Xem mẫu
- nghiªn cøu - trao ®æi
ThS. NguyÔn TuyÕt mai *
L u t hình s là môn h c chuyên ngành pháp th ng hình ph t nh m t nh ng m c ích
nh t nh: Răn e và giáo d c ngư i ph m
lí, v y có th ti p c n môn h c này t
gi i ư c hay không? Câu h i và câu t i cũng như toàn xã h i. Ngư i th c hi n
góc
tr l i liên quan t i tính kh thi c a vi c i hành vi ph m t i, b t k là nam gi i hay n
m i n i dung và phương pháp gi ng d y môn gi i u có kh năng như nhau trong vi c
lu t hình s hư ng t i m c tiêu l ng ghép gánh ch u trách nhi m hình s nói chung,
nh hư ng nh n th c gi i cho ngư i h c. hình ph t nói riêng.
Trư c h t, c n kh ng nh r ng nhìn Bên c nh ó, t góc ti p c n gi i, có
chung các quy nh c a pháp lu t hình s th kh ng nh m t s n i dung trong pháp
lu t hình s Vi t Nam ư c quy nh trên cơ
Vi t Nam v hai ch nh trung tâm là t i
s nh n th c gi i và th hi n ph m vi gi i
ph m và hình ph t u ã th hi n ư c
h n v gi i. C th :
nh ng n i dung ti n b v gi i. Trong ó,
1. Trong B lu t hình s có m t s t i
gi i ư c hi u là các m i quan h xã
vn
ph m mà hành vi khách quan c a nh ng t i
h i gi a nam và n , bên c nh s khác bi t v
ph m này là hành vi giao c u như t i hi p
gi i tính, gi i còn bao hàm c kh năng nh n
dâm (hi p dâm tr em), t i cư ng dâm
th c, hành ng và gánh ch u trách nhi m
(cư ng dâm tr em), t i giao c u v i tr em,
c a bên nam và bên n (và không nh t thi t
t i lo n luân, t i mua dâm ngư i chưa thành
ph i là khác bi t).
niên. Khi quy nh d u hi u c a nh ng t i
Trên cơ s xác nh nam gi i và n gi i
ph m này, B lu t hình s không xác nh
u có kh năng nh n th c và i u khi n
tr c ti p ch th c a t i ph m là nam gi i hay
hành vi theo các òi h i c a xã h i, pháp
n gi i. Tuy nhiên, th c ti n xét x t trư c
lu t hình s Vi t Nam xác nh trong trư ng
n nay th a nh n m t s t i ph m có hành vi
h p ngư i nam ho c n l a ch n th c hi n
giao c u ch ư c th c hi n b i ch th c
hành vi gây h i cho xã h i, h u b coi là có
bi t ó là nam gi i.
l i và có th ph i ch u trách nhi m hình s .
