Xem mẫu
- Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Khoa học Tự nhiên và Công nghệ 27 (2011) 134-142
ða d ng khu h thú huy n Trà B ng t nh Qu ng Ngãi
và giá tr b o t n c a chúng
Nguy n Thanh Tu n, Lê Vũ Khôi*
Khoa Sinh h c, Trư ng ð i h c Khoa h c T nhiên, ðHQGHN, 334 Nguy n Trãi, Hà N i, Vi t Nam
Nh n ngày 6 tháng 12 năm 2010
Tóm t t. Trong nh ng năm 2007 – 2010 ñã ti n hành 12 ñ t ñi u tra v i 135 ngày th c ñ a. ðã
l p danh l c 89 loài thu c 27 h , 10 b thú. Trong ñó có 30 loài trong Sách ð Vi t Nam (2007),
71 loài trong Danh l c ð IUCN (2009), nhưng ch 18 loài có giá tr b o t n cao; 30 loài trong
Ngh ñ nh 32/2006/Nð-CP. B G m nh m (Rodentia) ña d ng nh t v i 31 loài, b Ăn th t
(Carnivora) 21 loài, Dơi (Chiroptera) 15 loài, Gu c ngón ch n (Artiodactyla) 7 loài, Linh trư ng
(Primates) 9 loài, trong ñó có Chà vá chân xám (Pygathrix cinerea), loài ñ c h u, r t quí hi m c a
Vi t Nam và th gi i. ð phong phú các qu n th thú Trà B n g không cao: 7 loài b tuy t di t
ñ a phương, 20 loài r t hi m, 27 loài ít, 36 loài trung bình. Nh ng tác ñ ng c a con ngư i và qu n
lý y u kém là nguyên nhân làm tài nguyên thú r ng Trà B ng b suy gi m nghiêm tr ng.
T khóa: Thú, hi n tr ng, Trà B n g, Qu ng Ngãi.
1. M ñ u∗ tháng 01 năm sau. T ng s gi n ng kho ng
1937gi /năm. Nhi t ñ trung bình năm là
Trà B ng là huy n mi n núi, n m phía Tây 25,20C; t i th p vào tháng 1, có th gi m t i
B c t nh Qu ng Ngãi. Di n tích t nhiên 419,26 17,70C; cao nh t vào tháng 8, dao ñ ng trong
km2. T a ñ ñ a lý:15°06'10"- 15021’00” ñ vĩ kho ng 23,70 C – 34,70C. Lư ng mưa trung bình
B c, 108°21’30”- 108038’50” ñ kinh ðông. 3.492 mm/năm. ð m trung bình năm kho ng
Dân s 31.112 ngư i: Kinh 55,16%, Cor 88%, cao nh t 92% vào tháng 10 – 02 [2].
43,42%, H’re 1,04%, dân t c khác 0,38%.. M t
Trà B ng có h th ng sông, su i ph c t p.
ñ trung bình 74,2 ngư i/km2 [1].
Các sông Giang, Trà Bói, Cà ðú, Trà Cân, Nun,
Trà B ng có ñ a hình ñ i núi th p thu c B i là nh ng ph lưu ñ u ngu n c a sông Trà
sư n ðông dãy Trư ng Sơn, th p d n theo B ng, m t sông l n c a t nh Qu ng Ngãi.
hư ng Tây – ðông và B c – Nam, có m t s
Toàn huy n có 23.920 ha r ng, che ph
núi cao trên 1000m như núi Cà ðam (1.413m),
kho ng 57,05% di n tích t nhiên; có nhi u g
núi Tà Cun (1.428m), núi ðá Lét (1.130m).
quý như: Lim, Sơn, Chò... Qu là ñ c s n c a
Khí h u Trà B ng có 2 mùa: mùa khô t Trà B ng; nhưng nh ng năm g n ñây giá th p,
tháng 02 ñ n tháng 8, mùa mưa t tháng 9 ñ n di n tích r ng qu gi m ñáng k . R ng t nhiên
b xâm ph m nghiêm tr ng, ch trong hai nă m
_______
∗
Tác gi liên h . ð T: 0982253963.
