- Trang Chủ
- Ngôn ngữ học
- Bàn thêm về nhân vật Nguyễn Hoàng Trong “Nam triều công nghiệp diễn chí” Của Nguyễn Khoa Chiêm
Xem mẫu
- TAÏP CHÍ KHOA HOÏC ÑAÏI HOÏC SAØI GOØN Soá 23 (48) - Thaùng 12/2016
Bàn thêm về nhân vật Nguyễn Hoàng
Trong “Nam triều công nghiệp diễn chí”
Của Nguyễn Khoa Chiêm
The discussion about the character Nguyen Hoang in
“Nam trieu cong nghiep dien chi” novel, written by Nguyen Khoa Chiem
Nguyễn Văn Khoa
Trường THPT Tân Yên số 2, Bắc Giang
Nguyen Van Khoa
Tan Yen High School No.2, Bac Giang Province
Tóm tắt
Chúa Tiên Nguyễn Hoàng là vị chúa đầu tiên của Đàng Trong xuất hiện trong tiểu thuyết Nam triều
công nghiệp diễn chí của Nguyễn Khoa Chiêm. Đây là vị chúa tài ba, kiệt xuất và để lại nhiều dấu ấn
sâu đậm trọng lòng nhân dân. Những chính sách về chính trị, kinh tế, chính trị, đối nội, đối ngoại của
Chúa đều được xuất phát từ lợi ích của nhân dân. Mặc dù trong đó có những chính sách bắt nguồn tự sự
vị kỉ cá nhân nhưng tựu chung ông vẫn được đương thời suy tôn là: Chúa Tiên-vị chúa của lòng dân.
Từ khóa: Chúa Tiên Nguyễn Hoàng, Nam triều công nghiệp diễn chí.
Asbtract
The Lord Nguyen Hoang is considered as the first lord in the southern province appeared in the novel
named “Nam trieu cong nghiep dien chi by Nguyen Khoa Chiem. He is seen as a talented,
knowledgeable lord who left deep impression among people. His policies about economy, finance,
domestic, and foreign affair, almost have had the origin from the people’s rights. Although there were
some of his policies showing his selfishness, he is still honored as a lord.
Keywords: The Lord Nguyen Hoang, Nam trieu cong nghiep dien chi.
1. Đặt vấn đề Nguyễn Khoa Chiêm là cuốn tiểu thuyết
Trong những khoảnh khắc có tính chất chữ Hán đầu tiên biên niên lại một thời kì
bước ngoặt của lịch sử dân tộc thường sản lịch sử đau thương nhưng vĩ đại của dân
sinh ra những vị anh hùng cái thế. Cũng tộc ta. Ở đó cũng khắc ghi những dấu ấn
vậy, thời kì Trịnh-Nguyễn phân tranh đã không thể phai nhòa của các đời chúa
đặt nước Đại Việt vào tình thế “xưa nay Trịnh ở Đàng Ngoài và các đời Chúa
hiếm”. Đất nước có vua lại có chúa, tranh Nguyễn ở Đàng Trong. Cũng có những vị
giành thao túng lẫn nhau. Nếu không tính chúa độc địa, nham hiểm đến cùng cực; lại
“Hoan Châu kí” (Nguyễn Cảnh Thị) thì cũng có những vị chúa bằng cái tâm, cái tài
“Nam triều công nghiệp diễn chí” của và đức độ đã thu phục được lòng người.
