Xem mẫu
- Nghiªn cøu - trao ®æi
ThS. TrÇn Thuý L©m *
V i nh ng c i m riêng bi t v th
ch t, tinh th n, tâm sinh lí cũng như
thiên ch c sinh và nuôi con, lao ng n
c a lao ng n như B lu t lao ng ã
ư c s a i b sung năm 2002, Ngh nh s
12/CP c a Chính ph ngày 26/1/1995 ban
ư c coi là m t trong nh ng i tư ng thu c hành i u l b o hi m xã h i, Ngh nh s
lo i lao ng c thù. i u này s nh hư ng 01/2003/N -CP c a Chính ph ngày 9/1/2003
không nh n vi c h tham gia vào quan h v vi c s a i, b sung m t s i u c a i u
lao ng. Nhi u ch s d ng lao ng ã l b o hi m xã h i ban hành kèm theo Ngh nh
không mu n tuy n nh n lao ng n n u s 12/CP, Thông tư s 07/2003/TT-BL TBXH
không có các quy nh h p lí c a pháp lu t ngày 12/3/2003 c a B lao ng - thương binh
ho c các quy nh ó không có tính kh thi. và xã h i hư ng d n thi hành m t s i u c a
B i v y, ngoài nh ng quy nh áp d ng cho Ngh nh s 01/2003/N -CP.
t t c m i ngư i lao ng nói chung (g m c Qua quá trình th c hi n ph n l n các quy
lao ng nam và lao ng n ), pháp lu t lao nh c a pháp lu t v b o hi m xã h i i
ng ã có m t s quy nh riêng áp d ng v i lao ng n ã phù h p v i th c t cũng
cho lao ng n nh m b o v và b o h h như nh ng y u t c thù c a h . Tuy nhiên,
trư c nh ng nguy cơ b t l i có th x y ra do bên c nh ó v n không tránh kh i m t s
nh hư ng t chính nh ng y u t c thù. các quy nh c a pháp lu t v n còn b t c p,
ng th i cũng giúp cho h v a có th th c chưa sát v i th c t nh hư ng n quy n l i
hi n t t ch c năng lao ng xã h i l i v a có c a lao ng n (m c dù B lu t lao ng
th th c hi n t t ch c năng sinh thành, nuôi s a i b sung năm 2002 ã có nh ng s a
d y con cái - th h lao ng tương lai c a i so v i trư c). Vì v y, trong bài vi t này
t nư c. chúng tôi xin ư c c p nh ng quy nh
Pháp lu t lao ng b o v lao ng n c a pháp lu t v b o hi m xã h i i v i lao
trong m i lĩnh v c c a quan h lao ng như ng n , phân tích nh ng i m còn b t c p
vi c làm, ti n lương, ch m d t h p ng, sa c a pháp lu t và trên cơ s ó ưa ra phương
th i... nhưng c bi t nh t v n là trong lĩnh hư ng hoàn thi n. Cũng c n ph i nói r ng
v c b o hi m xã h i - lĩnh v c v a liên quan khi tham gia b o hi m xã h i, lao ng n
n ch c năng lao ng xã h i v a liên quan cũng s ư c hư ng t t c các ch b o
n thiên ch c làm m c a i tư ng lao
ng này. ã có nhi u văn b n quy nh v * Gi ng viên Khoa pháp lu t kinh t
b o hi m xã h i trong ó có c p quy n l i Trư ng i h c lu t Hà N i
50 T¹p chÝ luËt häc - ®Æc san phô n÷
- Nghiªn cøu - trao ®æi
hi m xã h i (g m ch m au, thai s n, nh p cho ngư i lao ng b i n u th s
tai n n lao ng b nh ngh nghi p, hưu trí ch ng ơn v s d ng lao ng nào dám
và t tu t) như nh ng lao ng khác (g m c nh n lao ng n . Vì v y, vi c m b o thu
lao ng nam và n ) khi có các i u ki n nh p cho lao ng n trong trư ng h p này
b o hi m xã h i phát sinh. Song trong bài ch có th thu c b o hi m xã h i.