E-mail: khoi_levu@yahoo.com.vn
134
- 135
N.T. Tuấn, L.V. Khôi / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Khoa học Tự nhiên và Công nghệ 27 (2011) 134-142
3. K t qu và th o lu n
2008 – 2009, toàn huy n m t 261,6 ha r ng t
nhiên, ch t lư ng r ng còn l i ñ u b suy gi m
3.1. Danh l c thú Trà B ng
ða d ng sinh h c nói chung, tài nguyên thú
r ng nói riêng Trà B ng h u như chưa ñư c T nh ng k t q u ñi u tra, k t h p v i k
quan tâm nghiên c u [3]. Xác ñ nh“ða d ng th a có ch n l c các k t qu nghiên c u c a các
tác gi khác [3, 11-13], phân tích so sánh các
khu h thú huy n Trà B ng t nh Qu ng Ngãi
và giá tr b o t n c a chúng” là r t c n thi t. m u v t, hi u ch nh tên loài, chúng tôi ñã xác
ñ nh và xây d ng danh l c các loài thú huy n
Trà B ng t nh Qu ng Ngãi, bao g m 89 loài
2. Tư li u, phương pháp nghiên c u
thu c 27 h , 10 b (b ng 1). Qua ph ng v n
ñư c bi t m t s loài như Heo vòi (Tapirus
- Xem xét các m u da, xương, các di v t
indicus), xưa kia ñã t ng t n t i Trà B ng,
khác c a thú còn lưu l i trong nhà dân, nhà
nhưng trong th i kỳ chi n tranh thì không nh n
hàng, cơ s nuôi nh t, buôn bán.
ñư c thông tin. Tuy có thu ñư c di v t H , báo
- ði u tra, kh o sát th c ñ a t i m t s ñ a
hoa mai… trong dân, nhưng t năm 1975 ñ n
ñi m có ti m năng ña d ng sinh h c cao. Các
nay không còn thông tin v các loài này khu
tuy n kh o sát dài kho ng 1,5 - 5km, xuyên qua
v c. M t s loài khác như Mang l n
các sinh c nh khác nhau. Ti n hành kh o sát
(Muntiacus vuquangensis), Mang trư ng sơn
vào ban ngày, ñôi khi c ban ñêm.
(Muntiacus truongsonensis) ñ u ñư c ngư i
- B t dơi b ng b y th c m k t h p v i lư i dân nói t i và theo tài li u [3] hai loài này có
m . Dùng b y k p, b y l ng, b y treo, ñào
th có vùng Trà B ng (?). Trong s 89 loài
hang, b n b ng n ñ b t g m nh m và thú nh thú ñã xác ñ nh có 5 loài ghi nh n chưa ñ ch c
khác. ch n, g m Mang l n, Mang trư ng sơn, Vư n
- K th a có ch n l c các tài li u ñã công ñen má vàng (Nomascus gabriellae), dúi m c
b có liên quan ñ n khu h thú Trà B ng. nh (Rhizomys sinensis), nhím cơ l t (Hystrix
klossi). 7 loài thú l n trư c ñây ñ ã t ng có m t
- Ph ng v n cán b ñ a phương, ki m lâm,
Trà B ng : Heo vòi (Tapirus indicus), Báo
th săn, ngư i dân, m t s cơ s kinh doanh s n
hoa mai (Panthera pardus), H ñông dương
ph m t r ng ñ thu th p nh ng thông tin v
(Panthera tigris cobertti), Báo gm
tình tr ng, ho t ñ ng qu n lý b o t n r ng và
(Neofelisnebulosa), G u chó (Helarctos
thú hoang dã. S d ng các nh màu nh ng loài
malayanus), Nai (Cervus unicolor), Rái cá
quan tr ng ñ nh n bi t loài ñ ư c thu n l i và
thư ng (Lutra lutra), nay có th ñã b tuy t di t
chính xác hơn.
ñ a phương. Loài Chà vá chân xám
- Phân tích m u và ñ nh lo i theo các tài
(Pygathrix cinerea) – m t loài thú r t q uý hi m,
li u [4-10].
ñ c h u c a Vi t Nam và th gi i và m t s
- T tháng 6-2007 ñ n tháng 3-2010, ñã ti n
loài kh khác kh p h bi n khu v c này. ði u
hành 12 ñ t kh o sát th c ñ a; m i ñ t t 8 ñ n
ñó ch ng t tính ña d ng thành ph n loài thú
15 ngày, t ng c ng 135 ngày, tai các ñ a ñi m
trong r ng núi Trà B ng t nh Qu ng Ngãi là
thu c 5 xã: Trà Bùi, Trà Giang, Trà Sơn, Trà
khá phong phú, có nhi u loài thú l n quí hi m
Tân, Trà Th y.
c a Vi t Nam và c c a th gi i, nhưng ngày
nay ñã và ñang b suy gi m nghiêm tr ng.
