Xem mẫu

  1. nghiªn cøu - trao ®æi ThS. NguyÔn Th¸i Mai * § èi xö tèi huÖ quèc (Most favored nation treatment-MFN) v ®èi xö quèc gia (National treatment-NT) ® xuÊt hiÖn v ®−îc ¸p m¹i quy chÕ h¶i quan v quy chÕ thuÕ quan nh− nhau ®−îc gäi l “tèi huÖ quèc”(1). Theo nguyªn t¾c n y th× quèc gia së t¹i d nh cho ng−êi n−íc dông tõ rÊt l©u trong giao l−u d©n sù quèc tÕ nãi ngo i v ph¸p nh©n n−íc ngo i c¸c quyÒn v chung v trong c¸c quan hÖ th−¬ng m¹i quèc tÕ nh÷ng −u ® i ph¸p lÝ nhÊt ®Þnh ®óng nh− quèc nãi riªng. HiÖn nay, trong xu h−íng to n cÇu ho¸ gia ®ã ® , ®ang v sÏ d nh cho thÓ nh©n, ph¸p c¸c quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ, ®èi xö tèi huÖ quèc nh©n cña n−íc thø ba. v ®èi xö quèc gia ®−îc x¸c ®Þnh l nh÷ng Kh¸c víi ®èi xö tèi huÖ quèc, ®èi xö quèc nguyªn t¾c quan träng v ¸p dông phæ biÕn trªn gia l nguyªn t¾c kh«ng ph©n biÖt ®èi xö gi÷a mäi lÜnh vùc cña th−¬ng m¹i quèc tÕ. ë ViÖt c¸c chñ thÓ tham gia quan hÖ th−¬ng m¹i quèc tÕ Nam, nh»m ®¸p øng yªu cÇu cña thùc tiÔn, phï do cã sù kh¸c biÖt vÒ quèc tÞch.(2) Theo nguyªn hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ, ng y 25/5/2002 Ph¸p t¾c n y, quèc gia së t¹i sÏ d nh cho thÓ nh©n, lÖnh vÒ ®èi xö tèi huÖ quèc v ®èi xö quèc gia ph¸p nh©n n−íc ngo i c¸c quyÒn v nghÜa vô trong th−¬ng m¹i quèc tÕ ® ®−îc ñy ban th−êng ph¸p lÝ t−¬ng tù nh− quèc gia ®ã ® v ®ang vô Quèc héi ban h nh v b¾t ®Çu cã hiÖu lùc tõ d nh cho c«ng d©n, ph¸p nh©n cña n−íc m×nh ng y 1/9/2002 (d−íi ®©y xin gäi t¾t l Ph¸p (trõ mét sè ngo¹i lÖ nhÊt ®Þnh). lÖnh). Cïng víi c¸c quy ®Þnh trong c¸c ®iÒu −íc 2. §èi xö tèi huÖ quèc v ®èi xö quèc gia quèc tÕ m ViÖt Nam kÝ kÕt, tham gia, c¸c quy ®−îc ¸p dông hÇu hÕt trong c¸c lÜnh vùc cña ®Þnh trong Ph¸p lÖnh ® t¹o nªn khung ph¸p lÝ th−¬ng m¹i quèc tÕ nh− th−¬ng m¹i h ng hãa, t−¬ng ®èi ®ång bé v thèng nhÊt ®Ó ¸p dông mét th−¬ng m¹i dÞch vô, ®Çu t− v së h÷u trÝ tuÖ. c¸ch cã hiÖu qu¶ ®èi xö tèi huÖ quèc v ®èi xö Trong mçi lÜnh vùc cô thÓ, ®èi xö tèi huÖ quèc quèc gia t¹i ViÖt Nam. Sau ®©y t¸c gi¶ b i viÕt v ®èi xö quèc gia l¹i ®−îc gi¶i thÝch theo nh÷ng xin ®Ò cËp mét sè vÊn ®Ò ph¸p lÝ c¬ b¶n trong néi dung riªng cña lÜnh vùc ®ã. viÖc ¸p dông ®èi xö tèi huÖ quèc v ®èi xö quèc MÆc dï ®èi xö tèi huÖ quèc v ®èi xö quèc gia t¹i ViÖt Nam theo quy ®Þnh cña Ph¸p lÖnh. gia cã néi dung kh¸c nhau, tuy nhiªn viÖc ¸p I. Kh¸i niÖm ®èi xö tèi huÖ quèc v ®èi dông hai nguyªn t¾c n y ®Òu cã chung môc ®Ých xö quèc gia l chèng sù ph©n biÖt ®èi xö trong th−¬ng m¹i, t¹o nªn ®Þa vÞ ph¸p lÝ b×nh ®¼ng gi÷a c¸c chñ thÓ. 1. §èi xö tèi huÖ quèc v ®èi xö quèc gia l hai nguyªn t¾c kh«ng ph©n biÖt ®èi xö ®−îc ¸p dông trong th−¬ng m¹i quèc tÕ. Trong ®ã, * Gi¶ng viªn Khoa luËt quèc tÕ nguyªn t¾c d nh cho tÊt c¶ c¸c ®èi t¸c th−¬ng Tr−êng ®¹i häc luËt H Néi 28 - T¹p chÝ luËt häc
