Xem mẫu
- nghiªn cøu - trao ®æi
Bµn vÒ ChÕ ®é b¶o hiÓm x· héi
®èi víi c¸n bé x·, ph−êng, thÞ trÊn
NguyÔn Xu©n Thu *
C ¸n bé x , ph−êng, thÞ trÊn (sau ®©y
gäi t¾t l c¸n bé x ) l ®èi t−îng
®−îc h−ëng sinh ho¹t phÝ do ng©n
viÖc theo nhiÖm k× do nh©n d©n trong x
bÇu ra hoÆc trong tæ chøc §¶ng, ®o n thÓ
v mét sè c¸n bé l m viÖc th−êng xuyªn
s¸ch Nh n−íc cÊp theo NghÞ ®Þnh sè cña x m kh«ng tÝnh ®Õn nh÷ng c¸n bé
09/CP ng y 23/01/1998 cña ChÝnh phñ. nh n−íc ®−îc biÖt ph¸i xuèng l m viÖc ë
Theo NghÞ ®Þnh n y, chÕ ®é b¶o hiÓm x x (theo NghÞ ®Þnh 09/CP ®©y l nh÷ng
héi (BHXH) b¾t buéc ®−îc ¸p dông ®èi c¸n bé thuéc biªn chÕ Nh n−íc ®−îc
víi c¸n bé x kÓ tõ ng y 01/01/1998 v t¨ng c−êng cho x ) nh− kÜ s− n«ng
tr−íc m¾t míi chØ ¸p dông hai chÕ ®é: nghiÖp, l©m nghiÖp, ng− nghiÖp, c¸n bé
B¶o hiÓm h−u trÝ v chÕ ®é mai t¸ng phÝ tÝn dông, y tÕ, c«ng an... l nh÷ng c¸n bé
cho c¸n bé x . Do vËy, c¬ cÊu ®ãng phÝ ®−îc h−ëng mäi chÝnh s¸ch hiÖn h nh
b¶o hiÓm cã nh÷ng ®iÓm kh¸c so víi cña c«ng chøc nh n−íc. H ng n¨m ng©n
nh÷ng ®èi t−îng b¶o hiÓm x héi b¾t s¸ch nh n−íc ph¶i chi gÇn 700 tØ ®ång
buéc kh¸c. Cô thÓ, theo §iÒu 4 NghÞ ®Þnh cho c¸n bé x v b¾t ®Çu tõ ng y
sè 09/CP ng y 23/01/1998 th× h ng 01/01/1998, mçi n¨m ng©n s¸ch nh n−íc
th¸ng, ng©n s¸ch nh n−íc ®ãng b»ng sÏ ph¶i chi thªm trªn 60 tØ ®ång ®Ó ®ãng
10% so víi tæng quü sinh ho¹t phÝ cña b¶o hiÓm cho hä. TÊt c¶ nh÷ng nguån
c¸n bé x tham gia b¶o hiÓm v c¸n bé x kinh phÝ n y sÏ ®−îc Nh n−íc c©n ®èi
ph¶i ®ãng b»ng 5% tiÒn sinh ho¹t phÝ cña
v o ng©n s¸ch x .