- 136 N.T. Tuấn, L.V. Khôi / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Khoa học Tự nhiên và Công nghệ 27 (2011) 134-142
B ng 1. Danh sách thú huy n Trà B n g t nh Qu ng Ngãi
TT B - H - Loài Ngu n Tình tr ng b o t n Hi n
thông tin tr ng
Tên khoa h c Tên Vi t Nam SðVN Nð32 IUCN
(2007) (2006) (2009)
I SORIICOMORPHA Gregory, 1910 B ĂN SÂU B
1. Soricidae G. Fischer, 1814 H Chu t chù
1 Suncus murinus (Linnaeus, 1766) Chu t C hù nhà m,3,6 LR/lc 3
2. Talpidae G. Fischer, 1814 H Chu t chũi
2 Euroscaptor parvidens (Miller, 1940 Chu t chũi răng nh m, qs, p CR 2
II SCANDENTIAWagner,1855 B NHI URĂNG
3. Tupaiidae Gray, 1825 H ði
3 Tupaia belangeri ( Wagner,1841) ði qs, 3 LR/lc 2
III DERMOPTERA Illiger, 1811 B CÁNH DA
4. Cynocepphalidae Symson, 1945 H Ch n dơi
4 Galeopterus variegatus (Audebert,1799) C y bay 6, p EN IB LR/lc 1
IV CH OPTERA Blumenbach, 1779 B DƠI
5. Pteropodidae Gray, 1821 H Dơi qu
5 Cynopterus brachyotis (Muller, 1838) Dơi chó cánh ng n m, p VU LR/lc 3
6 Cynopterus sphinx (Vahl, 1797) Dơi chó cánh dài m LR/lc 2
7 Macroglosus subrinus (K.Andersen,1911 Dơi ăn m t hoa l n qs, LR/lc 1
6. Rhinolophidae Gray, 1825 h D ơi lá mũi
8 Rhinolophus luctrus (Temminck, 1834) Dơi lá l n m, LR/lc 3
9 Rhinolopus malayanus (Bonhote,1903) Dơi lá mũi ph ng m LR/lc 2
10 Rhinolophus rouxii (Temminck, 1835) Dơi lá rút m 1
11 Rhinolophus acuminatus (Peter, 1871) Dơi lá mũi nh m 1
7. Vespertilionidae Gray, 1821 H Dơi mu i
12 Pipistrellus coromandra (Gray, 1838) Dơi mu i nâu m, 4, 3
13 Myotis horsfieldii (Temminck, 1840) Dơi tai cánh ng n m LR/lc 3
14 Myotis muricula (Gray, 1846) Dơi tai chân nh m LR/lc 2
15 Myotis chinensis (Tomes, 1857) Dơi tai l n m LR/lc 3
16 Myoits annectans (Dobson,1871) Dơi tai m t lông m 1
8. Hipposideridae H Dơi n p mũi
17 Hipposideros larvatus (Horsfield, 1823) Dơi n p mũi xám m 3
9. Megadermatidae H Dơi ma
18 Megaderma spasma (Linnaeus,1758) Dơi ma nam m LR/lc 3
19 Megaderma lyra (E.Geoffroy, 1810) Dơi ma b c m LR/lc 2
V PROMATES Linnaeus, 1758 B LINHTRƯ NG
10. Loricidae Gregory, 1915 H Cu li
20 Nycticebus benganlensis (Lacépède, 1800) Cu li l n 4, P VU IB DD 2
21 Nycticebus pygmaeus (Bonhote, 1907) Cu li nh QS, 4, P VU IB VU 1
11. Cercopithecidae Gray, 1821 H Kh
- 137
N.T. Tuấn, L.V. Khôi / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Khoa học Tự nhiên và Công nghệ 27 (2011) 134-142
22 Macaca artoides (I. Geoffroy, 1831) Kh m t ñ m,qs,4,p VU IIB VU 2
23 Macaca fascicularis (Raffles, 1821) Kh ñuôi dài Qs, 4,p LR/nt IIB LR/nt 3
24 Macaca leonina (Blyth, 1863) Kh ñuôi l n qs, 4, p VU IIB VU 2
25 Macaca mulatta ( Zimmermann, 1780) Kh vàng 4, p LR/nt IIB LR/nt 1
26 Macaca assamensis (McClelland, 1840) Kh m c 4, p VU IIB VU 1
27 Pygathrix cinerea (Nadler, 1997) Chà vá chân xám mqs1,39 CR IB EN 2
12. Hylobatidae, Gray, 1871 H Vư n
28 Nomascus gabriellae (Thomas, 1909) Vư n ñen má vàng m, p EN IB VU 1
