- Trang Chủ
- Báo cáo khoa học
- Báo cáo Khái niệm và các yếu tố cấu thành của cơ chế thực hiện điều ước quốc tế về quyền con người
Xem mẫu
- nghiªn cøu - trao ®æi
Ths. NguyÔn ThÞ Kim Ng©n *
T rong b i c nh hi n nay, quy n con
ngư i và th c hi n i u ư c qu c t v
quy n con ngư i ã tr thành v n thu
ch th pháp lu t”.(2) Trong lu t qu c t ,
khái ni m “th c hi n i u ư c qu c t ”
ư c c p trong m t s tài li u nghiên
hút s chú ý r ng rãi c a dư lu n th gi i c u, theo ó “th c hi n i u ư c qu c t ” là
và là nhân t không kém ph n quan tr ng “nh ng ho t ng mà thành viên i u ư c
trong các chương trình ngh s , các văn qu c t ti n hành nh m hi n th c hoá các
ki n c a các h i ngh qu c t , t ch c qu c cam k t trong i u ư c qu c t ”.(3)
t toàn c u và khu v c. Trên phương di n “Cơ ch ” là thu t ng ư c s d ng
lí lu n, cơ ch th c hi n i u ư c qu c t trong nhi u lĩnh v c khoa h c khác nhau
v quy n con ngư i có nh ng i m khác như kinh t h c, tâm lí h c, chính tr h c,
bi t v i cơ ch th c hi n các i u ư c hoá h c, y h c... Khi s d ng k t h p v i
qu c t khác. Xu t phát t c thù c a lĩnh m t s thu t ng khác, thu t ng “cơ ch ”
v c h p tác (quy n con ngư i), ngoài cơ góp ph n t o thành các khái ni m chuyên
ch chung c a lu t qu c t , các i u ư c môn c a các lĩnh v c khoa h c ó như “cơ
qu c t v quy n con ngư i còn xây d ng ch kinh t ”, “cơ ch tâm lí ”, “cơ ch th c
cơ ch th c hi n chuyên bi t. hi n quy n l c”... Trong khoa h c pháp lí
1. Khái ni m “cơ ch th c hi n i u ư c t n t i khái ni m “cơ ch i u ch nh pháp
qu c t v quy n con ngư i” là khái ni m lu t”, “cơ ch áp d ng pháp lu t”… Tuy
ph c t p. ưa ra khái ni m này c n ph i nhiên, n i dung c a thu t ng “cơ ch ” ư c
làm rõ ng nghĩa c a thu t ng “th c hi n gi i thích ôi khi khác nhau.
i u ư c qu c t ”, thu t ng “cơ ch ” và Trong m t s ngôn ng như Nga, Anh,
xác nh n i hàm c a khái ni m. Pháp, thu t ng “cơ ch ” (ti ng Nga:
механизм; ti ng Anh: mechanism; ti ng
Thu t ng “th c hi n” ư c hi u là
Pháp: mécanisme) thư ng ư c gi i thích là
“b ng ho t ng làm cho tr thành s
(1) “c u trúc bên trong và phương th c v n
th t”. Trong lĩnh v c pháp lu t có khái
hành c a m t b máy ho c c a m t t p h p
ni m “th c hi n pháp lu t” là “m t quá
các y u t ph thu c vào nhau”.(4) Trong
trình ho t ng có m c ích làm cho nh ng
quy nh c a pháp lu t i vào cu c s ng,
* Gi ng viên Khoa lu t qu c t
tr thành hành vi th c t h p pháp c a các Trư ng i h c Lu t Hà N i
t¹p chÝ luËt häc sè 6/2010 39
- nghiªn cøu - trao ®æi
ti ng Vi t, “cơ ch ” ư c các nhà ngôn ng c a ch nh th theo nh ng nguyên t c và quá
h c gi i thích là “cách th c theo ó m t trình xác nh. Như v y, có th hi u cơ ch
quá trình th c hi n”(5) ho c “cách th c s p th c hi n i u ư c qu c t v quy n con
x p theo m t trình t nh t nh”.(6) Nh ng ngư i là cách th c theo ó ch th c a lu t
gi i thích c a các nhà ngôn ng h c u qu c t (trư c tiên và ch y u là các qu c
g n “cơ ch ” v i cách th c th c hi n hay gia), d a trên nh ng nguyên t c cơ b n c a
cách th c s p x p. Tuy nhiên, nghiên c u lu t qu c t , làm cho nh ng quy nh c a
trong lĩnh v c tâm lí, các nhà tâm lí h c l i i u ư c qu c t v quy n con ngư i tr
gi i thích thu t ng “cơ ch ” theo nghĩa thành hi n th c dư i s giám sát c a các
r ng hơn khi xây d ng khái ni m: “cơ ch thi t ch ư c hình thành trên cơ s i u
tâm lí là s tác ng l n nhau theo m t quy ư c qu c t v quy n con ngư i.
