Xem mẫu
- nghiªn cøu - trao ®æi
ThS. §oµn Trung Kiªn *
S ra i c a Lu t u tư năm 2005 là
bư c t phá trong vi c hoàn thi n h
th ng pháp lu t v u tư c a Vi t Nam theo
D án u tư không ph i làm th t c
ăng kí u tư ch áp d ng cho các d án u
tư trong nư c có quy mô v n u tư dư i 15
hư ng không phân bi t, t o l p sân chơi t ng Vi t Nam và không thu c danh m c
chung cho m i thành ph n kinh t và hình lĩnh v c u tư có i u ki n.
th c s h u ư c t do u tư, kinh doanh D án u tư ph i làm th t c ăng kí
bình ng và c nh tranh lành m nh. S phân u tư áp d ng i v i các d án u tư
bi t v môi trư ng pháp lí i u ch nh ho t trong nư c có quy mô v n u tư t 15 t
ng u tư trong nư c và u tư nư c ngoài ng Vi t Nam n dư i 300 t ng Vi t
h u như ã ư c xoá b . Tuy nhiên, ng Nam và không thu c danh m c lĩnh v c u
trư c nh ng yêu c u i m i c a n n kinh t tư có i u ki n và các d án u tư nư c
và òi h i c a ti n trình m c a, h i nh p ngoài có quy mô v n u tư dư i 300 t ng
kinh t qu c t , Lu t u tư năm 2005 v n Vi t Nam và không thu c danh m c lĩnh v c
t nt i m t s v n b t c p, c n ti p t c u tư có i u ki n.
hoàn thi n. Bài vi t này xin phân tích m t s D án u tư ph i th c hi n th t c th m
v n b t c p c a Lu t u tư năm 2005 và tra u tư áp d ng i v i các d án có quy
hư ng hoàn thi n trong th i gian t i. mô v n u tư t 300 t ng Vi t Nam tr
1. V th t c u tư lên và không thu c danh m c lĩnh v c u tư
Lu t này v n còn có s phân bi t i x có i u ki n ho c là các d án thu c danh
gi a u tư trong nư c và u tư nư c ngoài, m c lĩnh v c u tư có i u ki n.
c th như sau: V i quy nh trên, có th th y r ng Lu t
- M t là, phân bi t th t c u tư gi a u tư năm 2005 v n còn phân bi t v th
d án u tư trong nư c và d án u tư t c u tư gi a d án u tư trong nư c và
nư c ngoài d án u tư nư c ngoài. Theo ó, ch có các
Lu t u tư năm 2005 ã l y tiêu chí d án u tư trong nư c m i có th thu c
ngu n v n u tư và quy mô v n u tư di n không ph i làm th t c ăng kí u tư,
phân lo i d án u tư, theo ó th t c u còn d án u tư nư c ngoài thì b t bu c
tư ư c quy nh khác nhau gi a 3 nhóm d ph i th c hi n th t c ăng kí u tư ho c
án u tư là d án u tư không ph i làm th th t c th m tra u tư.