172
- Nhân vật chúng tôi muốn nhắc đến ở đây đình và dân chúng. Trong triều tồn tại hai
chính là Chúa Tiên Nguyễn Hoàng trong thế lực song song: vua Lê-chúa Trịnh. Tuy
“Nam triều công nghiệp diễn chí” của nhiên, vua Lê đã trở thành bù nhìn đúng
Nguyễn Khoa Chiêm: Người không xấu nghĩa; mọi quyền điều hành, mọi chính
đến cùng cực nhưng đôi lúc cũng có những sách về kinh tế, chính trị đều do một tay
mưu mô, xảo quyệt; người chưa tốt đến nhà Trịnh điều khiển. Các quan trong triều
cùng cực nhưng lại được dân chúng tôn (những người trung thành với nhà Lê) tỏ ra
thờ, ngưỡng mộ và suy tôn là Chúa tiên-vị chán chường, buồn bã và bất lực. Họ Trịnh
chúa trong lòng dân. Chính điều đó đã tiếm quyền đặt ra nhiều chính sách, chế độ
khiến cho nhân vật Chúa tiên Nguyễn cai trị, áp đặt, bóc lột nhân dân; khiến cho
Hoàng còn nhiều điều bỏ ngỏ mà bài viết lòng dân khắp nơi oán hận, căm thù,
này mới là những khám phá bước đầu. nguyền rủa. Nhân dân rơi vào tình trạng
2. Nội dung nghiên cứu khủng hoảng cả về vật chất và tinh thần do
2.1. Bối cảnh lịch sử - xã hội chính sách bất công, vô nhân đạo của nhà
Truyện bắt đầu từ thời điểm Nguyễn Trịnh. Hơn thế, nội chiến, ngoại chiến liên
Hoàng dẫn hơn một nghìn thủy quân vào tiếp nổ ra khiến cho đời sống nhân dân đã
trấn thủ vùng Thuận Hóa năm 1558. Tiếp khổ cực lại càng thêm phần bi đát.
đó là thời chúa Nguyễn Phúc Nguyên, có Ở Đàng Trong, thời kì này cũng trải
xảy ra sự kiện năm 1620, Nguyễn Khải kéo qua năm đời chúa Nguyễn, từ Nguyễn
hơn 5000 quân vào bờ Bắc sông Nhật Lệ Hoàng đến Nguyễn Phúc Trăn (Ngãi
khơi mào thời kì Trịnh- Nguyễn phân tranh Vương). Đối lập với chính trị ở Đàng
kéo dài triền miên trong lịch sử Việt Nam. Ngoài rối ren, Đàng Trong diễn ra các trận
Truyện cũng miêu tả lại những sự kiện chiến, các cuộc chém giết. Nam triều lúc
đáng chú ý cả ở Đàng Ngoài và Đàng này đang chìm trong cảnh chiến trận với
Trong. Đàng ngoài thì thường xuyên bất ổn giáo gươm, súng đạn. Nhưng ngược lại với
với đủ vụ tranh chấp quyền vị giữa nội bộ chính sách tàn độc của nhà Trịnh, chúa
nhà chúa Trịnh và các vua Lê. Ở Đàng Nam có những chính sách hết sức mềm
Trong cũng đã có nhiều lần tranh chấp đổ mỏng để thu phục sức người, sức của từ
máu giữa nội bộ các chúa Nguyễn. Truyện trong nhân dân. Chính vì vậy mà nhân dân
cũng miêu tả tình hình dân chúng bắt buộc Nam triều khi nghe những lời hiểu dụ huy
bị cuốn vào cuộc chiến, chịu nhiều cảnh động của chúa Nam đều dốc hết sức mà
tàn phá về chiến tranh, cuộc sống bất ổn, phụng sự với tinh thần tự nguyện nhiệt
dân tình oán thán khắp nơi. thành; với sự mong chờ có cơ sở về một
Ở Đàng Ngoài trải qua năm đời chúa cuộc sống tốt đẹp hơn sau mỗi trận chiến.