VI CARNIVORA Bowdich, 1821 B ĂN TH T
13. Felidae Fischer de Waldheim, 1817 H Mèo
29 Catopuma temminckii (Vigors and Horsfield, 1827) Báo l a 4, p EN IB VU 1
30 Prionailurus bengalensis ( Kerr, 1792) Mèo r ng m, p IB LR/lc 3
31 Pardofelis marmorata (Martin, 1837) Mèo g m 4 VU IB VU 1
32 Neofelis nebulosa (Griffith, 1821) Báo g m p EN IB VU 0
33 Panthera tigris cobertti (Linnaeus, 1758) H ñông dương 4, p CR IB EN 0
34 Panthera pardus (Linnaeus, 1758) Báo hoa mai 4, p CR IB VU 0
14. Viverridae Gray, 1821 H Cy
35 Paguma larvata (C.E.H Smith, 1827 C y vòi m c m, 6, p LR/lc 3
36 Paradoxurus hermaphroditus (Pallas, 1777) C y vòi ñ m m, 6, p LR/lc 3
37 Hemigalus Owstoni Thomas, 1912 C yv nb c m, p VU IIB VU 1
38 Prionodon pardicolor (Hodgson, 1842) C yg m 6, p VU IIB LR/lc 1
39 Viverra zibetha (Linnaeus, 1758) C y giông 6, p IIB LR/lc 2
40 Viverricula indica (Desmarest, 1804) C y hương m, 6, p IIB LR/lc 3
15. Herpestidae Bonaparte, 1845 H C yl n
Herpestes javanicus (É. Geoffroy Saint-Hilaire, C y l n tranh m, 3,6,p LR/lc 3
41
1818)
42 Herpestes urva (Hodgson, 1836) C y móc cua m, 6, p LR/lc 3
16. Ursidae Fischer de Waldheim, 1817 H Gu
43 Helarctos malayanus (Raffles, 1821) G u chó m, 4, p EN IB DD 0
44 Ursus thibetanus (G. cuvier, 1823) G u ng a m, 4, p EN IB VU 1
17. Mustelidae Fischer, 1817 H Ch n
45 Lutra lutra (Linnaeus, 1758) Rái cá thư ng 4 VU IB LR/lc 0
46 Arctonyx collaria ( F.G. Cuvier, 1825) L ng l n p LR/lc 1
47 Mates flavigula (Boddaert, 1785) Ch n vàng qs, p 3
48 Melogale personata (I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1831) Ch n b c má nam m, qs, p LR/lc 3
49 Mustela kathiah ( Hodgson, 1835) Tri t b ng vàng 4, p IIB LR/lc 2
VII PERISSODACTYLA Owen, 1848 B GU CNGÓN L
18. Taripidae Gray, 1921 H Heo vòi
50 Tapirus indicus Desmarest, 1819 Heo vòi p EX VU 0
ARTIODACTYLA Owen, 1848 B GU C
VIII
NGÓNCH N
19. Suidae Gray, 1821 HLn
- 138 N.T. Tuấn, L.V. Khôi / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Khoa học Tự nhiên và Công nghệ 27 (2011) 134-142
51 Sus scrofa (Linnaeus, 1758) L n r ng m,qs346 LR/lc 3
20. Tragulidae Milne Edwards, 1864 H Cheo cheo
52 Tragulus kanchil (Raffles, 1821) Cheocheonamdương m, 4, p VU IIB 2
21. Cervidae Goldfuss, 1820 H Hươu nai
53 Muntiacus muntjak (Zimmermann, 1780 Mang thư ng Mqs346 LR/lc 3
Megamuntiacus vuquangensis (Tuoc, Dung, Mang l n M, 4, p VU IB DD 1
54
Dawson, Arctander, 1994)
Muntiacus truongsonensis ( Giao, Do Tuoc, Mang Trư ng sơn m DD IB DD 1
55
Dung, Amato, Arctander et Mackinnon, 1998)
56 Cervus unicolor ( Kerr, 1792) Nai m, p VU LR/lc 0
22. Bividae Gray, 1821 H Trâu bò
57 Naemorhedus sumatraensis (Bechstein, 1799) Sơn dương m,qs,4,p EN IB VU 2
IX PHOLIDOTA Weber, 1904
23. Manidae Gray, 1821
58 Manis pentadactyla (Linnaeus, 1758) Tê tê vàng 4 EN IB LR/nt 2
X RODENTI Bowdich, 1821 B G M NH M
24. Sciuridae Fischer de Waldheim, 1817 H Sóc
