Xem mẫu

  1. nghiªn cøu - trao ®æi ThS. NguyÔn TuyÕt mai * L u t hình s là môn h c chuyên ngành pháp th ng hình ph t nh m t nh ng m c ích nh t nh: Răn e và giáo d c ngư i ph m lí, v y có th ti p c n môn h c này t gi i ư c hay không? Câu h i và câu t i cũng như toàn xã h i. Ngư i th c hi n góc tr l i liên quan t i tính kh thi c a vi c i hành vi ph m t i, b t k là nam gi i hay n m i n i dung và phương pháp gi ng d y môn gi i u có kh năng như nhau trong vi c lu t hình s hư ng t i m c tiêu l ng ghép gánh ch u trách nhi m hình s nói chung, nh hư ng nh n th c gi i cho ngư i h c. hình ph t nói riêng. Trư c h t, c n kh ng nh r ng nhìn Bên c nh ó, t góc ti p c n gi i, có chung các quy nh c a pháp lu t hình s th kh ng nh m t s n i dung trong pháp lu t hình s Vi t Nam ư c quy nh trên cơ Vi t Nam v hai ch nh trung tâm là t i s nh n th c gi i và th hi n ph m vi gi i ph m và hình ph t u ã th hi n ư c h n v gi i. C th : nh ng n i dung ti n b v gi i. Trong ó, 1. Trong B lu t hình s có m t s t i gi i ư c hi u là các m i quan h xã vn ph m mà hành vi khách quan c a nh ng t i h i gi a nam và n , bên c nh s khác bi t v ph m này là hành vi giao c u như t i hi p gi i tính, gi i còn bao hàm c kh năng nh n dâm (hi p dâm tr em), t i cư ng dâm th c, hành ng và gánh ch u trách nhi m (cư ng dâm tr em), t i giao c u v i tr em, c a bên nam và bên n (và không nh t thi t t i lo n luân, t i mua dâm ngư i chưa thành ph i là khác bi t). niên. Khi quy nh d u hi u c a nh ng t i Trên cơ s xác nh nam gi i và n gi i ph m này, B lu t hình s không xác nh u có kh năng nh n th c và i u khi n tr c ti p ch th c a t i ph m là nam gi i hay hành vi theo các òi h i c a xã h i, pháp n gi i. Tuy nhiên, th c ti n xét x t trư c lu t hình s Vi t Nam xác nh trong trư ng n nay th a nh n m t s t i ph m có hành vi h p ngư i nam ho c n l a ch n th c hi n giao c u ch ư c th c hi n b i ch th c hành vi gây h i cho xã h i, h u b coi là có bi t ó là nam gi i. l i và có th ph i ch u trách nhi m hình s . Quy nh c a pháp lu t hình s Vi t Lu t hình s Vi t Nam không có s phân Nam và m t s qu c gia trên th gi i v n i bi t a v xã h i, tình tr ng kinh t hay gi i dung này có s khác bi t. Cách hi u v hành tính trong vi c quy nh ch th c a t i vi giao c u cũng như ch th c a t i ph m ph m. Ch th c a t i ph m trong tuy t i th c hi n hành vi giao c u m t m c a s các trư ng h p có th là nam gi i ho c n gi i. * Gi ng viên Khoa lu t hình s Vi c quy nh các lo i hình ph t trong h Trư ng i h c Lu t Hà N i 42 T¹p chÝ luËt häc sè 3/2007
  2. nghiªn cøu - trao ®æi úng n (như ch u tác ng m c nh t nh là m t bi u hi n c a nh ki n cao gi i. Vì có gi i h n và nh ki n v hành vi c a thu c kích d c...) và th c hi n hành vi giao c u v i h . Hành vi này có th ư c giao c u nên Vi t Nam hành vi giao c u ch ư c hi u gi a hai gi i nam và n . các xem là hành vi giao c u trái ý mu n c a i tư ng (là b n ch t c a hi p dâm). Tuy t i ph m có hành vi khách quan là hành vi giao c u, ch th và i tư ng òi h i ph i nhiên, dư i góc ti p c n gi i v m c hai gi i khác bi t. Lu t hình s Vi t Nam ph bi n c a hành vi do các gi i th c hi n chưa th a nh n quan h giao c u ng gi i. và yêu c u x lí b ng các bi n pháp hình Hành vi giao c u có th ư c phân hoá s , th c ti n cho th y nh ng trư ng h p n thành ba trư ng h p tương ng v i ba thái gi i th c hi n là r t cá bi t, h u như xa l ti p nh n c a i tư ng trong quan h v i n gi i Vi t Nam v n ch u nh hư ng giao c u là: a) Trái ý mu n (t i hi p dâm, b i các truy n th ng o c và l nghi hi p dâm tr em); b) Mi n cư ng (t i cư ng Nho giáo. Vì hành vi ch mc cá bi t dâm, cư ng dâm tr em); và c) Thu n tình nên cũng chưa n m c t ra yêu c u hình (t i giao c u v i tr em, lo n luân, mua dâm s hoá. Vì v