m×nh v o quü b¶o hiÓm x héi. Thêi gian
§Ó tÝnh trî cÊp cho c¸n bé x khi nghØ
c¸n bé x l m viÖc tr−íc ng y 01/01/1998
kh«ng ®−îc tÝnh l thêi gian ® tham gia viÖc ph¶i dùa v o ba ®iÒu kiÖn: Tuæi ®êi,
BHXH. Theo chóng t«i, lÝ do c¬ b¶n ®Ó thêi gian c«ng t¸c liªn tôc v thêi gian
gi¶i thÝch cho c¸ch tÝnh n y l tr−íc khi tham gia b¶o hiÓm x héi cña hä. Còng
NghÞ ®Þnh 09/CP cã hiÖu lùc thi h nh, c¸n theo §iÒu 4 NghÞ ®Þnh sè 09/CP, nÕu nam
bé x kh«ng ph¶i l ®èi t−îng ®−îc Nh ®ñ 55 tuæi, n÷ ®ñ 50 tuæi, cã thêi gian
n−íc bao cÊp vÒ BHXH nh− ®èi víi c«ng t¸c liªn tôc 15 n¨m trë lªn, cã ®ãng
nh÷ng ng−êi lao ®éng kh¸c cña Nh n−íc BHXH ®ñ 15 n¨m trë lªn th× ®−îc h−ëng
tõ c¬ quan cÊp huyÖn trë lªn. chÕ ®é trî cÊp h ng th¸ng. C¸ch tÝnh møc
HiÖn nay, theo thèng kª cña Ban tæ trî cÊp h ng th¸ng ®èi víi c¸n bé x
chøc, c¸n bé ChÝnh phñ, c¶ n−íc cã gièng nh− c¸ch tÝnh th«ng th−êng cho c¸c
kho¶ng 204.500 c¸n bé x (trong ®ã c¸n ®èi t−îng kh¸c. Cô thÓ: Møc trî cÊp h ng
bé §¶ng v chÝnh quyÒn l 153.350; c¸c th¸ng cña 15 n¨m ®Çu b»ng 45% møc
®o n thÓ l 51.150). Víi sè l−îng nh− sinh ho¹t phÝ b×nh qu©n cña 5 n¨m cuèi
vËy, c¸n bé x ®−îc nãi ë ®©y (®ång thêi tr−íc khi nghØ; sau ®ã, cø thªm mét n¨m
còng l ®èi t−îng ¸p dông NghÞ ®Þnh * Gi¶ng viªn Khoa ph¸p luËt kinh tÕ
09/CP) chØ bao gåm nh÷ng ng−êi l m Tr−êng ®¹i häc luËt H Néi
T¹p chÝ luËt häc - 33
- nghiªn cøu - trao ®æi
c«ng t¸c v cã ®ãng b¶o hiÓm th× ®−îc (®Ó cã thÓ ®¸p øng ®iÒu kiÖn cã thêi gian
tÝnh thªm 2% nh−ng møc trî cÊp cao nhÊt c«ng t¸c liªn tôc 15 n¨m trë lªn) l¹i c ng
kh«ng qu¸ 75% møc sinh ho¹t phÝ b×nh trë nªn khã kh¨n. H¬n n÷a, viÖc ®ßi hái
qu©n cña 5 n¨m cuèi tr−íc khi nghØ. c¸n bé x ph¶i cã thêi gian c«ng t¸c liªn
NÕu ®em so s¸nh víi chÕ ®é BHXH tôc tõ 15 n¨m trë lªn sÏ t¹o ra sù bÊt hîp
cña nh÷ng ng−êi lao ®éng kh¸c thuéc ®èi lÝ, bëi v× cã nh÷ng ng−êi ®ñ ®iÒu kiÖn vÒ
t−îng BHXH b¾t buéc theo NghÞ ®Þnh sè tuæi ®êi v sè n¨m ®ãng b¶o hiÓm nh−ng
12/CP ng y 26/01/1995 cña ChÝnh phñ th× vÉn kh«ng thuéc ®èi t−îng ®−îc trî cÊp
chÕ ®é BHXH ®èi víi c¸n bé x cã mét h ng th¸ng v× ch−a ®ñ 15 n¨m c«ng t¸c
sè ®iÓm ®¸ng quan t©m sau ®©y: liªn tôc tÝnh ®Õn thêi ®iÓm nghØ viÖc.
