- Trang Chủ
- Báo cáo khoa học
- Báo cáo Một số vấn đề cần giải quyết khi Việt Nam gia nhập công ước Lahaye năm 1993 về bảo vệ trẻ em và hợp tác trong lĩnh vực nuôi con nuôi giữa các nước
Xem mẫu
- nghiªn cøu - trao ®æi
ThS. NguyÔn Hång B¾c *
N g y 29/5/1993 ®¹i diÖn 67 quèc gia, trong
®ã cã ViÖt Nam tham gia kho¸ häp lÇn
thø 17 Héi nghÞ Lahaye vÒ t− ph¸p quèc tÕ ®
b¶o vÖ trÎ em ViÖt Nam, V¨n phßng Chñ tÞch
n−íc, V¨n phßng ChÝnh phñ ® so¹n th¶o HiÖp
®Þnh hîp t¸c vÒ nu«i con nu«i gi÷a ViÖt Nam
nhÊt trÝ th«ng qua C«ng −íc Lahaye n¨m 1993 v Céng ho Ph¸p. Sau hai vßng ® m ph¸n,
vÒ b¶o vÖ trÎ em v hîp t¸c trong lÜnh vùc nu«i ng y 01/02/2000 t¹i H Néi, ViÖt Nam v
con nu«i gi÷a c¸c n−íc (C«ng −íc Lahaye Céng ho Ph¸p ® kÝ hiÖp ®Þnh. HiÖp ®Þnh n y
1993). §©y l c«ng −íc ®Çu tiªn mang tÝnh phæ cã hiÖu lùc tõ ng y 01/11/2000. Nh− vËy, cho
cËp v quan träng nhÊt tõ tr−íc ®Õn nay trong ®Õn nay, n−íc ta míi chØ kÝ kÕt hiÖp ®Þnh vÒ
lÜnh vùc nu«i con nu«i quèc tÕ. C«ng −íc ®−îc nu«i con nu«i víi Ph¸p. Theo NghÞ ®Þnh sè
céng ®ång quèc tÕ v c¸c quèc gia ®¸nh gi¸ 68/2002/N§-CP ng y 10/07/2002 cña ChÝnh
cao. Cho ®Õn nay ® cã 50 n−íc trë th nh phñ quy ®Þnh chi tiÕt thi h nh mét sè ®iÒu cña
th nh viªn cña C«ng −íc (trong ®ã cã nhiÒu LuËt h«n nh©n v gia ®×nh vÒ quan hÖ h«n
quèc gia ch©u ¸ v §«ng nam ¸ nh− Pªru, nh©n v gia ®×nh cã yÕu tè n−íc ngo i, vÒ
Trung Quèc, PhilÝppin...) nguyªn t¾c, ViÖt Nam chØ gi¶i quyÕt cho trÎ
ë ViÖt Nam, xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu héi nhËp em ViÖt Nam l m con nu«i ë c¸c n−íc ® kÝ
kinh tÕ quèc tÕ, chÝnh s¸ch cho ng−êi n−íc kÕt hoÆc tham gia ®iÒu −íc quèc tÕ vÒ hîp t¸c
ngo i nhËn trÎ em ViÖt Nam l m con nu«i, nu«i con nu«i víi ViÖt Nam. Cßn ®èi víi c¸c
viÖc Nh n−íc ta gia nhËp C«ng −íc l hÕt søc n−íc ch−a kÝ kÕt hoÆc ch−a tham gia ®iÒu −íc
cÇn thiÕt. Bëi v×, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, quèc tÕ víi ViÖt Nam th× chØ gi¶i quyÕt cho trÎ
nhu cÇu ng−êi n−íc ngo i xin nhËn trÎ em ViÖt em l m con nu«i trong mét sè tr−êng hîp.