  2. nghiªn cøu - trao ®æi Nh n−íc ViÖt Nam d nh cho c¸c chñ thÓ tham hoÆc ®èi víi nh÷ng n−íc tiÕn h nh hoÆc tham gia quan hÖ th−¬ng m¹i quèc tÕ ë ViÖt Nam ®èi gia tiÕn h nh c¸c ho¹t ®éng chèng l¹i ®éc lËp, xö quèc gia v ®èi xö tèi huÖ quèc nªn ® ®¶m chñ quyÒn, thèng nhÊt v to n vÑn l nh thæ cña b¶o cho c¸c chñ thÓ n y cã c¸c c¬ héi v ®iÒu n−íc Céng ho x héi chñ nghÜa ViÖt Nam th× kiÖn kinh doanh t−¬ng tù nh− nhau, tõ ®ã t¹o ra ®èi xö tèi huÖ quèc v ®èi xö quèc gia sÏ kh«ng sù c¹nh tranh l nh m¹nh gi÷a c¸c chñ thÓ. §iÒu ®−îc ¸p dông” (§iÒu 5). n y ®−îc xem l mét trong nh÷ng yÕu tè quan Thùc tÕ hiÖn nay cho thÊy mÆc dï héi nhËp träng ®Ó thóc ®Èy c¸c quan hÖ th−¬ng m¹i thùc v hîp t¸c g÷a c¸c quèc gia trªn thÕ giíi l xu sù ph¸t triÓn, tiÕn tíi quèc tÕ ho¸ c¸c quan hÖ thÕ tÊt yÕu cña sù ph¸t triÓn nh−ng trong qu¸ th−¬ng m¹i. tr×nh ®ã chñ quyÒn an ninh quèc gia còng nh− II. Nguyªn t¾c v c¬ së ph¸p lÝ ¸p dông c¸c gi¸ trÞ truyÒn thèng kh¸c cña d©n téc vÉn ®èi xö tèi huÖ quèc v ®èi xö quèc gia ph¶i lu«n ®−îc b¶o vÖ v gi÷ v÷ng. ViÖc quy 1. ViÖc ¸p dông ®èi xö quèc gia v ®èi xö tèi ®Þnh c¸c ngo¹i lÖ trªn ®©y cña ph¸p luËt ViÖt huÖ quèc kh«ng chØ liªn quan trùc tiÕp tíi quyÒn Nam còng kh«ng n»m ngo i môc ®Ých chung lîi cña c¸c chñ thÓ tham gia quan hÖ th−¬ng m¹i ®ã. m cßn liªn quan tíi lîi Ých cña quèc gia ¸p 2. ViÖc ¸p dông ®èi xö tèi huÖ quèc v ®èi dông nã. Do vËy, viÖc ¸p dông ®èi xö tèi huÖ xö quèc gia kh«ng ph¶i l nghÜa vô ph¸p lÝ b¾t quèc v ®èi xö quèc gia ®Òu ph¶i tu©n theo buéc cña c¸c quèc gia nÕu nh− nã kh«ng ®−îc nh÷ng nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh. Theo quy ®Þnh t¹i ghi nhËn trong ph¸p luËt cña quèc gia hoÆc trong §iÒu 4 Ph¸p lÖnh, Nh n−íc céng ho x héi chñ ®iÒu −íc quèc tÕ m quèc gia ®ã kÝ kÕt, tham nghÜa ViÖt Nam sÏ ¸p dông ®èi xö tèi huÖ quèc gia. Theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 6, 15 Ph¸p lÖnh th× v ®èi xö quèc gia ®èi víi c¸c thÓ nh©n v ph¸p ViÖt Nam sÏ ¸p dông mét phÇn hay to n bé ®èi nh©n n−íc ngo i trong lÜnh vùc th−¬ng m¹i theo xö tèi huÖ quèc v ®èi xö quèc gia khi: nguyªn t¾c “b×nh ®¼ng, cã ®i, cã l¹i, hai bªn - Ph¸p luËt ViÖt Nam cã quy ®Þnh; cïng cã lîi”. §©y l nguyªn t¾c xuyªn suèt trong - §iÒu −íc quèc tÕ m ViÖt Nam kÝ kÕt hoÆc viÖc ®iÒu chØnh c¸c quan hÖ d©n sù theo nghÜa gia nhËp cã quy ®Þnh; réng cã yÕu tè n−íc ngo i nãi chung v c¸c quan - Quèc gia hoÆc vïng l nh thæ trªn thùc tÕ hÖ th−¬ng m¹i quèc tÕ nãi riªng ë ViÖt Nam. ® ¸p dông ®èi xö tèi huÖ quèc v ®èi xö quèc Nguyªn t¾c n y phï hîp víi ®−êng lèi “më cöa”, gia ®èi víi ViÖt Nam; “®a d¹ng ho¸, ®a ph−¬ng ho¸ c¸c quan hÖ quèc - C¸c tr−êng hîp kh¸c do ChÝnh phñ quyÕt tÕ” cña §¶ng v Nh n−íc ta hiÖn nay. Tuy ®Þnh. nhiªn, viÖc ¸p dông ®èi xö tèi huÖ quèc v ®èi HiÖn nay, ViÖt Nam ® kÝ kÕt trªn 100 ®iÒu xö quèc gia ë ViÖt Nam còng kÌm theo nh÷ng −íc quèc tÕ song ph−¬ng vÒ th−¬ng m¹i víi c¸c ngo¹i lÖ nhÊt ®Þnh. Nh÷ng ngo¹i lÖ ®ã l : “Trong quèc gia trªn thÕ giíi. Mét trong nh÷ng néi dung tr−êng hîp cÇn thiÕt ®Ó ®¶m b¶o lîi Ých quèc quan träng cña c¸c ®iÒu −íc quèc tÕ n y l viÖc phßng, an ninh quèc gia, b¶o vÖ c¸c gi¸ trÞ v¨n cam kÕt d nh cho thÓ nh©n v ph¸p nh©n cña hãa, tinh thÇn cña d©n téc, b¶o vÖ søc khoÎ con nhau ®èi xö tèi huÖ quèc v ®èi xö quèc gia ng−êi, b¶o vÖ ®éng vËt, thùc vËt v m«i tr−êng, trong c¸c quan hÖ th−¬ng m¹i quèc tÕ. §Æc biÖt ng¨n chÆn c¸c h nh vi gian lËn th−¬ng m¹i, trong HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i ViÖt Nam - Hoa T¹p chÝ luËt häc - 29
  3. nghiªn cøu - trao ®æi K×(3), ®èi xö tèi huÖ quèc v ®èi xö quèc gia nhÊt ®Þnh do ph¸p luËt quy ®Þnh. Cô thÓ theo quy ®−îc quy ®Þnh chi tiÕt trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc ®Þnh cña Ph¸p lÖnh ph¹m vi ¸p dông ®èi xö tèi cña HiÖp ®Þnh, bao gåm c¶ c¸c néi dung cô thÓ huÖ quèc v ®èi xö quèc gia trong tõng lÜnh vùc v c¸c ngo¹i lÖ kÌm theo khi ¸p dông. Nh÷ng nh− sau: vÊn ®Ò ®ã ®−îc quy ®Þnh t¹i §iÒu 2 ch−¬ng 1. VÒ ®èi xö tèi huÖ quèc. “Th−¬ng m¹i h ng ho¸”; §iÒu 3 ch−¬ng “Së h÷u Theo quy ®Þnh cña Ph¸p lÖnh, ph¹m vi ¸p trÝ tuÖ”; §iÒu 2, 7 ch−¬ng “Th−¬ng m¹i dÞch vô” dông ®èi xö tèi huÖ quèc ®−îc quy ®Þnh cô thÓ v §iÒu 2 ch−¬ng “Ph¸t triÓn quan hÖ ®Çu t−”. ®èi víi tõng lÜnh vùc. Bªn c¹nh quy ®Þnh cña c¸c ®iÒu −íc quèc tÕ, - §èi xö tèi huÖ quèc trong th−¬ng m¹i h ng viÖc d nh cho c¸c chñ thÓ n−íc ngo i ®èi xö ho¸ ®−îc ¸p dông víi: quèc gia cßn ®−îc quy ®Þnh trong rÊt nhiÒu v¨n + ThuÕ, c¸c lo¹i phÝ v c¸c kho¶n thu kh¸c b¶n ph¸p luËt cña ViÖt Nam. §iÒu 81 HiÕn ph¸p ®èi víi h ng ho¸ xuÊt khÈu, nhËp khÈu hoÆc liªn 1992 cña ViÖt Nam quy ®Þnh: “Ng−êi n−íc quan ®Õn h ng ho¸ xuÊt khÈu, nhËp khÈu; ngo i