña hä, cña ng−êi kh¸c, cña x
cña chóng ®−îc chØ ra d−íi ®©y. héi hay cña nh n−íc nh− phßng vÖ chÝnh
+ Nhãm c¸c quan ph¸p luËt h×nh sù ®¸ng, g©y thiÖt h¹i trong t×nh thÕ cÊp thiÕt
mang tÝnh chÊt b¶o vÖ cã nh÷ng ®Æc ®iÓm hoÆc khi b¾t gi÷ kÎ ph¹m téi...
chñ yÕu nh− sau: - §−îc h×nh th nh trªn c¬ së c¸c quy
- Chóng ph¸t sinh (xuÊt hiÖn) khi cã ph¹m mang tÝnh chÊt ®iÒu chØnh (vÝ dô:
sù viÖc ph¹m téi; Gi÷a ng−êi phßng vÖ chÝnh ®¸ng víi c¬
- Chóng l c¸c quan hÖ gi÷a mét bªn quan nh n−íc t−¬ng øng cã thÈm quyÒn)
l ng−êi ® thùc hiÖn h nh vi nguy hiÓm v chÝnh chóng ®iÒu chØnh h nh vi (xö sù)
cho x héi bÞ luËt h×nh sù cÊm v bªn kia hîp ph¸p v cã Ých cho x héi m chñ thÓ
l nh n−íc (m ®¹i diÖn l c¸c c¬ quan cña h nh vi ® thùc hiÖn;
®iÒu tra, viÖn kiÓm s¸t v tßa ¸n); - Tuy nhiªn, kh«ng ph¶i tÊt c¶ m chØ
- §èi t−îng cña nhãm c¸c quan hÖ cã mét sè c¬ quan ®¹i diÖn cho nh n−íc
ph¸p luËt h×nh sù n y l thùc hiÖn TNHS (c¸c c¬ quan ®iÒu tra, truy tè xÐt xö míi
12 - T¹p chÝ luËt häc
- nghiªn cøu - trao ®æi
cã thÈm quyÒn x¸c ®Þnh trong tõng c¸c sè liÖu cô thÓ th«ng qua c¸c kÕt qu¶
tr−êng hîp cô thÓ h nh vi t−¬ng øng n o ®iÒu tra x héi häc b»ng c¸ch pháng vÊn
l phï hîp víi c¸c ®ßi hái cña ph¸p luËt). (c¸c biÓu mÉu, c¸c phiÕu hái v ®¸p, c¸c
5. C¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu cña ®¸nh gi¸ gi¸m ®Þnh, ...) c¸c ®èi t−îng
khoa häc luËt h×nh sù kh¸c nhau nh− c¸n bé thùc tiÔn cña
Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu c¸c ®èi nh÷ng c¬ quan b¶o vÖ ph¸p luËt v tßa ¸n,
t−îng cña m×nh, ®Ó thÊy râ hiÖu qu¶ cña c¸n bé khoa häc, c¸n bé gi¶ng d¹y, häc
c¸c quy ph¹m v c¸c chÕ ®Þnh luËt h×nh sinh, sinh viªn, thÇy c« gi¸o, b¸c sÜ, kÜ s−,
sù ®ång thêi ®Ó nhËn thøc ®−îc mét c¸ch c¸c ph¹m nh©n, ... ®èi víi c¸c vÊn ®Ò luËt
s©u s¾c v ®Çy ®ñ chøc n¨ng, b¶n chÊt h×nh sù t−¬ng øng;
ph¸p lÝ v tÝnh quyÕt ®Þnh x héi cña + NÕu kh«ng sö dông ph−¬ng ph¸p x
chóng, khoa häc luËt h×nh sù sö dông héi häc th× khoa häc luËt h×nh sù khã cã
nhiÒu ph−¬ng ph¸p (c¸ch tiÕp cËn vÊn ®Ò) thÓ ®−a ra nhËn xÐt x¸c thùc v kh¸ch
kh¸c nhau. Tuy nhiªn, viÖc ph©n tÝch c¸c quan vÒ tÝnh quyÕt ®Þnh x héi v hiÖu
c«ng tr×nh nghiªn cøu lÝ luËn trong khoa qu¶ cña ®¹o luËt h×nh sù, c¸c quy ph¹m
häc luËt h×nh sù cña ViÖt Nam v cña (hay c¸c chÕ ®Þnh) luËt h×nh sù n o ®ã.
