Báo cáo Hiệu quả kinh tế và mối quan hệ với nguồn lực con người trong sản xuất lúa của nông dân ngoại thành Hà Nội

HIU QU K THUT VÀ MI QUAN H VI NGUN LC CON NGƯI TRONG SN XUT LÚA C A NÔNG DÂN NGO$I THÀNH HÀ N%I.* Technical efficency of rice production and relationships with human capital of rice farmers in the province of Hanoi TS. Nguy n Văn Song** SUMMARY The study attempted to derive technical efficiency indices of specific farms and investigate the extent to which the levels of human capital factors affect farmers’ technical efficiency in rice production. A sample of 449 farm households were interviewed in 2003 and 2004, a sub-sample of 449 in 2003 and 449 in 2004 (two years data were used in this study). In the technical efficiency aspect, 14% is technical inefficiency (average of two years). Most of farm gained 70-80% level of technical efficiency, labor has the highest effect on rice productivity. The education level and extention contacts of the heads of the households, who decides for the farm are the most important factors to achieve technical efficiency. Ha Noi will be able to increase 20,300 tons of rice with improving technical efficiency of farmers only, without increasing in inputs. Key words: technical efficiency, human capital, production function. 1. 12T V4N 15 Nguyên nhân 8nh hư:ng t;i năng su=t lúa r=t ?a d@ng. Ngoài các yCu tD ?Eu vào trFc tiCp như phân bón, công lao ?Ing thì nhKng yCu tD khách quan như khí hOu, thPi tiCt 8nh hư:ng r=t nhiQu t;i năng su=t lúa. TOn dRng nhKng lSi thC cTa các yCu tD sinh hUc trong nông nghiVp ?òi hXi trình ?I canh tác, trong ?ó ph8i kY ?Cn các biVn pháp kZ thuOt, thPi gian chăm bón, quy mô s8n xu=t, s[ dRng giDng m;i... Trong khu vFc nông thôn và nông nghiVp hiVn nay, trình ?I hUc v=n cTa các chT hI còn th=p. Theo sD liVu ?iQu tra m;i nh=t (Nguy\n Văn Song. 2005) : khu vFc ?^ng b_ng sông H^ng cho th=y r_ng trình ?I hUc v=n cTa các chT hI nông dân là 8.25 năm trong trưPng ph` thông. Nghiên cau cTa TiCn sĩ Rola và Alejandrino (1993) ?ã ư;c tính hiVu qu8 kZ thuOt cho nông dân tr^ng lúa cTa Philipin cho năm (5) khu vFc kCt luOn r_ng tình tr@ng thuê mư;n, và trình ?I hUc v=n r=t có ý nghĩa trong viVc tăng năng su=t lúa và hiVu qu8 kZ thuOt. Timmer (1970) phát triYn phương pháp hàm năng su=t tDi ?a, mô hình cTa ông ?ã s[ dRng sD liVu s8n xu=t nông nghiVp cTa Hoa Kỳ tj năm 1960 ?Cn năm 1967 ?Y phân tích . Timmer kCt luOn r_ng có kho8ng 7,6% các mlu ?iQu tra n_m xa ?ưPng s8n lưSng tDi ?a. Các nghiên cau khác s[ dRng phương pháp này như cTa Aigner và các ?