- Trang Chủ
- Báo cáo khoa học
- Báo cáo khoa học: Mối quan hệ biện chứng giữa lý luận vỡ thực tiễn trong cách mạng tháng tám - một số bài học kinh nghiệm
Xem mẫu
- Báo cáo khoa học
Mối quan hệ biện chứng giữa lý luận vỡ thực tiễn
trong cách mạng tháng tám - một số bài học kinh
nghiệm
- §¹i häc N«ng nghiÖp I
T¹p chÝ KHKT N«ng nghiÖp 2007: TËp V, Sè 4: 87-92
Mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a lý luËn vµ thùc tiÔn
trong c¸ch m¹ng th¸ng t¸m - mét sè bµi häc kinh nghiÖm
A dialectic relationship between theory and practice in the August revolution- some lessons
from experience
Lª DiÖp §Ünh*
SUMMARY
Vietnam’s August Revolution in 1945 was a typical democratic and national revolution led
by the Vietnamese Communist Party and gained a great victory for the first time by a colony. A
great deal of valuable lessons is drawn from victory of the August Revolution, especially
lessons related to a dialectic relationship between scientific theories and revolutionary
practice. A revolution that progresses on the right track to a complete victory needs guiding by
scientific theories. If there is no guiding scientific theory, no creative revolutionary practice will
be made. On the contrary, scientific theories are only vivid and become material strength as
long as they are applied in compliance with practice. On the occasion of the 67th anniversary of
the August Revolution and the day of Vietnamese People’s Arm, some thoughts of roots of the
current great achievements may help identifying some experience lessons, which are vital for
renovation and reforms of the national education.
Key words: dialectic relationship, theory and practice, the August Revolution, Marxism -
Leninism.
m¹ng cña thêi ®¹i chóng ta vËn dông vµo thùc
1. §ÆT VÊN §Ò
tiÔn c¸ch m¹ng ë mét n−íc thuéc ®Þa cã nÒn
C¸ch ®©y 67 n¨m, ngµy 2 th¸ng 9, víi B¶n kinh tÕ nghÌo nµn, l¹c hËu. Trong c¸ch m¹ng
Tuyªn ng«n §éc lËp bÊt hñ do Chñ tÞch Hå Chi th¸ng T¸m cã sù kÕt hîp nhuÇn nhuyÔn gi÷a lý
Minh ®äc t¹i qu¶ng tr−êng Ba §×nh lÞch sö , ®· luËn vµ thùc tiÔn, gi÷a c¸ch m¹ng vµ s¸ng t¹o.
khai sinh ra n−íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ, Nghiªn cøu mét c¸ch nghiªm tóc, khoa häc
c¸ch m¹ng th¸ng T¸m thµnh c«ng, d©n téc ViÖt qu¸ tr×nh diÔn biÕn, ®i ®Õn th¾ng lîi cña c¸ch
Nam hoµn toµn ®−îc tù do, ®éc lËp. m¹ng th¸ng T¸m, d−íi gi¸c ®é mèi quan hÖ
C¸ch m¹ng th¸ng T¸m n¨m 1945 lµ cuéc gi÷a lý luËn vµ thùc tiÔn, ®ang cã ý nghÜa thiÕt
c¸ch m¹ng d©n téc, d©n chñ ®iÓn h×nh do thùc to lín.
§¶ng Céng s¶n l·nh ®¹o, lÇn ®Çu tiªn giµnh Sù nghiÖp ®æi míi ®Êt n−íc ngµy nay lµ
®−îc th¾ng lîi ë mét n−íc thuéc ®Þa. Víi tiÕp tôc th¾ng lîi cña c¸ch m¹ng th¸ng T¸m-
th¾ng lîi cña c¸ch m¹ng th¸ng T¸m, nh©n d©n 1945. Nh÷ng n¨m qua, d−íi sù l·nh ®¹o cña
ViÖt Nam ®· ®Ëp tan xiÒng xÝch n« lÖ cña chñ §¶ng, nç lùc cña toµn d©n, sù nghiÖp ®æi míi
nghÜa ®Õ quèc gÇn mét thÕ kû trªn ®Êt n−íc ta, ®Êt n−íc ®· ®¹t ®−îc nhiÒu thµnh tùu quan
chÊm døt sù tån t¹i cña chÕ ®é qu©n chñ träng cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh. Tuy nhiªn, tr−íc
chuyªn chÕ ngãt ngh×n n¨m, lËp nªn n−íc m¾t cßn cã nhiÒu th¸ch thøc to lín, nhÊt lµ
ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ vµ nhµ n−íc trong lÜnh vùc gi¸o dôc-®µo t¹o. NghÞ lùc ®·
Céng hoµ D©n chñ Nh©n d©n mµ nay lµ nhµ cã, quyÕt t©m ®· cã, nh©n lùc, tµi lùc, vËt lùc
n−íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam, còng ®· cã. VÊn ®Ò lµ lµm nh− thÕ nµo? Kinh
nhµ n−íc cña d©n, do d©n, v× d©n. nghiÖm thµnh c«ng cña c¸ch m¹ng th¸ng T¸m
Th¾ng lîi cña c¸ch m¹ng th¸ng T¸m lµ sÏ gãp phÇn gi¶i ®¸p nh÷ng vÊn ®Ò tr¨n trë cña
th¾ng lîi cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin vµ t− gi¸o dôc-®µo t¹o h«m nay. §óng nh− Bé
t−ëng Hå Chi Minh, lý luËn khoa häc-c¸ch tr−ëng NguyÔn ThiÖn Nh©n (2007) ®· chØ ra:
*
Khoa Mac- Lª Nin, §¹i häc N«ng nghiÖp I - Hµ Néi.