cách nh t nh gi a các thành ph n c a Cơ ch th c hi n i u ư c qu c t v
m t c u trúc tâm lí …”.(7) V i khái ni m quy n con ngư i v a có nh ng c trưng
ó, các nhà tâm lí h c không ch gi i thích chung c a cơ ch th c hi n lu t qu c t ng
thu t ng “cơ ch ” là cách th c, quy cách th i cũng có nh ng c trưng riêng c a lĩnh
th c hi n mà còn gi i thích theo hư ng v c h p tác chuyên ngành này. C th :
nh n m nh n s tác ng l n nhau gi a * Tính t i u ch nh c a ch th lu t
các y u t c u thành c a m t h th ng. Các qu c t trong cơ ch th c hi n i u ư c qu c
nhà kinh t h c cũng có ng quan i m v i t v quy n con ngư i: B n ch t c a lu t
các nhà tâm lí h c khi xây d ng khái ni m qu c t là s tho hi p v m t l i ích gi a
“cơ ch kinh t ” và “cơ ch qu n lý kinh các ch th trong quá trình v a u tranh
t ”. Các nhà kinh t h c cho r ng: “Cơ ch v a h p tác v i nhau. Các nguyên t c và quy
là khái ni m dùng ch s tương tác gi a ph m c a lu t qu c t ư c các ch th tho
các y u t k t thành m t h th ng mà nh thu n xây d ng ng th i cũng ư c chính
ó h th ng có th ho t ng”.(8) các ch th t nguy n th c hi n và ư c
M c dù còn có s khác nhau nh t nh, m b o b i cơ ch th c hi n lu t qu c t .
thu t ng “cơ ch ” luôn ư c gi i thích g n Cơ ch th c hi n i u ư c qu c t v quy n
li n v i ho t ng c a m t h th ng các b con ngư i cũng th hi n c trưng có tính
ph n tác ng qua l i l n nhau. V i phân b n ch t này c a lu t qu c t . Quan h gi a
tích nêu trên có th hi u “cơ ch th c hi n các qu c gia c l p có ch quy n ã lo i
i u ư c qu c t v quy n con ngư i” ch a b quy n l c siêu qu c gia và nh ng kh
ng hai n i dung ó là: 1) C u trúc c a năng áp t các quy ph m pháp lu t qu c t
m t ch nh th bao g m nhi u b ph n khác v quy n con ngư i mang tính b t bu c i
nhau h p thành và 2) Cách th c v n hành v i các qu c gia. Do ó, không có cơ ch
hay ho t ng c a ch nh th ó, t c là s mang tính quy n l c qu c t nào áp t cho
tương tác gi a các b ph n trong c u trúc quá trình th c hi n i u ư c qu c t v
40 t¹p chÝ luËt häc sè 6/2010
- nghiªn cøu - trao ®æi
quy n con ngư i. Trong quá trình này, các thành viên s xây d ng cơ ch qu c gia
ch th lu t qu c t t i u ch nh hành vi tri n khai th c hi n i u ư c qu c t v
c a mình trên cơ s các quy nh c a i u quy n con ngư i trong ph m vi lãnh th
ư c qu c t v quy n con ngư i i v i các qu c gia. V t ng th , cơ ch qu c gia th c
ho t ng th c hi n nghĩa v chung c a ch hi n i u ư c qu c t v quy n con ngư i
th lu t qu c t và nh ng nghĩa v c th bao g m m t là các i u ki n v th ch
phát sinh t tư cách thành viên i u ư c nhà nư c cũng như t ch c xã h i liên
qu c t . Quá trình t i u ch nh này ư c quan n quá trình th c hi n i u ư c qu c
th c hi n dư i hai hình th c: t và hai là các m b o pháp lí, th c t
- Thông qua hành vi ơn phương c a th c hi n i u ư c qu c t .