t c ăng kí u tư, d án u tư ph i làm th
t c ăng kí u tư và d án u tư ph i th c * Gi ng viên Khoa pháp lu t kinh t
hi n th t c th m tra u tư. Trư ng i h c Lu t Hà N i
t¹p chÝ luËt häc sè 5/2008 39
- nghiªn cøu - trao ®æi
- Hai là, phân bi t th t c u tư g n v i không nh t thi t ph i có d án u tư. Mà
vi c thành l p t ch c kinh t gi a nhà u n u nhà u tư trong nư c có d án u tư
tư trong nư c và nhà u tư nư c ngoài g n v i vi c thành l p t ch c kinh t thì
Theo kho n 1 i u 50 Lu t u tư năm trư c h t h ph i ti n hành th t c ăng kí
2005: “Nhà u tư nư c ngoài l n u u kinh doanh cho t ch c kinh t theo quy nh
tư vào Vi t Nam ph i có d án u tư và làm c a Lu t doanh nghi p năm 2005 và pháp
th t c ăng kí u tư ho c th m tra u tư lu t có liên quan và sau ó h ph i ti n hành
t i cơ quan nhà nư c qu n lí u tư ư c th t c u tư cho d án theo quy nh c a
c p gi y ch ng nh n u tư. gi y ch ng Lu t u tư năm 2005 và Ngh nh c a
nh n u tư ng th i là gi y ch ng nh n Chính ph s 108/2006/N -CP. Như v y,
ăng kí kinh doanh”. Kho n 4 i u 2 Ngh trư ng h p này, Lu t u tư năm 2005 ã
nh c a Chính ph s 108/2006/N -CP tách bi t th t c ăng kí kinh doanh và th
ngày 22/9/2006 quy nh chi ti t và thi hành t c u tư, gi y ch ng nh n ăng kí kinh
m t s i u c a Lu t u tư ã gi i thích doanh và gi y ch ng nh n u tư là hai gi y
khái ni m “Nhà u tư nư c ngoài l n u khác bi t do hai cơ quan khác nhau c p.
u tư vào Vi t Nam là nhà u tư nư c - Ba là, không th ng nh t trong vi c c p
ngoài u tư thành l p t ch c kinh t l n gi y ch ng nh n u tư cho các d án u tư
u t i Vi t Nam”. thu c di n ph i làm th t c ăng kí u tư
V i quy nh trên, nhà u tư nư c ngoài i v i d án u tư trong nư c thu c
l n u u tư vào Vi t Nam mà thành l p t di n ph i làm th t c ăng kí u tư thì
ch c kinh t thì ph i có d án u tư. Trong trư ng h p nhà u tư có nhu c u c p gi y
trư ng h p này nhà u tư nư c ngoài ch ch ng nh n u tư và yêu c u xác nh n ưu
c n th c hi n th t c u tư t i cơ quan nhà ãi u tư thì cơ quan nhà nư c qu n lí u
nư c qu n lí u tư ư c c p gi y ch ng tư c p t nh m i c p gi y ch ng nh n u tư.
nh n ăng kí u tư mà không ph i ti n hành Trong khi ó, i v i d án u tư nư c
th t c ăng kí kinh doanh cho t ch c kinh ngoài, nhà u tư làm th t c ăng kí u tư
t mà h thành l p. B i vì, gi y ch ng nh n theo m u ăng kí u tư t i cơ quan nhà
u tư c p cho d án u tư ó ã ng th i nư c qu n lí u tư c p t nh cơ quan này
là gi y ch ng nh n ăng kí kinh doanh cho c p gi y ch ng nh n u tư. ây là quy nh
t ch c kinh t . Nói cách khác, trư ng h p nh m ơn gi n hóa th t c hành chính cho
này Lu t u tư năm 2005 ã th ng nh t th các d án u tư trong nư c song nó ã t o
t c ăng kí kinh doanh và th t c u tư. ra s không th ng nh t v vi c c p gi y
Gi y ch ng nh n ăng kí kinh doanh và gi y ch ng nh n u tư cho các d án u tư.
