- Trang Chủ
- Báo cáo khoa học
- Báo cáo Bảo vệ quyền của người phụ nữ đối với tài sản thuộc sở hữu chung hợp nhất của vợ chồng theo luật hôn nhân và gia đình Việt Nam năm 2000
Xem mẫu
- Nghiªn cøu - tra0 ®æi
Bïi ThÞ Mõng *
T rong tác ph m "Ngu n g c c a gia ình,
c a ch tư h u và c a nhà nư c"
(1884), Ph. Ăngghen ã ch ra r ng trong ba
nh n quy n bình ng c a ph n . T ó,
nguyên t c nam n bình ng ã tr thành
nguyên t c hi n nh, ư c th hi n nh t
hình th c b t bình ng l n nh t c a l ch s quán trong t t c các hi n pháp năm 1946,
nhân lo i (b t bình ng ch ng t c, giai c p, 1959, 1986 và 1992. Trên cơ s ó, nhi u
gi i) thì quan h b t bình ng gi a nam và văn b n pháp lu t c a Nhà nư c ã c th
n chính là ngu n g c ích th c v m t l ch hoá quy n bình ng nam n nh m th c hi n
s , xã h i c a nh ng mâu thu n cơ b n, ch tri t vi c b o v quy n l i cho ph n .
y u trong quan h v ch ng. T ó, ông ã Trong s các ngành lu t, lu t hôn nhân và
xây d ng quan i m v gi i phóng ph n là gia ình gi m t v trí quan tr ng: “Lu t l y
mu n gi i phóng ph n thì ph i xây d ng v , l y ch ng nh m gi i phóng ph n , t c
xã h i m i - xã h i không còn áp b c bóc l t là gi i phóng ph n n a xã h i. Gi i phóng
c a ngư i này i v i ngư i khác, c a giai ngư i àn bà, ng th i ph i tiêu di t tư
c p này i v i giai c p khác. Như v y, tư ng phong ki n, tư tư ng tư s n c a ngư i
xây d ng xã h i công b ng văn minh thì v n àn ông”.(2) Chính vì l ó, nguyên t c nam
quan tr ng luôn ư c t ra y là ph i n bình ng ã tr thành tư tư ng ch o
gi i phóng ph n , ph i m b o cho ph n sâu chu i m i quy nh c a Lu t hôn nhân
ư c bình ng v i nam gi i trên m i và gia ình Vi t Nam, t nh ng văn b n lu t
phương di n. Sinh th i, Ch t ch H Chí hôn nhân và gia ình u tiên c a Nhà nư c
Minh ã t ng nói: "Nói ph n là nói ph n ta cho n Lu t hi n hành. Nh ó, quy n
n a xã h i. N u không gi i phóng ph n thì l i c a ngư i ph n ư c b o v , v th c a
không gi i phóng m t n a loài ngư i. N u ngư i ph n trong gia ình và xã h i ngày
không gi i phóng ph n là xây d ng ch càng ư c kh ng nh. Lu t hôn nhân và gia
nghĩa xã h i ch m t n a”.(1) ình Vi t Nam năm 2000 là cơ s pháp lí
Th m nhu n quan i m c a ch nghĩa quan tr ng Ó m b o t t các quy n hôn
Mác - Lênin và tư tư ng H Chí Minh v nhân và gia ình cho ngư i ph n trên cơ
v n gi i phóng ph n , ng và Nhà s c a nguyên t c nam n bình ng, y
nư c ta luôn luôn dành cho ph n s quan
tâm c bi t. Ngay t b n Hi n pháp u * Gi ng viên Khoa lu t dân s
tiên (Hi n pháp 1946), Nhà nư c ta ã ghi Trư ng i h c lu t Hà N i
T¹p chÝ luËt häc - ®Æc san phô n÷ 59
- Nghiªn cøu - tra0 ®æi
chính là th c hi n nhi m v gi i phóng ph là tài s n chung”.