87
- Lª DiÖp §Ünh
“§æi míi, chÊn h−ng gi¸o dôc-®µo t¹o, chóng c«ng nh©n, phong trµo yªu n−íc ViÖt Nam. Sù
ta ph¶i tr¶ lêi ®−îc c©u hái t¹i sao cha, «ng ta ra ®êi cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ®· chÊm
¸o v¸ ch©n ®Êt vÉn th¾ng Ph¸p, th¾ng Mü. T¹i døt thêi kú khñng ho¶ng vÒ sù l·nh ®¹o c¸ch
sao ng−êi ViÖt Nam trong qu¸ khø ¸o v¸, ch©n m¹ng ViÖt Nam mÊy chôc n¨m. Sù thÊt b¹i cña
®Êt vÉn sèng h¹nh phóc”. Bµi viÕt nµy rót ra phong trµo CÇn v−¬ng 1885-1886, phong trµo
mét sè bµi häc kinh nghiÖm cã ý nghÜa thiÕt
§«ng du 1906-1908, phong trµo §«ng kinh
thùc cho sù nghiÖp ®æi míi, trong ®ã cã gi¸o
nghÜa thôc 1908 vµ phong trµo c¸ch m¹ng quèc
dôc ®µo t¹o (Vnexpress- ngµy 29/8/2007).
gia t− s¶n 1927-1930 chøng minh ®iÒu ®ã
(Gi¸o tr×nh LÞch sö §¶ng, 2006, tr.54).
2. C¥ Së Lý LUËN Vµ PH¦¥NG PH¸P
Sù ra ®êi cña §¶ng, víi c−¬ng lÜnh chÝnh
NGHI£N CøU
trÞ ®óng ®¾n lµ sù chuÈn bÞ tÊt yÕu ®Çu tiªn cã
LÊy thùc tiÔn c¸ch m¹ng d©n téc, d©n chñ,
tÝnh quyÕt ®Þnh cho nh÷ng b−íc ph¸t triÓn nh¶y
nh©n d©n diÔn ra ë ViÖt Nam d−íi sù l·nh ®¹o
vät, trong tiÕn tr×nh lÞch sö cña d©n téc ViÖt
cña §¶ng CSVN giai ®o¹n (1930-1945) lµm
Nam, ®−îc më ®Çu b»ng c¸ch m¹ng th¸ng T¸m
c¨n cø ®Ó nghiªn cøu.
n¨m 1945.
XuÊt ph¸t tõ c¸c nguyªn lý c¬ b¶n cña chñ
nghÜa duy vËt biÖn chøng vµ chñ nghÜa duy vËt Sau nhiÒu n¨m b«n ba n−íc ngoµi, NguyÔn
lÞch sö, trong ®ã quan träng nhÊt lµ c¸c nguyªn ¸i Quèc (Hå ChÝ Minh) ®· ph¸t hiÖn ra ch©n lý
lý: tÝnh kh¸ch quan cña sù xem xÐt; nguyªn lý cña thêi ®¹i, ®ã lµ chñ nghÜa M¸c - Lªnin vµ
tån t¹i x· héi quyÕt ®Þnh ý thøc x· héi; s¶n
Ng−êi ®· cã c«ng du nhËp chñ nghÜa M¸c -
xuÊt vËt chÊt lµ c¬ së quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt tinh
Lªnin vµo ViÖt Nam; ph¸ vì sù bÕ t¾c vÒ ®−êng
thÇn, v¨n hãa, gi¸o dôc - ®µo t¹o; nguyªn lý:
lèi cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam mÊy chôc n¨m. Sù
ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, n¨ng ®éng cña ý thøc,
kÕt hîp gi÷a chñ nghÜa M¸c - Lªnin, lý luËn
cña nh©n tè con ng−êi trong ho¹t ®éng thùc
khoa häc - c¸ch m¹ng, víi thùc tiÔn c¸ch m¹ng
tiÔn, cïng víi c«ng cô nghiªn cøu lµ phÐp biÖn
chøng duy vËt khoa häc víi c¸c nguyªn t¾c: ViÖt Nam ®Çu thÕ kû XX ®· dÉn tíi sù thµnh
toµn diÖn, nguyªn t¾c: lÞch sö - cô thÓ, nguyªn lËp §¶ng céng s¶n ViÖt Nam, nh©n tè quyÕt
t¾c: ph¸t triÓn, kÕt hîp víi nguyªn lý lý luËn vÒ ®Þnh mäi th¾ng lîi cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam
mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a lý luËn vµ thùc sau nµy.
