Xem mẫu
- X©y dùng ph¸p luËt
PGS.TS. §inh V¨n thanh *
T heo k ho ch l y ý ki n nhân dân, các
ngành, các c p v D th o B lu t dân
s c a U ban thư ng v Qu c h i, cá nhân
ai là lo i tài s n c bi t thu c s h u toàn
dân do Nhà nư c - i di n ch s h u -
th ng nh t qu n lý nhưng trong các giao
tôi xin góp ý m t s ý ki n nh trong D d ch liên quan n chuy n quy n s d ng t
th o B lu t dân s theo nh ng hư ng d n l i là i tư ng c a các giao d ch dân s . Vì
ã ư c U ban thư ng v Qu c h i và Ban v y, c n có quy nh riêng (trong m t ph n
so n th o g i ý l y ý ki n. riêng) i u ch nh các v n liên quan
I. PH N TH NH T - N I DUNG n quy n dân s . Quy n s d ng t trư c
THEO CƯƠNG G I Ý TH O LU N ây ư c B lu t dân s năm 1995 và Lu t
1. V ph m vi i u ch nh c a B lu t t ai (g m c Lu t t ai s a i năm
dân s 2003) coi là quy n tài s n và là i tư ng
1.1. V v n quy n s d ng t ư c chuy n giao trong giao lưu dân s nên
Trư c h t, chúng tôi ng ý v i quy nh c n ư c quy nh trong B lu t dân s . ây
trong D th o B lu t dân s nh ng n i là m t trong các v n ã và ang ư c c
dung v quy n s d ng t g n v i quy n xã h i quan tâm.
dân s c a các ch th . Vì trong ph n l n Trong i u ki n hi n nay, vi c chuy n
các giao d ch có i tư ng là t ai (th c quy n s d ng t trong các giao d ch dân s
ch t là quy n s d ng t) u liên quan n v n là v n b c xúc ư c s quan tâm c a
quy n dân s c a các ch th trong giao toàn xã h i. Khi quy n s d ng t là m t
d ch. Vì v y, c n quy nh trong B lu t dân lo i tài s n ( úng ra là quy n tài s n), là m t
s nh ng quy n năng có tính dân s , quy n quy n dân s , là i tư ng c a giao d ch dân
dân s c a ch th trong giao d ch, ây s thì c n ư c quy nh trong B lu t dân
chính là cơ s pháp lý cơ quan nhà nư c s i u ch nh nh ng quan h có tính ch t
có th m quy n gi i quy t tranh ch p n u các ph bi n này. Do ó, các quy nh liên quan
bên không có tho thu n. Nh ng n i dung n quy n dân s trong vi c chuy n quy n
liên quan n quy n s d ng t nhưng l i s d ng t c n ph i ư c quy nh trong B
mang tính ch t qu n lý hành chính thì do lu t dân s , tr nh ng quy n năng liên quan
Lu t t ai và các văn b n pháp lu t khác n qu n lý hành chính nhà nư c v t ai.
quy nh là h p lý. Các quy n dân s c a ch th liên quan
Hi n pháp và Lu t t ai u ghi nh n n quy n s d ng t g m có các h p ng
t ai thu c s h u toàn dân do Nhà nư c
th ng nh t qu n lý. Do tính ch t c thù, t * Toà án nhân dân t i cao
52 T¹p chÝ luËt häc sè 2/2005
- X©y dùng ph¸p luËt
chuy n quy n s d ng t như chuy n t c chung, không c n thi t ph i c th tương
như ng, chuy n i, cho thuê, cho thuê l i, t như v n thi hành án quy nh trong B
t ng cho, góp v n b ng quy n s d ng t, lu t t t ng dân s . Các v n c th khác
th ch p quy n s d ng t, th a k … Tuy v s h u trí tu và chuy n giao công ngh
nhiên, vi c quy nh trong các quan h hành s ư c nghiên c u và quy nh trong D án
chính và dân s càng r ch ròi, c th bao Lu t s h u trí tu và D án Lu t chuy n
nhiêu thì pháp lu t càng minh b ch và vi c giao công ngh ang ư c tri n khai. V i
áp d ng s thu n l i. Quy n s d ng t theo nh ng thành t u c a khoa h c k thu t phát
truy n th ng là m t lo i quy n dân s c tri n v i t c nhanh như ngày nay, n u
bi t nhưng tương i ph bi n và cũng b chi quy nh toàn b trong B lu t dân s s
ph i b i các y u t mang tính dân s như t khó bao quát, y và c bi t là khó s a
do, t nguy n, cam k t, tho thu n… khi xác i, b sung khi có nh ng v n m i phát
l p, th c hi n các giao d ch có i tư ng là sinh. Vi c quy nh ch nh ng v n có
quy n s d ng t. Vì v y, vi c quy nh tính ch t chung nh t như trong D th o B
quy n s d ng t v i tính cách là quy n lu t dân s là h p lý và phù h p v i th c
dân s trong B lu t dân s là r t c n thi t ti n c a nư c ta.