qu c gia, ó là vi c qu c gia xây d ng, b o Bên c nh cơ ch qu c gia, vi c th c hi n
m môi trư ng pháp lu t và th ch qu c i u ư c qu c t v quy n con ngư i còn
gia nh m b o v và phát tri n các quy n và ư c m b o thông qua cơ ch qu c t . Cơ
t do cơ b n c a con ngư i theo yêu c u c a ch qu c t ư c hình thành v a có tính ch t
các i u ư c qu c t v quy n con ngư i. h tr qu c gia trong vi c th c hi n nghĩa v
ng th i qu c gia cũng ki m ch không thành viên v a có tính ch t ki m soát qu c t
th c hi n nh ng hành vi trái v i các cam k t nh m m b o i u ư c qu c t v quy n
trong i u ư c qu c t v quy n con ngư i con ngư i ư c qu c gia thành viên tuân
mà qu c gia là thành viên. th . Cơ ch này bao g m các thi t ch qu c
- Thông qua hành ng t p th c a các t ư c thành l p phù h p v i hai ch c năng
qu c gia như tri n khai các ho t ng h p ho t ng chính là h tr và ki m soát qu c
tác qu c t th c hi n quy n và nghĩa v qu c t v i quan i m phòng ng a gi m thi u
t c a qu c gia, tri u t p h i ngh qu c t t i a s vi ph m các quy nh c a i u ư c
xem xét vi c th c hi n i u ư c qu c t v qu c t cũng như phòng ng a x y ra tranh
quy n con ngư i ho c thành l p các cơ quan, ch p gi a các thành viên trong quá trình
thi t ch qu c t chuyên trách duy trì cơ th c hi n i u ư c qu c t . Cùng v i s t n
ch giám sát qu c t vi c thi hành các nghĩa t i c a các thi t ch nêu trên, các i u ư c
v ã cam k t trong các i u ư c qu c t v qu c t v quy n con ngư i còn duy trì th
quy n con ngư i mà qu c gia là thành viên. t c xây d ng và b o v báo cáo qu c gia v
* Cơ ch th c hi n i u ư c qu c t v quá trình th c hi n i u ư c qu c t nh m
quy n con ngư i ư c tri n khai thông qua b o m các i u kho n tho thu n trong
cơ ch qu c gia và cơ ch qu c t : Vi c i u ư c qu c t ư c các thành viên tuân
th c hi n i u ư c qu c t v quy n con th và th c hi n y .
ngư i ư c xác nh là m t trong nh ng Cơ ch th c hi n i u ư c qu c t v
nghĩa v pháp lí c a qu c gia thành viên quy n con ngư i luôn có s g n k t c a cơ
i u ư c qu c t . Chính vì v y, qu c gia ch qu c gia và cơ ch qu c t . Trong ó,
t¹p chÝ luËt häc sè 6/2010 41
- nghiªn cøu - trao ®æi
cơ ch qu c t có vai trò ch mang tính b qu c gia thành viên k t th i i m i u ư c
tr cho cơ ch c a qu c gia m c dù cơ ch qu c t phát sinh hi u l c.
này duy trì s ki m soát c n thi t vi c qu c 2) Các qu c gia thành viên ph i th c
gia tuân th các nghĩa v theo các i u ư c hi n i u ư c qu c t v quy n con ngư i
qu c t v quy n con ngư i. S ph i h p m t cách thi n chí.
gi a hai cơ ch này ph i m b o quá trình N i dung th hai khá quan tr ng vì nó
th c hi n i u ư c qu c t v quy n con xác nh rõ yêu c u v m c th c hi n
ngư i v a xu t phát t yêu c u c a chính i u ư c qu c t v quy n con ngư i c a
i u ư c qu c t v a ph i g n v i i u qu c gia thành viên. D a trên Công ư c
ki n, hoàn c nh c th c a qu c gia thành Viên năm 1969 v lu t i u ư c qu c t kí
viên có tính n nh ng nét c thù v l ch k t gi a các qu c gia và th c ti n th c hi n
s , truy n th ng và trình phát tri n kinh i u ư c qu c t v quy n con ngư i, có th
t , xã h i c a qu c gia. gi i thích n i dung c th c a vi c th c hi n
2. Cơ ch th c hi n i u ư c qu c t v thi n chí i u ư c qu c t v quy n con
quy n con ngư i ư c c u thành b i 4 y u ngư i như sau:
t , ó là: Nguyên t c th c hi n i u ư c + Th c hi n úng các quy nh v i
qu c t , ch th th c hi n i u ư c qu c t , ph m vi, n i dung phù h p v i m c ích
quy ph m xác l p nghĩa v c a các ch th c a i u ư c.
trong quá trình th c hi n i u ư c qu c t + Áp d ng y các cách th c th c
và thi t ch giám sát vi c th c hi n i u hi n i u ư c nhanh chóng, hi u qu .