59 Ratufa bicolor (Sparrman, 1778) Sóc ñen qs, 4, p VU LR/lc 2
60 Hylopetes alponiger (Hodgson, 1838) Sóc bay ñen tr ng 4 VU IIB EN 1
61 Petaurista philippensis (Elliot, 1839) Sóc bay trâu p VU 2
62 Callosciurus flavimanus(Geoffroy,1831) Sóc chân vàng m, p 3
63 Callosciurus inornatus ( Gray, 1867) Sóc b ng xám 4 LR/lc 3
64 Dremomys rufigensis (Blanford, 1878) Sóc mõm hung qs, p LR/lc 2
65 Menetes bermorei (Blyth, 1848) Sóc v n lưng m, qs, p LR/lc 2
66 Dremomys pernyi (MilneEdwards,1867) Sóc má ñào m, qs, p LR/lc 2
Callosciurus notatus (Boddaert, 1785) Sóc s c hông qs 2
67
b nghung
68 Tamiops rodomphei (Milne-Ewards, 1867 Sóc chu t l a Qs, p LR/lc 3
25. Spalacidae Gray, 1821 H Dúi
69 Rhizomys pruinosus (Blyth, 1851) Dúi m c l n m, p LR/lc 3
70 Rhizomys sinensis Gray, 1831 Dúi m c nh p LR/lc 3
26. Muridae Illiger, 1811 H Chu t
71 Bandicota indica (Bechstein, 1800) Chu t ñ t l n 3, 6, p LR/lc 3
72 Leopoldamys edwardsi (Thomas, 1882) Chu t hươu l n m LR/lc 3
73 Mus fulvescens Gray, 1847 Chu t hươu bé m LR/lc 3
74 Rattus losea (Swinhoe, 1871) Chu t ñ ng bé m LR/lc 3
75 Rattus tanezumi (Temminck, 1844) Chu t nhà 3, 6, m LR/lc 3
76 Mus musculus (Linnaeus, 1758) Chu t nh t nhà m, p 2
77 Rattus andamanensis (Blyth, 1860) Chu t r ngñôngdưng 4 2
78 Rattus niviventer (Hodgson,1836) Chu t b ng tr ng m, p 2
79 Rattus koratensis ( Kloss,1919) Chu t r ng m 3
- 139
N.T. Tuấn, L.V. Khôi / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Khoa học Tự nhiên và Công nghệ 27 (2011) 134-142
80 Rattus bukit (bonhote,1903) Chu t bukit m 3
81 Rattus exulans (Peale, 1848) Chu t l t LR/lc 3
82 Rattus argentiventer (Robinson et Kloss, 1916) Chu t b ng b c m LR/lc 3
83 Rattus nitidus (Hodgson, 1845) Chu t bóng m LR/lc 2
84 Rattus mollicathus (Robison,Kloss,1922 Chu t ñàn m 3
85 Rattus (leopoldamys) sabanus (Thomas, 1887) Chu t núi m LR/lc 2
86 Rattus norvegicus (Berkenhout, 1769) Chu t c ng m 3
27. Hystricidae G. Fischer, 1817 H nhím
87 Atherurus macrourus (Linnaeus, 1829) ðon m, p LR/lc 3
88 Hystrix brachyura brachyura (Linnaeus, 1758) Nhím ñuôi ng n m, p VU 2
89 Hystrix klossi (Thomaa, 1916) Nhím cơ lôt m,p 1
T ng c ng : 30 30 71 89
G hi chú :
- C t N gu n thông tin : m: m u v t; d : di v t; qs: quan Sát; p: ph ng v n; Các ch s :
3: Danh l c các loài thú hoang dã Vi t Nam;
4. ða d ng sinh h c t nh Qu ng Ngãi;
6. Danh l c các loài thú Vi t Nam (ð ng Huy Huỳnh, 1994);
9. Conservation of Primates in VietNam (Tilo Nadler,…, 2004);
- C t Tình tr ng b o t n : SðVN - Sách ð V i t Nam (2007); IUCN - IUCN Redlist of Threatened Species, 2009 : EX –
tuy t ch ng; CR - R t nguy c p, EN – Nguy c p, VU - S nguy c p, LR/nt - S p b ñe d a, Lr/lc ít lo ng i, DD – Thi u d n
li u; N ð 32 – Ngh ñ nh 32/2006/Nð -CP: IB – Nghiêm c m khai thác s dung vì m c ñich thương mai; IIB – H n ch khai
thác và s d ng vì m c ñich thương mai. .