Thø nhÊt, ®èi víi nh÷ng ng−êi lao Theo chóng t«i, ®Ó ®¶m b¶o c«ng b»ng
®éng ¸p dông chÕ ®é b¶o hiÓm x héi b¾t trong chÝnh s¸ch b¶o hiÓm x héi ®ång
buéc theo NghÞ ®Þnh sè 12/CP, khi tÝnh thêi phï hîp víi xu thÕ chung l t¹o ®iÒu
l−¬ng h−u h ng th¸ng chØ cÇn xÐt ®Õn hai kiÖn thuËn lîi nhÊt cho ®èi t−îng ®−îc
®iÒu kiÖn: Tuæi ®êi v thêi gian tham gia h−ëng trî cÊp BHXH, Nh n−íc chØ nªn
BHXH cña ng−êi lao ®éng. Cßn theo quy ®Þnh hai ®iÒu kiÖn: Tuæi ®êi v sè
NghÞ ®Þnh 09/CP, ®èi víi c¸n bé x , ngo i n¨m ®ãng b¶o hiÓm cña c¸n bé x .
hai ®iÒu kiÖn kÓ trªn, hä cßn ph¶i ®¶m Thø hai, so víi nh÷ng ®èi t−îng lao
b¶o cã thêi gian c«ng t¸c liªn tôc tõ 15 ®éng kh¸c th× ®iÒu kiÖn vÒ tuæi ®êi v
n¨m trë lªn. NÕu ®óng theo thuËt ng÷ ®iÒu kiÖn vÒ thêi gian tham gia b¶o hiÓm
"thêi gian c«ng t¸c liªn tôc" m NghÞ cña c¸n bé x ®−îc gi¶m 5 n¨m. Mét sè
®Þnh 09/CP ® ®Ò cËp th× nh÷ng c¸n bé x ng−êi cho r»ng, chÝnh v× sù kh¸c biÖt ®ã
cã thêi gian c«ng t¸c ®øt qu ng sÏ kh«ng nªn ®ßi hái thªm ®iÒu kiÖn thø ba (ph¶i
®−îc céng dån (mÆc dï khi céng dån v o, cã thêi gian c«ng t¸c liªn tôc tõ ®ñ 15
thêi gian c«ng t¸c ë x cña ng−êi ®ã cã n¨m trªn lªn). Chóng t«i cho r»ng ®ã
thÓ ®ñ 15 n¨m trë lªn) ®Ó tÝnh v o ®iÒu kh«ng ph¶i l lÝ do ®Ó gi¶i thÝch. ViÖc
kiÖn h−ëng trî cÊp h ng th¸ng. §iÒu ®ã gi¶m ®iÒu kiÖn vÒ tuæi ®êi v sè n¨m
trë th nh vÊn ®Ò hÕt søc khã kh¨n ®èi víi ®ãng b¶o hiÓm khi xÐt trî cÊp h ng th¸ng
c¸n bé x . Bëi v×, tÝnh chÊt c«ng viÖc cña cho c¸n bé x l hîp lÝ v cÇn ®−îc gi¶i
c¸n bé x kh¸c h¼n so víi c«ng viÖc cña thÝch ë khÝa c¹nh kh¸c. Nh− trªn ® ®Ò
ng−êi lao ®éng tõ c¬ quan cÊp huyÖn trë cËp, kh¶ n¨ng l m viÖc l©u d i cña c¸n bé
lªn. NÕu xÐt vÒ tÝnh æn ®Þnh th× kh¶ n¨ng x rÊt khã kh¨n, kÐo theo ®ã hä còng khã
æn ®Þnh c«ng viÖc mét c¸ch l©u d i cña cã ®−îc thêi gian tham gia b¶o hiÓm l©u
c¸n bé x kh«ng cao. §iÒu ®ã ®−îc d i nh− nh÷ng ng−êi lao ®éng kh¸c (®ñ
chøng minh râ nÐt qua c¬ cÊu cña c¸n bé 20 n¨m trë lªn l mét ®iÒu khã cã thÓ
x l phÇn lín hä l m viÖc theo nhiÖm k× thùc hiÖn trªn thùc tÕ). MÆt kh¸c, phÇn
do bÇu cö, hÕt nhiÖm k× cã thÓ l¹i nghØ lín c¸n bé x g¾n liÒn víi nh÷ng c«ng
viÖc. §Æc biÖt trong t×nh tr¹ng hiÖn nay, viÖc nÆng nhäc, mang tÝnh rñi ro cao cña
cã tíi 80% sè c¸n bé x ch−a qua ® o t¹o nh n«ng (n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, ng−
