Xem mẫu
102 Xã hội học, số 3 - 2009
Bµn vÒ Khñng ho¶ng toµn cÇu vµ M« h×nh Chñ nghÜa X· héi
Francois Houtart
Ngµy 11 th¸ng 8 n¨m 2009, Francois Houtart (sinh n¨m 1925), TiÕn sü X· héi häc, Gi¸o s danh dù cña §¹i häc C«ng gi¸o ë Louvain, V¬ng quèc BØ, ®· ®Õn th¨m vµ lµm viÖc víi ViÖn X· héi häc. Gi¸o s Francois Houtar lµ mét trong nh÷ng häc gi¶ X· héi häc t«n gi¸o hµng ®Çu thÕ giíi vµ lµ mét trong nh÷ng thµnh viªn tÝch cùc nhÊt cña DiÔn ®µn X· héi ThÕ giíi (t¬ng ph¶n víi DiÔn ®µn Kinh tÕ ThÕ giíi). Víi t c¸ch ngêi s¸ng lËp vµ l·nh ®¹o mét tæ chøc phi chÝnh phñ cã tªn lµ Trung t©m Ba Ch©u CETRI (Centre Tricontinental) do «ng thµnh lËp n¨m 1976, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y «ng ®· lµm viÖc kh«ng mÖt mái ®Ó thóc ®Èy ®èi tho¹i vµ hîp t¸c gi÷a c¸c phong trµo x· héi ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, nh»m x©y dùng mét m« h×nh x· héi nh©n b¶n h¬n, th©n thiÖn víi m«i trêng h¬n, vµ cã ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa h¬n. Víi uy tÝn khoa häc cña m×nh trong lÜnh vùc ph¸t triÓn x· héi, «ng ®· ®îc Tæng Th ký Liªn Hîp Quèc mêi ph¸t biÓu vÒ toµn cÇu hãa t b¶n trong bèi c¶nh khñng ho¶ng tµi chÝnh toµn cÇu t¹i trô së Liªn Hîp Quèc ë New York vµo kú häp th¸ng 10 n¨m 2008.
Trong lÇn th¨m vµ lµm viÖc víi ViÖn X· héi häc ngµy 11 th¸ng 8 n¨m 2009, «ng ®· cã buæi th¶o luËn víi c¸c chuyªn gia cña ViÖn X· héi häc vÒ 3 chñ ®Ò: khñng ho¶ng toµn cÇu, chñ nghÜa tù do míi, vµ m« h×nh Chñ nghÜa x· héi. Díi ®©y chóng t«i xin tãm lîc ý tëng chÝnh cña «ng vÒ nh÷ng vÊn ®Ò nµy ®Ó b¹n ®äc tham kh¶o. Lu ý lµ nh÷ng ®iÒu nªu díi ®©y chØ lµ quan ®iÓm cña «ng vµ kh«ng nhÊt thiÕt lµ quan ®iÓm cña c¸c c¸n bé nghiªn cøu cña ViÖn X· héi häc. C¸c tiÓu môc lµ cña Ban biªn tËp.