ư c qu c t . + Không kí k t các i u ư c qu c t mâu
* Nguyên t c th c hi n i u ư c qu c thu n v i nghĩa v c a mình ã ư c ghi
t v quy n con ngư i: Quá trình th c hi n nh n trong i u ư c qu c t mà qu c gia ã
i u ư c qu c t v quy n con ngư i ph i kí k t ho c tham gia trư c ó.
tuân th các nguyên t c ã ư c ghi nh n + Không ơn phương ng ng th c hi n
trong Công ư c Viên năm 1969 v lu t và xem xét l i i u ư c qu c t , tr nh ng
i u ư c qu c t kí k t gi a các qu c gia trư ng h p ngo i l ư c lu t qu c t cho
và các văn b n pháp lí qu c t có liên quan phép (khi có s thay i cơ b n v hoàn c nh
khác, c th : – Rebus sic stantibus).
- Nguyên t c Pacta sunt servanda: ây là - Nguyên t c i u ư c qu c t v quy n
m t trong các nguyên t c cơ b n c a lu t con ngư i có hi u l c ràng bu c trên toàn
qu c t . i v i các i u ư c qu c t v b lãnh th c a qu c gia thành viên: Theo
quy n con ngư i, nguyên t c Pacta sunt i u 29 Công ư c Viên năm 1969 v lu t
servanda xác l p hai n i dung c th : i u ư c qu c t kí k t gi a các qu c gia,
1) Th c hi n i u ư c qu c t v quy n khi i u ư c qu c t nói chung và i u ư c
con ngư i là nghĩa v b t bu c i v i các qu c t v quy n con ngư i nói riêng phát
42 t¹p chÝ luËt häc sè 6/2010
- nghiªn cøu - trao ®æi
sinh hi u l c, các quy nh c a i u ư c - Nguyên t c các qu c gia có nghĩa v
qu c t s ư c th c hi n trên toàn b lãnh h p tác trong vi c th c hi n i u ư c qu c t
th c a qu c gia thành viên. Lãnh th qu c v quy n con ngư i: Nguyên t c các qu c
gia ây ư c hi u bao g m c lãnh th mà gia có nghĩa v h p tác ư c th hi n qua
qu c gia có trách nhi m qu c t i v i n i dung c a kho n 3 i u 1 Hi n chương
vùng lãnh th ó như lãnh th ư c giao Liên h p qu c: Liên h p qu c “th c hi n
quy n qu n thác, lãnh th h i ngo i, lãnh s h p tác qu c t … trong vi c khuy n
th thuê mư n.(9) khích phát tri n và s tôn tr ng nhân quy n
- Nguyên t c không vi n d n quy nh và nh ng quy n t do cơ b n cho t t c m i
c a pháp lu t trong nư c không th c hi n ngư i, không phân bi t ch ng t c, nam, n ,
i u ư c qu c t v quy n con ngư i: M t ngôn ng ho c tôn giáo”. Nguyên t c các
o lu t c a qu c gia ư c ban hành m i qu c gia có nghĩa v h p tác xác l p hai
hay ư c s a i, b sung, ngoài vi c ph i nghĩa v c th cho các qu c gia là nghĩa
phù h p v i n n t ng chính tr , i u ki n v h p tác v i nhau và h p tác v i Liên h p
kinh t , văn hoá, xã h i c a qu c gia còn c n qu c khuy n khích s tôn tr ng và th c
ph i ư c xây d ng theo yêu c u c a nh ng hi n i u ư c qu c t v quy n con ngư i.
nghĩa v thành viên i u ư c qu c t trong T t nhiên, hình th c và m c h p tác tuỳ
ó có i u ư c qu c t v quy n con ngư i. thu c vào s l a ch n c a chính qu c gia
Trong quá trình t o ra s tương thích gi a trên cơ s i u ki n hoàn c nh th c t c a
quy ph m pháp lu t qu c gia v i i u ư c qu c gia và yêu c u òi h i t t y u c a quá
qu c t v quy n con ngư i, s thi u v ng trình h i nh p.