Nam l m con nu«i ng y c ng t¨ng lªn. H ng §Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho ng−êi n−íc ngo i
n¨m, cã h ng ng n trÎ em ViÖt Nam thuéc nhËn trÎ em ViÖt Nam l m con nu«i sau khi
diÖn bÞ bá r¬i, bÞ må c«i, t n tËt ®−îc c¬ quan NghÞ ®Þnh sè 68/CP cã hiÖu lùc (ng y
cã thÈm quyÒn cho l m con nu«i ng−êi n−íc 2/1/2003), ngo i viÖc më réng kÝ kÕt hiÖp ®Þnh
ngo i. Trong sè ng−êi n−íc ngo i nhËn trÎ em hîp t¸c nu«i con nu«i víi c¸c n−íc, Nh n−íc
ViÖt Nam l m con nu«i nhiÒu nhÊt l c«ng d©n ta cÇn sím gia nhËp C«ng −íc Lahaye n¨m
Ph¸p (chiÕm 36%), sau ®ã l BØ, Hoa K×, §an 1993 v×:
M¹ch, Thuþ SÜ... Tr−íc t×nh h×nh ®ã, c¬ chÕ - So víi c¸c n−íc trong khu vùc th× ViÖt
hîp t¸c quèc tÕ song ph−¬ng ® ®−îc thùc Nam l n−íc cã nhiÒu trÎ em l m con nu«i
hiÖn. §−îc phÐp cña Thñ t−íng ChÝnh phñ, Bé ng−êi n−íc ngo i, bëi vËy, viÖc tham gia C«ng
t− ph¸p ® phèi hîp víi c¸c c¬ quan h÷u quan −íc sÏ t¹o c¬ së ph¸p lÝ trong viÖc b¶o vÖ
nh− Bé ngo¹i giao, Bé c«ng an, Bé lao ®éng - * Gi¶ng viªn chÝnh Khoa luËt quèc tÕ
th−¬ng binh v x héi, Uû ban ch¨m sãc v Tr−êng ®¹i häc luËt H Néi
T¹p chÝ luËt häc sè th¸ng 3/2003 5
- nghiªn cøu - trao ®æi
quyÒn lîi cña trÎ em, ®Æc biÖt l vÊn ®Ò b¶o vÖ trong viÖc b¶o ®¶m c¸c quyÒn con ng−êi nãi
trÎ em ViÖt Nam sau khi ® ®−îc gi¶i quyÕt chung v quyÒn trÎ em nãi riªng, qua ®ã sÏ
cho l m con nu«i ng−êi n−íc ngo i. t¨ng c−êng hç trî vÒ kÜ thuËt, trang thiÕt bÞ, c¬
- ViÖc gia nhËp C«ng −íc t¹o ®iÒu kiÖn cho së vËt chÊt cho c«ng t¸c b¶o vÖ v ch¨m sãc trÎ
chóng ta cã c¬ chÕ hîp t¸c quèc tÕ réng lín víi em, gãp phÇn gi¶m bít t×nh tr¹ng trÎ em cã
c¸c n−íc trong lÜnh vùc nu«i con nu«i, kh¾c ho n c¶nh bÊt h¹nh.
phôc ®−îc h¹n chÕ cña hiÖp ®Þnh nu«i con nu«i - ViÖc tham gia C«ng −íc Lahaye 1993
chØ ®iÒu chØnh quan hÖ nu«i con nu«i ph¸t sinh kh«ng triÖt tiªu kh¶ n¨ng kÝ kÕt c¸c hiÖp ®Þnh
gi÷a c«ng d©n hai n−íc kÝ kÕt nh−ng thùc tÕ song ph−¬ng (§iÒu 39 C«ng −íc) m tr¸i l¹i
quan hÖ nu«i con nu«i th−êng ph¸t sinh gi÷a chÝnh l c¬ së ph¸p lÝ quan träng trong viÖc
c«ng d©n n−íc ta víi c«ng d©n c¸c n−íc ch−a ® m ph¸n, kÝ kÕt c¸c ®iÒu −íc quèc tÕ song
kÝ HiÖp ®Þnh. §ång thêi, viÖc gia nhËp C«ng ph−¬ng vÒ nhËn con nu«i, t¹o ®iÒu kiÖn
−íc Lahaye 1993 tiÕt kiÖm ®−îc chi phÝ ®¸ng thuËn lîi cho viÖc ¸p dông C«ng −íc trong
kÓ cho viÖc ® m ph¸n, kÝ kÕt HiÖp ®Þnh hîp t¸c quan hÖ gi÷a ViÖt Nam víi c¸c n−íc th nh
nu«i con nu«i víi tõng n−íc. viªn C«ng −íc.