c¬ b¶n vÒ chuyªn m«n, hÇu hÕt hä chØ nghiÖp, l m muèi...), thËm chÝ cã thÓ
l m viÖc theo kinh nghiÖm v sù tÝn kh¼ng ®Þnh ®©y míi l c«ng viÖc chÝnh,
nhiÖm cña nh©n d©n ®Þa ph−¬ng, v× vËy, c«ng viÖc th−êng xuyªn cña hä, céng
kh¶ n¨ng gi÷ ®−îc chç l m viÖc l©u d i thªm c«ng viÖc cña c¸n bé x m hä ph¶i
34 - T¹p chÝ luËt häc
- nghiªn cøu - trao ®æi
g¸nh v¸c - c«ng viÖc m h ng ng y hä ph¸p ®Ó tiÕp tôc ho n thiÖn ph¸p luËt vÒ
ph¶i tiÕp xóc víi d©n ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng BHXH trong thêi gian tíi.
vÊn ®Ò cÊp b¸ch, phøc t¹p v tÝnh rñi ro Thø t−, vÒ c¬ b¶n nh÷ng quy ®Þnh vÒ chÕ
còng rÊt cao. NÕu xÐt vÒ tÝnh chÊt, c«ng ®é BHXH ¸p dông ®èi víi c¸n bé x theo
viÖc cña c¸n bé x còng t−¬ng tù c«ng NghÞ ®Þnh 09/CP míi chØ l gi¶i ph¸p
viÖc cã yÕu tè nÆng nhäc, nguy hiÓm theo tr−íc m¾t, l b−íc thö nghiÖm trong thùc
danh môc do Nh n−íc quy ®Þnh, v× nã tÕ ®Ó ®óc rót kinh nghiÖm v ho n thiÖn
®ßi hái sù hao phÝ lín vÒ thÇn kinh, c¬ trong thêi gian tíi. §Æc biÖt trong t−¬ng
b¾p v trÝ tuÖ... cña c¸n bé x . §iÒu ®ã lai, Nh n−íc sÏ tiÕn h nh xÕp mét sè
chøng tá r»ng viÖc duy tr× kh¶ n¨ng lao chøc danh c¸n bé x v o ng¹ch c«ng
®éng cña hä sÏ h¹n chÕ h¬n so víi nh÷ng chøc (sau khi ® thùc hiÖn ®−îc c¬ b¶n
ng−êi lao ®éng kh¸c, v× vËy, cÇn cã sù −u mét sè c«ng viÖc cÇn thiÕt nh− ph©n lo¹i
tiªn vÒ ®iÒu kiÖn tuæi ®êi cho hä. VÉn biÕt nh÷ng c¸n bé ®ang c«ng t¸c, trong ®ã c¸n
c«ng viÖc m hä ph¶i ®¶m nhËn víi t− bé h nh ph¸p v chuyªn m«n ph¶i ®−îc
c¸ch l c¸n bé x v c«ng viÖc hä ph¶i ® o t¹o v thùc hiÖn chÕ ®é thi tuyÓn, bæ
l m víi t− c¸ch mét nh n«ng n»m trong nhiÖm theo quy ®Þnh cña ChÝnh phñ;
hai mèi quan hÖ kh¸c nhau nh−ng ®Æt ®ång thêi thùc hiÖn nghiªm tóc chÕ ®é
chóng trong mèi quan hÖ mËt thiÕt víi bÇu cö ®èi víi c¸c tæ chøc ®¹i biÓu cho
nhau ®Ó cã nh÷ng −u tiªn nhÊt ®Þnh, d©n...), lóc ®ã ®èi t−îng l c¸n bé cÊp x
chøng tá Nh n−íc ® thùc sù quan t©m sÏ ®−îc xÕp v o b¶ng l−¬ng v chÕ ®é
tíi ®èi t−îng ®Æc biÖt n y ®ång thêi t¹o BHXH cña c«ng chøc Nh n−íc. ë ®©y,
t©m lÝ yªn t©m cho hä c«ng t¸c, s¶n xuÊt sÏ n¶y sinh hai vÊn ®Ò lín cÇn ph¶i gi¶i
gãp phÇn tÝch cùc v o sù nghiÖp ph¸t quyÕt: Mét l , nh÷ng c¸n bé n y cã tiÕp
triÓn kinh tÕ - x héi cña §¶ng v Nh tôc ®−îc gi¶m ®iÒu kiÖn vÒ tuæi ®êi v sè
n−íc. n¨m ®ãng b¶o hiÓm nh− hiÖn nay kh«ng?