tiÔn, häc thuyÕt vÒ ch©n lý cña chñ nghÜa duy
Nh− vËy, cã thÓ nãi, nÕu kh«ng cã chñ
vËt biÖn chøng ®Ó ph©n tÝch, tæng hîp, ®¸nh
nghÜa M¸c - Lªnin, kh«ng cã NguyÔn ¸i Quèc,
gÝa, kh¸i qu¸t hãa, trõu t−îng ho¸… c¸c sù
kiÖn lÞch sö cña cuéc c¸ch m¹ng giai ®o¹n kh«ng cã sù ra ®êi cña §¶ng Céng s¶n ViÖt
(1930-1945) nh»m rót ra mét sè bµi häc kinh Nam sÏ kh«ng cã c¸ch m¹ng ViÖt Nam vµ
nghiÖm. kh«ng cã ®Êt n−íc ViÖt Nam thèng nhÊt, ®æi
Dùa vµo ý kiÕn cña mét sè nhµ khoa häc míi ngµy nay.
nh− Vâ Nguyªn Gi¸p, NguyÔn ThiÖn Nh©n,
Chñ nghÜa M¸c - Lªnin, lý luËn khoa häc -
NguyÔn TrÝ Dòng… vÒ gi¸o dôc-®µo t¹o ë
c¸ch m¹ng cña thêi ®¹i ®Õn víi thùc tiÔn c¸ch
n−íc ta hiÖn nay; suy ngÉm nh÷ng bµi häc kinh
m¹ng ViÖt Nam kh«ng ph¶i nh− ch©n lý vÜnh
nghiÖm rót ra tõ thùc tiÔn c¸ch m¹ng th¸ng
cöu, kh«ng thÓ v−ît qua; kh«ng ph¶i lµ c«ng
T¸m, tõ ®ã nªu ra mét sè ý kiÕn ®ãng gãp vµo
thøc bÊt di bÊt dÞch ®êi ®êi kh«ng thay ®æi, mµ
sù nghiÖp ®æi míi gi¸o dôc-®µo t¹o.
chØ nh− ngän ®Ìn soi ®−êng cho nh©n d©n ta ®i
trong ®ªm tèi ®Ó kh«ng nhÇm ®−êng l¹c lèi mµ
3. KÕT QU¶ NGHI£N CøU Vµ TH¶O LUËN
th«i. Lªnin tõng chØ ra r»ng: kh«ng cã lý luËn
3.1. Kh«ng cã lý luËn c¸ch m¹ng, kh«ng cã
c¸ch m¹ng sÏ kh«ng cã phong trµo c¸ch m¹ng,
phong trµo c¸ch m¹ng
®ång thêi Ng−êi cßn c¨n dÆn: cïng l¾m, lý
§¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ra ®êi n¨m luËn c¸ch m¹ng còng chØ ®ãng vai trß kim chØ
1930. Sù ra ®êi cña §¶ng chÝnh lµ s¶n phÈm nam dÉn ®−êng, ®Þnh h−íng cho hµnh ®éng
cña sù kÕt hîp gi÷a lý luËn khoa häc-c¸ch c¸ch m¹ng lµ nh− vËy.
m¹ng, chñ nghÜa M¸c-Lªnin, víi phong trµo
88
- tr−ng cao h¬n h¼n vÒ chÊt cña ho¹t ®éng con
ChÝnh c−¬ng v¾n t¾t do NguyÔn ¸i Quèc
ng−êi so víi ho¹t ®éng cña con vËt. Tuy
tr×nh bµy t¹i héi nghÞ thµnh lËp §¶ng th¸ng 2
nhiªn, chØ cã lý luËn khoa häc - c¸ch m¹ng
n¨m 1930 ®· x¸c ®Þnh ph−¬ng h−íng chiÕn
míi cã t¸c dông h−íng dÉn ho¹t ®éng thùc
l−îc cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam, ®ã lµ: “lµm t−
tiÔn ®i tíi thµnh c«ng. Mäi biÓu hiÖn coi
s¶n d©n quyÒn c¸ch m¹ng vµ thæ ®Þa c¸ch
th−êng, h¹ thÊp vai trß cña lý luËn ®Òu dÉn tíi
m¹ng ®Ó ®i tíi x· héi céng s¶n” (Gi¸o tr×nh
chñ nghÜa kinh nghiÖm, cã h¹i. Thùc tiÔn cuéc
LÞch sö §¶ng, 2006, tr.56). Nh− vËy lµ nhê ¸nh
sèng chøng minh ®iÒu ®ã. Chóng ta kh«ng
s¸ng cña lý luËn M¸c - Lªnin, môc tiªu cña
phñ nhËn vai trß to lín cña kinh nghiÖm,
cuéc c¸ch m¹ng th¸ng T¸m n¨m 1945 vµ c¸ch
nh−ng kinh nghiÖm chØ lµ ch©n lý bé phËn mµ
m¹ng n−íc ta nãi chung, ®· ®−îc §¶ng nhËn
ch−a h¼n lµ ch©n lý phæ biÕn. TuyÖt ®èi ho¸
thøc vµ ph¶n ¸nh trong lý luËn tõ rÊt sím, khi
kinh nghiÖm, kh«ng thÊy vai trß cña lý luËn lµ
§¶ng võa míi ra ®êi. Môc tiªu Êy ®· h−íng
sai lÇm. ¡nghen tõng kh¼ng ®Þnh r»ng: mét
dÉn, soi ®−êng cho phong trµo c¸ch m¹ng ViÖt
d©n téc muèn tiÕn tíi ®Ønh cao cña tri thøc th×
Nam suèt 15 n¨m ®Õn c¸ch m¹ng th¸ng T¸m
kh«ng thÓ kh«ng cã t− duy lý luËn (Chèng
thµnh c«ng vµ cho tíi ngµy nay, cho dï sù vËn
Duyrinh, 1960, tr.28). T− duy lý luËn ®−îc
®éng cña thùc tiÔn phong trµo c¸ch m¹ng d−íi
h×nh thµnh trong qu¸ tr×nh häc tËp. §¶ng ta
sù l·nh ®¹o cña §¶ng ë mçi giai ®o¹n lÞch sö
chñ tr−¬ng coi gi¸o dôc - ®µo t¹o lµ quèc
cô thÓ kh¸c nhau lµ kh¸c nhau. Tho¸i trµo
s¸ch, lµ mÆt trËn hµng ®Çu. Kh«ng thÓ lµm
(1932-1935) lµ tranh thñ ®Êu tranh cñng cè,
c¸ch m¹ng chØ b»ng kinh nghiÖm ®−îc.