quy ph m pháp lu t qu c gia s có th ư c * Ch th th c hi n i u ư c qu c t v
b sung b i quy ph m pháp lu t qu c t . quy n con ngư i. Trên phương di n pháp lí,
Nhưng ngay c khi không t ư c s hài i u ư c qu c t v quy n con ngư i ràng
hoà ó và gi a i u ư c qu c t v quy n bu c quy n và nghĩa v i v i t t c các
con ngư i mà qu c gia là thành viên và pháp thành viên c a i u ư c qu c t . Do ó, ch
lu t qu c gia có s khác bi t thì th c t này th th c hi n i u ư c qu c t v quy n con
v n không lo i b nghĩa v th c hi n i u ngư i trư c tiên chính là thành viên c a i u
ư c qu c t c a qu c gia, hay nói cách khác ư c qu c t - các qu c gia c l p có ch
qu c gia không ư c vi n d n nh ng quy quy n. Các i u ư c qu c t v quy n con
nh c a pháp lu t trong nư c làm lí do cho ngư i ghi nh n tư cách thành viên i u ư c
vi c không thi hành các quy nh c a i u c a các qu c gia sau khi ti n hành các th
ư c qu c t v quy n con ngư i. Nguyên t c t c pháp lí theo quy nh c a i u ư c.(10)
này ã ư c th hi n qua n i dung i u 27 M c dù không ph i là thành viên c a
Công ư c Viên năm 1969 v lu t i u ư c i u ư c qu c t v quy n con ngư i nhưng
qu c t kí k t gi a các qu c gia. các t ch c qu c t liên chính ph cũng là
t¹p chÝ luËt häc sè 6/2010 43
- nghiªn cøu - trao ®æi
ch th th c hi n i u ư c qu c t . M t s nghiêm tr ng nghĩa v thành viên i u ư c
i u ư c qu c t v quy n con ngư i, bên qu c t v quy n con ngư i c a mình. T t
c nh vi c xác l p nghĩa v cho các qu c gia nhiên, ch c năng giám sát này c a các t
thành viên còn tr c ti p quy nh nghĩa v ch c qu c t liên chính ph ch có th
c a t ch c qu c t liên chính ph . iv i ư c xác l p n u các qu c gia thành viên
các công ư c qu c t a phương toàn c u v c a t ch c, thành viên c a i u ư c qu c
quy n con ngư i, t ch c qu c t liên chính t tho thu n trao cho.
ph tham gia vào quá trình hi n th c hoá các Các i u ư c qu c t v quy n con
quy nh c a công ư c chính là Liên h p ngư i ghi nh n các quy n cơ b n c a con
qu c. Kho n 2 i u 16 Công ư c qu c t ngư i trong ó có các quy n cá nhân như
năm 1966 v các quy n kinh t , xã h i và quy n ư c s ng, quy n có qu c t ch, quy n
văn hoá quy nh: “T t c các báo cáo v ư c pháp lu t b o h bình ng… Tuy
vi c th c hi n Công ư c c a qu c gia thành nhiên, cá nhân không ph i là ch th th c
viên s ư c trình lên T ng thư kí Liên h p hi n i u ư c qu c t v quy n con ngư i.
qu c, T ng thư kí Liên h p qu c s g i các i u ư c qu c t v quy n con ngư i không
b n sao cho H i ng kinh t và xã h i xác l p các nghĩa v th c hi n i u ư c cho
xem xét theo úng quy nh c a Công các cá nhân. Cá nhân là i tư ng ư c th
ư c”.(11) i v i các i u ư c qu c t v hư ng nh ng l i ích mà i u ư c qu c t v
quy n con ngư i khu v c, vai trò này thu c quy n con ngư i mang l i. Xu t phát t
v các t ch c qu c t khu v c như Liên nh ng nghĩa v ghi nh n trong i u ư c
minh châu Âu (European Union), Liên minh qu c t , qu c gia, t ch c qu c t liên chính
châu Phi (Africa Union)… ph có trách nhi m ph i th c hi n nh ng
Ngoài vai trò là ch th tr c ti p th c hành ng tích c c nh m thúc y th c hi n
hi n các nghĩa v ư c ghi nh n trong i u và tôn tr ng quy n c a cá nhân con ngư i ã
ư c qu c t , các t ch c qu c t cũng ng ư c ghi nh n trong các i u ư c qu c t v
th i là các thi t ch giám sát vi c th c hi n quy n con ngư i.