n . Trong ph m vi bài vi t này, chúng tôi Như v y, v ch ng u bình ng trong
làm sáng t quy n bình ng c a v ch ng vi c t o l p kh i tài s n chung. Trong th i kì
i v i tài s n thu c s h u chung h p nh t. hôn nhân, không phân bi t m c thu nh p c a
i u 233 B lu t dân s quy nh: ngư i này cao m c thu nh p c a ngư i kia
"1. S h u chung c a v ch ng là s h u th p, tài s n cũng không nh t thi t ph i do
chung h p nh t; hai v ch ng cùng t o ra mà ch do m t bên
2. V ch ng cùng nhau t o l p, phát v ho c ch ng t o ra thì tài s n ó cũng v n
tri n kh i tài s n chung b ng công s c là tài s n chung c a v ch ng. VÝ dô: Anh A
c a m i ngư i; có quy n ngang nhau và ch B là v ch ng, anh A làm vi c t i m t
trong vi c chi m h u, s d ng, nh o t doanh nghi p nư c ngoài có thu nh p là
tài s n chung;
300USD/tháng, ch B là th may bình
3. V ch ng cùng bàn b c, tho thu n
thư ng có thu nh p là 1.000.000VN /tháng.
ho c u quy n cho nhau chi m h u, s d ng
T ng thu nh p c a hai ngư i v n là tài s n
nh o t tài s n chung;
chung c a v ch ng. Ho c trư ng h p ch B
4. Tài s n chung c a v ch ng có th
ch nhà làm n i tr không có kho n thu
phân chia theo tho thu n ho c theo quy t
nh p nào thì kho n thu nh p mà anh A có
nh c a toà án”.
ư c v n là tài s n chung c a v ch ng. Xét
V i tinh th n ó, Lu t hôn nhân và gia
bình di n r ng thì s bình ng trong vi c
ình Vi t Nam năm 2000 ã c th hoá
quy n bình ng c a v ch ng i v i tài t o l p tài s n chung h p nh t gi a v ch ng
s n chung h p nh t. V ch ng không ch ư c quy t nh b i tính ch t c a cu c s ng
bình ng trong vi c t o l p tài s n chung v ch ng. Do tính ch t c a cu c s ng chung
mà còn bình ng v quy n và nghĩa v i v ch ng nên c hai u ph i hư ng t i vi c
v i tài s n chung, bình ng trong vi c phân chung s c, chung ý chí chăm lo cho cu c
chia tài s n chung h p nh t. s ng gia ình. Nhìn nh n bình di n h p thì
1. V ch ng bình ng trong vi c t o s bình ng gi a v và ch ng trong vi c t o
l p tài s n l p tài s n th hi n rõ khía c nh c a v n
Kho n 1 i u 27 Lu t hôn nhân và gia bình ng gi i. Ngư i ph n trong gia ình
ình Vi t Nam năm 2000 quy nh: th c hi n thiên ch c làm m , làm v , do v y,
“Tài s n chung c a v ch ng g m tài trong nhi u trư ng h p ngư i ph n không
s n do v ho c ch ng t o ra, thu nh p do tr c ti p lao ng t o ra c a c i v t ch t
lao ng, ho t ng s n xu t kinh doanh và xây d ng kh i tài s n chung song công s c
nh ng thu nh p h p pháp khác c a v ch ng lao ng c a h óng góp cho gia ình là r t
trong th i kì hôn nhân; tài s n mà v ch ng l n, th hi n rõ nh ng c thù v gi i. Vì
ư c th a k chung ư c t ng cho chung và th , vi c m b o s bình ng trong v n
nh ng tài s n khác mà v ch ng tho thu n t o l p tài s n theo tinh th n c a Lu t hôn
60 T¹p chÝ luËt häc - ®Æc san phô n÷
- Nghiªn cøu - tra0 ®æi
nhân và gia ình Vi t Nam năm 2000 là s h u i v i trư ng h p t i s¶n chung cña vî
c th hoá vÊn ®Ò b¶o vÖ quyÒn cña ng−êi chång mà pháp lu t quy nh ph i ăng kí
phô n÷. quy n s h u cũng chính là s th hi n
2. V ch ng bình ng v quy n và quyÒn b×nh ®¼ng gi a v và ch ng: “Trong
nghĩa v i v i tài s n thu c s h u trư ng h p tài s n thu c s h u chung c a
chung h p nh t v ch ng mà pháp lu t quy nh ph i ăng
Kho n 1 i u 28 Lu t hôn nhân và gia kí quy n së h u thì trong gi y ch ng nh n