x©y dùng lùc l−îng, ph¸t triÓn c¸ch m¹ng; giai
®o¹n (1936-1939) lµ më réng ®oµn kÕt chèng Nh− vËy, gi¸o dôc-®µo t¹o muèn thùc sù lµ
chiÕn tranh ph¸t xÝt… th× môc tiªu Êy vÉn mÆt trËn hµng ®Çu, lµ ®éng lùc ph¸t triÓn kinh
kh«ng thay ®æi. H¬n n÷a, môc tiªu c¸ch m¹ng tÕ-x· héi cña ®Êt n−íc, lµ ch×a khãa më c¸nh
cña tõng giai ®o¹n lÞch sö cô thÓ chÝnh lµ sù cô cöa ®Ó d©n téc ta b−íc vµo kû nguyªn míi, kû
thÓ ho¸ môc tiªu chung. Nhê cã ®−êng lèi nguyªn më cöa, héi nhËp th× còng cÇn ph¶i cã
®óng ®¾n Êy mµ c¸ch m¹ng ViÖt Nam giµnh lý luËn khoa häc - c¸ch m¹ng dÉn d−êng. Kinh
®−îc nhiÒu th¾ng lîi, th¾ng lîi sau lín h¬n nghiÖm th¾ng lîi cña c¸ch m¹ng th¸ng T¸m
th¾ng lîi tr−íc. m¸ch b¶o chóng ta r»ng: C−¬ng lÜnh ®óng
Nh− vËy, bµi häc ®Çu tiªn dÉn tíi thµnh ®¾n, khoa häc dÉn ®−êng, chØ lèi, ®Þnh h−íng
c«ng cña c¸ch m¹ng th¸ng T¸m, cã thÓ thÊy ë ph¸t triÓn gi¸o dôc-®µo t¹o hiÖn nay ®ang lµ
®©y chÝnh lµ: vai trß cña lý luËn M¸c - Lªnin, mét nhu cÇu bøc xóc. Ph−¬ng ch©m gi¸o dôc -
vai trß cña ®−êng lèi c¸ch m¹ng do §¶ng Céng ®µo t¹o: häc ®i ®«i víi hµnh, lý luËn g¾n liÒn
s¶n ViÖt Nam x©y dùng trªn c¬ së vËn dông lý víi thùc tiÔn, nhµ tr−êng kÕt hîp víi ho¹t ®éng
luËn M¸c - Lªnin phï hîp thùc tiÔn c¸ch m¹ng x· héi vµ c¸c chñ tr−¬ng ph¸t triÓn gi¸o dôc -
ViÖt Nam. ChÝnh nhê sù ®Þnh h−íng, chØ ®¹o ®µo t¹o kh¸c ®· trë nªn kh«ng cßn ®ñ n÷a. Sù
®óng ®¾n cña lý luËn khoa häc, cña ®−êng lèi yÕu kÐm toµn diÖn (Vâ Nguyªn Gi¸p, 2007), sù
c¸ch m¹ng s¸ng t¹o Êy, mµ thùc tiÔn c¸ch xuèng dèc cña nÒn gi¸o dôc- ®µo t¹o n−íc ta
m¹ng n−íc ta ph¸t triÓn ®óng h−íng, lµm cho, hiÖn nay ®· chøng minh ®iÒu ®ã (NguyÔn TrÝ
míi 15 n¨m tuæi, §¶ng ta ®· l·nh ®¹o c¸ch Dòng, 2007).
m¹ng thµnh c«ng, giµnh chÝnh quyÒn, më ra kû
Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp cã sø m¹ng
nguyªn míi cho lÞch sö d©n téc ta.
cung cÊp nguån nh©n lùc chÊt l−îng cao, ®ãng
Nãi tíi vai trß chØ ®¹o, ®Þnh h−íng cña lý gãp thiÕt thùc, hiÖu qu¶ cho c«ng cuéc c«ng
luËn ®èi víi thùc tiÔn, cã nghÜa lµ nãi tíi vai nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa n«ng th«n, n«ng
trß dÉn ®−êng chØ lèi cña tri thøc. Trong bÊt nghiÖp, nhÊt thiÕt còng cÇn cã c−¬ng lÜnh ®óng
kú lÜnh vùc nµo, kÓ c¶ lÜnh vùc gi¸o dôc - ®µo ®¾n ®Þnh h−íng ph¸t triÓn nhµ tr−êng, nÕu
t¹o, ho¹t ®éng cña con nguêi còng do t− duy, kh«ng muèn r¬i vµo tôt hËu, lóng tóng vµ trë
tri thøc, lý luËn h−íng dÉn. §©y chÝnh lµ ®Æc thµnh g¸nh nÆng cña n«ng th«n, n«ng nghiÖp.