nghĩa v thành viên i u ư c qu c t v * Quy ph m xác l p nghĩa v c a ch th
quy n con ngư i c a các qu c gia. Ch ng trong quá trình th c hi n i u ư c qu c t v
h n, trong khuôn kh Liên h p qu c, các quy n con ngư i: V pháp lí, khi là thành
cơ quan như i h i ng, H i ng b o viên c a m t i u ư c qu c t v quy n con
an…, c bi t là H i ng nhân quy n, u ngư i, qu c gia thành viên c a i u ư c ó
th c hi n ch c năng giám sát vi c th c ph i có nghĩa v hi n th c hoá các quy n và
hi n i u ư c qu c t v quy n con ngư i t do cơ b n c a con ngư i trên lãnh th
c a các qu c gia thành viên và khi c n có qu c gia mình. m b o cho quá trình
th áp d ng các bi n pháp tr ng ph t khi hi n th c hoá này, các i u ư c qu c t v
qu c gia thành viên có hành vi vi ph m quy n con ngư i ã xác nh các nghĩa v
44 t¹p chÝ luËt häc sè 6/2010
- nghiªn cøu - trao ®æi
r t c th cho các qu c gia. Các nghĩa v nghĩa v thu c ho t ng l p pháp, nghĩa v
này bao g m c nghĩa v có tính b t bu c và thu c ho t ng hành pháp và tư pháp liên
nghĩa v có tính khuy n ngh . quan n nhi u i tư ng và nhi u lĩnh v c
- Nghĩa v thu c ho t ng l p pháp: khác nhau tuỳ thu c vào ph m vi i u ch nh
V i tư cách là thành viên c a i u ư c c a các i u ư c qu c t v quy n con
qu c t v quy n con ngư i, qu c gia ph i ngư i. Các thi t ch hành pháp và tư pháp
xây d ng pháp lu t qu c gia phù h p v i ư c qu c gia xây d ng tri n khai th c
yêu c u c a vi c th c hi n các i u ư c hi n nghĩa v thành viên i u ư c qu c t v
qu c t v quy n con ngư i. ây là m t quy n con ngư i r t a d ng, bao g m các
trong nh ng nghĩa v b t bu c c a qu c thi t ch ho t ng v i tư cách là cơ quan
gia thành viên vì nh ng chu n m c qu c t c a chính ph và các thi t ch là u ban
v quy n con ngư i không th n m ngoài qu c gia v quy n con ngư i óng vai trò là
khuôn kh c a pháp lu t qu c gia. R t cơ quan tư v n trong vi c th c hi n i u ư c
nhi u i u ư c qu c t v quy n con ngư i qu c t v quy n con ngư i. Trong ph m vi
ã xác nh c th nghĩa v này i v i các nhi m v , quy n h n c a mình, các thi t ch
qu c gia thành viên.(12) này có trách nhi m trong vi c ra k ho ch
Ho t ng ban hành pháp lu t qu c gia c th và các bi n pháp m b o kh thi các
m b o cho vi c th c thi các i u ư c cam k t qu c t v quy n con ngư i mà
qu c t v quy n con ngư i t i các qu c gia qu c gia tham gia.
thành viên nh m m c ích t o ra s tương Trong các nghĩa v thu c ho t ng
thích gi a h th ng các quy ph m pháp lu t hành pháp và tư pháp, nghĩa v xây d ng và
trong nư c v quy n con ngư i v i các cam b o v báo cáo qu c gia v vi c th c hi n
k t c a qu c gia t i các i u ư c qu c t i u ư c qu c t v quy n con ngư i là
quy n con ngư i. ây th c ch t là quá trình nghĩa v quan tr ng và mang tính b t
ưa các i u ư c qu c t v quy n con bu c.(14) Nghĩa v này t o cơ h i cho các
ngư i vào khuôn kh pháp lu t trong nư c qu c gia công b nh ng bi n pháp ã th c
t o cơ s pháp lí cho vi c th c hi n hi n c i thi n tình hình nhân quy n trong
nghĩa v thành viên các i u ư c qu c t v nư c, qua ó xem xét, ánh giá nh ng bư c
quy n con ngư i. phát tri n tích c c và thách th c mà các
- Nghĩa v thu c ho t ng hành pháp và qu c gia ph i i m t trong quá trình tri n
tư pháp: Nghĩa v thu c ho t ng hành khai th c hi n i u ư c qu c t v quy n
pháp và tư pháp là nghĩa v b t bu c ư c con ngư i trong ph m vi lãnh th qu c gia
xác nh b ng vi c qu c gia xây d ng các ng th i khuy n khích các qu c gia th c
thi t ch qu c gia hi u qu m b o th c hi n các nghĩa v và cam k t c a mình
hi n các tiêu chí qu c t v quy n con ngư i trong lĩnh v c quy n con ngư i. Qua quy
quy nh trong i u ư c qu c t .(13) Khác v i trình ti n hành xây d ng và b o v báo cáo,
t¹p chÝ luËt häc sè 6/2010 45
- nghiªn cøu - trao ®æi
các qu c gia có th chia s kinh nghi m và - Giám sát, ánh giá, i u tra vi c th c
h p tác h tr trong vi c thúc y và b o v hi n các i u ư c qu c t v quy n con
quy n con ngư i. ngư i c a các qu c gia thành viên.