- Th«ng qua viÖc tham gia v triÓn khai - ViÖc tham gia C«ng −íc cã ý nghÜa quèc
thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh cña C«ng −íc, ViÖt tÕ lín, ®¸nh dÊu b−íc ph¸t triÓn cña ViÖt Nam
Nam sÏ th nh lËp c¬ quan trung −¬ng vÒ nhËn v o qu¸ tr×nh thèng nhÊt ho¸ c¸c quy ph¹m t−
con nu«i quèc tÕ. C¬ quan n y sÏ cã ®ñ thÈm ph¸p quèc tÕ. ViÖc tham gia C«ng −íc l dÞp
quyÒn v kh¶ n¨ng l m ®Çu mèi phèi kÕt hîp tèt ®Ó ViÖt Nam ho nhËp v o céng ®ång quèc
ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan h÷u quan trong tÕ trong lÜnh vùc t− ph¸p quèc tÕ - lÜnh vùc cßn
n−íc trong viÖc gi¶i quyÕt cho trÎ em l m con míi mÎ nh−ng ng y c ng trë nªn quan träng
nu«i, uèn n¾n v xö lÝ kÞp thêi nh÷ng v−íng ®èi víi n−íc ta trong thêi k× më cöa hiÖn nay.
m¾c, tiªu cùc ph¸t sinh. Nh− vËy, viÖc ViÖt Nam gia nhËp C«ng
- Th«ng qua viÖc tham gia v triÓn khai −íc Lahaye 1993 vÒ b¶o vÖ trÎ em v hîp t¸c
thùc hiÖn C«ng −íc, ViÖt Nam sÏ x©y dùng c¬ trong lÜnh vùc nhËn con nu«i gi÷a c¸c n−íc l
chÕ gi¶i quyÕt viÖc cho v nhËn nu«i con nu«i ®ßi hái tÊt yÕu ®Ó gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò nhËn
chÆt chÏ, minh b¹ch v× lîi Ých tèt nhÊt cña ®øa con nu«i quèc tÕ ë ViÖt Nam ®ång thêi b¶o vÖ
trÎ. Ng−êi n−íc ngo i sÏ kh«ng trùc tiÕp ®Õn quyÒn lîi trÎ em ViÖt Nam l m con nu«i ë
ViÖt Nam ®Ó t×m kiÕm trÎ em m hå s¬ nhËn n−íc ngo i.
con nu«i sÏ ®−îc c¬ quan trung −¬ng cña n−íc Tuy nhiªn, qua nghiªn cøu nh÷ng néi
nhËn trùc tiÕp hoÆc th«ng qua c¸c tæ chøc ®−îc dung c¬ b¶n cña C«ng −íc cã thÓ nhËn thÊy
uû quyÒn chuyÓn ®Õn c¬ quan trung −¬ng cña mét sè quy ®Þnh cña ph¸p luËt ViÖt Nam
ViÖt Nam, sau ®ã c¬ quan trung −¬ng cña ViÖt trong lÜnh vùc nhËn con nu«i ch−a phï hîp
Nam l m ®Çu mèi gi¶i quyÕt, xö lÝ hå s¬ trong víi C«ng −íc. Bªn c¹nh ®ã, §iÒu 40 C«ng −íc
néi bé. Ng−êi n−íc ngo i chØ cã mÆt t¹i ViÖt quy ®Þnh kh«ng chÊp nhËn viÖc ®−a ra b¶o l−u
Nam khi n o thñ tôc ® ho n tÊt. Quy tr×nh n y ®èi víi C«ng −íc. V× vËy, ®©y l vÊn ®Ò chóng
sÏ h¹n chÕ nh÷ng kÏ hë m mét sè c¸ nh©n cã ta ph¶i ®Æc biÖt quan t©m gi¶i quyÕt khi gia
thÓ lîi dông ®Ó trôc lîi. nhËp C«ng −íc.