Bµn vÒ khñng ho¶ng
CÇn nh×n nhËn khñng ho¶ng tõ ®Þnh híng cã tÝnh hÖ thèng ®Ó t×m c¸ch tho¸t ra khái khñng ho¶ng. Bªn c¹nh nh÷ng bÊt lîi do khñng ho¶ng g©y ra, CNTB cßn cho r»ng khñng ho¶ng cã nh÷ng lîi Ých nhÊt ®Þnh. Nã béc lé yÕu kÐm cña hÖ thèng, gióp kh¾c phôc ®Ó t¸i t¹o hÖ thèng mét c¸ch ch¾c ch¾n h¬n. §iÒu nµy liªn tôc x¶y ra trong lÞch sö. Hä (nh÷ng ngêi theo TBCN) coi lµ b×nh thêng ®Ó hÖ thèng cã c¬ héi lÊy l¹i nhÞp ®iÖu ph¸t triÓn. Chñ nghÜa Kant míi cã c¸ch nh×n mang tÝnh ®iÒu chØnh cña hÖ thèng. Hä cho r»ng
Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn
Francois Houtart 103
khñng ho¶ng ®Õn tõ sù kh«ng ®iÒu chØnh. CNTB kh«ng cã kh¶ n¨ng tù ®iÒu chØnh nªn cÇn cã sù can thiÖp cña nhµ níc. Nã biÓu hiÖn trong nh÷ng thêi kú suy tho¸i trÇm träng nh nh÷ng n¨m 1930, vµ lu«n cÇn ®Õn sù can thiÖp cña nhµ níc. Chóng t«i muèn chÊp nhËn quan ®iÓm cÇn sù ®iÒu chØnh. Khèi G20 ®Ò nghÞ nh÷ng ®iÒu chØnh thiÕt yÕu t¹m thêi (ph¬ng ¸n 1). §Ò nghÞ ph¬ng ¸n thø hai lµ cña ñy ban Stiglitz, nhng ®i xa h¬n, muèn kiÓm so¸t hÖ thèng ng©n hµng, c¶i t¹o l¹i hÖ thèng tiÒn tÖ thÕ giíi, thñ tiªu bÝ mËt ng©n hµng, t¹o thiªn ®êng tµi chÝnh trªn c¬ së tµi chÝnh quèc tÕ ®Ó thêng xuyªn theo dâi c¸c cuéc khñng ho¶ng trªn toµn cÇu, muèn ®a ra héi ®ång t vÊn vÒ kinh tÕ. Bªn c¹nh ®ã cã sù gióp ®ì rÊt nhiÒu cña c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, hä muèn t¹o ra nÒn tiÒn tÖ thÕ giíi míi, tr¸nh b¸ quyÒn cña ®ång ®« la.
§ã lµ ®iÒu tèt lµnh, nhng cã ®iÒu cha bao giê hä ®ông ®Õn hay nãi ®Õn mét c¸ch ®Çy ®ñ. T«i muèn nãi ®iÒu tèt lµnh lµ muèn ch÷a l¹i c¸i háng, nhng ch÷a g×? NÕu t¸i t¹o l¹i c¸i ban ®Çu víi m« h×nh kinh tÕ lu«n ph¸ hñy, t¹o sù bÊt c«ng, th× 10 n¨m n÷a l¹i cã khñng ho¶ng. V× thÕ t«i ®Ò nghÞ ph¬ng ¸n thø 3. §iÒu hµnh kh«ng cha ®ñ, mµ ph¶i t duy vÒ Chñ nghÜa x· héi. V× sao cã sù lóng tóng nµy? V× khñng ho¶ng kh«ng chØ lµ tµi chÝnh. Nã lµ vÊn ®Ò kinh tÕ, cã hËu qu¶ vÒ viÖc lµm, v× vËy nã kh«ng ®¬n gi¶n lµ tµi chÝnh. Nã lu«n kÕt hîp víi nh÷ng khñng ho¶ng kh¸c nh khñng ho¶ng thùc phÈm, n¨ng lîng, khÝ hËu, v.v… tÊt c¶ ®Òu b¾t ®Çu víi khñng ho¶ng x· héi. Trong bèi c¶nh ®ã, ta cã thÓ nãi vÒ khñng ho¶ng vÒ nÒn v¨n minh, kh«ng ph¶i lµ khñng ho¶ng tµi chÝnh th«ng thêng cña chÕ ®é TBCN. V× thÕ cÇn ph©n tÝch vµ ®i xa h¬n trong t duy.
Cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh ngµy nay g¾n liÒn víi c¸ch mµ hÖ thèng kinh tÕ ®îc h×nh thµnh, mét thø tµi chÝnh hãa, ë ®ã kinh tÕ t b¶n tµi chÝnh n¾m quyÒn thèng trÞ trªn t b¶n s¶n xuÊt. Dêng nh cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh hiÖn nay chØ lµ khÝa c¹nh ®Çu tiªn cña khñng ho¶ng, g¾n víi c¸ch ngêi ta tµi trî cho nÒn kinh tÕ, g¾n víi truyÒn th«ng trë thµnh mét bé phËn thèng trÞ thÕ giíi, nhÊt lµ ë c¸c níc thuéc ThÕ giíi thø 3 lµ nh÷ng níc bÞ t¸c ®éng m¹nh, nh Mü La tinh. Nã t¸c ®éng kh«ng chØ ®êi sèng mµ c¶ c¸c mÆt kh¸c n÷a. §ã lµ c¸c níc cã nhiÒu ngêi di c, thêng göi vÒ nhµ tiÒn, nªn khñng ho¶ng lµ khñng ho¶ng vÒ kinh tÕ. Thêi hiÖn ®¹i cã khñng ho¶ng vÒ l¬ng thùc, râ nhÊt lµ 2007 -2008. Råi khñng ho¶ng vÒ cÊu tróc g¾n víi sù ph¸ hñy nÒn n«ng nghiÖp, n«ng d©n. Khñng ho¶ng kinh tÕ, khñng ho¶ng thùc phÈm kh«ng ph¶i g¾n víi thiÕu hôt s¶n xuÊt, mµ cã tÝnh chÊt bèi c¶nh do ®Çu t. Khi t b¶n tµi chÝnh tham gia m¹nh mÏ vµo thÞ trêng nã sÏ chi phèi nÒn s¶n xuÊt ®Ó phôc vô cho lîi Ých cña c¸c tËp ®oµn tµi chÝnh chø kh«ng ph¶i ®Ó phôc vô ngêi tiªu dïng. Gi¸ ng«, lóa mú, ®Ëu t¬ng, n¨ng lîng sinh häc ethanon s¶n xuÊt tõ mÝa vµ nhiÒu n«ng s¶n kh¸c t¨ng cao kh«ng ngõng trong thêi gian gÇn ®©y, t¹o ra khñng ho¶ng vÒ l¬ng thùc. Nh vËy khñng ho¶ng nµy g¾n víi khñng ho¶ng tµi chÝnh do t b¶n tµi chÝnh t×m n¬i ®Çu t míi. NÕu khñng ho¶ng tµi chÝnh lµ logic cña CNTB th× khñng ho¶ng l¬ng thùc còng lµ logic cña CNTB do n¹n ®Çu c¬. HËu qu¶ x· héi cña nã lµ trªn díi 50 triÖu ngêi trªn thÕ giíi lu«n sèng ë díi ngìng ®ãi nghÌo do sù n©ng gi¸ ®ét biÕn. Mét lÇn n÷a trong logic cña CNTB ngêi ta cè t×nh lê ®i
Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn
104 Bàn về khủng hoảng toàn cầu và mô hình chủ nghĩa xã hội
yÕu tè thiÖt h¹i vÒ x· héi cña con tÝnh thu nhËp hay møc t¨ng trëng mµ chØ dùa trªn mét yÕu tè thÞ trêng. KhÝa c¹nh thø hai cña khñng ho¶ng thùc phÈm lµ khñng ho¶ng cÊu tróc, lµ sù ph¸ hñy nÒn kinh tÕ n«ng d©n ®Ó t¹o ra nÒn s¶n xuÊt TBCN ®éc canh, g©y « nhiÔm ®Êt ®ai, m«i trêng vµ níc, xua ®uæi hµng triÖu n«ng d©n ra khái ®Êt cña hä, vµ b»ng c¸ch ®ã lu«n t¸i t¹o khñng ho¶ng.