^ng nghiVp (1977) cho ngành nông nghiVp cTa Hoa Kỳ; Kalirajan và Flinn (1981) và các tác gi8 khác s[ dRng phân tích cho các hI nông dân s8n xúât lúa : Philipin. Trong các nghiên cau này kCt qu8 ?ã cho ra mac hiVu qu8 kZ thuOt bình quân. MIt trong nhKng h@n chC cTa các nghiên cau trên là không tách ?ưSc phân sai sD ra làm hai phEn, ?âu là phEn không hiVu qu8 ?âu là sai sD thDng kê. Và như vOy các nghiên cau trư;c ?ây chp tính ?ưSc tp lV hiVu qu8 kZ thuOt bình quân trong ?ó bao g^m c8 sai sD thDng kê. V=n ?Q này ?ã ?ưSc gi8i quyCt b:i Jondrow và các ?^ng nghiVp vào năm (1982); Kalirajan và Flinn (1983). Các * Kt qu nghiên cu này ư!c s" giúp $ và tài tr! c&a: International Foundation Science (IFS) - Thu. /i0n; ** Khoa Kinh t và Phát tri0n nông thôn T@p chí khoa hUc kZ thuOt Nông nghiVp; sD 4+5; tj trang 301 -310 tác gi8 này ?ã tách ?ưSc sai sè (j) (j = uj + vj ) thành hai phEn. PhEn mIt uj là phEn sai sè do hiVu qu8 kZ thuOt canh tác, chăn nuôi, phEn hai vj là sai sD do mlu ?iQu tra thDng kê. Kalirajan và Flinn (1986) ?ã s[ dRng phương pháp hàm năng su=t tDi ?a tính hiVu qu8 kZ thuOt cho nông dân tr^ng lúa : Bicol, Philipin. KCt qu8 nghiên cau cho th=y r_ng hiVu qu8 kZ thuOt cTa nông dân tr^ng lúa : khu vFc nghiên cau giao ?Ing r=t rIng tj 40% ?Cn 90%. S[ dRng các phương pháp tương tF Rola và Alejandrino (1993) ?ã ư;c tính hiVu qu8 kZ thuOt cho nông dân trång lúa cña Philipin tj năm (5) khu vFc bao g^m các vùng: thuz lSi hoá vùng ?=t th=p, vùng ?=t cao vv…. Nghiên cau ?ã kCt luOn r_ng tình tr@ng thuê mư;n, và trình ?I hUc v=n r=t có ý nghĩa trong viVc tăng năng su=t lúa và hiVu qu8 kZ thuOt MRc tiêu cTa nghiên cau nh_m tính hiVu qu8 kZ thuOt cTa các hI nông dân tr^ng lúa, chp ra mac ?I 8nh hư:ng cTa các yCu tD ?Eu vào t;i năng su=t lúa và thiCt lOp mDi quan hV giKa ngu^n lFc con ngưPi v;i hiVu qu8 kZ thuOt cTa các hI nông dân. 1Y ?áp ang ?ưSc các yêu cEu và gi8i quyCt tho8 ?áng các v=n ?Q ?|t ra bên trên, nghiên cau vQ mDi quan hV giKa ngu^n lFc con ngưPi v;i hiVu qu8 kZ thuOt trong canh tác lúa là cEn thiCt cho không nhKng các hI nông dân mà còn cho chiCn lưSc phát triYn con ngưPi trong dài h@n, phRc vR cho sF nghiVp công nghiVp hoá và hiVn ?@i hoá ?=t nư;c. 2. S} LI•U VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C†U 2.1 Ngu=n s> li?u SD liVu theo chu‡i thPi gian ?ưSc ?iQu tra và s[ dRng ?Y phân tích, hI ?iQu tra ?ưSc l|p l@i trong hai năm cTa các vR chiêm và vR mùa trong hai năm 2003 và 2004 là 449 hI nông dân : hai huyVn 1ông Anh và Gia Lâm thuIc Hà NIi. Hai huyVn 1ông Anh và Gia Lâm ?ưSc chUn làm ?iYm ?iQu tra, b:i vì ?ây là hai huyVn tOp trung s8n xu=t lúa cTa Hà NIi. 1ây là hai huyVn mang các ?