ình Vi t Nam năm 2000 quy nh: quy n s h u ph i ghi tên c a c v ch ng”
“V , ch ng có quy n và nghĩa v ngang (kho¶n 2 §iÒu 27 Lu t hôn nhân và gia ình
nhau trong vi c chi m h u, s d ng nh ViÖt Nam n¨m 2000). MÆt kh¸c, khi x¶y ra
o t tài s n chung”. tranh chÊp, gi y ch ng nh n quy n s h u
Vi c ghi nh n s bình ng v quy n và có ghi tên c hai v ch ng là ch ng c pháp
nghĩa v c a v ch ng i v i tài s n chung lí ch ng minh ó chính là tài s n chung
là m t m b o quan tr ng chúng ta th c h p nh t c a v ch ng. §©y l c¬ së ph¸p lÝ
hi n vi c b o v quy n v tài s n cho ngư i ®Ó b¶o vÖ quyÒn t i s¶n cho c¸c bªn, tr¸nh
ph n , kh ng nh v trí c a ngư i ph n ®−îc nh÷ng thiÖt thßi cho hä, nhÊt l ®èi víi
trong gia ình. Tuy nhiên, do tính ch t c a ng−êi phô n÷. Như v y, xem xét v n này
cu c s ng chung mà khi th c hi n quy n dư i góc gi i chúng tôi cho r ng b o m
chi m h u, s d ng, nh o t tài s n chung bình ng v quy n và nghĩa v c a v
luôn ph i g n li n v i l i ích c a cu c s ng ch ng i v i tài s n chung h p nh t theo
chung ó, vì nhu c u chung c a gia ình. Lu t hôn nhân và gia ình Vi t Nam năm
Xu t phát t v n này, kho n 3 i u 28 2000 chính là s b o m bình ng v
Lu t hôn nhân và gia ình Vi t Nam năm quy n và cơ h i cho ngư i ph n .
2000 quy nh: “Vi c xác l p, th c hi n và 3. V ch ng bình ng trong vi c phân
ch m d t giao d ch dân s liên quan n tài chia tài s n chung h p nh t
s n chung có giá tr l n ho c là ngu n s ng Theo quy nh c a Lu t hôn nhân và gia
duy nh t c a gia ình, vi c dùng tài s n ình Vi t Nam năm 2000 thì tài s n chung
chung u tư kinh doanh ph i ư c v c a v ch ng có th ư c phân chia trong 3
ch ng bàn b c, tho thu n”. Quy nh này trư ng h p: Chia tài s n chung khi hôn nhân
th c ch t là s b o m m t cách bình ng ang t n t i ( i u 29); chia tài s n chung khi
v quy n l i tài s n cho v , ch ng, h n ch v ch ng li hôn ( i u 95, 96, 97, 98); chia
vi c l m d ng quy n chi m h u, s d ng, tài s n chung khi m t bên v ho c ch ng
nh o t tài s n chung t phía v ch ng vì ch t. Các quy nh v chia tài s n chung c a
nh ng m c ích cá nhân. Bên c nh ó, viÖc v ch ng theo tinh th n Lu t này u th
ph¸p luËt ghi nhËn quy n cña ng−êi vî ư c hi n s bình ng c a v ch ng i v i tài
ng tên trong gi y ch ng nh n quy n s s n chung h p nh t, tài s n ư c chia theo
T¹p chÝ luËt häc - ®Æc san phô n÷ 61
- Nghiªn cøu - tra0 ®æi
nguyên t c ''chia ôi". i u c bi t trong th mà vi c “ưu tiên” i v i ngư i ph n
quy nh v chia tài s n chung gi a v và ư c v n d ng m t cách linh ho t. Ch ng
ch ng Lu t hôn nhân và gia ình Vi t h n, khi li hôn c hai v ch ng u có nhu
Nam năm 2000 là ã dành riêng nh ng quy c u v nhà song ngôi nhà là tài s n chung
ph m c thù b o v quy n cho ngư i c a h l i không th chia cho hai bên cùng
ph n , ch ng h n như vi c ưa ra nguyên s d ng. Vì th , áp d ng nguyên t c b o v
t c v b o v quy n, l i ích h p pháp c a quy n l i c a ngư i v trư ng h p này, có
ngư i v khi chia tài s n chung trong th gi i quy t theo hư ng cho ngư i v ư c
trư ng h p v ch ng li hôn ( i u 95). Theo s d ng ngôi nhà và thanh toán cho phía
ó, ngư i ph n ư c dành ph n "ưu tiên" ngư i ch ng ph n tr giá tài s n mà anh ta
trong vi c gi i quy t v n chia tài s n ư c hư ng theo quy nh c a pháp lu t.