c− tró t¹i ViÖt Nam ®−îc Nh n−íc ViÖt + Ph−¬ng thøc thanh to¸n v viÖc chuyÓn tiÒn thanh to¸n cho h ng ho¸ xuÊt khÈu, nhËp Nam b¶o hé tÝnh m¹ng, t i s¶n quyªn lîi chÝnh khÈu; ®¸ng, theo ph¸p luËt ViÖt Nam”. + Nh÷ng quy ®Þnh v thñ tôc liªn quan ®Õn §iÒu 830 Bé luËt d©n sù ViÖt Nam quy ®Þnh: xuÊt khÈu, nhËp khÈu h ng ho¸; “Ng−êi n−íc ngo i cã n¨ng lùc ph¸p luËt nh− + ThuÕ v c¸c lo¹i phÝ thu trùc tiÕp hoÆc gi¸n c«ng d©n ViÖt Nam”. tiÕp trong n−íc ®èi víi h ng ho¸ nhËp khÈu; Trong LuËt ®Çu t− n−íc ngo i t¹i ViÖt Nam, + H¹n chÕ ®Þnh l−îng v cÊp phÐp xuÊt khÈu, LuËt th−¬ng m¹i v mét sè v¨n b¶n ph¸p luËt nhËp khÈu h ng ho¸. kh¸c còng cã c¸c quy ®Þnh t−¬ng tù. C¸c quy + C¸c quy ®Þnh kh¸c cña ph¸p luËt cã ¶nh ®Þnh trªn ® thÓ hiÖn Nh n−íc céng ho x héi h−ëng ®Õn viÖc b¸n, ch o b¸n, mua, vËn t¶i, chñ nghÜa ViÖt Nam kh«ng ph©n biÖt ®èi xö ®èi víi thÓ nh©n v ph¸p nh©n n−íc ngo i, mäi ph©n phèi, l−u kho v sö dông h ng ho¸ t¹i thÞ quyÒn lîi hîp ph¸p cña hä t¹i ViÖt Nam ®Òu tr−êng trong n−íc (§iÒu 7). ®−îc t«n träng v b¶o vÖ. Còng theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 8 cña Ph¸p Ngo i hai c¬ së ph¸p lÝ quan träng trªn, viÖc lÖnh, ®èi xö tèi huÖ quèc trong th−¬ng m¹i h ng ¸p dông ®èi xö tèi huÖ quèc v ®èi xö quèc gia ë ho¸ kh«ng ®−îc ¸p dông víi: ViÖt Nam cßn dùa trªn nguyªn t¾c cã ®i l¹i hoÆc + C¸c −u ® i d nh cho c¸c th nh viªn cña theo quyÕt ®Þnh cña ChÝnh phñ trong nh÷ng tho¶ thuËn vÒ liªn kÕt kinh tÕ m ViÖt Nam kÝ tr−êng hîp cô thÓ. Víi sù ph¸t triÓn kh«ng kÕt hoÆc gia nhËp; ngõng cña c¸c quan hÖ th−¬ng m¹i quèc tÕ hiÖn + C¸c −u ® i d nh cho n−íc cã chung biªn nay còng nh− sù hîp t¸c ng y c ng ®−îc më giíi víi ViÖt Nam nh»m t¹o thuËn lîi cho viÖc réng gi÷a c¸c quèc gia, quy ®Þnh trªn ®©y cña giao l−u h ng ho¸ biªn giíi trªn c¬ së hiÖp ®Þnh Ph¸p lÖnh l phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ. song ph−¬ng; III. Ph¹m vi ¸p dông ®èi xö ®èi xö tèi + C¸c −u ® i d nh cho c¸c n−íc ®ang ph¸t huÖ quèc v ®èi xö quèc gia triÓn v c¸c n−íc kÐm ph¸t triÓn; §èi xö tèi huÖ quèc v ®èi xö quèc gia ®−îc + C¸c −u ® i theo c¸c hiÖp ®Þnh qu¸ c¶nh ¸p dông trong nh÷ng ph¹m vi víi nh÷ng ngo¹i lÖ h ng ho¸ m ViÖt Nam kÝ kÕt hoÆc gia nhËp. 30 - T¹p chÝ luËt häc