89
- Lª DiÖp §Ünh
Tuy nhiªn, mäi ch©n lý ®Òu cã tÝnh t−¬ng nghiÖp vµ sù ph¸t triÓn nhµ tr−êng ph¶i lµ quan
®èi. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ, ch©n lý chØ lµ ch©n lý hÖ biÖn chøng, sèng cßn, n−¬ng tùa, lµm tiÒn
®Ò tån t¹i cho nhau.
trong ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh nµo ®ã mµ th«i, còng
nh− n−íc chØ s«i ë 1000C trong ®iÒu kiÖn tiªu
3.2. Ph¶i xuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn, lÊy thùc tiÔn
chuÈn. Do vËy, lµm c¸ch m¹ng cÇn ph¶i cã lý
lµm c¨n cø, lµ tiªu chuÈn khi vËn dông lý
luËn c¸ch m¹ng dÉn ®−êng. Nh−ng lý luËn
luËn
c¸ch m¹ng, b¶n th©n nã còng chØ lµ t−¬ng ®èi
(tr¸nh tr−ît sang chñ nghÜa t−¬ng ®èi). Thùc Môc tiªu xuyªn suèt cña cuéc c¸ch m¹ng
tiÔn x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë n−íc ta tr−íc d©n téc d©n chñ nh©n d©n ë n−íc ta ®· ®−îc
®©y ®· chØ râ ®iÒu nµy. §iÒu nµy cã nghÜa lµ §¶ng x¸c ®Þnh trong luËn c−¬ng 1930, ®ã lµ
trong ho¹t ®éng thùc tiÔn còng nh− trong ho¹t ®¸nh ®uæi ®Õ quèc thùc d©n, ®¸nh ®æ ®Þa chñ
®éng nhËn thøc, khi vËn dông lý luËn, vËn phong kiÕn, thùc hiÖn c¸ch m¹ng ®iÒn ®Þa-
dông tri thøc, kh«ng nªn phô thuéc m¸y mãc, ng−êi cµy cã ruéng; ®©y ®−îc xem nh− c−¬ng
tuyÖt ®èi vµo lý luËn, vµo tri thøc. C¨n cø vµo lÜnh c¸ch m¹ng d©n téc, d©n chñ nh©n d©n cña
lý luËn, vËn dông lý luËn nh»m ph¸t hiÖn vµ §¶ng. Khi thùc hiÖn môc tiªu nµy, §¶ng ta
gi¶i quyÕt nhiÖm vô thùc tiÔn ®Æt ra, nh−ng nÕu kh«ng gi¸o ®iÒu, m¸y mãc, dùa vµo ®iÒu kiÖn
®Ó lý luËn trãi buéc c¸ch nghÜ, c¸ch lµm lµ gi¸o cô thÓ cña tõng giai ®o¹n c¸ch m¹ng ®Ó ®Ò ra
®iÒu, lµ n« lÖ cña lý luËn. Tr−íc thêi kú ®æi chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch thÝch hîp. NghÜa lµ, khi
míi, chóng ta ®· ph¶i tr¶ gi¸ cho nh÷ng bµi thùc hiÖn lý luËn, ®−êng lèi, hay c−¬ng lÜnh,
häc nµy, mÆc dï bµi häc lÞch sö x· héi c¸c §¶ng lu«n xuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn, ph©n tÝch t×nh
n−íc ph−¬ng §«ng, t×nh tr¹ng bÞ trãi buéc, lÖ h×nh thùc tiÔn cô thÓ, vËn dông lý luËn cho phï
thuéc m¸y mãc vµo nh÷ng t− t−ëng, lý luËn, hîp.
nhÊt lµ nh÷ng t− t−ëng, lý luËn cò cã tõ tr−íc
§¶ng l·nh ®¹o phong trµo d©n chñ (1936-
®· rÊt nÆng nÒ. VÝ dô nh− sù lÖ thuéc vµo PhËt
1939) lµ mét vÝ dô sinh ®éng vÒ bµi häc nµy.
gi¸o, Khæng gi¸o… lµ nguyªn nh©n lµm cho x·
Tr−íc nguy c¬ chiÕn tranh do ph¸t xÝt g©y ra,
héi ph−¬ng §«ng tr× trÖ kÐo dµi, trong khi
xuÊt ph¸t tõ nghÞ quyÕt ®¹i héi VII Quèc tÕ
ph−¬ng T©y rÊt n¨ng ®éng.