vi t này chúng tôi ch xin ư c c p nh ng Kho ng th i gian pháp lu t cho phép lao
quy nh riêng v b o hi m xã h i i v i ng n ngh vi c chăm sóc con 15 ngày
lao ng n th hi n y u t c thù c a i hay 20 ngày trong 1 năm (tuỳ thu c vào
tư ng lao ng này. i u này ư c th hi n tu i c a con) v cơ b n là phù h p v i th c
m t s khía c nh sau ây: t . Tuy nhiên, kho ng th i gian này s ch
1. Ch ngh chăm sóc con m phù h p trong trư ng h p m au thông
ây là m t trong nh ng quy n l i c a thư ng. Còn i v i nh ng trư ng h p tr
ngư i lao ng n ư c quy nh trong ch em b m c các b nh c n i u tr dài ngày thì
b o hi m xã h i m au. Theo ó, lao kho ng th i gian này s là quá ng n ng i.
ng n tham gia b o hi m xã h i có con Hơn n a, pháp lu t cũng ã quy nh n u c
dư i 7 tu i b m au thì s ư c ngh vi c b và m u tham gia b o hi m thì ch 1
chăm sóc con m và trong th i gian ó ngư i ư c hư ng b o hi m khi ngh vi c
ư c hư ng b o hi m xã h i. Th i gian t i chăm sóc con m au. V y n u ch ng may
a ư c ngh vi c và hư ng b o hi m xã h i ngư i lao ng có con b m c b nh c n i u
trong trư ng h p này là 20 ngày trong 1 năm tr dài ngày (như b nh tim, b nh lao ph i...)
n u con dư i 3 tu i. Trư ng h p con t 3 thì s như th nào. Ch c ch n trong trư ng
tu i n dư i 7 tu i thì th i gian ngh t i a h p ó ngư i lao ng n dù không mu n
trong 1 năm là 15 ngày. M c tr c p b o cũng v n ph i ngh vi c và i u ó s không
hi m khi ngh vi c chăm sóc con m au ch nh hư ng n thu nh p mà còn nh
là 75% m c ti n lương làm căn c óng b o hư ng n vi c làm c a h . Nguy cơ m t
hi m xã h i trư c khi ngh vi c. vi c làm r t d có th x y ra. Không ph i
Vi c cho phép lao ng n ư c ngh ch s d ng lao ng nào cũng có th thông
vi c chăm sóc con m au và hư ng b o c m ư c v i ngư i lao ng trong nh ng
hi m xã h i là hoàn toàn h p lí, phù h p v i trư ng h p này.
th c t và thiên ch c làm m c a lao ng i v i b n thân ngư i lao ng khi b
n . Trong kho ng th i gian t 3 tu i n 7 m au, pháp lu t cũng ã chia ra làm 2 lo i
tu i tr em không th tránh kh i nh ng lúc th i gian ngh cho phù h p. ó là trư ng
m au b nh t t và trong nh ng trư ng h p h p m au thông thư ng và trư ng h p
ó ngư i m ph i ngh vi c chăm sóc là m c các b nh c n i u tr dài ngày. Th i
i u t t y u. Th i gian ngh vi c này cũng gian ngh vi c i u tr b nh dài ngày dài
không th bu c ngư i s d ng lao ng ph i g p 3 l n so v i trư ng h p m au thông
ch u trách nhi m trong vi c m b o thu thư ng (th i gian ngh vi c cho m au
T¹p chÝ luËt häc - ®Æc san phô n÷ 51
- Nghiªn cøu - trao ®æi
thông thư ng cao nh t là 60 ngày, th i gian ngh 30 ngày n u thai t 3 tháng tu i tr lên.