  4. nghiªn cøu - trao ®æi + §Êu thÇu mua s¾m h ng ho¸ ®èi víi c¸c dù ViÖt Nam kÝ kÕt hoÆc gia nhËp (§iÒu 12). ¸n sö dông nguån vèn t i trî cña c¸c tæ chøc - §èi xö tèi huÖ quèc ®èi víi quyÒn së h÷u quèc tÕ hoÆc cña n−íc ngo i v c¸c dù ¸n kh¸c trÝ tuÖ ®−îc ¸p dông cho mäi lo¹i quyÒn së h÷u theo quy ®Þnh cña ChÝnh phñ. trÝ tuÖ ®−îc Nh n−íc ViÖt Nam b¶o hé theo sù - §èi víi th−¬ng m¹i dÞch vô: §èi xö tèi qu¶n lÝ cña ViÖt Nam v ®iÒu −íc quèc tÕ m huÖ quèc ®−îc ¸p dông ®èi víi c¸c biÖn ph¸p ViÖt Nam kÝ kÕt hoÆc gia nhËp gåm: ®iÒu chØnh ho¹t ®éng th−¬ng m¹i dÞch vô cã sù + QuyÒn t¸c gi¶ v quyÒn liªn quan; tham gia cña nh cung cÊp dÞch vô n−íc ngo i + QuyÒn së h÷u c«ng nghiÖp ®èi víi s¸ng trªn l nh thæ ViÖt Nam (§iÒu 9). chÕ, gi¶i ph¸p h÷u Ých, kiÓu d¸ng, c«ng nghiÖp, §èi xö tèi huÖ quèc trong th−¬ng m¹i dÞch nh n hiÖu h ng ho¸, chØ dÉn ®Þa lÝ bao gåm c¶ vô kh«ng ¸p dông ®èi víi: tªn gäi xuÊt xø h ng ho¸, tªn th−¬ng m¹i, bÝ mËt + C¸c ngo¹i lÖ vÒ ®èi xö tèi huÖ quèc ®èi víi kinh doanh, thiÕt kÕ bè trÝ m¹ch tÝch hîp, gièng c¸c ng nh dÞch vô ®−îc quy ®Þnh trong hiÖp ®Þnh c©y trång; song ph−¬ng hoÆc ®a ph−¬ng m ViÖt Nam kÝ + QuyÒn chèng c¹nh tranh kh«ng ®óng ph¸p kÕt hoÆc gia nhËp; luËt liªn quan ®Õn quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp v + C¸c −u ® i d nh cho dÞch vô v nh cung c¸c quyÒn së h÷u trÝ tuÖ kh¸c (§iÒu 13). cÊp dÞch vô cña n−íc cã chung biªn giíi nh»m §èi xö tèi huÖ quèc ®èi víi quyÒn së h÷u trÝ thóc ®Èy ho¹t ®éng th−¬ng m¹i dÞch vô gi÷a ViÖt tuÖ kh«ng ¸p dông ®èi víi: Nam víi n−íc n y; + C¸c ngo¹i lÖ v ®èi xö tèi huÖ quèc ®−îc + C¸c −u ® i d nh cho dÞch vô v nh cung quy ®Þnh trong ®iÒu −íc quèc tÕ m ViÖt Nam kÝ cÊp dÞch vô n−íc ngo i ®−îc quy ®Þnh trong c¸c kÕt hoÆc gia nhËp; hiÖp ®Þnh kinh tÕ khu vùc, hiÖp ®Þnh vÒ khu vùc + C¸c quy ®Þnh ph¸p luËt hoÆc c¸c ph¸p luËt th−¬ng m¹i tù do v c¸c tho¶ thuËn t−¬ng tù thùc tÕ cÇn thiÕt ®Ó ®¶m b¶o thùc thi ph¸p luËt vÒ kh¸c m ViÖt Nam kÝ kÕt hoÆc gia nhËp; b¶o hé quyÒn së h÷u trÝ tuÖ, trong ®ã cã c¸c yªu + §Êu thÇu cung cÊp dÞch vô ®èi víi c¸c dù cÇu vÒ ®¹i diÖn v ®Þa chØ giao dÞch t¹i ViÖt Nam ¸n sö dông nguån vèn t i trî cña c¸c tæ chøc cña c¸c chñ thÓ n−íc ngo i liªn quan ®Õn thñ tôc quèc tÕ hoÆc cña n−íc ngo i v c¸c dù ¸n kh¸c h nh chÝnh v thñ tôc xÐt xö (§iÒu 14). theo quy ®Þnh cña ChÝnh phñ; ViÖc ¸p dông ®èi xö tèi huÖ quèc trong + C¸c tr−êng hîp kh¸c cho ChÝnh phñ quyÕt lÜnh vùc së h÷u trÝ tuÖ l mét trong nh÷ng ®Þnh (§iÒu 10). nguyªn t¾c b¾t buéc cña HiÖp ®Þnh TRIPS - §èi xö tèi huÖ quèc trong ho¹t ®éng ®Çu (HiÖp ®Þnh vÒ c¸c khÝa c¹nh liªn quan ®Õn t− n−íc ngo i ®−îc ¸p dông ®èi víi ®Çu t− v th−¬ng m¹i cña quyÒn së h÷u trÝ tuÖ). HiÖp nh ®Çu t− cña mét n−íc trong viÖc th nh lËp, ®Þnh n y ®−îc kÝ kÕt trong