ch ng nh n u tư là m t. - B n là, d án u tư trong nư c có th
Quy nh trên không ư c áp d ng cho ph i ti n hành th t c ăng kí u tư ho c
nhà u tư trong nư c. Nhà u tư trong th t c th m tra u tư
nư c khi thành l p t ch c kinh t m i Trư c kia, theo Lu t khuy n khích u tư
40 t¹p chÝ luËt häc sè 5/2008
- nghiªn cøu - trao ®æi
trong nư c và pháp lu t có liên quan thì nhà 2. V tiêu chí phân bi t d án u tư
u tư trong nư c không ph i ti n hành th trong nư c và d án u tư nư c ngoài
t c ăng kí u tư ho c th m tra u tư cho - Thi u tiêu chí phân bi t d án u tư trong
d án u tư c a mình. Ch ng h n, n u nhà nư c và d án u tư nư c ngoài
u tư có d án u tư g n v i vi c thành Lu t u tư năm 2005 quy nh th t c
l p t ch c kinh t thì nhà u tư ch c n u tư khác nhau gi a d án u tư trong
ti n hành th t c ăng kí kinh doanh cơ nư c và d án u tư nư c ngoài. N u d án
quan nhà nư c có th m quy n c p gi y u tư có hàm lư ng 100% v n c a nhà u
ch ng nh n ăng kí kinh doanh cho t ch c tư trong nư c ho c 100% v n c a nhà u tư
kinh t mà không c n ph i ti n hành th t c nư c ngoài thì không có gì ph i bàn. Tuy
ăng kí u tư ho c th m tra u tư cho d nhiên, i v i d án u tư có ngu n v n
án. N u d án u tư này thu c di n khuy n h n h p c a nhà u tư trong nư c và nhà
khích u tư thì nhà u tư ch c n ti n u tư nư c ngoài thì d án ó là d án u
hành thêm th t c xác nh n ưu ãi u tư tư trong nư c hay d án u tư nư c ngoài?
t i cơ quan nhà nư c có th m quy n Th t c u tư cho d án ó ra sao? Câu h i
này Lu t u tư năm 2005 và Ngh nh c a
ư c hư ng các ưu ãi u tư theo quy nh
Chính ph s 108/2006/N -CP còn b ng ,
c a pháp lu t. N u d án thu c lĩnh v c u
m c dù kho n 4 i u 29 Lu t u tư năm
tư có i u ki n thì nhà u tư làm vi c v i
2005 quy nh: “Nhà u tư nư c ngoài
cơ quan nhà nư c có th m quy n qu n lí
ư c áp d ng i u ki n u tư như nhà u
ngành, lĩnh v c u tư gi i trình các i u
tư trong nư c trong trư ng h p các nhà u
ki n ph i áp ng ư c c p phép ho c
tư Vi t Nam s h u t 51% v n i u l c a
ch p thu n u tư mà không ph i ti n hành
doanh nghi p tr lên”. Tuy nhiên, quy nh
th t c u tư t i cơ quan qu n lí nhà nư c
này dư ng như ch áp d ng cho lĩnh v c u
v u tư c p t nh.
tư i v i hình th c u tư thành l p t ch c
Tuy nhiên, hi n nay, theo quy nh c a
kinh t liên doanh gi a nhà u tư trong
Lu t u tư năm 2005, các d án u tư
nư c và nhà u tư nư c ngoài còn có áp
trong nư c có quy mô v n u tư t 15 t d ng cho lĩnh v c u tư i v i các hình
ng Vi t Nam tr lên ho c thu c danh m c th c u tư khác hay không và có áp d ng
lĩnh v c u tư có i u ki n thì ph i ti n xác nh th t c u tư hay không thì v n
hành th t c ăng kí u tư ho c th t c là m t câu h i.
th m tra u tư. Như v y, th t c u tư theo - Chưa h p lí trong vi c s d ng tiêu chí
Lu t u tư năm 2005 ã không t o i u t l v n góp vào v n i u l c a doanh
ki n thu n l i hơn mà còn kéo theo nh ng nghi p xác nh i u ki n u tư cho nhà
th t c b t l i cho nhà u tư trong nư c. u tư nư c ngoài.
Nh ng th t c u tư v n trư c kia ch áp Kho n 4 i u 29 Lu t u tư năm 2005
d ng cho nhà u tư nư c ngoài. quy nh: “Nhà u tư nư c ngoài ư c áp
t¹p chÝ luËt häc sè 5/2008 41
- nghiªn cøu - trao ®æi
d ng i u ki n u tư như nhà u tư trong ngoài cũng có th b thay i dư i ho c trên
nư c trong trư ng h p các nhà u tư Vi t ngư ng 51% t ng s c ph n c a công ti.