- C t H i n tr ng : S 0 = không g p (tuy t di t ñ a phương); 1 = r t hi m,; 2 = ít, th nh tho ng g p; 3 = trung bình.
3.2. ðánh giá tính ña d ng thành ph n loài c a khu h thú Trà B ng
B ng 2. ða d ng các h , loài các b thú Trà B ng t nh Qu ng Ngãi
STT Tên b Sh S loài
n % n %
1 Ăn sâu b - Soricomorpha 02 7,41 02 2,16
2 Nhi u răng - Scandentia 01 3,70 01 1,12
3 Cánh da - Dermoptera 01 3,70 01 1,12
4 Dơi - Chiroptera 05 18,52 15 16,86
5 Linh Trư ng - Primates 03 11,11 09 10,16
6 Ăn th t - Carnivora 05 18,52 21 23,61
7 G Gu c ngón l - Perissodactyla 01 3,70 01 1,12
8 Gu c ngón ch n -Artiodactyla 04 14,81 07 7,88
9 Tê tê - Pholidota 01 3,70 01 1,12
10 G m nh m - Rodentia 04 14,81 31 34,84
T ng s : 27 100,0 89 100,0
- 140 N.T. Tuấn, L.V. Khôi / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Khoa học Tự nhiên và Công nghệ 27 (2011) 134-142
B ng 3. M c ñ quý hi m c a khu h thú Trà B ng Qu n g Ngãi
Sách ð VN (2007) IUCN (2009) Ngh ñ nh 32/2006
X p h ng S loài X p h ng S loài X p h ng S loài
EX 01 - - IB 18
CR 03 CR 01 IIB 12
EN 08 EN 03
VU 15 VU 14
LRnt 02 LRnt 03
- - LRlc 46
DD 01 DD 04
30 71 30
3.2.1. C u trúc thành ph n loài: So v i toàn 3.3. Giá tr b o t n c a khu h thú Trà B ng
qu c [8], khu h thú huy n Trà B ng có 89 loài,
Trong s 89 loài thú ñã ghi nh n ñ ư c Trà
chi m 30,17% (89/295) t ng s loài; hơn 71%
B ng, có 30 loài (chi m 33,71% s loài ñã bi t)
t ng s h (27/38) và 83,3% t ng s b thú
có tên trong Sách ð Vi t Nam (2007); 30 loài
(10/12). 5 b : Ăn sâu b , Nhi u răng, Cánh da,
(33,71%) ghi trong Ngh ñ nh 32/2006/Nð-CP,
Móng gu c ngón l , Tê tê ch có 1–2 loài; 2 b ;
71 loài (79,78%) có tên trong Danh l c ð T h
Gu c ngón ch n, Linh Trư ng có 7 - 9 loài; 3
gi i (2009) (b ng 3), nhưng trong s ñó có t i
b có s lư ng nhi u hơn 10 loài g m b Dơi
53 (59,55%) ñư c x p h ng ít nguy c p, ch có
15 loài, b Ăn th t 21 loài b G m nh m 31 loài
18 loài thu c h ng S nguy c p (14 loài), Nguy
(b ng 2). Như v y, thú nh , trư c h t là các loài
c p (3 loài) và 1 loài R t nguy c p (Heo vòi),
G m nh m sau ñ n các loài thú Ăn th t nh và
loài này xưa kia ñã t ng có m t Qu ng Ngãi
nh nhi u loài nh t. ði u ñó th hi n quy lu t
nay ñã b tuy t di t ñ a phương cũng như
cân b ng sinh thái, ñi u ch nh s lư ng thú nh
trên lãnh th Vi t Nam.
trong môi trư ng t nhiên Trà B ng t nh
Qu ng Ngãi.