khu«n khæ cña c¸c b¸n, mua l¹i, më réng, qu¶n lÝ, ®iÒu h nh, vËn n−íc l th nh viªn cña Tæ chøc th−¬ng m¹i thÕ h nh, c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh v c¸c kho¶n giíi (WTO). Quy ®Þnh vÒ ¸p dông ®èi xö tèi ®Çu t− hoÆc ®Þnh ®o¹t b»ng c¸c h×nh thøc kh¸c huÖ quèc trong quyÒn së h÷u trÝ tuÖ nh− trªn (§iÒu 11). cña ph¸p luËt ViÖt Nam ® t¹o c¬ së thuËn lîi ViÖc ¸p dông c¸c ngo¹i lÖ vÒ ®èi xö tèi huÖ ®Ó ViÖt Nam tham gia HiÖp ®Þnh TRIPS khi trë quèc cho ®Çu t− v nh ®Çu t− cña mét n−íc phï th nh th nh viªn cña tæ chøc quèc tÕ n y. hîp víi ph¸p luËt ViÖt Nam, ®iÒu −íc quèc tÕ m 2. VÒ ®èi xö quèc gia: T¹p chÝ luËt häc - 31
  5. nghiªn cøu - trao ®æi §èi víi ®èi xö quèc gia theo quy ®Þnh cña quèc gia, quyÒn lîi cña c¸c bªn chñ thÓ qu¶n lÝ Ph¸p lÖnh ®−îc ¸p dông cho c¸c lÜnh vùc sau: nh n−íc cã vai trß quan träng. Theo quy ®Þnh - H ng ho¸ nhËp khÈu v o ViÖt Nam v h ng t¹i §iÒu 18 Ph¸p lÖnh, néi dung cña qu¶n lÝ nh ho¸ xuÊt khÈu tõ ViÖt Nam; n−íc vÒ ®èi xö tèi huÖ quèc v ®èi xö quèc gia - DÞch vô v nh cung cÊp dÞch vô n−íc t¹i ViÖt Nam bao gåm: ngo i; + Ban h nh v tæ chøc thùc hiÖn c¸c v¨n b¶n - §Çu t− v nh ®Çu t− n−íc ngo i; quy ph¹m ph¸p luËt vÒ ®èi xö tèi huÖ quèc v - Chñ thÓ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ l tæ chøc, c¸ ®èi xö quèc gia; nh©n n−íc ngo i. + QuyÕt ®Þnh viÖc ¸p dông hoÆc kh«ng ¸p ViÖc ¸p dông ®èi xö quèc gia trong c¸c dông ®èi xö tèi huÖ quèc v ®èi xö quèc gia; tr−êng hîp trªn ph¶i phï hîp víi c¸c nguyªn t¾c + KÝ kÕt, gia nhËp v thùc hiÖn c¸c ®iÒu −íc ®−îc quy ®Þnh trong ph¸p luËt ViÖt Nam v c¸c quèc tÕ liªn quan ®Õn ®èi xö tèi huÖ quèc v ®èi ®iÒu −íc quèc tÕ m ViÖt Nam tham gia. Tuy xö quèc gia; nhiªn, còng theo §iÒu 17 Ph¸p lÖnh, ®èi xö quèc + X©y dùng v tæ chøc thùc hiÖn c¸c chÝnh gia sÏ kh«ng ®−îc ¸p dông trong nh÷ng tr−êng s¸ch vÒ ®èi xö tèi huÖ quèc v ®èi xö quèc gia; hîp sau ®©y: + Tæ chøc thu thËp, xö lÝ, cung cÊp th«ng tin + ViÖc mua s¾m cña ChÝnh phñ ViÖt Nam liªn quan ®Õn ®èi xö tèi huÖ quèc v ®èi xö quèc nh»m môc ®Ých tiªu dïng cña ChÝnh phñ; gia; + C¸c kho¶n trî cÊp d nh cho nh s¶n xuÊt + Tuyªn truyÒn, phæ biÕn ph¸p luËt v chÝnh trong n−íc, c¸c ch−¬ng tr×nh trî cÊp thùc hiÖn s¸ch liªn quan ®Õn ®èi xö tèi huÖ quèc v ®èi xö d−íi h×nh thøc ChÝnh phñ ViÖt Nam mua l¹i quèc gia; h ng ho¸ s¶n xuÊt trong n−íc; + Thanh tra, kiÓm tra viÖc chÊp h nh ph¸p + C¸c quy ®Þnh h¹n chÕ thêi l−îng phim ¶nh luËt vÒ ®èi xö tèi huÖ quèc v ®èi xö quèc gia; tr×nh chiÕu; + Gi¶i