Quy nh c a pháp lu t hình s Vi t
Lu t hình s Vi t Nam không có s phân
Nam và m t s qu c gia trên th gi i v n i
bi t a v xã h i, tình tr ng kinh t hay gi i
dung này có s khác bi t. Cách hi u v hành
tính trong vi c quy nh ch th c a t i
vi giao c u cũng như ch th c a t i ph m
ph m. Ch th c a t i ph m trong tuy t i
th c hi n hành vi giao c u m t m c
a s các trư ng h p có th là nam gi i
ho c n gi i. * Gi ng viên Khoa lu t hình s
Vi c quy nh các lo i hình ph t trong h Trư ng i h c Lu t Hà N i
42 T¹p chÝ luËt häc sè 3/2007
- nghiªn cøu - trao ®æi
úng n (như ch u tác ng m c
nh t nh là m t bi u hi n c a nh ki n cao
gi i. Vì có gi i h n và nh ki n v hành vi c a thu c kích d c...) và th c hi n hành vi
giao c u v i h . Hành vi này có th ư c
giao c u nên Vi t Nam hành vi giao c u
ch ư c hi u gi a hai gi i nam và n . các xem là hành vi giao c u trái ý mu n c a i
tư ng (là b n ch t c a hi p dâm). Tuy
t i ph m có hành vi khách quan là hành vi
giao c u, ch th và i tư ng òi h i ph i nhiên, dư i góc ti p c n gi i v m c
hai gi i khác bi t. Lu t hình s Vi t Nam ph bi n c a hành vi do các gi i th c hi n
chưa th a nh n quan h giao c u ng gi i. và yêu c u x lí b ng các bi n pháp hình
Hành vi giao c u có th ư c phân hoá s , th c ti n cho th y nh ng trư ng h p n
thành ba trư ng h p tương ng v i ba thái gi i th c hi n là r t cá bi t, h u như xa l
ti p nh n c a i tư ng trong quan h v i n gi i Vi t Nam v n ch u nh hư ng
giao c u là: a) Trái ý mu n (t i hi p dâm, b i các truy n th ng o c và l nghi
hi p dâm tr em); b) Mi n cư ng (t i cư ng Nho giáo. Vì hành vi ch mc cá bi t
dâm, cư ng dâm tr em); và c) Thu n tình nên cũng chưa n m c t ra yêu c u hình
(t i giao c u v i tr em, lo n luân, mua dâm s hoá. Vì v y, th c ti n xét x hình s t
ngư i chưa thành niên). trư c n nay ch th a nh n nam gi i là ch
- V trư ng h p th nh t: Trong trư ng th c bi t c a t i hi p dâm.
h p này, hành vi giao c u ư c th c hi n Bên c nh ó, ch u s chi ph i b i các rào
trái ý mu n c a i tư ng: i tư ng không c n tâm lí v gi i liên quan n quan h hôn
nhân, th c ti n hi n nay h u như không t
ng ý, không t nguy n v i vi c giao c u,
th hi n như i tư ng ph n kháng hay i ra trư ng h p ch ng hi p dâm v . M t s
tư ng ang trong nh ng hoàn c nh c qu c gia ghi nh n ngay trong quy nh c a
bi t không có kh năng t v ho c bi u l ý lu t hình s v t i hi p dâm là lo i tr
trư ng h p hi p dâm v , trong khi lu t hình
mu n úng n v i vi c giao c u (hôn mê,
say rư u, tâm th n...). s c a m t s qu c gia khác v n xác nh
trư ng h p này là t i ph m hi p dâm.
Theo nh ki n cho r ng: Trong hành vi
- V trư ng h p th hai: Trong trư ng
giao c u gi a nam và n , vai trò ch ng
h p này, hành vi giao c u ư c th c hi n
và chi ph i thu c v nam gi i và ch nam
trong s mi n cư ng c a i tư ng. V m t
gi i v i c u t o sinh h c riêng m i có th
th c hi n ư c hành vi giao c u v i n gi i pháp lí, i u lu t cũng không ch rõ ch th
mà không c n s t nguy n c a n gi i. V c a t i ph m này ph i là nam gi i. Trong khi
lí lu n cũng như th c ti n, trong m t s ó, v lí lu n và th c ti n, n gi i hoàn toàn
trư ng h p c bi t, n gi i v n có th th c có th th c hi n hành vi này. Tuy nhiên,
cũng theo nh n nh v tính cá bi t c a hành
hi n hành vi giao c u trái ý mu n c a nam
gi i. ơn c như trư ng h p n gi i l i vi ph m t i do n gi i th c hi n, th c ti n
d ng i tư ng (nam gi i) ang trong tình xét x t trư c n nay không xác nh hành
tr ng không có kh năng bi u l ý mu n vi này là t i ph m và x lí hình s .