Nam s h u t 51% v n i u l c a doanh 3. V u tư gián ti p ra nư c ngoài
nghi p tr lên”. V i quy nh này, Lu t u V i s ra i c a Lu t u tư năm 2005
tư năm 2005 ã s d ng tiêu chí t l v n góp (t i Chương VII ch y u dành các i u lu t
vào v n i u l c a doanh nghi p xác nh quy nh v u tr c ti p ra nư c ngoài) và
i u ki n u tư cho nhà u tư nư c ngoài. Ngh nh c a Chính ph s 78/2006/N -CP
Vi c s d ng tiêu chí ó có l ch phù h p ngày 9/8/2006 hư ng d n chi ti t Lu t u tư
trong b i c nh nhi u lĩnh v c u tư hi n nay, v u tư tr c ti p ra nư c ngoài thì hành
Nhà nư c ta m i ch cho nhà u tư nư c lang pháp lí cho ho t ng u tư tr c ti p ra
ngoài u tư dư i hình th c thành l p t ch c nư c ngoài c a Vi t Nam ã tương i y
kinh t liên doanh và bên nư c ngoài ư c và chi ti t, áp ng ư c nhu c u và
góp t i a 49% v n i u l c a doanh nghi p nguy n v ng c a nhi u nhà u tư t i Vi t
ho c d xác nh trong trư ng h p t ch c Nam mu n u tư tr c ti p ra nư c ngoài
kinh t liên doanh gi a nhà u tư trong nư c khai thác nh ng l i th so sánh c a nư c ti p
và nhà u tư nư c ngoài ư c thành l p là nh n u tư; t o d ng th trư ng cung c p
công ti TNHH hai thành viên tr lên, công ti nguyên li u d i dào, n nh v i giá r ; m
h p danh (vì hai lo i hình doanh nghi p này r ng ư c th trư ng tiêu th s n ph m; kéo
không ư c phát hành c phi u ra công dài chu kì s ng c a s n ph m m i ư c t o
chúng) ho c là công ti c ph n (chưa niêm ra trong nư c; tránh ư c các hàng rào thu
y t c phi u trên s giao d ch ch ng khoán quan và phi thu quan c a nư c ti p nh n
ho c trung tâm giao d ch ch ng khoán). u tư và mang v cho t nư c lư ng ngo i
Tuy nhiên, vi c s d ng tiêu chí trên s t áng k góp ph n vào công cu c xây d ng
không h p lí sau khi Vi t Nam hoàn t t l và phát tri n t nư c theo hư ng công
trình m c a th trư ng u tư cho nhà u nghi p hoá và hi n i hoá. Bên c nh ó,
tư nư c ngoài ho c r t khó xác nh trong theo Lu t u tư năm 2005, i v i ho t u
trư ng h p t ch c kinh t liên doanh gi a tư nư c ngoài vào Vi t Nam, nhà u tư
nhà u tư trong nư c và nhà u tư nư c nư c ngoài không ch ư c u tư vào Vi t
ngoài là công ti c ph n ã niêm y t c Nam dư i hình th c u tư tr c ti p mà c
phi u trên s giao d ch ch ng khoán ho c dư i hình th c u tư gián ti p. Theo ó, nhà
trung tâm giao d ch ch ng khoán. B i vì i u tư nư c ngoài th c hi n ho t ng u
v i nh ng công ti c ph n lo i này r t khó tư gián ti p t i Vi t Nam theo các hình th c
xác nh chính xác t l c ph n c a nhà u như mua c ph n, c phi u, trái phi u và các
tư nư c ngoài n m gi trong kho ng th i gi y t có giá khác, thông qua qu u tư
gian ng n. Vì ch sau m i phiên kh p l nh ch ng khoán ho c thông qua các ch nh tài
giao d ch ch ng khoán c a công ti trong ngày chính trung gian khác. Th t c u tư gián
thì t l n m gi c ph n c a nhà u tư nư c ti p nư c ngoài vào Vi t Nam ư c th c
42 t¹p chÝ luËt häc sè 5/2008
- nghiªn cøu - trao ®æi
hi n theo quy nh c a pháp lu t v ngân khó khăn cho không ít nhà u tư có d án
hàng, pháp lu t v ch ng khoán và các quy u tư gián ti p ra nư c ngoài, th m chí
nh c a pháp lu t liên quan. Hi n nay, hành ngay c cơ quan qu n lí nhà nư c v u tư
lang pháp lí cho ho t ng u tư gián ti p cũng lúng túng không bi t ph i gi i quy t
nư c ngoài vào Vi t Nam ư c quy nh khá như th nào khi nhà u tư g i h sơ d án
y và chi ti t t i Lu t ngân hàng, Lu t xin ư c u tư gián ti p ra nư c ngoài.