ngh vi c i v i các b nh c n i u tr dài Tuỳ thu c vào i u ki n lao ng và môi
ngày là 180 ngày). c bi t, pháp lu t còn trư ng s ng mà khi sinh con, lao ng n
quy nh i v i ngư i lao ng m c các ư c ngh t 4 tháng n 6 tháng. N u sinh
b nh c n i u tr dài ngày mà h t th i h n ôi tr lên thì tính t con th hai tr i m i
180 ngày còn ph i i u tr thêm thì th i gian con ngư i m còn ư c ngh thêm 30 ngày.
i u tr thêm v n hư ng tr c p nhưng Trư ng h p ngư i lao ng mu n i làm
m c th p hơn. Tuy nhiên, th i gian i u tr s m hơn th i h n thì ph i báo trư c cho ch
thêm là bao lâu thì pháp lu t l i không quy s d ng lao ng ít nh t là m t tu n, ph i
nh. Vì v y, thi t nghĩ pháp lu t ã quy nh ngh ư c 60 ngày k t ngày sinh con và
v th i gian ngh i v i ngư i lao ng m c ph i có gi y ch ng nh n c a th y thu c v
các b nh c n i u tr dài ngày thì cũng nên vi c tr l i làm vi c s m không có h i cho
quy nh v th i gian ngh i v i trư ng h p s c kho . Trong trư ng h p này, ngoài ti n
ngư i lao ng có con dư i 7 tu i m au lương, ngư i lao ng v n ư c hư ng b o
m c các b nh c n i u tr dài ngày. Th i gian hi m cho n h t th i gian ngh theo quy
ngh vi c ư c hư ng b o hi m xã h i trong nh c a pháp lu t.
trư ng h p này ph i dài hơn so v i các Trư ng h p sau khi sinh con mà con
trư ng h p m au thông thư ng. dư i 60 ngày tu i ch t, lao ng n ư c
2. Ch tr c p thai s n ngh 75 ngày k t ngày sinh con. Còn
ây là ch b o hi m xã h i c thù trư ng h p con trên 60 ngày tu i ch t thì
c a lao ng n b i nó ph n ánh rõ nét nh t ngư i m ư c ngh 15 ngày k t ngày con
ch c năng sinh và làm m c a i tư ng ch t nhưng không vư t quá quy nh chung.
lao ng này. M c ích ch y u c a ch N u lao ng n nuôi con nuôi sơ sinh thì
này là nh m m b o và h tr nh ng i u cũng ư c ngh vi c chăm sóc con n khi
ki n v t ch t và tinh th n cho lao ng n con 4 tháng tu i. M c tr c p thai s n
khi h b gi m ho c b m t thu nh p do th c ư c tính b ng 100% m c ti n lương làm căn
hi n thiên ch c c a mình. Vì v y, ch tr c óng b o hi m xã h i trư c khi ngh vi c.
c p thai s n ch y u ư c áp d ng cho lao Ngoài ra, khi sinh con lao ng n còn ư c
ng n khi mang thai, s y thai ho c khi nh n tr c p m t l n b ng m t tháng lương.
sinh con n u h có tham gia b o hi m xã Ch tr c p thai s n mà c bi t là
h i. Theo ó, khi mang thai lao ng n th i gian ngh vi c hư ng tr c p thai s n
ư c ngh vi c i khám thai 3 l n, m i theo quy nh c a pháp lu t hi n hành ư c
l n 1 ngày, trư ng h p xa t ch c cơ quan các chuyên gia c a t ch c lao ng qu c t
y t ho c ngư i mang thai có b nh lí thì ánh giá là r ng rãi, là ưu ãi i v i lao
ư c ngh vi c 2 ngày cho m i l n khám ng n so v i các nư c trong khu v c (
thai. Trư ng h p s y thai, lao ng n ư c Singapore th i gian lao ng n ngh vi c
ngh vi c 20 ngày n u thai dư i 3 tháng tu i, hư ng tr c p thai s n là 8 tu n, Thái Lan là
52 T¹p chÝ luËt häc - ®Æc san phô n÷
- Nghiªn cøu - trao ®æi
3 tháng, Philippine là 60 ngày trong trư ng l cũng không c n thi t ph i căn c vào m c
h p thư ng và 78 ngày trong trư ng h p óng góp. Do v y, nên chăng pháp lu t
m ). c bi t là ã có s tách b ch gi a cũng nên quy nh m t m c chung, m t
chính sách k ho ch hoá dân s v i ch kho n ti n c th cho m i trư ng h p lao
tr c p thai s n (trư c ây pháp lu t lao ng n khi sinh con như pháp lu t m t s
ng ch y u ch cho phép lao ng n ư c nư c. (Ví d như Thái Lan tr c p m t l n
hư ng tr c p thai s n khi sinh con l n th là 4000 b t, Nh t B n là 300.000 yên).