- Các nghĩa v mang tính khuy n ngh : - Áp d ng các bi n pháp có tính ch t
V i tư cách là thành viên c a các i u ư c cư ng ch i v i các qu c gia vi ph m
qu c t v quy n con ngư i, quá trình xây nh ng nghĩa v v b o v và phát tri n
d ng, hoàn thi n pháp lu t qu c gia phù quy n con ngư i ã ư c xác l p trong các
h p v i quy nh c a i u ư c qu c t v i u ư c qu c t .
quy n con ngư i và xây d ng cơ ch qu c - y m nh vi c giáo d c, h p tác khu
gia tri n khai th c hi n các i u ư c v c và qu c t trong lĩnh v c quy n con ngư i.
qu c t ó luôn là nghĩa v b t bu c c a Trong khuôn kh ho t ng c a Liên
các qu c gia. Bên c nh ó, qu c gia thành h p qu c, các thi t ch giám sát vi c th c
viên còn có nh ng nghĩa v không hoàn hi n i u ư c qu c t v quy n con ngư i
toàn b t bu c khác nhưng v n h t s c c n bao g m hai h th ng thi t ch là h th ng
thi t như v n y m nh tuyên truy n, thi t ch ư c thành l p trên cơ s các quy
giáo d c hi u bi t c n thi t trong c ng ng nh c a Hi n chương Liên h p qu c và h
các ki n th c khoa h c và pháp lí v quy n th ng thi t ch ư c thành l p trên cơ s các
con ngư i. Vi c giáo d c ki n th c v công ư c qu c t v quy n con ngư i.
quy n con ngư i cho c ng ng là m t H th ng thi t ch ư c thành l p trên
trong nh ng cách th c giúp qu c gia ngăn cơ s Hi n chương Liên h p qu c bao g m
ng a nh ng vi ph m quy n con ngư i.(15) các cơ quan c a Liên h p qu c như i
Ngoài các nghĩa v ư c xác l p cho các h i ng, H i ng b o an, H i ng kinh
qu c gia thành viên, i u ư c qu c t v t xã h i, Văn phòng cao u v nhân quy n
quy n con ngư i còn quy nh nghĩa v c a (UNHCHR), H i ng nhân quy n… M i
các t ch c qu c t liên chính ph trong vi c cơ quan s giám sát vi c th c hi n i u
th c hi n i u ư c qu c t v quy n con ư c qu c t v quy n con ngư i t góc
ngư i như ph n trên ã phân tích. ch c năng và lĩnh v c chuyên môn c a
* Thi t ch qu c t giám sát vi c th c mình phù h p v i quy nh c a Hi n
hi n i u ư c qu c t v quy n con ngư i: chương Liên h p qu c.
Hi n nay, h th ng thi t ch giám sát vi c Ngoài h th ng thi t ch ư c thành l p
th c hi n nghĩa v thành viên i u ư c qu c trên cơ s Hi n chương Liên h p qu c, m t
t v quy n con ngư i bao g m thi t ch s Công ư c qu c t v quy n con ngư i
giám sát nhân quy n c a Liên h p qu c và còn thành l p các u ban (thư ng ư c g i
thi t ch giám sát nhân quy n khu v c. Nhìn là u ban công ư c) giúp c ng ng
chung các thi t ch qu c t này u th c qu c t th c hi n s ki m soát c n thi t i
hi n các ch c năng: v i vi c th c thi nghĩa v thành viên c a
46 t¹p chÝ luËt häc sè 6/2010
- nghiªn cøu - trao ®æi
m i qu c gia. Hi n nay ã có 8 u ban ư c
thành l p trên cơ s các công ư c qu c t - Le Petit Larousse illustré, Pari Larousse,
1999, p. 642.
v quy n con ngư i.(16) (5).Xem: Vi n ngôn ng h c, S d, tr. 214.