Khñng ho¶ng n¨ng lîng cã cïng xu híng. Trong 50 n¨m tíi ®©y loµi ngêi sÏ thay ®æi nguån n¨ng lîng. Chóng ta chØ cßn kho¶ng 45 n¨m sö dông dÇu löa, 60 n¨m dïng khÝ ®èt tù nhiªn, kho¶ng 200 n¨m dïng than, vµ nÕu dïng n¨ng lîng nguyªn tö th× ta chØ cßn 1,5 n¨m n÷a th«i. Ta ®ang ë tËn cïng cña nÒn v¨n minh. VÊn ®Ò lµ tiÕt kiÖm vµ ®iÒu tiÕt bít viÖc sö dông n¨ng lîng. CNTB ®· dïng n¨ng lîng phi lý vµ kh«ng cã c¸ch nµo h¹n chÕ viÖc dïng n¨ng lîng. Hä l¹i ®ßi hái ®Çu t cho n¨ng lîng míi, nhng t b¶n tµi chÝnh lu«n k×m h·m ®Çu t nh vËy. ChØ cßn mét xu híng lµ dïng n¨ng lîng sinh häc vµ t×m gi¶i ph¸p cho vÊn ®Ò khÝ hËu. NÕu n¨ng lîng sinh häc muèn ®ãng gãp 25-30% n¨ng lîng thÕ giíi th× ph¶i dµnh 100 triÖu ha rõng, sÏ ph¶i ph¸ hñy c¸c khu rõng, ph¸ hñy ®a d¹ng sinh häc, më réng nÒn n«ng nghiÖp ®éc canh. Trong 20 n¨m tíi ph¶i ®uæi chõng 60 triÖu d©n ra khái ®Êt cña hä, ®iÒu sÏ t¹o ra khñng ho¶ng vÒ di c, ®iÒu kh«ng mang tÝnh hîp lý theo quan ®iÓm XHCN nhng l¹i cã lîi víi quan ®iÓm TBCN v× nã mang l¹i lîi nhuËn, nã kh«ng biÕt ®Õn yÕu tè bªn ngoµi s¶n xuÊt lµ sinh th¸i vµ x· héi.
Cuèi cïng lµ khñng ho¶ng sinh th¸i. KhÝ CO2 trong khÝ quyÓn tõ 1970 ®Õn nay lu«n cã sù t¨ng trëng. KhÝ ga vµ hiÖu øng nhµ kÝnh, giao th«ng, nhµ ë, vµ c¶ n«ng nghiÖp còng tham gia lµm cho lîng khÝ CO2 trong khÝ quyÓn gia t¨ng. N«ng nghiÖp ®ãng gãp cho hiÖn tîng nhµ kÝnh h¬n giao th«ng. Ngêi ta ngµy cµng s¶n xuÊt ra nhiÒu CO2, vµ ngêi ta ®ang ph¸ hñy c¸c má than. N¬i hÊp thô khÝ CO2 lµ rõng vµ ®¹i d¬ng. Ta ®· thÊy hËu qu¶ cña ph¸ rõng nh nªu trªn. Níc biÓn th× ngµy cµng nãng lªn, mÊt dÇn kh¶ n¨ng hÊp thô khÝ CO2, kÕt qu¶ lµ s¶n xuÊt ngµy cµng m¹nh, t¨ng trëng nãng, th× l¹i cµng nhiÒu khÝ CO2. C¸c b¸o c¸o khoa häc ngµy cµng cho thÊy t×nh h×nh tåi tÖ. NÕu nhiÖt ®é t¨ng thªm 2 ®é th× 20% diÖn tÝch trªn thÕ giíi sÏ biÕn mÊt, nã sÏ ph¸ hñy ®a d¹ng sinh häc, nhng tÖ h¬n lµ ph¸ hñy x· héi. §Õn 2020 nÕu kh«ng lµm g× sÏ cã kho¶ng 20 - 200 triÖu ngêi ph¶i di c v× kh«ng sèng ®îc ë n¬i hä vÉn sèng, ®Æc biÖt ë khu vùc Trung ¸, ®¶o, thµnh phè lín gÇn biÓn. Nh vËy ta ®ang ®øng tríc khñng ho¶ng khÝ hËu nghiªm träng. Sù cè t×nh lê ®i yÕu tè bªn ngoµi cña s¶n xuÊt vµ logic cña CNTB muèn ®Þnh nghÜa sù t¨ng trëng mµ kh«ng tÝnh ®Õn yÕu tè bªn ngoµi cã thÓ ®em l¹i hËu qu¶ kh«n lêng. C¸c