và phù h p v i th c t c a i s ng xã h i. S h u trí tu v i tư cách là m t quy n
V i nh ng c thù c a quy n s d ng tài s n nhưng có quan h m t thi t v i quy n
t nên trong B lu t dân s năm 1995 và nhân thân c a ch th và thu c quy n s h u
trong D th o B lu t dân s l n này v n c a ch th , do ó vi c chi m h u, s d ng
thành m t ph n riêng bi t là h p lý. Tuy và nh o t quy n tài s n này th c ch t là
cũng là nh ng giao d ch dân s nhưng các m t lo i quy n dân s nhưng do i tư ng
giao d ch liên quan n quy n s d ng t có phong phú và có tính “ c trưng” nên c n có
nh ng nguyên t c, nh ng i u ki n riêng nh ng quy nh thích h p. Vì v y, trong B
nên c n có nh ng quy nh trong m t ph n lu t dân s ch c n quy nh các v n
riêng. V i k thu t l p pháp như v y s chung nh t có tính ch t dân s sau ây: Quy
thu n ti n trong vi c v n d ng và áp d ng nh v i tư ng s h u trí tu (bao g m
c a các cơ quan nhà nư c có th m quy n. quy n tác gi , quy n s h u công nghi p);
1.2. V v n s h u trí tu và chuy n quy n và nghĩa v c a tác gi , ch s h u
giao công ngh các i tư ng s h u trí tu và các ch th
Chúng tôi cho r ng c n gi các quy nh khác liên quan; căn c xác l p và ch m d t
chung c a B lu t dân s hi n hành ( ã ư c quy n s h u trí tu ; nguyên t c xác nh
s a i, b sung) v quy n s h u trí tu và các hành vi vi ph m quy n s h u trí tu ;
chuy n giao công ngh như tính ch t là i v i h p ng chuy n giao công
“khung pháp lu t” nh hư ng nh ng v n ngh cũng nên quy nh tương t như v y là
cơ b n và n nh. Vì v y, ch c n quy nh h p lý, trong ó c n chú ý n i u ki n
nh ng v n cơ b n và mang tính nguyên chuy n giao công ngh .
T¹p chÝ luËt häc sè 2/2005 53
- X©y dùng ph¸p luËt
2. V ch th c a quan h pháp lu t Nam, kinh t h gia ình v n là cơ b n, là
dân s nơi các thành viên trong h cùng t o d ng
2.1. Ch th là t h p tác kinh t chung, ch u trách nhi m chung v
Chúng tôi th y r ng vi c không quy m i m t trong sinh ho t, s n xu t, kinh
nh ch th là t h p tác trong D th o B doanh. Hi n nay, kinh t trang tr i cũng th c
lu t dân s s a i l n này là h p lý. Th c hi n theo phương th c h gia ình ã ang
t áp d ng B lu t dân s năm 1995 cũng là nhân t tích c c trong phát tri n nông
chưa có trư ng h p nào nguyên ơn ho c b nghi p. Vì v y, nên quy nh h gia ình là
ơn mà ch th là t h p tác trong các v án ch th (nhưng là ch th h n ch ch trong
dân s vì r t khó xác nh trách nhi m dù m t s lĩnh v c) c a lu t dân s . Tuy nhiên,
cho ó là nguyên ơn hay b ơn dân s . Vì c n ph i quy nh rõ hơn n a th m quy n
v y, trong l n s a i này không c n ph i c a ch h . Do v y, ch h v i tư cách là i
quy nh t h p tác v i tư cách là ch th di n cho h gia ình có quy n quy t nh i
trong lu t dân s . v i các tài s n thu c s h u chung c a h
2.2. Ch th là h gia ình b o m sinh ho t, s n xu t, kinh doanh c a
Quy nh trong D th o B lu t dân s h gia ình trong lĩnh v c mà pháp lu t quy
v h gia ình là ch th c a quan h pháp nh cho h gia ình tham gia mà không c n
lu t dân s là c n thi t nhưng c n s a i, b có ý ki n c a t t c các thành viên.