Khác v i h th ng thi t ch ư c thành (6).Xem: Nguy n Lân, T i n t và ng Hán - Vi t,
l p trên cơ s Hi n chương Liên h p qu c, Nxb. T i n bách khoa, Hà N i, 2002, tr. 149.
các u ban công ư c ch gi i quy t các v n (7).Xem: H i ng qu c gia ch o biên so n T
i n bách khoa Vi t Nam, T i n bách khoa Vi t
liên quan n vi c tuân th công ư c c a
Nam, Trung tâm biên so n T i n bách khoa Vi t
qu c gia thành viên và ch áp d ng nh ng Nam, Hà N i, 1995, tr. 613.
quy t c ư c quy nh trong công ư c. Ch c (8).Xem :Lương Xuân Quỳ, Nguy n ình Hương, Lê
năng, quy n h n và th t c làm vi c c a u Anh S c, Nguy n Doãn Khánh, Nguy n Văn Nghĩa,
ban công ư c ư c xác nh rõ trong công oàn Quang Th , Mai Ng c Cư ng, Cơ ch th
trư ng và vai trò c a nhà nư c trong n n kinh t th
ư c. Trong khi ó h th ng thi t ch ư c
trư ng Vi t Nam, Nxb. Th ng kê, Hà N i, 1994, tr. 6.
hình thành trên cơ s Hi n chương Liên h p (9).Xem: i u 12 Công ư c ngăn ng a và tr ng tr t i
qu c th c hi n giám sát trong khuôn kh di t ch ng năm 1948.
quy n h n chung ư c quy nh trong Hi n (10).Xem: i u 48 Công ư c qu c t v các quy n
chương Liên h p qu c và Ngh quy t c a dân s và chính tr năm 1966.
(11). Nghĩa v c a Liên h p qu c trong th c hi n i u
i h i ng.
ư c qu c t v quy n con ngư i còn ư c quy nh t i
Trên cơ s các i u ư c qu c t khu Ph n IV Công ư c qu c t v các quy n dân s và
v c v quy n con ngư i các thi t ch giám chính tr năm 1966, Ph n II Công ư c qu c t v lo i
sát nhân quy n khu v c cũng ã ư c hình tr các hình th c phân bi t ch ng t c năm 1965...
thành như thi t ch giám sát nhân quy n (12).Xem: Kho n 2 i u 2 Công ư c v các quy n
dân s và chính tr năm 1966.
(Xem ti p trang 38)
(13).Xem: i m c i u 2 Công ư c v xoá b m i
hình th c phân bi t i x v i ph n năm 1979.
(1).Xem: Vi n ngôn ng h c, T i n ti ng Vi t, Nxb.
(14).Xem: i u 40 Công ư c v các quy n dân s và
à N ng, Trung tâm t i n h c, Hà N i - à N ng,
chính tr năm 1966.
2005, tr. 940.
(15). L i nói u c a Tuyên ngôn nhân quy n c a
(2).Xem: Trư ng i h c Lu t Hà N i, Giáo trình lí
Liên h p qu c ã c pv n này “m i cá nhân,
lu n nhà nư c và pháp lu t, Nxb. Công an nhân dân,
m i t ch c xã h i, luôn ghi nh ... giáo d c và gi ng
Hà N i, 2001, tr. 461.
(3).Xem: Nguy n Th Thu n, Hoàn thi n pháp lu t d y s n l c thúc y s tôn tr ng i v i các quy n
Vi t nam v kí k t và th c hi n i u ư c qu c trong và nh ng t do cơ b n”.
i u ki n h i nh p qu c t - Cơ s lí lu n và th c (16). ó là các y ban: U ban quy n con ngư i
ti n, Lu n án ti n sĩ lu t h c, Trư ng i h c Lu t (CCPR), U ban v quy n kinh t , xã h i và văn hoá
Hà N i, Hà N i, 2008, tr.16. (CESCR), U ban v xoá b phân bi t ch ng t c
(4).Xem: - Толковый Словарь Русского Языка (1994), (CERD), U ban v xoá b phân bi t i x v i ph
Том II, Государственое Издательство Иностранных n (CEDAW), U ban ch ng tra t n (CAT), U ban
и Национальных Словарей, Москва, c.203. v quy n c a tr em (CRC), U ban v ngư i lao
- Oxford University The New Oxford Dictionary ng di trú (CMW), U ban v quy n c a ngư i
of English, Clarendon Press, Oxford, 1998, p.1148 -1149. khuy t t t (CRPD).
t¹p chÝ luËt häc sè 6/2010 47
nguon tai.lieu . vn