- ViÖc tham gia C«ng −íc Lahaye 1993 §Ó gia nhËp C«ng −íc, ViÖt Nam cÇn ph¶i
cña ViÖt Nam l m cho céng ®ång quèc tÕ sÏ gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò sau ®©y:
hiÓu râ h¬n thiÖn chÝ cña Nh n−íc ViÖt Nam Thø nhÊt, theo quy ®Þnh cña C«ng −íc,
6 T¹p chÝ luËt häc sè th¸ng 3/2003
- nghiªn cøu - trao ®æi
mçi n−íc kÝ kÕt chØ ®Þnh mét c¬ quan trung nh÷ng tr−êng hîp c¸c em ®−îc göi tr¶ l¹i. §©y
−¬ng ®Ó thùc hiÖn nghÜa vô C«ng −íc quy l vÊn ®Ò ViÖt Nam cÇn quan t©m gi¶i quyÕt
®Þnh. Trong khi ®ã ë ViÖt Nam hiÖn nay ch−a khi tham gia C«ng −íc.
cã c¬ quan trung −¬ng cã chøc n¨ng l ®Çu Thø t−, vÒ mèi quan hÖ gi÷a trÎ ® ®−îc
mèi qu¶n lÝ viÖc nhËn con nu«i quèc tÕ v thùc cho l m con nu«i v cha mÑ ®Î. C«ng −íc quy
hiÖn nghÜa vô theo quy ®Þnh cña C«ng −íc. T¹i ®Þnh: ViÖc c«ng nhËn nhËn con nu«i bao gåm
phiªn häp ChÝnh phñ th−êng k× th¸ng 3/2002, viÖc c«ng nhËn sù c¾t ®øt mèi liªn hÖ tån t¹i
Thñ t−íng Phan V¨n Kh¶i ® cã ý kiÕn kÕt tr−íc ®ã gi÷a trÎ ® ®−îc cho l m con nu«i v
luËn ®ång ý th nh lËp c¬ quan con nu«i quèc cha mÑ ®Î nÕu viÖc nhËn con nu«i n y cã hËu
tÕ cña ViÖt Nam thuéc Bé t− ph¸p v giao qu¶ nh− vËy t¹i n−íc n¬i thùc hiÖn viÖc nhËn
nhiÖm vô cho Bé t− ph¸p chñ tr×, phèi hîp víi con nu«i ®ã. Theo quy ®Þnh n y, gi÷a cha mÑ
Ban tæ chøc - c¸n bé ChÝnh phñ v c¸c bé, ®Î v trÎ kh«ng cßn bÊt cø mét mèi quan hÖ
ng nh h÷u quan khÈn tr−¬ng x©y dùng ®Ò ¸n ph¸p lÝ n o. Nh−ng theo ph¸p luËt ViÖt Nam,
th nh lËp c¬ quan con nu«i quèc tÕ, tr×nh Thñ viÖc nhËn con nu«i kh«ng l m c¾t ®øt mèi
t−íng ChÝnh phñ xem xÐt, quyÕt ®Þnh. HiÖn quan hÖ nh©n th©n v t i s¶n gi÷a cha mÑ ®Î v
nay, Bé t− ph¸p ®ang x©y dùng ®Ò ¸n v ho n trÎ ® ®−îc cho l m con nu«i. §øa trÎ ® ®−îc
thiÖn trong thêi gian tíi. cho l m con nu«i vÉn cã quyÒn thõa kÕ t i s¶n
Thø hai, C«ng −íc Lahaye 1993 quy ®Þnh: cña cha mÑ ®Î v ng−îc l¹i, cha mÑ ®Î vÉn cã
Ng−êi mÑ chØ cã thÓ ®ång ý cho trÎ l m con quyÒn thõa kÕ t i s¶n cña ng−êi con ® cho
nu«i sau khi ®øa trÎ ra ®êi. Quy ®Þnh n y còng