Céng s¶n, Ban chÊp hµnh TW §¶ng ta häp héi
Do ®ã, ng−êi häc, ph¶i häc thùc chÊt, ph¶i nghÞ lÇn thø II t¹i Th−îng H¶i ®· chØ ra: c¸ch
häc thËt, ph¶i tiÕp thu ®−îc c¸i hån cña tri thøc m¹ng §«ng D−¬ng vÉn lµ c¸ch m¹ng t− s¶n
(kh«ng chØ häc thuéc lßng); kh«ng tiÕp thu d©n quyÒn-ph¶n ®Õ vµ ®iÒn ®Þa-thµnh lËp chÝnh
m¸y mãc, gi¸o ®iÒu. Khi lµm, ph¶i biÕt sö dông quyÒn c«ng n«ng ®Ó dù bÞ ®iÒu kiÖn ®i tíi c¸ch
lý luËn ®· häc soi ®−êng, ph¶i biÕt vËn dông tri m¹ng x· héi chñ nghÜa. Song xÐt t×nh h×nh cô
thøc mét c¸ch s¸ng t¹o, kh«ng rËp khu«n, m¸y thÓ, thùc tiÔn c¸ch m¹ng giai ®o¹n nµy, tr×nh
mãc. Häc ®Ó lµm, v× lµm mµ ph¶i häc. S¶n ®é c¸ch m¹ng ch−a ®¹t tíi møc trùc tiÕp ®¸nh
phÈm gi¸o dôc ®µo t¹o cña nhµ tr−êng ph¶i ®æ thùc d©n Ph¸p, lËp chÝnh quyÒn c«ng n«ng
lµ nh÷ng nhµ trÝ thøc s¸ng t¹o, bao gåm: vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®iÒn ®Þa. Yªu cÇu tr−íc
i)HiÓu biÕt vµ c¶m thô s©u s¾c ®èi víi n«ng m¾t lµ tù do d©n chñ, c¶i thiÖn ®êi sèng cho
d©n, n«ng th«n, n«ng nghiÖp n−íc ta; ii)KiÕn nh©n d©n, ®oµn kÕt réng r·i chèng chiÕn tranh
thøc khoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i; iii)N¨ng ph¸t xÝt, chèng ®Õ quèc, chèng ph¶n ®éng, tay
lùc t− duy ®éc lËp, kh¶ n¨ng ph¸t hiÖn vµ gi¶i sai, më mÆt trËn d©n chñ, ®oµn kÕt c¸c tÇng líp
quyÕt ®−îc nh÷ng vÊn ®Ò thùc tiÔn c«ng x· héi, kÓ c¶ giai cÊp c«ng nh©n vµ §¶ng céng
nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa n«ng th«n, n«ng s¶n Ph¸p, thËm chÝ c¶ víi chÝnh phñ Ph¸p,
nghiÖp n−íc ta ®Æt ra. C−¬ng lÜnh cña gi¸o cïng nhau chèng kÎ thï chung lµ bän ph¸t
dôc ®µo t¹o hiÖn nay cña nhµ tr−êng ch−a t¹o xÝt… Lµm nh− vËy kh«ng ph¶i lµ ®èi lËp hay
ra s¶n phÈm ®¸p øng yªu cÇu x· héi hoÆc x· quªn môc tiªu c¸ch m¹ng ®· ®Þnh mµ chÝnh lµ
héi kh«ng cÇn (c¶ vÒ sè l−îng, chÊt l−îng vµ dù bÞ ®iÒu kiÖn cho cuéc vËn ®éng gi¶i phãng
c¬ cÊu ®éi ngò). X¸c lËp mèi quan hÖ gi÷a d©n téc, c¸ch m¹ng ®iÒn ®Þa sau nµy.
c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng th«n, n«ng
90
- Nh− vËy, ë ®©y kh«ng chØ lµ sù vËn dông Thø hai, khi vËn dông lý luËn, ph¶i ph¸t
lý luËn, ®−êng lèi, c−¬ng lÜnh, lÊy ®ã lµ ngän hiÖn m©u thuÉn gi÷a lý luËn víi thùc tiÔn, ph¸t
®Ìn soi ®−êng chØ lèi, mµ cßn lµ ph¶i biÕt xuÊt hiÖn sù kh«ng cßn phï hîp víi thùc tiÔn cña lý
ph¸t tõ thùc tiÔn, lÊy thùc tiÔn lµm c¨n cø ®Ó luËn, d¸m v−ît qua lý luËn ®· lçi thêi, kÞp thêi
vËn dông lý luËn, ®−êng lèi, c−¬ng lÜnh. CÇn tæng kÕt thùc tiÔn, bæ sung, söa ch÷a, ph¸t hiÖn
vËn dông linh ho¹t, mÒm dÎo lý luËn, ®−êng lý luËn míi. §iÒu nµy còng hoµn toµn ®óng víi
lèi, c−¬ng lÜnh sao cho phï hîp thùc tiÔn cña gi¸o dôc ®µo t¹o hiÖn nay, khi néi dung,
tõng thêi kú. ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc ®µo t¹o cã nhiÒu mÆt ®·
tá ra l¹c hËu, kh«ng cßn ®¸p øng ®−îc ®ßi hái
C−¬ng lÜnh cã t¸c dông ®Þnh h−íng ph¸t
cña thùc tiÔn.