y, th c ti n xét x hình s t ngư i chưa thành niên). trư c n nay ch th a nh n nam gi i là ch - V trư ng h p th nh t: Trong trư ng th c bi t c a t i hi p dâm. h p này, hành vi giao c u ư c th c hi n Bên c nh ó, ch u s chi ph i b i các rào trái ý mu n c a i tư ng: i tư ng không c n tâm lí v gi i liên quan n quan h hôn nhân, th c ti n hi n nay h u như không t ng ý, không t nguy n v i vi c giao c u, th hi n như i tư ng ph n kháng hay i ra trư ng h p ch ng hi p dâm v . M t s tư ng ang trong nh ng hoàn c nh c qu c gia ghi nh n ngay trong quy nh c a bi t không có kh năng t v ho c bi u l ý lu t hình s v t i hi p dâm là lo i tr trư ng h p hi p dâm v , trong khi lu t hình mu n úng n v i vi c giao c u (hôn mê, say rư u, tâm th n...). s c a m t s qu c gia khác v n xác nh trư ng h p này là t i ph m hi p dâm. Theo nh ki n cho r ng: Trong hành vi - V trư ng h p th hai: Trong trư ng giao c u gi a nam và n , vai trò ch ng h p này, hành vi giao c u ư c th c hi n và chi ph i thu c v nam gi i và ch nam trong s mi n cư ng c a i tư ng. V m t gi i v i c u t o sinh h c riêng m i có th th c hi n ư c hành vi giao c u v i n gi i pháp lí, i u lu t cũng không ch rõ ch th mà không c n s t nguy n c a n gi i. V c a t i ph m này ph i là nam gi i. Trong khi lí lu n cũng như th c ti n, trong m t s ó, v lí lu n và th c ti n, n gi i hoàn toàn trư ng h p c bi t, n gi i v n có th th c có th th c hi n hành vi này. Tuy nhiên, cũng theo nh n nh v tính cá bi t c a hành hi n hành vi giao c u trái ý mu n c a nam gi i. ơn c như trư ng h p n gi i l i vi ph m t i do n gi i th c hi n, th c ti n d ng i tư ng (nam gi i) ang trong tình xét x t trư c n nay không xác nh hành tr ng không có kh năng bi u l ý mu n vi này là t i ph m và x lí hình s . T¹p chÝ luËt häc sè 3/2007 43
  3. nghiªn cøu - trao ®æi - V trư ng h p th ba: Trong trư ng hư ng c a tư tư ng l c h u ho c hoàn c nh h p này, hành vi giao c u có s thu n tình khách quan c bi t mà gi t con ( a tr ) c a i tư ng. Tuy nhiên, nh ng hành vi này m i . Tuy nhiên, s ti p nh n tư tư ng ch b coi là t i ph m trong m t s trư ng l c h u v n th hi n rõ r t thái ch quan h p nh t nh ã nêu trên. c a h và không th bi n h cho vi c gi m Theo quan i m v gi i thì c nam và n nh c bi t. u có kh năng như nhau (c v lí lu n và 3. Trong B lu t hình s duy nh t có m t i u lu t xác nh t i ph m có i tư ng tác th c ti n) trong vi c th c hi n hành vi thu n tình giao c u. Vì v y, v n gi i (gi i tính) ng ch có th là n gi i. ó là t i mua bán không ư c t ra như là d u hi u riêng bi t ph n . Vi c quy nh này hoàn toàn xu t c a ch th c a các t i ph m này. Tuy nhiên, phát t m c ph bi n và nguy hi m áng th c ti n Vi t Nam h u như chưa chú ý k c a hành vi ph m t i trên th c t . Ph n n gi i là i tư ng mua dâm và ã, ang và ti p t c là i tư ng mà hành vi nv n nam gi i (chưa thành niên) là i tư ng bán ph m t i (mua bán) nh m vào. Th c ti n dâm, m c dù kh năng này là hoàn toàn có Vi t Nam chưa xác nh tình tr ng nam gi i là i tư ng b mua bán và yêu c u c n thi t th c góc gi i và pháp lí. 2. Trong B lu t hình s Vi t Nam duy b o v b ng các quy ph m pháp lu t hình s . Trư ng h p tr em nam b mua bán, ánh nh t ch có m t t i ph m có ch th c bi t là n gi i: T i gi t con m i . Ch ngư i tráo hay chi m o t ư c xác nh t i danh m trong tình tr ng m i sinh con m i có th mua bán, ánh tráo ho c chi m o t tr em ( i tư ng là ch th c a t i ph m này. ây là tr em, bao g m c tr Nhà làm lu t c bi t chú ý n khía c nh em nam và tr em n ). gi i khi quy nh v trư ng h p gi t ngư i Ngoài ra, pháp lu t hình s cũng chú ý c bi t này. Ch ngư i m m i n trư ng h p ph m t i i v i ph n có gi m nh sinh con m i có th rơi vào tr ng thái tâm thai và coi ây là tình ti t tăng n ng trách i v i ngư i