níc kh¸c nhau cã ®ãng gãp kh¸c nhau vµo viÖc gia t¨ng lîng khÝ CO2 trong khÝ quyÓn. ¦íc tÝnh Mü vµ Ch©u ¢u lµm n¶y sinh khÝ CO2 nhiÒu nhÊt, vµ hiÖn nay c¸c níc ®ang ph¸t triÓn nãng nh Trung Quèc còng ®ang ®ãng gãp lîng khÝ CO2 ngµy cµng gia t¨ng. V× thÕ Mü vµ Ch©u ¢ u kh«ng thÓ lµ bµi häc cho níc kh¸c. Nhng chóng ta chØ cã mét hµnh tinh ®Ó sèng. Hy väng kh¶ n¨ng t¸i kÕt cÊu m«i trêng tù nhiªn tõ 2008 ®· bÞ c¹n kiÖt. C¸c gi¶i ph¸p øng phã mang tÝnh toµn cÇu ®· kh«ng ®îc mét sè níc th«ng qua
Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn
Francois Houtart 105
dï c¸c phong trµo x· héi kªu gäi ®iÒu nµy x¶y ra liªn tôc. Mçi n¨m khñng ho¶ng sinh th¸i l¹i ®Õn gÇn h¬n. Ta ®ang trªn tÇu Titanic, ai còng gÆp nguy hiÓm ngay c¶ ngêi ngåi hµng ghÕ ®Çu.
VÒ chñ nghÜa tù do míi
Ph¸i tù do míi muèn tù do hãa nÒn kinh tÕ dÉn ®Õn lµm t¨ng nhiÖt ®é v× kh«ng tÝnh ®Õn yÕu tè bªn ngoµi s¶n xuÊt. ViÖc t¨ng mùc níc biÓn lµm gi¶m dÇn c¸c t¶ng b¨ng, g©y ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn c¸c con s«ng lín nh ë Hymalaya hay rõng ë Mü La tinh, ¶nh hëng ®Õn hµng triÖu ngêi. ¶nh hëng cña logic kinh tÕ cña CNTB rÊt lín. Nã chØ ®Ò cao mét gi¸ trÞ lµ lîi nhuËn trong khi bá qua mäi yÕu tè bªn ngoµi s¶n xuÊt. Tµi nguyªn vµ nguån lùc trªn thÕ giíi kh«ng ®îc chia sÎ c«ng b»ng. 80% nguån lùc chØ do 20% d©n n¾m gi÷. §©y lµ ®Æc trng cña CNTB. S¶n xuÊt ra cña c¶i vµ dÞch vô ngµy cµng lín nhng chØ dµnh cho 20% d©n, cho mét nhãm ngêi cã Ýt søc mua. ¤ng Stiglitz lu«n nãi ph¶i söa ch÷a l¹i bé m¸y tµi chÝnh ®Ó khëi ®éng l¹i sù t¨ng trëng, ph¸t triÓn vµ thÞnh vîng, nhng lµ sù t¨ng trëng nµo, ph¸t triÓn nµo, thÞnh vîng nµo? T«i ®äc trong mét t¹p chÝ mét lo¹t bµi viÕt vÒ ViÖt Nam trong t¬ng lai. T«i thÊy hä chØ bµn th«ng qua GDP, kh«ng nãi g× vÒ tai häa m«i trêng. T«i kh«ng cho lµ ë ViÖt Nam kh«ng cã nghiªn cøu vÒ m«i trêng, mµ lµ trong t duy c¸c nhµ kinh tÕ nã lo¹i trõ c¸c lÜnh vùc kh¸c. Ngêi ta nãi ViÖt Nam ph¶i trë thµnh níc c«ng nghiÖp vµo n¨m 2020. Võa qua t«i cã ë §µi Loan, t«i ®i 200 km tõ §µi B¾c ®Õn tØnh bªn c¹nh, chØ toµn thÊy nh thµnh phè, chØ cßn mét vµi kho¶ng ®ång, mét kh«ng gian hoµn toµn « nhiÔm. VËy ta cã ®Þnh lÊy §µi Loan lµm h×nh mÉu ph¸t triÓn cho ViÖt Nam kh«ng? §ã lµ m« h×nh ph¸t triÓn, ®ã lµ vÊn ®Ò lín mµ ta ®ang ph¶i ®èi diÖn.