triÓn thùc tiÔn trong thêi kú dµi, cã ý nghÜa
chiÕn l−îc. Tuy nhiªn, c−¬ng lÜnh ®óng ®¾n Thø ba, khi vËn dông lý luËn vµo thùc tiÔn,
còng ph¶i xuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn, lÊy thùc tiÔn ®ßi hái ph¶i vËn dông lý luËn phï hîp víi thùc
lµm c¨n cø trªn c¬ së lý luËn khoa häc nµo ®ã. tiÔn, kh«ng gß Ðp thùc tiÔn, gät ròa thùc tiÔn
Khi ®· cã c−¬ng lÜnh ®óng ®¾n, vÊn ®Ò cßn l¹i cho phï hîp lý luËn nh− gät ch©n cho võa giÇy.
lµ vËn dông c−¬ng lÜnh Êy phï hîp víi tõng §iÒu kiÖn thùc tiÔn kh¸c nhau ph¶i vËn dông
thêi kú cô thÓ cña thùc tiÔn ®ang vËn ®éng, kh¸c nhau. Thùc tiÔn c¸ch m¹ng giai ®o¹n
ph¸t triÓn, ®Ó ®Þnh ra môc tiªu, nhiÖm vô, c¸ch 1936-1939 kh¸c giai ®o¹n 1930-1931 vµ kh¸c
thøc vµ nh÷ng b−íc ®i cô thÓ nh»m tæ chøc giai ®o¹n 1940-1945. §ã lµ lý do §¶ng ta ®Ò ra
thùc hiÖn c−¬ng lÜnh th¾ng lîi. Râ rµng lµ, bµi s¸ch l−îc mÒm dÎo thÝch hîp víi tõng giai
häc rót ra tõ thùc tiÔn chØ ®¹o c¸ch m¹ng c¸c ®o¹n c¸ch m¹ng ®Ó ®−a c¸ch m¹ng ®Õn th¾ng
giai ®o¹n 32-35, 36-39, 40-45 cña thÕ kû tr−íc lîi cuèi cïng.
trªn c¬ së ®Þnh h−íng cña c−¬ng lÜnh 1930 §Êt n−íc ta ®· tr¶i qua 20 n¨m ®æi míi,
d−íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng cßn nguyªn gi¸ trÞ nhê sù nghiÖp ®æi míi, lÞch sö d©n téc ta ®· vµ
cho thùc tiÔn ®æi míi ®Êt n−íc h«m nay, nhÊt ®ang chuyÓn sang giai ®o¹n c¸ch m¹ng míi.
lµ víi ®æi míi gi¸o dôc-®µo t¹o. Tõ khÐp kÝn, ®Õn më cöa héi nhËp; tõ héi nhËp
Tr−íc ®©y, V.I.Lªnin tõng chØ ra vai trß to ®Õn chñ ®éng héi nhËp; ®Õn tÝch cùc, chñ ®éng
lín cña lý luËn ®èi víi thùc tiÔn, nh−ng Ng−êi héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi vµ vµo WTO…lµ
kh«ng quªn kh¼ng ®Þnh: thùc tiÔn cao h¬n lý nh÷ng b−íc ®i rÊt dµi trªn con ®−êng ®æi míi.
luËn. Ng−êi tõng viÕt “Quan ®iÓm vÒ ®êi sèng §êi sèng kinh tÕ-x· héi cña ®Êt n−íc ®· cã
vÒ thùc tiÔn lµ quan ®iÓm thø nhÊt cña phÐp nh÷ng thay ®æi mang tÝnh ®ét biÕn, cã ý nghÜa
biÖn chøng duy vËt” (Lª Nin toµn tËp, tËp 29). quyÕt ®Þnh. Tuy nhiªn, nÒn gi¸o dôc- ®µo t¹o
§iÒu ®ã cã nghÜa lµ: n−íc ta vÉn dËm ch©n t¹i chç hµng chôc n¨m
nay: tõ quan ®iÓm, môc tiªu, ch−¬ng tr×nh, néi
Thø nhÊt, chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch ph¶i xuÊt
dung, ph−¬ng ph¸p.…®Õn hÖ thèng qu¶n lý
ph¸t tõ thùc tiÔn. Gi¶ng d¹y c¸i g×, gi¶ng d¹y
gi¸o dôc-®µo t¹o. Sù tr× trÖ ®Õn møc khã hiÓu.
nh− thÕ nµo, ph¶i xuÊt ph¸t tõ ng−êi häc, tõ ®ßi
Ph¶i ch¨ng gi¸o dôc-®µo t¹o hiÖn nay ë n−íc
hái cña thùc tiÔn, tõ nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ
ta ®ang thiÕu c¶ c−¬ng lÜnh khoa häc dÉn
x· héi cña ®Êt n−íc ta. Néi dung gi¶ng d¹y-häc
®−êng vµ c¶ sù chØ ®¹o cô thÓ ®óng ®¾n ?