3.4. ðánh giá công tác b o t n thiên nhiên
3.2.2. S lư ng cá th c a các loài thú Trà huy n Trà B ng
B ng không cao (b ng 1). Trong s 89 loài ghi
Trà B ng có 3 hi n tư ng c n ñư c quan
nh n ñã t ng có m t Trà B ng có 7 loài ñã b
tâm: 1) ðó là s xâm l n r ng ñ l y ñ t canh
tuy t di t ñ a phương. ðây cũng là nh ng loài
tác, làm nương rãy, thi u s ki m soát c a cơ
thú quý hi m có tên trong Sách ð Vi t Nam
quan ch c năng ñ a phương; 2) Vi c khai thác
(2007) [12] và c trong Danh l c ð IUCN
g và các s n ph m ngoài g , săn b t thú và các
(2009); 20 loài có s lư ng r t hi m; 27 loài
ñ ng v t hoang dã b ng lư i, b y b t các lo i,
m c ñ ít; 36 loài m c trung bình.Nh ng loài
súng săn di n ra thư ng xuyên, không có s
thú có s lư ng trung bình ch y u là các loài
ki m soát; 3) Nh n th c c a ngư i dân và c a
thú nh như các loài g m nh m , thú ăn sâu b .
- 141
N.T. Tuấn, L.V. Khôi / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Khoa học Tự nhiên và Công nghệ 27 (2011) 134-142
Tài li u tham kh o
c cán b cũng như công tác qu n lý r ng, săn
b t và buôn bán ñ ng v t hoang dã và vi c th c [1] y ban nhân dân huy n Trà B ng, Quy ho ch
thi lu t pháp ñ a phương còn y u kém. s n xu t Nông- Lâm-Ngư nghi p và b trí dân
cư huy n Trà B ng t nh Qu ng Ngãi. 2010
[2] S Khoa h c Công ngh và Môi trư ng t nh
4. K t lu n Qu ng Ngãi, ð c ñi m khí h u-Th y văn t nh
Qu ng Ngãi. Nxb ðà N ng. 2002:
[3] Lê Kh c Huy (ch biên), Lê Văn Tán, Võ Văn
1) ðã ghi nh n ñ ư c 89 loài thú thu c 27
Phú, Lê Quang Minh, ð Xuân C m, ða d ng sinh
h , 10 b huy n Trà B ng, t nh Qu ng Ngãi. h c t nh Qu ng Ngãi. S Khoa h c Công ngh và
84 loài ghi nh n kh ng ñ nh, 5 loài ghi nh n Môi trư ng Qu ng Ngãi, 2001.
[4] Van Peenen P. F.. D., P.E. Ryan, R. H. Light,
t m t h i; 7 loài thú l n trư c ñ ây ñã t ng hi n
Freliminary identification manual for mammals
di n Trà B ng nay không thu ñư c thông tin South Vietnam: 30-48. United Stated
of
National Museum, Washington, D.C., 1969.
v chúng: Heo vòi (Tapirus indicus), H ñông
[5] Lekagul B, J. A. McNeel, Mammals of Thái Lan
dương (Pantera tigris corbetti), Báo hoa mai
: 43 – 267. Association for the Conservation of
(Panthera pardus), G u chó (Helarctos Wildlife, Bangkok, 1977.
malayanus), Báo g m (Neofelis nebulosa), Nai [6] Corbet G.B., J.E. Hill, The Mammals of the
Indomalayan Region: A ssystematic review.
(Cervus unicolor), Rái cá thư ng (Lutra lutra).