chung c a v ch ng. Có th nói, nguyên t c b o v quy n l i c a
Kho¶n 2 §iÒu 95 LuËt hôn nhân và gia ngư i v khi chia tài s n chung trong
ình ViÖt Nam n¨m 2000 quy nh: “ViÖc trư ng h p v ch ng li hôn là m t quy nh
chia t i s¶n chung ®−îc gi¶i quyÕt theo c¸c m nên trong m i tình hu ng khi c n thi t
nguyªn t¾c sau ®©y: chúng ta u b o v ư c quy n l i cho
a. Tài s¶n chung cña vî chång vÒ nguyªn
ngư i ph n .
t¾c ®−îc chia ®«i nh−ng cã xem xÐt ho n
Như v y, có th nói t s ghi nh n v
c¶nh cña mçi bªn, t×nh tr¹ng t i s¶n, c«ng
ch ng bình ng trong vi c t o l p kh i tài
søc ®ãng gãp cña mçi bªn v o viÖc t¹o lËp, s n chung t i s bình ng v quy n và
duy tr×, ph¸t triÓn t i s¶n n y. Lao ®éng cña nghĩa v i v i tài s n chung và bình ng
vî chång trong gia ®×nh ®−îc coi nh− lao trong vi c phân chia tài s n chung là s ti p
®éng cã thu nhËp; n i mang tính logic c a v n bình ng
b. B¶o vÖ quyÒn lîi cña vî, con ch−a gi a v và ch ng i v i tài s n chung h p
th nh niªn hoÆc ® th nh niªn bÞ t n tËt, nh t. Vi c ghi nh n quy n bình ng c a v
mÊt n¨ng lùc h nh vi d©n sù, kh«ng cã kh¶ ch ng qua các quy nh v tài s n chung h p
n¨ng lao ®éng v kh«ng cã t i s¶n ®Ó tù nh t c a v ch ng góp ph n b o v quy n v
nu«i m×nh”. tài s n cho ngư i ph n , m b o v n
B o v quy n l i c a ngư i v ã tr bình ng gi i. ây là m t trong nh ng n i
thành nguyên t c khi vi c gi i quy t chia tài dung quan tr ng, cơ b n, t o ti n Ó
s n chung c a v ch ng trong trư ng h p v ngư i ph n kh ng nh v trí c a mình
ch ng li hôn. Th c ti n, khi áp d ng quy trong gia ình và xã h i./.
nh này vào vi c chia tài s n chung c a v
(1).Xem: H Ch T ch, "Bài nói t i h i ngh cán b
ch ng thư ng dành cho ngư i ph n nh ng th o lu n D th o Lu t hôn nhân và gia ình" ngày
l i th nh t nh và tuỳ t ng trư ng h p c 10/10/1959.
62 T¹p chÝ luËt häc - ®Æc san phô n÷
nguon tai.lieu . vn