tËp ë nhµ tr−êng ph¶i ph¶n ¸nh ®−îc thùc tiÔn,
khoa häc ph¶i lý gi¶i ®−îc cuéc sèng, ph¶i gi¶i Nghiªn cøu bÊt kú giai ®o¹n c¸ch m¹ng cô
quyÕt ®−îc nhu cÇu cuéc sèng ®Æt ra. NÕu lý thÓ nµo trong tiÕn tr×nh l·nh ®¹o c¸ch m¹ng
luËn, nhËn thøc kh«ng ph¶n ¸nh ®óng ®¾n thùc d©n t«c, d©n chñ, nh©n d©n ë n−íc ta cña §¶ng,
tiÔn cuéc sèng, gi¸o dôc kh«ng ph¶n ¸nh ®−îc chóng ta ®Òu thÊy næi lªn sù thËt hïng hån,
®ßi hái cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt chøng minh: §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ®∙
n−íc th× sÏ r¬i vµo t− biÖn, duy t©m, “su«ng”, xuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn sinh ®éng ®a d¹ng
thËm chÝ biÕn thµnh vËt c¶n, g¸nh nÆng cho phong phó mµ vËn dông th«ng minh, s¸ng
kinh tÕ x· héi cña ®Êt n−íc. t¹o lý luËn khoa häc ®Ó ®Ò ra ®−êng lèi ®óng
®¾n ®−a c¸ch m¹ng tiÕn lªn. §©y còng chÝnh
91
- Lª DiÖp §Ünh
lµ nguyªn nh©n quyÕt ®Þnh dÉn tíi mäi th¾ng n¨ng lùc xö lý tµi t×nh mèi quan hÖ biÖn chøng
lîi cña c¸ch m¹ng n−íc ta tõ khi cã §¶ng. Bµi gi÷a lý luËn vµ thùc tiÔn cña §¶ng trong c¸ch
häc thø hai tõ thùc tiÔn c¸ch m¹ng th¸ng T¸m m¹ng th¸ng T¸m vµ nh÷ng bµi häc rót ra tõ ®ã,
n¨m 1945 lµ nh− vËy. cµng thÊm thÝa nh÷ng bµi häc cßn nguyªn gi¸
trÞ Êy, cµng v÷ng tin vµo th¾ng lîi cuèi cïng
Chñ tr−¬ng ph¸ kho thãc cña NhËt chia
cña sù nghiÖp ®æi míi do §¶ng khëi x−íng vµ
cho d©n cµy do §¶ng ta ph¸t ®éng gi÷a n¨m
l·nh ®¹o./.
1945 kh«ng chØ chøng tá: §¶ng Céng s¶n ViÖt
Nam n¾m v÷ng lý luËn M¸c-Lªnin vÒ t×nh thÕ
Tµi liÖu tham kh¶o
c¸ch m¹ng , vËn dông s¸ng t¹o vµo thùc tiÔn
c¸ch m¹ng ViÖt Nam lóc Êy, mµ cßn nãi lªn Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o (2006). Gi¸o tr×nh
nghÖ thuËt tµi t×nh cña §¶ng ta trong viÖc chñ LÞch sö §¶ng céng s¶n ViÖt Nam - NXB
ChÝnh trÞ quèc gia - Hµ Néi, tr.54.
®éng n¾m b¾t vµ t¹o ra t×nh thÕ c¸ch m¹ng ®Ó
ph¸t ®éng khëi nghÜa kÞp thêi, ®óng lóc giµnh ¡ngghen F. (1960). Chèng Duyrinh. NXB Sù
chÝnh quyÒn vÒ tay. thËt, tr.28.
Lªnin V.I. (1982). Lªnin toµn tËp, tËp 29, NXB
4. KÕT LUËN Sù thËt, Hµ Néi.
Lªnin V.I (1982). Chñ nghÜa duy vËt vµ chñ
“¤n cè tri t©n”. Tõ thùc tiÔn th¾ng lîi cña
nghÜa kinh nghiÖm phª ph¸, NXB Sù
cuéc c¸ch m¹ng th¸ng T¸m 1945, d−íi sù l·nh
thËt, Hµ Néi.
®¹o cña §¶ng CSVN diÔn ra ë ViÖt Nam, cã
thÓ rót ra nhiÒu bµi häc kinh nghiÖm cßn NguyÔn TrÝ Dòng (2007). Tr¶ lêi pháng vÊn
nguyªn gi¸ trÞ. Bµi häc: ph¶i xuÊt ph¸t tõ lý 24h.com.vn ngµy 12/07/2007.
luËn khoa häc - c¸ch m¹ng, dïng lý luËn Vâ Nguyªn Gi¸p (2007). §æi míi cã tÝnh c¸ch
khoa häc - c¸ch m¹ng ®Þnh h−íng chØ ®¹o m¹ng nÒn gi¸o dôc vµ ®µo t¹o cña n−íc
ho¹t ®éng thùc tiÔn vµ bµi häc ph¶i biÕt xuÊt nhµ. Bµi ®¨ng trªn 24h.
ph¸t tõ thùc tiÔn, xem thùc tiÔn lµ tÝnh thø com.vn ngµy 10/09/2007.
nhÊt, cã mèi quan hÖ biÖn chøng bæ sung cho NguyÔn ThiÖn Nh©n (2007). Phã thñ t−íng
nhau. NÕu chØ n¾m bµi häc nµy mµ quªn bµi trªn bôc gi¶ng. Bµi ®¨ng trªn
häc kia ®Òu cã h¹i, ®Òu kh«ng ®−a l¹i sù ph¸t vnexpress.net ngµy 29/08/007.
triÓn cho c¶ lý luËn vµ thùc tiÔn. Suy ngÉm
92
nguon tai.lieu . vn