các t ch c tín d ng, Lu t kinh doanh b o 4. V khái ni m d án u tư
hi m, Lu t ch ng khoán... Th c ti n cho Theo kho n 8 i u 3 Lu t u tư năm
th y ho t ng u tư gián ti p nư c ngoài 2005: “D án u tư là t p h p các xu t
vào Vi t Nam trong nh ng năm qua ã và b v n trung và dài h n ti n hành các
ang có nh ng vai trò r t quan tr ng trong ho t ng u tư trên a bàn c th , trong
vi c làm tăng t ng v n u tư nư c ngoài kho ng th i gian xác nh”. V i khái ni m
vào Vi t Nam, thúc y s phát tri n c a th này, có th kh ng nh, d án u tư luôn
trư ng tài chính, ch ng khoán t i Vi t Nam, xác nh v m t th i gian. M t d án u tư
góp ph n hoàn thi n th ch kinh t th dù quy mô nh hay l n thì u có th i gian,
trư ng và tích c c ch ng h i nh p kinh t ti n th c hi n c th , không có d án u
qu c t c a t nư c. tư nào là vô th i h n. Vi c xác nh th i
Tuy nhiên, i v i ho t ng u tư gián gian, ti n c th là yêu c u b t bu c d
ti p ra nư c ngoài thì pháp lu t v u tư c a án ư c u tư, xây d ng và v n hành úng
Vi t Nam hi n nay ang thi u nhi u quy k ho ch và t ư c m c tiêu ra ng
nh chi ti t. Lu t u tư năm 2005 ch dành th i làm căn c ki m tra, ánh giá hi u
quy nh tr c ti p v v n này t i kho n 2 qu c a d án. Vì v y t t c các khâu, các
i u 76 như sau: “Vi c u tư ra nư c bư c tri n khai d án u ph i m b o yêu
ngoài theo hình th c u tư gián ti p ph i c u này. Tuy nhiên, Lu t u tư quy nh, d
tuân th các quy nh c a pháp lu t v ngân án u tư là t p h p các xu t b v n trung
hàng, ch ng khoán và các quy nh khác c a và dài h n. V y ph i chăng nh ng d án là
pháp lu t có liên quan”. Nhưng cho n th i t p h p các xu t v vi c b v n ng n h n
i n này, pháp lu t v ngân hàng, ch ng không ư c coi là d án u tư? N u không
khoán và các văn b n pháp lu t có liên quan coi ó là d án u tư thì quy nh nói trên
Vi t Nam cũng chưa có quy nh c th mâu thu n v i ph m vi i u ch nh c a Lu t
nào v v n này. i u ó ng nghĩa v i u tư năm 2005 vì Lu t này i u ch nh m i
vi c n u các nhà u tư Vi t Nam có d án ho t ng u tư nh m m c ích kinh doanh
u tư gián ti p ra nư c ngoài thì hi n nay ( i u 1). Ph i chăng Lu t u tư quy nh
h v n chưa bi t ph i áp ng các i u ki n d án u tư là t p h p các xu t b v n
gì, th t c u tư ti n hành như th nào, cơ trung và dài h n áp d ng th t c u tư
quan nào c p gi y ch ng nh n u tư cho d cho các d án u tư lo i này (d án u tư
án u tư c a h . i u này ã và ang gây trung và dài h n) t i Lu t u tư còn các t p
t¹p chÝ luËt häc sè 5/2008 43
- nghiªn cøu - trao ®æi
h p các xu t v vi c b v n ng n h n (d nghi p năm 2005 - o lu t có ph m vi i u
án u tư ng n h n) thì th t c u tư ư c ch nh vi c thành l p, ho t ng và t ch c
quy nh trong h th ng pháp lu t chuyên qu n lí m i lo i hình doanh nghi p Vi t
ngành như ngân hàng, ch ng khoán… Tuy Nam không phân bi t tính ch t s h u và
nhiên, dù th t c u tư ư c quy nh âu thành ph n kinh t .