sung cho phù h p v i th c t và quan tr ng 3. V v n h t ch
là ph i b o m tính kh thi. Có không ít Chúng tôi th y r ng quy nh trong D
trư ng h p khi tham gia các giao d ch dân s th o B lu t dân s l n này b m c quy nh
ho c các h p ng d ch v là h gia ình v h t ch là chưa y . H t ch chính là
như h p ng tiêu th i n năng, d ch v t ng h p các s ki n pháp lý ư c Nhà nư c
i n tho i c nh, an ninh, v sinh… u do ghi nh n nh m cá th hoá các cá nhân - v i
h gia ình th c hi n. Vì v y, c n coi ây là tư cách là ch th c a lu t dân s trong giao
ch th h n ch như trong B lu t dân s d ch dân s và trong xã h i. Các s ki n
năm 1995 nhưng c n gi i h n c th và xác pháp lý ó là cơ s pháp lý làm phát sinh,
nh rõ trách nhi m c a h gia ình khi ch ch m d t năng l c pháp lu t, năng l c hành
h tham gia các giao d ch này. vi c a cá nhân ư c Nhà nư c b o h .
Trong quy nh c a lu t c n ph i quy ành r ng các v n v trình t , th t c
nh c th quy n c a ch h , ngư i i di n ăng ký h t ch ã ư c quy nh trong pháp
cho h gia ình trong các quan h mà h gia lu t v h t ch nhưng c n ph i quy nh ng n
ình tham gia v i tư cách là ch th . N u g n nh ng v n chung nh t v h t ch
quy nh vi c c ngư i ch h ph i ư c l p trong B lu t dân s . ây là cơ s pháp lý
thành văn b n (như phương án 2) là chưa toà án xem xét các vi c dân s có liên quan
phù h p v i t p quán Vi t Nam. n h t ch như v c i chính h t ch, qu c
Theo truy n th ng c a nông thôn Vi t t ch... khi ương s có yêu c u theo quy nh
54 T¹p chÝ luËt häc sè 2/2005
- X©y dùng ph¸p luËt
c a B lu t t t ng dân s . Vì v y, theo khó khăn v kinh t có nh ng ngư i ã ph i
chúng tôi nên có m t m c quy nh t ng bán m t b ph n cơ th . Vì v y, trong pháp
quát v v n h t ch. lu t c n quy nh ngư i hi n, cho, t ng và
Quy nh trong B lu t dân s năm 1995 ngư i nh n, ngư i s d ng ch vì m c ích
có m c 4 (t i u 54 n i u 66) là chưa nhân o ho c khoa h c là h p lý c n ư c
th t s h p lý vì quy nh m t s n i dung pháp lu t ghi nh n (ví d : V , ch ng, cha,
ã ư c quy nh trong văn b n pháp lu t m , con cho nhau m t qu th n, cha m cho
riêng v h t ch. Các v n v trình t ăng con nh ng b ph n cơ th ch a b nh như
ký, th t c xác nh n và qu n lý h t ch ph i m t s trư ng h p trong th c t hi n nay).
ư c quy nh c th trong văn b n pháp Do v y, n u quy nh ch nghiêm c m vi c
lu t v h t ch. Do ó, trong B lu t dân s nh n, s d ng b ph n cơ th c a ngư i
ch c n quy nh ây là m t quy n dân s và khác vì m c ích thương m i là m i ch
m t s quy nh chung nh t v h t ch. Vì c p m t bên trong quan h này, c n ph i m
v y, không nên b m c này như trong D r ng và áp d ng cho c hai bên.