T¹p chÝ luËt häc sè 3/2007 43
- nghiªn cøu - trao ®æi
- V trư ng h p th ba: Trong trư ng hư ng c a tư tư ng l c h u ho c hoàn c nh
h p này, hành vi giao c u có s thu n tình khách quan c bi t mà gi t con ( a tr )
c a i tư ng. Tuy nhiên, nh ng hành vi này m i . Tuy nhiên, s ti p nh n tư tư ng
ch b coi là t i ph m trong m t s trư ng l c h u v n th hi n rõ r t thái ch quan
h p nh t nh ã nêu trên. c a h và không th bi n h cho vi c gi m
Theo quan i m v gi i thì c nam và n nh c bi t.
u có kh năng như nhau (c v lí lu n và 3. Trong B lu t hình s duy nh t có m t
i u lu t xác nh t i ph m có i tư ng tác
th c ti n) trong vi c th c hi n hành vi thu n
tình giao c u. Vì v y, v n gi i (gi i tính) ng ch có th là n gi i. ó là t i mua bán
không ư c t ra như là d u hi u riêng bi t ph n . Vi c quy nh này hoàn toàn xu t
c a ch th c a các t i ph m này. Tuy nhiên, phát t m c ph bi n và nguy hi m áng
th c ti n Vi t Nam h u như chưa chú ý k c a hành vi ph m t i trên th c t . Ph n
n gi i là i tư ng mua dâm và ã, ang và ti p t c là i tư ng mà hành vi
nv n
nam gi i (chưa thành niên) là i tư ng bán ph m t i (mua bán) nh m vào. Th c ti n
dâm, m c dù kh năng này là hoàn toàn có Vi t Nam chưa xác nh tình tr ng nam gi i
là i tư ng b mua bán và yêu c u c n thi t
th c góc gi i và pháp lí.
2. Trong B lu t hình s Vi t Nam duy b o v b ng các quy ph m pháp lu t hình s .
Trư ng h p tr em nam b mua bán, ánh
nh t ch có m t t i ph m có ch th c bi t
là n gi i: T i gi t con m i . Ch ngư i tráo hay chi m o t ư c xác nh t i danh
m trong tình tr ng m i sinh con m i có th mua bán, ánh tráo ho c chi m o t tr em
( i tư ng
là ch th c a t i ph m này. ây là tr em, bao g m c tr
Nhà làm lu t c bi t chú ý n khía c nh em nam và tr em n ).
gi i khi quy nh v trư ng h p gi t ngư i Ngoài ra, pháp lu t hình s cũng chú ý
c bi t này. Ch ngư i m m i n trư ng h p ph m t i i v i ph n có
gi m nh
sinh con m i có th rơi vào tr ng thái tâm thai và coi ây là tình ti t tăng n ng trách
i v i ngư i ph m t i. Ph
sinh lí bi n ng áng k . Trong tr ng thái nhi m hình s
n có thai ư c xác nh là i tư ng c n
này, h d ch u tác ng (ti p nh n) b i các
tư tư ng l c h u ho c hoàn c nh khách quan ư cb ov c bi t, i u này có liên quan
c bi t. Vì v y, s ti p nh n tư tư ng l c h u n kh năng t b o v c a h b h n ch do
cũng như hành vi gi t con m i ư c xem ang có thai (là khách quan). Ngư i ph m
t i khi nh n th c ư c i u này mà v n th c
là ch u chi ph i b i m t s y u t khách quan.
N u không tr ng thái tâm sinh lí b t n khi hi n hành vi ph m t i i v i ph n có thai,
cho th y quy t tâm ph m t i cao hơn, vì v y
m i sinh con, có th h không ti p nh n các
c n ph i tăng n ng trách nhi m hình s .
tác ng tiêu c c m c áng k và không
th c hi n hành vi gi t con m i . 4. V i nh n th c bình ng gi i, nam
Ngư i b ho c nh ng ngư i khác (ông, gi i và n gi i có kh năng như nhau trong
a tr ...) cũng có th ch u nh
bà c a các ho t ng nh n th c và gánh vác trách
44 T¹p chÝ luËt häc sè 3/2007
- nghiªn cøu - trao ®æi
nuôi con dư i 36 tháng tu i. Trong trư ng
nhi m, vi c quy nh và quy t nh hình
ph t không có s khác bi t áng k iv i h p này, hình ph t t hình chuy n thành tù
ch th là nam hay n . chung thân”. Quy nh này th hi n r t rõ
o xã h i ch nghĩa.