Chñ nghÜa tù do míi ®îc nhiÒu ngêi xem nh mét c¬ héi cho Ch©u ¸ v× sù t¨ng trëng ®óng lµ tuyÖt vêi. C¸i g× x¶y ra ë Trung Quèc? T heo Thø trëng bé M«i trêng Trung Quèc, 25 n¨m qua sù ph¸t triÓn Trung Quèc bÞ triÖt tiªu bëi « nhiÔm, víi 70 triÖu ngêi uèng níc bÈn, mçi n¨m cã 70 ngh×n ngêi chÕt v× « nhiÔm. §ã cã ph¶i m« h×nh cho ViÖt Nam kh«ng? ë c¸c níc XHCN cò còng vËy. §ã còng chØ lµ mét thø chñ nghÜa tù do míi. ë c¸c níc ¶ RËp, trõ Irac vµ Afganishtan, hä coi chñ nghÜa tù do míi nh sù x©m lîc vÒ v¨n hãa. Ch©u Phi bÞ t¸c ®éng nhiÒu nhÊt cña chñ nghÜa tù do míi. Ch©u ¢u lµ b¸ quyÒn cña CNTB, ngay c¶ ®¶ng x· héi hay c«ng ®oµn, kh«ng thÊy g× kh¸c ngoµi kinh tÕ thÞ trêng. ChØ cã Mü La tinh lµ thÊy ®êng ra khái logic nµy, chØ cã ViÖt Nam vµ Trung Quèc cßn quan niÖm vÒ CNXH, nhng còng ®ang bÞ ¶nh hëng.
Chñ nghÜa tù do míi ®îc vÝ nh sù x©m lîc. Víi møc t¨ng trëng gi¶m tû lÖ víi sù ph¸t triÓn quèc gia, ®ång thêi lµ sù ¸p ®Æt ®éc tµi qu©n sù, nh Pinoche, b»ng viÖc du nhËp å ¹t CNTB tõ bªn ngoµi nhng kh«ng ph¸t triÓn ®îc chñ nghÜa d©n téc, ®îc coi nh sù x©m lîc vÒ kinh tÕ. V× thÕ c¸c phong trµo x· héi n¶y sinh ë Nam Mü, phong trµo cña thæ d©n vµ nh©n d©n ®Òu chèng l¹i chñ nghÜa tù do míi. Hä ®Êu tranh cho sù tiÕn bé x· héi, sù quèc h÷u hãa c¸c c«ng ty ®a quèc gia, c¸c dù ¸n x· héi mµ tríc ®©y lu«n n»m
Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn
106 Bàn về khủng hoảng toàn cầu và mô hình chủ nghĩa xã hội
trong khu«n khæ cña nÒn kinh tÕ mµ ®a sè lµ c¸c nhµ t b¶n chiÕm gi÷.
Chñ nghÜa x· héi vµ t¬ng lai cña loµi ngêi
T«i kÕt luËn b»ng mét suy t vÒ lùa chän. NÕu ta ®ang trong khñng ho¶ng vÒ v¨n minh, liÖu XHCN cã cho ta mét con ®êng kh«ng khi tÝnh ®Õn lÞch sö, vËn ®éng cña lý luËn ®Ó ®i ®Õn thùc tiÔn? T«i cho r»ng ta cã thÓ nãi vÒ kh¸i niÖm m« h×nh trong khu«n khæ kinh nghiÖm ®Ó x©y dùng lý thuyÕt ®èi chäi víi c¸c cuéc khñng ho¶ng kh¸c nhau. Cã 4 ®Þnh híng lín t¬ng ®¬ng víi 4 vÊn ®Ò lín liªn quan ®Õn sù tån t¹i loµi ngêi
• Mèi quan hÖ víi tù nhiªn
• C¸ch s¶n xuÊt
• C¸ch sèng
• Tæ chøc chÝnh trÞ x· héi, vµ c¸ch nh×n thÕ giíi b»ng ®¹o ®øc vµ v¨n hãa.