thì khái ni m d án u tư ư c gi i thích t i - Quy nh rõ, chi ti t t l v n u tư
Lu t u tư cũng c n ph i bao quát h t ư c trong các d án có ngu n v n h n h p gi a
các d án mà nhà u tư th c hi n ư c nhà u tư trong nư c v i nhà u tư nư c
trong hành trình ki n t o c a mình. ngoài áp d ng th t c u tư theo d án
Trên ây là m t s v n b tc p i n u tư trong nư c hay d án u tư nư c
hình c a Lu t u tư năm 2005. áp ng ngoài (trong b i c nh v n duy trì s phân
yêu c u c a ti n trình m c a, h i nh p, t bi t v th t c u tư gi a d án u tư trong
do hóa thương m i, c i thi n môi trư ng u nư c hay d án u tư nư c ngoài).
tư kinh doanh Vi t Nam, theo tôi, trong - Kho n 2 i u 79 Lu t u tư năm 2005
th i gian t i Lu t u tư c a Vi t Nam c n quy nh: “Chính ph quy nh c th lĩnh
ti p t c hoàn thi n m t s v n sau: v c khuy n khích, c m, h n ch u tư ra
- Ph i áp d ng th ng nh t th t c u tư nư c ngoài; i u ki n u tư, chính sách ưu
cho các d án u tư không phân bi t ngu n ãi i v i d án u tư ra nư c ngoài;
v n u tư trong nư c hay nư c ngoài. trình t , th t c và qu n lí ho t ng u tư
- Tách bi t th t c u tư và th t c ăng ra nư c ngoài”. ây chính là cơ s pháp lí
kí kinh doanh; gi y ch ng nh n u tư và giao cho Chính ph hư ng d n chi ti t
gi y ch ng nh n ăng kí kinh doanh. Theo ho t ng u tư gián ti p ra nư c ngoài. Vì
ó, n u nhà u tư thành l p doanh nghi p v y, Chính ph ph i kh n trương ban hành
thì trư c h t nhà u tư ph i làm th t c Ngh nh hư ng d n chi ti t v trình t , th
ăng kí kinh doanh cho doanh nghi p (th t c u tư gián ti p ra nư c ngoài t o i u
t c này xác nh n s ra i và a v pháp lí ki n cho các nhà u tư t i Vi t Nam a
c a doanh nghi p), sau khi doanh nghi p d ng hoá ư c hình th c u tư, m ra
ư c thành l p, n u có d án u tư, doanh hư ng u tư m i và bư c u xâm nh p và
nghi p ti n hành th t c ăng kí u tư cho d n kh ng nh v th c a mình t i th trư ng
d án (th t c này xác nh n tính h p pháp tài chính, ch ng kho n nư c ngoài.
c a d án u tư c a doanh nghi p). N u - Xây d ng l i khái ni m d án u tư
Lu t u tư năm 2005 quy nh: “Gi y ch ng theo hư ng m r ng t i t t c các d án mà
nh n ăng kí u tư ng th i là gi y ch ng các nhà u tư th c hi n trong ho t ng u
nh n ăng kí kinh doanh” thì Lu t này ã tư c a mình, có th như sau: “D án u tư là
“l n sân”. Lu t u tư năm 2005 ã dành t p h p các xu t b v n hình thành tài
quy n “khai sinh” cho doanh nghi p, cái s n ti n hành các ho t ng u tư trên a bàn
quy n mà áng l ch thu c v Lu t doanh c th , trong kho ng th i gian xác nh”./.
44 t¹p chÝ luËt häc sè 5/2008
nguon tai.lieu . vn