ph m t i. Ph sinh lí bi n ng áng k . Trong tr ng thái nhi m hình s n có thai ư c xác nh là i tư ng c n này, h d ch u tác ng (ti p nh n) b i các tư tư ng l c h u ho c hoàn c nh khách quan ư cb ov c bi t, i u này có liên quan c bi t. Vì v y, s ti p nh n tư tư ng l c h u n kh năng t b o v c a h b h n ch do cũng như hành vi gi t con m i ư c xem ang có thai (là khách quan). Ngư i ph m t i khi nh n th c ư c i u này mà v n th c là ch u chi ph i b i m t s y u t khách quan. N u không tr ng thái tâm sinh lí b t n khi hi n hành vi ph m t i i v i ph n có thai, cho th y quy t tâm ph m t i cao hơn, vì v y m i sinh con, có th h không ti p nh n các c n ph i tăng n ng trách nhi m hình s . tác ng tiêu c c m c áng k và không th c hi n hành vi gi t con m i . 4. V i nh n th c bình ng gi i, nam Ngư i b ho c nh ng ngư i khác (ông, gi i và n gi i có kh năng như nhau trong a tr ...) cũng có th ch u nh bà c a các ho t ng nh n th c và gánh vác trách 44 T¹p chÝ luËt häc sè 3/2007
  4. nghiªn cøu - trao ®æi nuôi con dư i 36 tháng tu i. Trong trư ng nhi m, vi c quy nh và quy t nh hình ph t không có s khác bi t áng k iv i h p này, hình ph t t hình chuy n thành tù ch th là nam hay n . chung thân”. Quy nh này th hi n r t rõ o xã h i ch nghĩa. Pháp lu t hình s Vi t Nam có m t s nguyên t c nhân Nhưng n u góc quy nh chú ý n các hoàn c nh khách ti p c n v gi i, còn có chưa ư c lí gi i tho áng. quan c bi t, g n li n v i “thiên ch c” c a m ts vn ơn c như trong trư ng h p b cáo là nam n gi i (“có thai” và “nuôi con nh ”) khi gi i ang m t mình nuôi con nh dư i 36 quy t nh hình ph t i v i b cáo là n gi i. T i i m l kho n 1 i u 46, ngư i tháng tu i (m c a a tr ã m t...), vai trò ph m t i là ph n có thai ư c quy nh là chăm sóc c a ngư i b i v i a tr cũng c n thi t không khác gì vai trò c a ngư i m . tình ti t gi m nh trách nhi m hình s . i u Tuy nhiên, ngư i b không ư c hư ng quy 35 quy nh: “Không áp d ng hình ph t t nh gi m nh c bi t này. hình i v i... ph n có thai ho c ph n ang nuôi con dư i 36 tháng tu i khi ph m Nh ng phân tích khái quát trên cho th y có khá nhi u n i dung quy nh c a lu t hình t i ho c khi b xét x . Không thi hành án t s có th ư c ti p c n t góc gi i./. hình i v i ph n có thai, ph n ang VN GI I TRONG N I DUNG MÔN H C LU T HÀNH CHÍNH (ti p theo trang 15) hành, nh v phân tích cơ s chính tr , kinh V s tham gia c a HLHPN vào ho t t , xã h i c a các quy ph m ó cũng như ng xây d ng pháp lu t: Pháp lu t quy nh nghĩa v c a các cơ quan nhà nư c ph i l y chưa chú ý phân tích các y u t chính tr , ý ki n c a HLHPN, m i HLHPN c i bi u kinh t , xã h i chi ph i quá trình th c hi n tham gia quá trình xây d ng các văn b n pháp lu t. Trong khi ó nh ng khó khăn pháp lu t có liên quan n ph n , tr em. trong vi c th c hi n bình ng gi i ch y u quy nh này ư c th c hi n nghiêm túc n m khía c nh xã h i ch không ph i c n có quy nh b o m cho nó. Ví d , quy khía c nh pháp lí c a v n . Vì v y, v n nh hình th c x lí i v i văn b n quy gi i trong n i dung môn h c th hi n khá ph m pháp lu t ư c ban hành không theo m nh t, h i h t. N u cách ti p c n n i dung úng th t c pháp lu t quy nh. L dĩ nhiên, xã h i nhi u hơn môn h c nghiêng v góc s d ng quy n này ư c t t thì b n thân gi i t t y u s ư c th hi n m thì v n HLHPN ph i n l c nâng cao năng l c ho t nét hơn, hơn và không b khiên y cư ng. Tuy nhiên, vi c thay i cách ti p ng c a mình. Hai là, c n thay i phương pháp ti p c n như v y không ơn gi n vì nó òi h i s thay i c v tư duy và c u trúc không ch c n các v n thu c n i dung môn h c: môn h c lu t hành chính mà toàn b chương Hi n nay, n i dung môn h c n ng v phân tích, mô t các quy ph m pháp lu t hi n trình ào t o v lu t./. T¹p chÝ luËt häc sè 3/2007 45
nguon tai.lieu . vn