n−íc ngo i cho phÐp kh¼ng ®Þnh r»ng, vÒ b. Ph−¬ng ph¸p logic h×nh thøc (cßn
c¬ b¶n cã thÓ chØ ra n¨m ph−¬ng ph¸p gäi l ph−¬ng ph¸p "gi¸o ®iÒu" hoÆc
chÝnh ®−îc thõa nhËn chung l ph−¬ng ph−¬ng ph¸p ph¸p lÝ riªng) cã nh÷ng ®Æc
ph¸p x héi häc, ph−¬ng ph¸p logic h×nh ®iÓm c¬ b¶n nh− sau:
thøc, ph−¬ng ph¸p luËt häc - lÞch sö, + Nã l ph−¬ng ph¸p truyÒn thèng v
ph−¬ng ph¸p luËt häc - so s¸nh v ph−¬ng chñ yÕu ®−îc sö dông trong nghiªn cøu lÝ
ph¸p biÖn chøng (triÕt häc) m d−íi ®©y luËn h×nh sù tõ tr−íc ®Õn nay m thiÕu nã
chóng ta sÏ lÇn l−ît xem xÐt nh÷ng ®Æc kh«ng thÓ nãi g× ®Õn ph−¬ng ph¸p cña
®iÓm riªng cña tõng ph−¬ng ph¸p: khoa häc luËt h×nh sù v viÖc ¸p dông
a. Ph−¬ng ph¸p x héi häc (cßn gäi l ph¸p luËt trong lÜnh vùc t− ph¸p h×nh sù;
x héi häc cô thÓ) cã nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ + Nã nghiªn cøu téi ph¹m víi tÝnh
b¶n nh− sau: chÊt l kh¸i niÖm ph¸p lÝ, nghiªn cøu mét
+ Nã ph©n tÝch c¸c quy ph¹m ph¸p hay nhiÒu quy ph¹m (hoÆc chÕ ®Þnh) cña
luËt h×nh sù, ®¹o luËt h×nh sù, téi ph¹m, h×nh luËt h×nh sù còng nh− c¸c kh¸i niÖm v
ph¹t v c¸c chÕ ®Þnh ph¸p lÝ h×nh sù kh¸c víi c¸c ph¹m trï ph¸p lÝ víi ®óng ý nghÜa
tÝnh chÊt l c¸c hiÖn t−îng x héi; h×nh sù cña chóng - c¸c "gi¸o ®iÒu" cña
+ Nã ®−îc sö dông trong viÖc lùa luËt h×nh sù;
chän v ph©n tÝch theo mét hÖ thèng (quy + Nã dùa trªn viÖc sö dông c¸c quy
tr×nh) nhÊt ®Þnh c¸c sù kiÖn cô thÓ cña t¾c cña logic h×nh thøc v ng÷ ph¸p nªn
®¹o luËt h×nh sù còng nh− sù ¶nh h−ëng chøc n¨ng −u viÖt cña ph−¬ng ph¸p n y
cña ®¹o luËt h×nh sù ®èi víi ng−êi ph¹m (xem tiÕp trang 42)
téi v téi ph¹m;
+ Nã l c¬ së chñ yÕu cña viÖc dù b¸o
v ho¹t ®éng s¸ng t¹o ph¸p luËt trong lÜnh
vùc luËt h×nh sù nãi riªng v t− ph¸p h×nh
sù nãi chung v× ph−¬ng ph¸p n y ®−a ra
T¹p chÝ luËt häc - 13
nguon tai.lieu . vn