Theo 4 ®ßi hái nµy ta cã thÓ suy nghÜ thÕ nµo vÒ t¬ng lai cña sù kiÕn t¹o CNXH?
Sö dông bÒn v÷ng vµ hîp lý c¸c nguån lùc tù nhiªn lµ xu híng míi. Kh«ng khai th¸c tù nhiªn nh CNTB mµ t«n träng tù nhiªn. Quan ®iÓm cho r»ng tù nhiªn lµ v« tËn trong dßng t tëng vÒ tiÕn bé x· héi trong thÕ kû võa råi lµ kh«ng chÊp nhËn ®îc. Trong t¬ng lai ta kh«ng chÊp nhËn sù thÞnh vîng cã tÝnh c¸ nh©n khi sö dông c¸c nguån lùc c¬ b¶n nh níc, kh«ng ®îc phÐp lµm t¨ng nhiÖt ®é tr¸i ®Êt vµ khÝ quyÓn. CNXH nh ®· tån t¹i ®· kh«ng chó ý ®Õn khÝa c¹nh nµy, nh ta thÊy sù ph¸ hñy m«i trêng ë Liªn X« tríc ®©y. Trong t duy cña M¸c ®· cã ý tëng vÒ vÊn ®Ò nµy. M¸c cho r»ng ®Æc trng cña CNTB lµ ph¸ ho¹i 2 nguån lùc chÝnh lµ tù nhiªn vµ lao ®éng, vµ ta cã thÓ h×nh dung sù ph¸ ho¹i nµy ®i ®Õn ®©u.
Thø hai, trong ®Þnh híng míi lÊy l¹i sù u tiªn gi¸ trÞ sö dông ®Ó s¶n xuÊt ra cña c¶i cho con ngêi h¬n lµ gi¸ trÞ trao ®æi. CNTB chØ chó ý ®Õn gi¸ trÞ trao ®æi, tÊt c¶ ®Òu trë thµnh hµng hãa, c¶ dÞch vô c«ng, ®Ó tÝch tô t b¶n mµ th«i. NhÊn m¹nh vµo gi¸ trÞ sö dông cã nghÜa lµ ®a ra mét ®Þnh nghÜa kh¸c vÒ kinh tÕ. CNXH yªu cÇu nÒn kinh tÕ kh«ng ph¶i lµ t¹o ra gi¸ trÞ gia t¨ng cho lîi Ých c¸ nh©n, mµ lµ t¹o ra c¬ së nÒn t¶ng cho cuéc sèng vËt chÊt, v¨n hãa vµ tinh thÇn trªn kh¾p hµnh tinh. Kh«ng thÓ ®Ò cao duy nhÊt xuÊt khÈu, ®iÒu ®· ®em l¹i hËu qu¶ tµn ph¸ m«i trêng, khiÕn viÖc sö dông n«ng nghiÖp kh«ng ph¶i nh nguån sèng mµ ®Ó xuÊt khÈu. XuÊt khÈu kh«ng ph¶i môc ®Ých tù th©n, mµ ®Ó chèng l¹i t b¶n tµi chÝnh. Ngêi ta kh«ng h×nh dung ®îc ph¸t triÓn mµ kh«ng ®i kÌm xuÊt khÈu. Brazil xuÊt khÈu ethanon, hËu qu¶ lµ kho¶ng 30 triÖu ngêi d©n bÞ ¶nh hëng. Nhµ níc cã nç lùc ph©n phèi l¹i cho d©n nhng kh«ng t¹o ra t¸c ®éng tèt. Råi ngêi ta chØ muèn s¶n xuÊt ®å nhanh háng, cã lîi cho tÝch lòy TBCN. §Ó tËn dông c«ng nghÖ míi nhÊt, ngêi ta tiªu dïng n¨ng lîng ë møc ®é khñng khiÕp, t¹o ra thªm nhiÒu khÝ CO2 cã h¹i.
Thø ba, ta h×nh dung thÕ nµo vÒ CNXH? ChØ cã mét ®Þnh híng c¬ b¶n lµ nÒn d©n
Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn
...
- tailieumienphi.vn
nguon tai.lieu . vn