th o B lu t dân s ã công b . C n l a i u 35 D th o B lu t dân s quy
ch n nh ng quy nh h p lý v h t ch c a nh: “Vi c hi n xác, hi n b ph n cơ th
B lu t dân s năm 1995 có quy nh c a ngư i ch t ch ư c th c hi n v i s
khái quát v h t ch, ăng ký và vi c thay ng ý c a cha, m , v , ch ng và con ã
i h t ch, c i chính h t ch (theo quy nh thành niên c a ngư i ó”, quy nh này
c a pháp lu t v h t ch). không mâu thu n nhưng ch úng trong
4. V m t s quy n nhân thân trư ng h p m t ngư i b tai n n ho c t t
Quy nh trong D th o B lu t dân s và chưa áp ng i v i các trư ng h p m
v quy n nhân thân c a cá nhân v i ý au ho c do ý nguy n (mong mu n) c a
nguy n hi n b ph n cơ th ho c hi n xác ngư i ó khi còn s ng mu n giúp ích cho xã
c a mình vì m c ích ch a b nh, nghiên h i, cho nghiên c u khoa h c ho c ngư i
c u khoa h c mang tính nhân o là phù thân. Vì v y, pháp lu t c n quy nh rõ ràng
h p v i òi h i c a th c ti n hi n nay. ây v hai kh năng này, nh t là trư ng h p h
là v n m i, nh y c m nên các quy nh ã th hi n ý nguy n trư c trong di chúc.
v quy n này c n ghi nh n trư c h t là ý chí N u là ngư i có vi t trư c trong di chúc
c a chính ch th ó sau ó m i là ý chí ho c trong l i trăng tr i có nhi u ngư i
c a nh ng ngư i thân thích. Vì v y, các ch ng ki n thì c n có thêm quy nh trong
quy nh c n ch t ch tránh tính thương lu t trư c h t ph i là: “ ư c th c hi n theo
m i, th m chí vì m c ích thương m i và ý nguy n c a ngư i ó trư c khi ch t” và
quan tr ng là không b l i d ng trong th c sau là quy nh “ho c ch ư c th c hi n v i
t áp d ng sau này. s ng ý c a cha, m , v , ch ng và con ã
Qua các phương ti n thông tin ã nêu t i thành niên” n u ngư i ó không th hi n ý
m t s nư c trên th gi i ã có tình tr ng do nguy n trư c khi ch t.
T¹p chÝ luËt häc sè 2/2005 55
- X©y dùng ph¸p luËt
Quy nh m i này c a pháp lu t úng là tr ng thương m i ho c b l i d ng trong th c
không phù h p v i t p quán truy n th ng ti n. Quy nh như trong D th o B lu t
nhưng quan ni m t p quán ngày nay cũng ã dân s m i ch ghi nh n quy n và nghĩa v
có s thay i, ó là vi c h a táng sau khi c a bên nh n mà chưa quy nh i v i bên
ch t t i ài hoá thân hoàn vũ. Vì v y, quan hi n, cho, t ng.
ni m v thân xác ngư i ch t ph i toàn v n 5. V các hình th c s h u
cũng ch có tính ch t tương i. Trên cơ s ch s h u toàn dân, s
Lu t dân s i u ch nh các quy n nhân h u t p th , s h u tư nhân theo quy nh
thân và quy n tài s n c a cá nhân nên nh ng c a Hi n pháp thì quy nh như phương án 1
s ki n pháp lý nào là quy n nhân thân c n bao g m các hình th c s h u: S h u toàn
ph i ư c quy nh trong B lu t dân s . dân, s h u cá nhân, s h u pháp nhân và s
Trên th c t , nh ng v n liên quan n h u chung là phù h p v i Hi n pháp. Theo
quy n nhân thân c a ch th là r t r ng. quy nh c a Hi n pháp, ch có ch s
Hi n nay, trong D th o còn quy nh m t h u toàn dân và tương ng là có hình th c
s quy n nhân thân thu c i tư ng i u s h u toàn dân mà Nhà nư c là i di n
ch nh c a ngành lu t khác, ó là: Quy n t ch s h u. Trong hình th c s h u này,
do kinh doanh, quy n k t hôn, quy n ly Nhà nư c th c hi n các quy n c a ch s
hôn... Th c t , các quy n này ã ư c lu t h u i v i các tài s n mà pháp lu t quy
hôn nhân và gia ình và nh ng ngành lu t nh thu c s h u toàn dân.