|c ?iYm kinh tC, xã hIi, khí hOu ?iYn hình cho nông thôn ngo@i thành Hà NIi. L7p t8ng th0 m9u và ch:n h; iu: SD liVu cEn thiYt cho mô hình ?ưSc thu thOp thông qua phXng v=n trFc tiCp b_ng câu hXi ?ã ?ưSc kiYm tra (pre-test). /?c i0m c&a h; nông dân bao gBm: văn hóa, kinh nghiVm ?^ng ruIng, nghQ nghiVp cTa các thành viên trong hI, tu`i vv.../Cu vào bao gBm: các lưSng ?Eu vào chính như lao ?Ing, giDng, sD lưSng phân bón các lo@i, sD lưSng thuDc b8o vV thFc vOt vv... /Cu ra bao gBm: S8n lưSng lúa các vR chiêm, mùa cTa hai năm 2003 và 2004. 2.2 Phương pháp phân tích s> li?u 2.2.1 Tính hiu qu k thut SD liVu và mRc ?ích nghiên cau dFa trên phương pháp này nh_m tìm ra mac hiVu qu8 kZ thuOt cho tjng hI nông dân tr^ng lúa và các yCu tD ?Eu vào cơ b8n 8nh hư:ng t;i năng su=t lúa bao g^m c8 các yCu tD liên quan t;i ngu^n lFc vQ con ngưPi. 2 T@p chí khoa hUc kZ thuOt Nông nghiVp; sD 4+5; tj trang 301 -310 Phương pháp hàm năng su=t tDi ?a ?ưSc s[ dRng sˆ tìm ra mac ?I ?@t ?ưSc hiVu qu8 kZ thuOt trong tr^ng lúa cTa các hI nông dân, chp ra mac ?I 8nh hư:ng cu8 các yCu tD ?Eu vào t;i năng su=t lúa. Hàm s8n xu=t sau ?ây sˆ cho phép ư;c tính hiVu qu8 kZ thuOt cTa các nông hI. n i m k Y = A X Z e- u j ev j i = 1 k=1 Trong ?ó: Yj là S8n lưSng lúa cTa hI tha j; Xij là LưSng ?Eu vào biCn ?`i tha i cTa hI j; Zkj là LưSng ?Eu vào cD ?Œnh k cTa hI j; A là h_ng sD; i và k là ?I co giãn cTa các ?Eu vào sˆ ?ưSc ư;c tính; n là sD lưSng các ?Eu vào biCn ?`i ?ưa vào trong mô hình; m là sD lưSng ?Eu vào cD ?Œnh trong mô hình; j là sD lưSng hI tr^ng lúa trong mô hình Các sai sD trong mô hình bao g^m hai phEn. Mac ?@t không ?@t ?ưSc hiVu qu8 kZ thuOt là e- uj và sai sD nglu nhiên do chUn mlu và ?iQu tra là evj . HiVu qu8 kZ thuOt b_ng tp sD giKa năng su=t thFc tC và năng su=t tDi ?a mà nông hI có thY ?@t ?ưSc trong ?iQu kiVn kZ thuOt và ?Eu vào hiVn t@i; HiVu qu8 giá thY hiVn kh8 năng nhanh nh@y và hiVu qu8 trong viVc chUn giá ?Eu vào, giá ?Eu ra và hiVu qu8 quy mô. HiVu qu8 kinh tC là tích hiVu qu8 kZ thuOt và hiVu qu8 vQ giá. MRc ?ích cu8 nghiên cau này là nghiên cau các chp tiêu liên quan ?Cn hiVu qu8 kZ thuOt, mà không tính các chp tiêu vQ hiVu qu8 giá (hiVu qu8 phân b`). DFa vào hàm s8n xu=t (1), chúng ta có thY tính toán ?ưSc hiVu qu8 kZ thuOt cu8 các nông hI tr^ng lúa như sau: LnYj = A + 1 LnL + 2 LnNI + 3 LnP + 4 LnK + 5LnM + 6LnI +Dn + ( vj - uj ) (2) Trong ?ó: Yj là năng su=t lúa cTa hI ?ưSc tính kg/ha; L là lao ?Ing ?Eu tư tính b_ng ngày ngưPi cho mIt ha; NI là t`ng n^ng ?I ho@t ch=t cu8 phân urê tính b_ng kg/ha; P là n^ng ?I ho@t ch=t cTa phân lân tính b_ng kg/ha; K là t`ng n^ng ?I ho@t ch=t cu8 phân kali tính b_ng kg/ha; M là sD kg phân chu^ng chT hI s[ dRng ?