l m con nu«i. §ång thêi LuËt quèc tÞch ViÖt
®−îc ghi nhËn trong ph¸p luËt cña hÇu hÕt c¸c
Nam quy ®Þnh, trÎ em ViÖt Nam l m con nu«i
n−íc. Nh−ng ë ViÖt Nam, vÊn ®Ò n y ch−a
ng−êi n−íc ngo i vÉn gi÷ quèc tÞch ViÖt Nam,
®−îc quy ®Þnh, ®iÒu n y g©y khã kh¨n, lóng
trÎ em n−íc ngo i ®−îc c«ng d©n ViÖt Nam
tóng cho c¸c nh chøc tr¸ch ViÖt Nam trong
nhËn l m con nu«i th× cã quèc tÞch ViÖt nam
qu¸ tr×nh thùc hiÖn thñ tôc nu«i con nu«i gi÷a
kÓ tõ khi viÖc nu«i con nu«i ®−îc c¬ quan cã
c¸c n−íc. §Ó gia nhËp C«ng −íc, ViÖt Nam
thÈm quyÒn cña ViÖt Nam c«ng nhËn. Nh−
cÇn quy ®Þnh cô thÓ vÒ vÊn ®Ò n y.
vËy, theo ph¸p luËt ViÖt Nam, viÖc nhËn con
Thø ba, vÒ thêi gian thö th¸ch. C«ng −íc
nu«i l m ph¸t sinh sù tån t¹i song song hai mèi
Lahaye 1993 quy ®Þnh: Trong thêi gian thö
quan hÖ: Mèi quan hÖ gi÷a ®øa trÎ v cha mÑ
th¸ch, nÕu c¬ quan trung −¬ng cña n−íc nhËn
cho r»ng nÕu ®Ó cho cha mÑ nu«i t−¬ng lai tiÕp ®Î v mèi quan hÖ gi÷a ®øa trÎ v cha mÑ nu«i.
tôc ch¨m sãc trÎ kh«ng cßn ®¸p øng mét c¸ch §©y l ®iÓm kh¸c biÖt c¬ b¶n gi÷a quy ®Þnh
tèt nhÊt lîi Ých cña trÎ th× c¬ quan n y sÏ ®−a cña ph¸p luËt ViÖt Nam v quy ®Þnh cña C«ng
trÎ ra khái gia ®×nh cha mÑ nu«i t−¬ng lai v −íc. Khi gia nhËp C«ng −íc, ViÖt Nam còng
giao trÎ cho mét gia ®×nh kh¸c ch¨m sãc (cã sù ph¶i ®Æc biÖt l−u ý vÒ vÊn ®Ò n y.
tham kh¶o ý kiÕn cña c¬ quan trung −¬ng n−íc Trong nh÷ng n¨m qua, cïng víi sù ph¸t
gèc) hoÆc thu xÕp cho trÎ v o c¬ së nu«i d−ìng triÓn cña ®êi sèng kinh tÕ x héi còng nh− sù
kh¸c, trong tr−êng hîp cÇn thiÕt th× c¬ quan më réng c¸c mèi quan hÖ hîp t¸c trªn nhiÒu
n y cã thÓ cho trÎ håi h−¬ng. Trong khi ®ã, lÜnh vùc gi÷a ViÖt Nam víi c¸c quèc gia trªn
ph¸p luËt ViÖt Nam kh«ng quy ®Þnh vÒ thêi thÕ giíi, c¸c quan hÖ nu«i con nu«i gi÷a
gian thö th¸ch v v× vËy còng kh«ng cã c¬ c«ng d©n ViÖt Nam v ng−êi n−íc ngo i,
quan n o trùc tiÕp phô tr¸ch gi¶i quyÕt ®èi víi (Xem tiÕp trang 25)
T¹p chÝ luËt häc sè th¸ng 3/2003 7
nguon tai.lieu . vn