khác quy nh nên không c n thi t ph i quy Khái ni m s h u pháp nhân là phù h p
nh trong B lu t dân s . vì ngoài các pháp nhân kinh t còn có pháp
Chúng tôi cho r ng trong B lu t dân s nhân thu c s h u c a các t ch c chính tr ,
ch c n quy nh nh ng quy n nhân thân liên chính tr xã h i, t ch c xã h i - ngh
quan n cá nhân có tính dân s . Các quy n nghi p; các t ch c này suy cho cùng cũng
nhân thân này bao g m c các quy n hi n là các pháp nhân nhưng có m c ích ho t
xác, hi n m t b ph n cơ th , xác nh l i ng khác nhau. Do v y, không nên quy
gi i tính (nhưng ch quy nh vi c xác nh nh hình th c s h u t p th mà ch quy
l i gi i tính cho ngư i b khuy t t t b m sinh nh hình th c s h u c a pháp nhân.
v gi i tính). Vì r ng Vi t Nam v n tham gia vào quan h dân s m t “t p th
thay i gi i tính là v n tương i m i, ngư i” ph i có ngư i i di n mà ngư i i
chưa ph bi n r ng rãi. Hơn n a, v n di n ch có th xác nh thông qua vi c xác
thay i gi i tính còn liên quan n phong nh i di n c a pháp nhân. Các t ch c tuy
t c, t p quán truy n th ng. V n là quy có m c ích ho t ng khác nhau suy cho
nh như th nào b o m m c ích nhân cùng cũng là pháp nhân, do ó quy nh s
o ho c nghiên c u khoa h c, tránh tình h u c a các t ch c ó là s h u pháp nhân
56 T¹p chÝ luËt häc sè 2/2005
- X©y dùng ph¸p luËt
là phù h p. tranh ch p T th c t này chúng tôi cho r ng
6. V v n h i, h vi c quy nh v n chung v h i, h t i
Trư c ây, B lu t dân s năm 1995 i u 463 D th o B lu t dân s là c n thi t.
không quy nh vì có ý ki n cho r ng s V i quy nh này s t o ra cơ s pháp lý
“h p pháp hóa” cho m t lo i giao d ch dân gi i quy t tranh ch p và quan tr ng là không
s có nhi u v n ; vì th c t có nhi u bi n ph i áp d ng nguyên t c tương t hay t p
tư ng, nhi u d ng khác nhau và ã tr thành quán (quy nh t i i u 3 D th o B lu t
m t hình th c kinh doanh (không ít trư ng dân s ) gi i quy t tranh ch p.
h p mang tính ch t bóc l t ho c l a o) 7. Quan h th a k gi a con riêng và
nhưng cũng c n th y r ng h i, h t n t i như b dư ng, m k
m t th c t c a i s ng xã h i dù lu t có Cá nhân tôi cho r ng không nên quy nh
quy nh hay không. Không nên hi u v n v quan h th a k gi a con riêng và b
này theo nghĩa h p r ng quy nh trong lu t dư ng, m k trong D th o B lu t dân s .
là h p pháp hoá m t t p quán ang b không ây là v n ã ư c th o lu n k khi
ít ngư i ph n i. B lu t dân s năm 1995 thông qua B lu t dân s năm 1995. Quan h
không có quy nh nhưng khi tranh ch p x y th a k , di n và hàng th a k theo lu t ư c
ra toà án v n ph i th lý và gi i quy t theo xác nh theo ba quan h : quan h huy t
nguyên t c áp d ng t p quán ho c áp d ng th ng, quan h hôn nhân và quan h nuôi
tương t . dư ng. N u gi a con riêng và b dư ng, m
Do h i, h t n t i như m t th c t c n k có quan h nuôi dư ng t nh c n xác
ph i có lu t i u ch nh nên vi c quy nh nh theo nguyên t c tương t như con nuôi.
v n này trong B lu t dân s là phù h p ây là phương án t t nh t tránh các phi n
v i th c t cu c s ng. Tuy nhiên, c n xác ph c k c khi áp d ng pháp lu t chia
nh rõ n u có hành vi bóc l t ho c l a o th a k theo lu t và trong l p pháp. N u
thì ngư i t ch c ch u trách nhi m pháp lý quan h gi a con riêng v i b dư ng, m k
ch y u và vô h n trư c pháp lu t. C n xác bình thư ng thì có th cho hư ng di s n theo
nh rõ hơn h i, h v th c ch t tương t di chúc ho c ư c trích chia m t ph n v i tư
như h p ng vay mư n, m t hình th c huy cách là ngư i có công óng góp, t o d ng
ng v n thông qua ch h i, h mang tính nên kh i tài s n chung như quy nh t i B
ch t tương thân, tương ái, không kinh doanh lu t dân s năm 1995 là h p lý.