quyÕt khiÕu n¹i v xö lÝ vi ph¹m ph¸p + C¸c kho¶n phÝ vËn t¶i trong n−íc ®−îc luËt liªn quan ®Õn ®èi xö tèi huÖ quèc v ®èi xö tÝnh trªn c¬ së c¸c ho¹t ®éng mang tÝnh kinh tÕ quèc gia. cña ph−¬ng tiÖn vËn t¶i. 2. C¬ quan cã thÈm quyÒn trong viÖc qu¶n lÝ Bªn c¹nh c¸c quy ®Þnh cña Ph¸p lÖnh, ph¹m nh n−íc vÒ ¸p ®èi xö tèi huÖ quèc v ®èi xö vi ¸p dông v ngo¹i lÖ cña ®èi xö tèi huÖ quèc v quèc gia t¹i ViÖt Nam l : ChÝnh phñ; Bé th−¬ng ®èi xö quèc gia cßn ®−îc quy ®Þnh trong c¸c m¹i, c¸c bé v c¸c c¬ quan ngang bé trong ®ã: ®iÒu −íc quèc tÕ m ViÖt Nam kÝ kÕt hoÆc tham - ChÝnh phñ thèng nhÊt qu¶n lÝ nh n−íc vÒ gia. Trong tr−êng hîp cã sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c ®èi xö tèi huÖ quèc v ®èi xö quèc gia. quy ®Þnh trong ®iÒu −íc quèc tÕ v c¸c quy ®Þnh - Bé th−¬ng m¹i chÞu tr¸ch nhiÖm tr−íc trong Ph¸p lÖnh còng nh− trong c¸c v¨n b¶n ChÝnh phñ thùc hiÖn viÖc thèng nhÊt qu¶n lÝ nh ph¸p luËt kh¸c cña ViÖt Nam th× c¸c quy ®Þnh n−íc vÒ ®èi xö tèi huÖ quèc v ®èi xö quèc gia. trong ®iÒu −íc quèc tÕ sÏ −u tiªn ®−îc ¸p dông(4). - C¸c bé, c¬ quan ngang bé trong ph¹m vi IV. Qu¶n lÝ nh n−íc vÒ ®èi xö tèi huÖ nhiÖm vô, quyÒn h¹n cña m×nh cã tr¸ch nhiÖm quèc v ®èi xö quèc gia phèi hîp víi Bé th−¬ng m¹i thùc hiÖn viÖc qu¶n 1. §Ó cho viÖc ¸p dông ®èi xö tèi huÖ quèc lÝ nh n−íc vÒ ®èi xö tèi huÖ quèc v ®èi xö v ®èi xö quèc gia cã hiÖu qu¶, ®¶m b¶o lîi Ých quèc gia trong lÜnh vùc ®−îc ph©n c«ng phô 32 - T¹p chÝ luËt häc
  6. nghiªn cøu - trao ®æi tr¸ch. lÖnh néi dung qu¶n lÝ nh n−íc vÒ ®èi xö tèi huÖ ChÝnh phñ quy ®Þnh cô thÓ tr¸ch nhiÖm cña quèc v ®èi xö quèc gia bao gåm: “Tæ chøc thu c¸c bé, c¬ quan ngang bé trong viÖc phèi hîp víi thËp xö lÝ, cung cÊp th«ng tin liªn quan ®Õn ®èi Bé th−¬ng m¹i thùc hiÖn qu¶n lÝ nh n−íc vÒ ®èi xö tèi huÖ quèc v ®èi xö quèc gia, thanh tra, xö tèi huÖ quèc v ®èi xö quèc gia (§iÒu 19). kiÓm tra viÖc chÊp h nh ph¸p luËt vÒ ®èi xö tèi 3. VÒ viÖc ®Ò xuÊt v quyÕt ®Þnh ¸p dông huÖ quèc v ®èi xö quèc gia, gi¶i quyÕt khiÕu hay kh«ng ¸p dông ®èi xö tèi huÖ quèc v ®èi xö m¹i v xö lÝ vi ph¹m ph¸p luËt liªn quan ®Õn ®èi quèc gia trong th−¬ng m¹i quèc tÕ, thÈm quyÒn xö tèi huÖ quèc v ®èi xö quèc gia”. Tuy nhiªn, cña c¸c c¬ quan nh− sau: - Bé th−¬ng m¹i ®Ò xuÊt v tr×nh ChÝnh phñ c¬ quan n o l c¬ quan cã thÈm quyÒn ®Ó thùc viÖc ¸p dông hoÆc kh«ng ¸p dông ®èi xö tèi huÖ hiÖn tõng néi dung trªn th× kh«ng ®−îc quy ®Þnh quèc v ®èi xö quèc gia thuéc lÜnh vùc qu¶n lÝ trong Ph¸p lÖnh. HoÆc §iÒu 22 quy ®Þnh: “ViÖc nh n−íc cña m×nh sau khi cã ý kiÕn b»ng v¨n gi¶i quyÕt tranh chÊp v xö lÝ vi ph¹m cã liªn b¶n cña bé, ng nh cã liªn quan. quan ®Õn ®èi xö tèi huÖ quèc v ®èi xö quèc gia - C¸c bé, c¬ quan ngang bé ®Ò xuÊt v tr×nh ®−îc thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ViÖt ChÝnh phñ viÖc ¸p dông hoÆc kh«ng ¸p dông ®èi Nam,®iÒu −íc quèc tÕ m ViÖt Nam kÝ kÕt hoÆc xö tèi huÖ quèc v ®èi xö quèc gia thuéc lÜnh gia nhËp” nh−ng c¬ quan n o cã thÈm quyÒn gi¶i vùc qu¶n lÝ nh n−íc cña m×nh sau khi cã ý kiÕn quyÕt “tranh chÊp” v “vi ph¹m” th× Ph¸p lÖnh b»ng v¨n b¶n cña Bé th−¬ng m¹i. còng kh«ng quy ®Þnh râ. Víi c¸c quy ®Þnh chung - ChÝnh phñ quyÕt ®Þnh hoÆc tr×nh c¬ quan chung nh− vËy sÏ l m ph¸t sinh t×nh tr¹ng khi cã nh n−íc cã thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh viÖc ¸p dông tranh chÊp, cã vi ph¹m... c¸c bªn ®−¬ng sù sÏ hoÆc kh«ng ¸p dông ®èi xö tèi huÖ quèc v ®èi kh«ng biÕt mang vô viÖc ®ã ®Õn c¬ quan n o ®Ó xö quèc gia (§iÒu 20). gi¶i quyÕt. §iÒu n y sÏ ¶nh h−ëng kh«ng nhá ViÖc gi¶i quyÕt tranh chÊp v xö lÝ vi ph¹m ®Õn quyÒn v lîi Ých hîp ph¸p cña c¸c bªn chñ cã liªn quan ®Õn ®èi xö tèi huÖ quèc v ®èi xö thÓ còng nh− sù ph¸t triÓn cña c¸c quan hÖ quèc gia ®−îc thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña ph¸p th−¬ng m¹i quèc tÕ . luËt ViÖt Nam, ®iÒu −íc quèc tÕ m ViÖt Nam kÝ Cô thÓ ho¸ h¬n n÷a c¸c quy ®Þnh trªn ®©y sÏ kÕt hoÆc gia nhËp (§iÒu 22). Ph¸p lÖnh vÒ ®èi xö tèi huÖ quèc v ®èi xö l m t¨ng thªm tÝnh hiÖu qu¶ trong viÖc ¸p dông quèc gia trong th−¬ng m¹i quèc tÕ l v¨n ph¸p lÝ ®èi xö tèi huÖ quèc v ®èi xö quèc gia t¹i ViÖt ®Çu tiªn cña ViÖt Nam quy ®Þnh t−¬ng ®èi to n Nam, gãp phÇn thóc ®Èy c¸c quan hÖ th−¬ng m¹i diÖn v ®Çy ®ñ vÒ ®èi xö tèi huÖ quèc v ®èi xö quèc tÕ ë ViÖt Nam thùc sù ph¸t triÓn, ®Èy nhanh quèc gia trong th−¬ng m¹i quèc tÕ. §©y l c¬ së tiÕn tr×nh héi nhËp cña ViÖt Nam víi kinh tÕ khu ph¸p lÝ quan träng ®Ó triÓn khai v ¸p dông hai vùc v thÕ giíi./. nguyªn t¾c n y t¹i ViÖt Nam mét c¸ch thèng (1), (2).Xem: ThuËt ng÷ th−¬ng m¹i, Nxb. ChÝnh trÞ nhÊt cã hiÖu qu¶, phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ. quèc gia, 2001. Tuy nhiªn, mét sè quy ®Þnh trong Ph¸p lÖnh cßn (3).Xem: HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i ViÖt Nam - Hoa k×. ch−a cô thÓ rÊt khã cho viÖc ¸p dông trùc tiÕp (4).Xem: Ph¸p lÖnh kÝ kÕt v thùc hiÖn ®iÒu −íc quèc tÕ trong thùc tiÔn. VÝ dô, theo §iÒu 18 cña Ph¸p t¹i ViÖt Nam. T¹p chÝ luËt häc - 33
nguon tai.lieu . vn