Pháp lu t hình s Vi t Nam có m t s nguyên t c nhân
Nhưng n u góc
quy nh chú ý n các hoàn c nh khách ti p c n v gi i, còn có
chưa ư c lí gi i tho áng.
quan c bi t, g n li n v i “thiên ch c” c a m ts vn
ơn c như trong trư ng h p b cáo là nam
n gi i (“có thai” và “nuôi con nh ”) khi
gi i ang m t mình nuôi con nh dư i 36
quy t nh hình ph t i v i b cáo là n
gi i. T i i m l kho n 1 i u 46, ngư i tháng tu i (m c a a tr ã m t...), vai trò
ph m t i là ph n có thai ư c quy nh là chăm sóc c a ngư i b i v i a tr cũng
c n thi t không khác gì vai trò c a ngư i m .
tình ti t gi m nh trách nhi m hình s . i u
Tuy nhiên, ngư i b không ư c hư ng quy
35 quy nh: “Không áp d ng hình ph t t
nh gi m nh c bi t này.
hình i v i... ph n có thai ho c ph n
ang nuôi con dư i 36 tháng tu i khi ph m Nh ng phân tích khái quát trên cho th y
có khá nhi u n i dung quy nh c a lu t hình
t i ho c khi b xét x . Không thi hành án t
s có th ư c ti p c n t góc gi i./.
hình i v i ph n có thai, ph n ang
VN GI I TRONG N I DUNG MÔN H C LU T HÀNH CHÍNH (ti p theo trang 15)
hành, nh v phân tích cơ s chính tr , kinh
V s tham gia c a HLHPN vào ho t
t , xã h i c a các quy ph m ó cũng như
ng xây d ng pháp lu t: Pháp lu t quy nh
nghĩa v c a các cơ quan nhà nư c ph i l y chưa chú ý phân tích các y u t chính tr ,
ý ki n c a HLHPN, m i HLHPN c i bi u kinh t , xã h i chi ph i quá trình th c hi n
tham gia quá trình xây d ng các văn b n pháp lu t. Trong khi ó nh ng khó khăn
pháp lu t có liên quan n ph n , tr em. trong vi c th c hi n bình ng gi i ch y u
quy nh này ư c th c hi n nghiêm túc n m khía c nh xã h i ch không ph i
c n có quy nh b o m cho nó. Ví d , quy khía c nh pháp lí c a v n . Vì v y, v n
nh hình th c x lí i v i văn b n quy gi i trong n i dung môn h c th hi n khá
ph m pháp lu t ư c ban hành không theo m nh t, h i h t. N u cách ti p c n n i dung
úng th t c pháp lu t quy nh. L dĩ nhiên, xã h i nhi u hơn
môn h c nghiêng v góc
s d ng quy n này ư c t t thì b n thân gi i t t y u s ư c th hi n m
thì v n
HLHPN ph i n l c nâng cao năng l c ho t nét hơn, hơn và không b khiên
y
cư ng. Tuy nhiên, vi c thay i cách ti p
ng c a mình.
Hai là, c n thay i phương pháp ti p c n như v y không ơn gi n vì nó òi h i s
thay i c v tư duy và c u trúc không ch
c n các v n thu c n i dung môn h c:
môn h c lu t hành chính mà toàn b chương
Hi n nay, n i dung môn h c n ng v phân
tích, mô t các quy ph m pháp lu t hi n trình ào t o v lu t./.
T¹p chÝ luËt häc sè 3/2007 45
nguon tai.lieu . vn