và tr c l i. 8. V b o v quy n l i c a ngư i th
V i vi c chơi h i, h có tính lãi (th m ba chi m h u ngay tình khi giao d ch dân
chí lãi su t r t cao tr c l i) Nhà nư c s vô hi u
không khuy n khích nhưng khi có tranh Xét theo nguyên t c thông thư ng c a
ch p x y ra toà án v n ph i th lý gi i quy t lu t dân s , n u m t ngư i chi m h u b t
T¹p chÝ luËt häc sè 2/2005 57
- X©y dùng ph¸p luËt
ng s n ho c ng s n mà pháp lu t có 9. V vi c bán nhà ang cho thuê
quy nh ph i ăng ký quy n s h u thì Chúng tôi nh n th y r ng quy nh như
ch s h u ph i ăng ký quy n s h u. i u 434 D th o B lu t dân s là phù h p
Nhưng trên th c t có hai kh năng x y ra và khá ch t ch v n i dung, nh t là v n
là vi c chi m h u ó có căn c pháp lu t th i h n thông báo. Quy nh này không
ho c tuy chi m h u không có căn c pháp nh ng m b o ư c s bình ng gi a các
lu t nhưng ngay tình. ch th trong giao lưu dân s mà còn là quy
Trong th c t i s ng khi chi m h u nh gi i quy t m t s t n ng do l ch s và
nh ng tài s n ó thông qua m t giao d ch chi n tranh l i.
dân s thì h ph i bi t r ng ch có ch s C n chú ý r ng n u thông qua B lu t
h u (ho c ngư i i di n h p pháp c a ch dân s theo phương án 2 v quy n s h u thì
s h u) chuy n giao m i ư c coi là có căn nên s a quy nh t i o n 1 i u 434 D
c pháp lu t. Ngư c l i, n u tài s n không th o khái ni m s h u cá nhân thành s h u
ph i do ch s h u, ngư i i di n h p pháp tư nhân.
c a ch s h u có quy n... chuy n giao thì II. PH N TH HAI - M T S V N
m i trư ng h p u b coi là chi m h u b t KHÁC
h p pháp. Do ó, ch s h u có quy n òi 1. V k thu t l p pháp
l i tài s n t ngư i chi m h u b t h p pháp, - Trư c h t c n b i u 86 vì trùng l p
tr trư ng h p ngư i ã chuy n giao tài s n hoàn toàn v i i u 101 D th o B lu t dân
trái v i ý chí c a ch s h u nhưng ã b i s . Các lo i pháp nhân nên ch li t kê và quy
thư ng cho ch s h u. nh trong m c 2 c a chương IV D th o B
N u tài s n ph i ăng ký quy n s h u lu t dân s là y .