Thø ba, trªn thùc tÕ cã nh÷ng tr−êng hai l , thêi gian tÝnh tõ 01/01/1998 ®Õn
hîp sau khi l m viÖc mét thêi gian nhÊt thêi ®iÓm xÕp hä v o chÕ ®é b¶o hiÓm
®Þnh ë cÊp x , c¸n bé x ®−îc chuyÓn lªn chung cã ®−¬ng nhiªn ®−îc tÝnh l thêi
l m viÖc ë cÊp huyÖn, tØnh hay trung gian ® tham gia b¶o hiÓm cho c¶ 5 chÕ
−¬ng th× thêi gian ® l m viÖc ë cÊp x ®é hay kh«ng? V× c¸ch tÝnh n y sÏ ¶nh
(cã tham gia BHXH) cã ®−îc tÝnh l ®iÒu h−ëng trùc tiÕp ®Õn chÕ ®é trî cÊp èm
kiÖn −u tiªn ®Ó gi¶m ®iÒu kiÖn vÒ tuæi ®êi ®au cña ng−êi lao ®éng v chÕ ®é tiÒn
cho hä khi nghØ h−u hay kh«ng? (VÝ dô: tuÊt sau n y cña th©n nh©n ng−êi lao
Nh÷ng ng−êi lao ®éng cã ®ñ 10 n¨m hoÆc ®éng ®ã. Theo chóng t«i, Nh n−íc nªn
15 n¨m c«ng t¸c ë cÊp x ®−îc gi¶m 5 gi¶i quyÕt hai vÊn ®Ò n y theo h−íng cã
tuæi ®êi t−¬ng tù nh− ng−êi lao ®éng cã lîi cho ng−êi lao ®éng. Tøc l vÉn ph¶i
®ñ 15 n¨m l m nghÒ hoÆc c«ng viÖc nÆng tiÕp tôc nghiªn cøu ®Ó gi¶m ®iÒu kiÖn vÒ
nhäc ®éc h¹i, ®ñ 15 n¨m l m viÖc ë vïng tuæi ®êi v sè n¨m ®ãng b¶o hiÓm cho hä
cã phô cÊp khu vùc hÖ sè 0,7 trë lªn...). ë møc ®é hîp lÝ (víi nh÷ng lÝ do ® tr×nh
VÊn ®Ò n y ®ang ®−îc ®«ng ®¶o c¸n bé b y ë trªn) v thêi gian tr−íc khi chuyÓn
cÊp x quan t©m. ThiÕt nghÜ, ®©y còng l hä v o chÕ ®é BHXH nãi chung nªn tÝnh
®ßi hái hÕt søc chÝnh ®¸ng cña ng−êi lao (xem tiÕp trang 39)
®éng, Nh n−íc cÇn quan t©m v cã gi¶i
T¹p chÝ luËt häc - 35
nguon tai.lieu . vn