Oxford Univerrsity Presss, 1992
2) B G m nh m (Rodentia) ña d ng nh t, [7] ð ng Huy Hu ỳnh (ch biên), ðào Văn Ti n,
Cao Văn Sung, Ph m Tr ng nh, Hoàng Minh
v i 31 loài. B Ăn th t (Carnivora) 21 loài. B
Khiên, Danh l c các loài thú (Mammalia) Vi t
Dơi (Chiroptera) 15 loài, B Linh trư ng Nam. Nxb Khoa h c và K t hu t, Hà N i, 1994.
(Primates) có ñ y ñ 3 h v i 9 loài, trong ñó [8] Lê Vũ Khôi, Danh l c các loài thú Vi t Nam.
Nxb Nông nghi p, Hà N i. 2000 :
có loài Chà vá chân xám (Pygathrix cinerea) là
[9] ð ng Ng c C n, Hideki Endo, Nguy n Trư ng
loài ñ c h u r t q uí hi m, khá ph bi n khu Sơn, Tatsuo Oshida, Lê Xuân C nh, ð ng Huy
v c Trà B ng và b Gu c ngón chăn Phương, Darrin Peter Lunde, Shin-Ichiro
Kawada, Akiko Hayashida, Motoki Sasaki,
(Perissodactyla) 7 loài.
Danh l c các loài thú hoang dã Vi t Nam. Nxb
3) 30 loài thú có tên trong Sách ð Vi t Khoa h c T nhiên và Công ngh , Hà N i,
2008.
Nam (2007); 18 loài có tên trong Danh l c ð
[10] ðào Văn Ti n, ð nh lo i chu t (Rodentia:
IUCN (2009) có giá tr b o t n cao và 30 loài Muridae) Vi t Nam. Ph n I. T p chí Sinh h c
trong Ngh ñ nh 32/2006/Nð-CP. 7 (1) (1985): 911; Ph n II. T p chí Sinh h c, 7
(2) (1985) 5.
4) ð p hong phú các loài thú Trà B ng [11] Tilo Nadler, Ulrike Streicher, Ha Thang Long,
không cao. 7 loài b tuy t di t ñ a phương, 20 Conservation of Primates in Vietnam. Hanoi,
2004.
loài có s lư ng cá th r t hi m, 27 loài m c
[12] B Khoa h c và Công ngh , Vi n Khoa h c và
ñ ít, 36 loài trung bình, Nh ng loài thú có s Công ngh Vi t Nam, Sách ð Vi t Nam. Ph n I
lư ng trung bình ch y u là các loài thú nh -ð ng v t. Nxb Khoa h c T nhiên và Công
ngh , Hà N i.
như các loài g m nh m, thú ăn th t nh , ít giá tr
[13] B Khoa h c và Công ngh , Vi n Khoa h c và
b o t n. Công ngh Vi t Nam, 2008: ð ng v t chí Vi t
Nam. T p 25. L p Thú – Mammalia. Nxb Khoa
h c và K thu t, Hà N i, 2007.
- 142 N.T. Tuấn, L.V. Khôi / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Khoa học Tự nhiên và Công nghệ 27 (2011) 134-142
Diverse of mammal fauna in Tra Bong district, Quang Ngai
province and their conservation significance
Nguyen Thanh Tuan, Le Vu Khoi
Faculty of Biology, Hanoi University of Science, VNU, 334 Nguyen Trai, Hanoi, Vietnam
There have been very few field surveys of mammals in Tra Bong District, Quang Ngai Province.
We carried out 12 field surveys with total of 135 field days in period of 6/2007 – 3/2010. There were
records of 89 mammals belonging to 27 families, 10 orders. Among of them, there are 30 species
listed in the Red Book of Vietnam (2007), 71 species in the IUCN Red List of Threatened Species
(2009), but 18 species only are the Critically (1 species), Endangered (3 species) and Vulnerable (14
species); 30 species in the Decree No. 32/2006/ND-CP. Order Rodentia has 31 species, Carnivora: 21
species, Chiroptera: 15 species, Artidactyla: 7 species, Primates: 9 species with the grey-shanked duoc
(Pygathrix cinerea) in fairly common in survey areas, and other mammalian orders having 1-2 species.
Abandance of mammal populations in Tra Bong are not high including seven locally extinct species,
20 very rare species, 27 rare species, 36 moderate species. Human impacts and poor management are
causes to threat biodiversity and mammal resources seriously declining in this district.
Keywords: Mammals. Status, Tra Bong, Quang Ngai.
nguon tai.lieu . vn