ưSc tính b_ng sD kg/ha; I là t`ng n^ng ?I ho@t ch=t cu8 thuDc b8o vV thFc vOt tính b_ng kg/ha; NPK là sD lưSng phân NPK s[ dRng cho 1 ha. Dn là các biCn �n. Phương trình (2) ?ưSc tính dFa trên phương pháp hàm năng su=t tDi ?a (Maximum Likelihood Estimation (MLE)). 2.2.2 Phân tích mi quan h gia hiu qu k thut và các y#u t cơ bn c&a ngu`n l)c con ngư+i Có r=t nhiQu nhân tD c=u thành hiVu qu8 kZ thuOt, trong nghiên cau này tOp trung nghiên cau mDi quan hV giKa các yCu tD cơ b8n (trình ?I hUc v=n cTa chT hI, trình ?I hUc v=n trung bình cTa các thành viên trong hI, kinh nghiVm ?^ng ruIng cTa chT hI và mac tiCp cOn v;i công tác khuyCn nông) v;i hiVu qu8 kZ thuOt. Mô hình s[ dRng ?Y phân tích mDi quan hV này như sau: TE = A + 1(EDC) +2(AEDC) +3(EXP) + 4(EXT) (3) Trong ?ó: TE là hiVu qu8 kZ thuOt; A là h_ng sD; EDC là sD năm chT hI ?ã tham gia trong trưPng ph` thông; AEDC là sD năm hUc trung bình cTa các thành viên trong hI; EXP là 3 T@p chí khoa hUc kZ thuOt Nông nghiVp; sD 4+5; tj trang 301 -310 sD năm chT hI ?ã tham gia canh tác lúa; EXT là mac ?I tiCp cOn v;i công tác khuyCn nông (sD lEn). 3. K‘T QU“ NGHIÊN C†U 3.1 Hi?u quH kJ thuKt cLa các hM nông dân tr=ng lúa Hàm năng su=t tDi ?a ?ã ?ưSc s[ dRng ?Y tìm ra hiVu qu8 kZ thuOt cTa các hI nông dân tr^ng lúa. SD lưSng mlu ?ưSc s[ dRng ch@y hàm năng su=t tDi ?a là 449 hI nông dân s8n xu=t lúa. KCt qu8 mô hình hàm năng su=t tDi ?a ?ưSc thY hiVn : B8ng 1. BHng 1. KQt quH hàm năng suTt trung bình (OLS) và hàm năng suTt t>i Ya (MLE) cLa các hM nông dân tr=ng lúa ngo[i thành Hà NMi năm 2003 –2004. Dian giHi H_ng sD L – Lao ?Ing NI – Phân ?@m P – Phân lân K – Phân kali M – Phân chu^ng I - ThuDc b8o vV thFc vOt NPK SEED - GiDng SEX - Gi;i tính OCC - NghQ nghiVp YEAR – Năm F test R2 u /v = u2 + v2 = H? s> OLS 7.24412*** (.17781) .107574*** (.0214345) .104570*** (.108001) .004516*** (.0013039) .0034719*** (.001503) .0045569*** (.0007426) -.0102756* (.0042878) (.002416)*** (.0007174) .067090*** (.009142) - .010306ns (.008498) .009665ns (.011588) -.088395*** (.011113) 76.1 48.6 H? s> MLE 7.463383*** (.0859256) .10296758*** (.01616889) .08843187*** (.00838045) .00549685*** (.00107185) .00535336*** (.00123025) .003063522*** (.00054955) -.00840232* .00451759) .00298118*** (.00060247) .06280738*** (.00846849) -.011136948ns (.007848836) .01758112ns (.01050048) -.05654532*** (.010874802) 2.81*** (0.3505) 0.1858*** 4 T@p chí khoa hUc kZ thuOt Nông nghiVp; sD 4+5; tj trang 301 -310 (0.004957) S= trong dFu ngo?c là ; l>ch chuGn, ***; **; *; lCn lư!t là mc ý nghĩa 1%, 5% và 10%. 