mà ch s h u chuy n cho ngư i khác b ng - Các quy nh v th i hi u ư c quy
h p ng dân s , sau ó ngư i chi m h u có nh trong D th o B lu t dân s còn t n
căn c ã nh o t thông qua h p ng có m n và trùng l p trong k thu t l p pháp s
n bù theo ý chí c a ngư i này thì giao d ch khó áp d ng. áng chú ý là các Ph n th
ó v n b coi là vô hi u. Ch s h u v n có năm và Ph n th sáu c a D th o B lu t
quy n òi ngư i th ba tr tài s n. dân s l i không có quy nh nào c th v
Quy nh như phương án 1 i u 129 D th i hi u, th i hi u kh i ki n các vi c dân s
th o B lu t dân s là bao quát và c th . (như c i chính h t ch, thay i qu c t ch,
V n là n nh các quan h xã h i, tên, h ...), như v y s áp d ng lo i th i hi u
quan h tài s n lu t c n ph i quy nh rõ v nào? Hi n t i, th i hi u kh i ki n v h p
th i h n ch s h u, ngư i chi m h u ng ư c quy nh t i i u 408 D th o
h p pháp c a ch s h u có th òi l i tài B lu t dân s là 3 năm; th i hi u kh i ki n
s n i v i ngư i ã ăng ký quy n s h u yêu c u b i thư ng thi t h i ư c quy nh
tài s n chi m h u không có căn c pháp t i i u 596 D th o B lu t dân s là 2
lu t nhưng ngay tình. năm; th i hi u kh i ki n v th a k (g m hai
58 T¹p chÝ luËt häc sè 2/2005
- X©y dùng ph¸p luËt
lo i th i hi u) ư c quy nh t i i u 633 như kho n 1 là trùng l p không c n thi t và
D th o B lu t dân s là 10 năm và 3 năm; chưa y , vì ngư i b h n ch năng l c
th i hi u kh i ki n i v i quan h dân s có hành vi dân s cũng c n có s ng ý c a
y u t nư c ngoài t i i u 791 xác nh theo ngư i i di n theo pháp lu t. Vì v y,
pháp lu t c a nư c mà pháp lu t nư c ó ngh b t o n “ngư i b b nh tâm th n
ư c áp d ng i u ch nh quan h dân s ho c m c các b nh khác mà không th nh n
có y u t nư c ngoài tương ng ( ư c quy th c ho c làm ch ư c hành vi c a mình”,
nh theo nguyên lý d n chi u). Tuy là quy sau c m t (g i là ngư i ư c giám h ) nên
nh trong m t s i u lu t nhưng th i h n s d ng k thu t d n chi u “theo quy nh t
c a các th i hi u nêu trên g n như nhau, tr i u 20 n i u 23 c a B lu t này” s y
th i hi u kh i ki n v th a k t i o n 1 và h p lý hơn v k thu t.
i u 633 và th i hi u yêu c u toà án tuyên - N i dung t i kho n 3 i u 132: N i
b giao d ch dân s vô hi u i u 127. dung c a i u kho n này m i ch quy nh
Chúng tôi th y r ng quy nh như v y i di n theo pháp lu t như quy nh t i i u
v a ch ng chéo v a không y . Vì v y, 23 mà chưa có quy nh v trư ng h p m t
theo thông l chung c n quy nh th ng nh t năng l c hành vi dân s theo quy nh t i
các v n v th i hi u t i chương IX D i u 22. ngh xem xét l i và b sung quy
th o B lu t dân s , vì ây là ph n quy nh nh “m t năng l c hành vi dân s ” theo quy
chung ư c áp d ng cho t t c các ch nh. nh t i i u 22.
N i dung quy nh v th i hi u c n b o m - Quy nh t i kho n 2 i u 593 ngh
tính th ng nh t v i các nguyên t c và quy xem xét l i k thu t, vì trong m t câu c a
nh v th i hi u t i i u 159 B lu t t m t i u kho n nhưng dùng t i hai l n c m
t ng dân s ; i u 160 d n chi u áp d ng B t “trong trư ng h p”. ngh b c m t
lu t dân s . Vì v y, nên b sung thêm m t “Trong trư ng h p” u kho n 2 và thay
i u 150a quy nh v các lo i th i hi u vào ó b ng t “n u” s h p lý hơn.
kh i ki n trong các kho n c th theo n i 2. M t s n i dung ngh s a i, b sung
dung các i u lu t nêu trên. - Trong nguyên t c t do, t nguy n...
- Quy nh như kho n 2 i u 31 là chưa quy nh t i i u 4 D th o B lu t dân s
rõ nghĩa. ngh quy nh l i như sau: không nên m quá r ng như quy nh t i
“Vi c s d ng hình nh c a cá nhân ph i cu i o n 3 i u 4. Cá nhân tôi cho r ng xét
ư c ngư i ó ho c ngư i ư c u quy n n cùng thì pháp lu t dân s v n là ngành
c a ngư i ó ng ý. N u ngư i ó ã ch t lu t i u ch nh các quan h gi a các ch th
ho c m t năng l c hành vi dân s ph i ư c v i nhau (trư c ây g i là lu t tư). Vì v y,
cha, m , v , ch ng, con ã thành niên c a không nên có quy nh “và ph i ư c m i cá
ngư i ó ng ý, tr trư ng h p pháp lu t có nhân, pháp nhân, các ch th khác tôn
quy nh khác”. tr ng”. Ch c n có quy nh “ ư c pháp lu t
- V i u 58: Quy nh có tính li t kê l i b o m” ã là y và có ý nghĩa th c t .