nh t, th hai; nay không kh ng ch s l n 3. Ch hưu trí
sinh con ư c hư ng b o hi m xã h i). Hi n ây là m t trong nh ng ch mà ngư i
nay, cũng có m t s quan i m cho r ng lao ng nói chung, lao ng n nói riêng
pháp lu t nên quy nh thêm i u ki n v h t s c quan tâm khi tham gia quan h b o
th i gian óng b o hi m xã h i trư c khi hi m xã h i... V i vi c s a i b sung B
hư ng ch , tránh s l m d ng nh lu t lao ng năm 2002, quy n l i c a lao
hư ng n tài chính c a qu . i u này cũng ng n khi v hưu ã ư c quan tâm chú ý
là h p lí n u nhìn t góc b o toàn và phát hơn so v i trư c. Theo quy nh c a pháp
tri n qu b o hi m xã h i. Song n u xem xét lu t, i u ki n chung nh t lao ng n
dư i góc b n ch t, m c ích c a b o hi m ư c hư ng ch hưu trí hàng tháng là
xã h i thì v n này không c n thi t ph i t 55 tu i, có 20 năm óng b o hi m xã h i
ra. B i l , b o hi m xã h i không ch th c tr lên và trong m t s trư ng h p h còn
hi n theo nguyên t c phân ph i theo lao ng ư c gi m i 5 tu i.
mà còn tuân th theo nguyên t c l y s ông Tuy nhiên, i u áng chú ý là lương hưu
bù cho s ít. Hơn n a, n u có s l m d ng hàng tháng c a lao ng n ư c tính khác
trong trư ng h p này thì cũng ch là s hãn so v i lao ng nam. Ngư i lao ng có
h u b i trong i u ki n Vi t Nam hi n nay 15 năm óng b o hi m xã h i ư c tính
s r t hi m có nh ng trư ng h p ch s d ng b ng 45% m c bình quân c a ti n lương
lao ng thi t l p quan h v i lao ng n khi tháng làm căn c óng b o hi m xã h i, sau
bi t h ã có thai. Vì v y, thi t nghĩ nên ó c thêm m i năm óng b o hi m xã h i
nguyên như quy nh hi n nay là h p lí. ư c tính thêm 3% i v i lao ng n , 2%
Tuy nhiên, bên c nh ó v n còn v n i v i lao ng nam nhưng t i a là b ng
c n ph i xem xét. ó là: 75% m c bình quân ti n lương tháng làm
i v i kho n tr c p m t l n b ng m t căn c óng b o hi m xã h i. Vì v y, m c
tháng lương cho lao ng n khi sinh con dù kém lao ng nam 5 tu i i và 5 năm
không nên tính trên m c ti n lương óng b o óng b o hi m song lao ng nam và lao
hi m xã h i như hi n nay. B i, m c ích cơ ng n v n ư c hư ng t l lương hưu
b n c a kho n tr c p này là giúp cho ngư i hàng tháng t i a như nhau. i u này là h p
m s m s a v t d ng c n thi t khi sinh con lí b i th c t lao ng n v hưu s m hơn
và tăng cư ng s c kho sau khi sinh nên có lao ng nam 5 tu i nên m b o quy n
T¹p chÝ luËt häc - ®Æc san phô n÷ 53
- Nghiªn cøu - trao ®æi
l i cho lao ng n cũng như góp ph n làm Theo quy nh hi n hành thì tu i ngh hưu
cân b ng ch hưu trí gi a lao ng n và i v i lao ng n làm vi c trong i u ki n
lao ng nam thì lao ng n có 25 năm bình thư ng là 55 tu i, trư ng h p ngư i lao
óng b o hi m xã h i cũng ư c hư ng như ng có 15 năm làm công vi c n ng nh c
lao ng nam làm vi c 30 năm ( i u 27 c h i thì tu i ngh hưu ư c gi m xu ng
Ngh nh s 12/CP). 50 tu i. Song th c t hi n nay, trong khu v c
Tuy nhiên, v n t ra là tuy cùng s n xu t kinh doanh tu i ngh hưu khu v c
ư c hư ng m c lương hưu hàng tháng t i này ang có xu hư ng gi m xu ng c bi t
a b ng 75% nhưng lương hưu c a lao ng là lao ng làm ngh n ng nh c c h i.