1ánh giá chung: KCt qu8 phân tích cho th=y hV sD góc ?ưPng năng su=t trung bình (OLS) hEu hCt l;n hơn hV sD góc ?ưPng năng su=t tDi ?a. 1iQu này có thY ?ưSc gi8i thích s8n ph�m biên (MPi) cTa các hI năng su=t trung bình cao hơn so v;i các hI có năng su=t cao. KCt qu8 này cũng cho phép nhOn ?Œnh r_ng các hI năng su=t cao ?ang ?Eu tư n[a cuDi giai ?o@n 3 cTa quá trình s8n xu=t, trong khi ?ó các hI s8n xu=t v;i năng su=t trung bình ?Eu tư ít ?Eu vào hơn so v;i các hI năng su=t cao. M|c dù s8n biên cu8 các hI năng su=t cao th=p hơn so v;i các hI năng su=t trung bình nhưng ngưSc l@i, s8n ph�m trung bình trên mIt ?ơn vŒ ?Eu vào cTa các hI năng su=t cao l@i cao hơn so vơi các hI có năng su=t trung bình. ˜ mac ý nghĩa 1% lao ?Ing gia ?ình có ý nghĩa và hV sD 8nh hư:ng (0.107574) l;n nh=t ?Cn năng su=t lúa cTa các nông hI. Hơn nKa, nCu chúng ta so sánh mac ?I 8nh hư:ng cTa lao ?Ing gia ?ình, kCt qu8 cho phép nhOn ?Œnh hV sD co giãn cTa lao ?Ing cTa các hI có năng su=t trung bình cao hơn hV sD co giãn cTa các hI có năng su=t cao. HV sD co giãn cTa phân ?@m ph8n ánh mac ?I 8nh hư:ng cTa yCu tD này t;i năng su=t lúa, : mac ý nghĩa 1% phân ?@m là yCu tD ?Eu vào tác ?Ing t;i năng su=t lúa tương ?Di l;n (?ang sau công lao ?Ing). Ch�t lưSng giDng cũng 8nh hư:ng không nhX t;i năng su=t lúa cTa các nông hI. Các yCu tD ?Eu vào khác như Lân, Kali, Phân chu^ng, NPK có 8nh hư:ng không l;n trong viVc tăng năng su=t lúa cTa các hI, ho|c có ý nghĩa thDng kê th=p. HV sD 8nh hư:ng cTa thuDc b8o vV thFc vOt t;i năng su=t lúa là nghŒch biCn (hV sD âm). 1iQu này có thY kCt luOn r_ng: Khâu dF báo, phòng trj sâu bVnh cho cây lúa trong khu vFc nghiên cau chưa tDt, ho|c chưa kŒp thPi. HEu hCt các hI còn ?Y sâu bVnh phá ho@i n|ng r^i m;i phun thuDc. Chính vì vOy, nhKng hI có năng su=t lúa càng th=p thì chi phí b8o vV thFc vOt càng cao. HV sD kiYm ?Œnh l;n hơn mIt thY hiVn sF giao ?Ing giKa năng su=t lúa thFc tC cTa các hI ?iQu tra và năng su=t lúa tDi ?a chT yCu là do biCn ?Ing cTa hiVu qu8 kZ thuOt khác nhau giKa các hI mà không ph8i do sai sD chUn mEu. 3.2 Tbn suTt cLa mcc Y[t hi?u quH kJ thuKt cLa các hM nông dân 1Y ?@t ?ưSc tEn su=t phân b` hiVu qu8 kZ thuOt cTa các hI nông dân trong s8n xu=t lúa, năng su=t lúa thFc tC cTa các hI nông dân trong hai năm 2003 và 2004 ?ưSc ?ưa vào x[ lý. KCt qu8 ?ưSc thY hiVn : B8ng 2. BHng 2. Tbn suTt Y[t hi?u quH kJ thuKt cLa các hM nông dân sHn xuTt lúa (n =898 ) M†C HI•U QU“ K™ THUšT (%) 30 - 50 51 - 60 61 - 70 71 - 80 81 - 90 PHÂN Bœ SD hI % 1 0,11 11 2,34 41 9,13 118 26,39 73 16,15 5 ... - tailieumienphi.vn