T¹p chÝ luËt häc sè 2/2005 59
- X©y dùng ph¸p luËt
Vì r ng, suy cho cùng các ch th cũng ch - N i dung quy nh t i kho n 1 i u 137:
c n s công nh n và b o v c a pháp lu t, ch ngh xem xét l i và không nên m quá r ng,
s tôn tr ng c a các ch th khác trong các vì như v y s khó khăn cho vi c áp d ng
giao d ch dân s c th không có ý nghĩa. pháp lu t n u có tranh ch p x y ra. Quy
- V i u 113: quy nh như kho n 1 v i 3 nh t i kho n này ch nên gi i h n “tr
i m là tương i h p lý nhưng còn v n trư ng h p ngư i ư c i di n c a ngư i
“n i dung” c a giao d ch (như kho n 2 i u ó ch p thu n” mà không nên m r ng
131 B lu t dân s năm 1995) l i không quy ph m vi “ho c ngư i i di n c a ngư i ó
nh, cá nhân tôi e r ng chưa y . Trong ch p thu n”.
th c t ã có nh ng trư ng h p m c ích, - V i u 377: Quy nh như i u lu t
i tư ng c a giao d ch hoàn toàn h p pháp này là chưa công b ng vì ngư i ưa ra
nhưng ph n n i dung (là nh ng i u kho n ngh m i không ph i ch u trách nhi m gì v
tho thu n c th c a các ch th v quy n l i ngh m i c a mình. Quy nh này
và nghĩa v l i tr n tránh ho c ch ng i cũng chưa úng như t p quán ph thông. Ví
pháp lu t như cho vay v i lãi su t bóc l t, d , trong quan h mua bán, ngư i mua tr
i u ki n khó th c hi n và b t l i cho bên có giá, khi ngư i bán ng ý giá c a ngư i mua
nghĩa v ...) n u vi ph m pháp lu t cũng b tr thì ngư i mua ph i ch u trách nhi m v
coi là giao d ch dân s vô hi u. Do v y, giá ngh m i và ch p nh n giao k t. Vì
ngh cân nh c và quy nh thêm hai t “n i v y, ngh b sung thêm vào o n cu i
dung” vào i m b kho n 1 i u 113 D th o i u lu t này c m t tương t như o n cu i
B lu t dân s . kho n 3 i u 372: “Và cũng ph i ch u trách
- Khi li t kê các trư ng h p giao d ch nhi m v ngh m i c a mình” m i b o
dân s vô hi u t i u 119 n i u 126 m s công b ng và úng v i b n ch t tho
D th o B lu t dân s v n còn m t trư ng thu n trong giao d ch dân s .
h p vô hi u khá ph bi n khi gi i quy t - Ngoài ra, i u 389 D th o B lu t dân
tranh ch p dân s t i toà án nhân dân nhưng s quy nh các lo i h p ng ch y u nên
chưa ư c Ban so n th o quy nh. ó là quy nh thêm lo i h p ng ưng thu n và
các giao d ch ư c xác l p do ngư i không th c t (trư c ây g i là h p ng hi p ý và
có th m quy n i di n, ngư i không ư c giao n p). Trong th c t gi i quy t tranh ch p
u quy n h p pháp xác l p, th c hi n. Lo i v vn b o m th c hi n nghĩa v , th c
giao d ch này trên th c t gi i quy t tranh hi n h p ng thì quy nh h p ng ưng
ch p cũng b coi là vô hi u và không ư c thu n và th c t là c n thi t. ây là cơ s pháp
công nh n. Vì v y, ngh b sung thêm lý xác nh th i i m phát sinh quy n c a
m t i u lu t quy nh riêng v : “Giao d ch m i bên i v i các lo i h p ng khác nhau
dân s vô hi u do ngư i không có th m trong quá trình giao k t, th c hi n h p ng. Vì
quy n i di n, ngư i không ư c u quy n v y, n u D th o B lu t dân s không quy
h p pháp xác l p, th c hi n”. nh v n này s là chưa y ./.
60 T¹p chÝ luËt häc sè 2/2005
nguon tai.lieu . vn