nam và lao ng n chưa ch c ã ngang Nhi u trư ng h p ( c bi t là lao ng n )
nhau dù cùng m t ng ch, m t trình . B i ã bu c ph i v hưu trư c tu i do s c kho
l , i v i nh ng lao ng óng b o hi m xã b suy gi m không th ti p t c làm vi c n
h i theo h th ng thang b ng lương c a Nhà khi tu i theo quy nh chung c a B lu t
nư c thì m c bình quân ti n lương tháng làm lao ng và i u l b o hi m xã h i. Nh ng
trư ng h p c g ng l i làm vi c thì t ra
căn c óng b o hi m xã h i là m c lương
r t m t m i và năng su t lao ng không
trung bình c a 5 năm v cu i trư c khi ngh
cao. Vì v y, thi t nghĩ c n ph i gi m tu i
hưu. Song v i nh ng quy nh c a pháp lu t
ngh hưu cho nh ng lao ng nói chung, lao
v ti n lương hi n nay thì ngư i lao ng
ng n nói riêng làm vi c trong nh ng
thông thư ng c 3 năm nâng m t b c lương
ngành ngh n ng nh c c h i (có th gi m
(không phân bi t nam hay n ). Vì v y, n
t 2 n 3 tu i). i u ó không nh ng v a
khi v hưu, lương c a lao ng n chưa ch c
m b o quy n l i cho lao ng n l i v a
ã b ng lao ng nam d n n m c ti n có th b o m quy n l i cho doanh nghi p,
lương làm căn c óng b o hi m xã h i c a t o i u ki n doanh nghi p có th thi t
h s khác nhau và ương nhiên lương hưu l p ư c các quan h v i nh ng lao ng có
c a h cũng khác nhau. Do ó, khi xây d ng s c kho hơn.
và c i cách ch ti n lương m i các nhà Tóm l i, v i nh ng quy nh c a pháp
làm lu t c n xem xét v n này có nh ng lu t hi n hành, quy n l i c a lao ng n
bi n pháp thích h p m b o quy n l i cho trong lĩnh v c v b o hi m xã h i v cơ b n
lao ng n . Ch ng h n như thi t k h ã ư c m b o, ã th hi n ư c s quan
th ng thang b ng lương sao cho khi n g n tâm ưu ãi c a Nhà nư c i v i h . Tuy v y
tu i ngh hưu, lao ng n có th t n v n còn m t s v n òi h i c n ph i ư c
b c lương cu i cùng, b c cao nh t c a ng ch ti p t c nghiên c u và hoàn thi n nh m m
lương ho c thang lương ó. b o hơn n a quy n l i cho lao ng n . Song
Ngoài ra, tu i ngh hưu c a lao ng trong quá trình hoàn thi n c n lưu ý r ng
n hi n nay cũng là m t v n c n ư c quan tâm ưu ãi i v i lao ng n khác v i
xem xét và quy nh l i cho phù h p hơn. vi c phân bi t i x v i lao ng n ./.
54 T¹p chÝ luËt häc - ®Æc san phô n÷
nguon tai.lieu . vn