Trịnh, từ Trịnh Kiểm (Minh Khang Hơn thế, việc thu phục lòng người của
Vương) đến Trịnh Cán (Định Vương). Các chúa Nam lại được sự ủng hộ của cả những
chúa Trịnh ở Đàng Ngoài tuy lấy danh sĩ phu Bắc Hà.
nghĩa là phò Lê nhưng thực chất đang từng Tình hình chính trị đặc biệt ấy đã được
bước thao túng quyền bính trong triều, vua Nguyễn Khoa Chiêm tái hiện khá tỉ mỉ và
Lê đến nỗi chỉ như một cái bóng, rất sợ thế chi tiết trong “Nam triều công nghiệp diễn
lực của nhà Trịnh, mặc cho nhà Trịnh thỏa chí”. Và hiển nhiên, những sự kiện này
sức tung hoành gây bao tai họa cho triều không chỉ ảnh hưởng đến một tầng lớp,
173
- một hạng người mà ảnh hưởng đến toàn thể tước Thái Bảo Đoan Quận Công.
xã hội ở cả Đàng Ngoài và Đàng Trong. Tuy nhiên, thời kì này, Hữu Tướng
Những lớp người ấy được tái hiện sinh Trịnh Kiểm (1545-1569) chuyên quyền vua
động qua những nhân vật trong tác phẩm. Lê và tranh chấp quyền lực với họ Nguyễn.
Từ đặc điểm loại hình, hệ thống nhân vật Y đã ám hại người anh ruột của Đoan Quận
trong tác phẩm có thể phân thành bốn Công Nguyễn Hoàng là Lãng Quận Công
nhóm chính: (1) Nhóm nhân vật vua chúa, Nguyễn Uông và có ý âm mưu ám hại cả
tướng lĩnh; (2) Nhóm nhân vật quan lại - Nguyễn Hoàng. Điều này đã làm cho ông
nho sĩ; (3) Nhóm nhân vật nữ và (4) Nhóm rất lo ngại. Trước tình thế đó, nghe theo lời
nhân vật quần chúng. Trong nhóm (1), nổi của cậu là Thái Phó Uy Quốc Công
bật hơn cả là Chúa Tiên Nguyễn Hoàng, Nguyễn Ư Kỷ, Nguyễn Hoàng xin ý kiến
người mang gươm đi mở cõi, vị Chúa của của Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm được
lòng dân. ông cho lời sấm truyền “Hoành Sơn Nhất
2.2. Hình tượng nhân vật Chúa Tiên Đái, Vạn Đại Dung Thân” nên đã giả điên
Nguyễn Hoàng và nhờ chị Ngọc Bảo xin Trịnh Kiểm vào
2.2.1. Thân thế và sự nghiệp trấn đất Thuận Hóa. Từ đây sự nghiệp nhà
Nguyễn Hoàng quê ở làng Gia Miêu Chúa Nguyễn bắt đầu và Nguyễn Hoàng là
Ngoại Trang, huyện Tống Giang, lộ Thanh vị chúa đầu tiên mang gươm đi mở cõi.
Hoa, về sau thuộc tổng Thượng Bàn, huyện Năm Mậu Ngọ (1558), Nguyễn Hoàng
Tống Sơn, tỉnh Thanh Hóa. Ông là con trai đem những người đồng hương huyện Tống
thứ hai của Nguyễn Kim, tức Nguyễn Cam Sơn và nghĩa dũng xứ Thanh Hoa vào đóng
(1468-1545) dưới thời nhà Lê. Ông sinh ở xã Ái Tử huyện Vũ Xương (nay là huyện
ngày 10 tháng 8 năm Ất Dậu tức ngày 28 Triệu Phong, Quảng Trị). Ngài vỗ về dân
tháng 8 năm 1525 tại lộ Thanh Hoa. Khi quân, thu dung hào kiệt, sưu thuế nhẹ nên
Mạc Đăng Dung lên ngôi năm Đinh Hợi nhân dân mến phục, thường xưng tụng là
1527, Nguyễn Kim phò nhà Lê sang lánh Chúa Tiên. Năm Canh Ngọ (1570), ngài
nạn tại nước Ai Lao để mưu việc lớn vì vậy dời đô qua làng Trà Bát cũng thuộc huyện
đã giao Nguyễn Hoàng lúc đó mới hai tuổi Vũ Xương, năm này ngài được phong
cho người em vợ là Thái Phó Uy Quốc làmTổng Trấn Tướng quân kiêm lãnh hai
Công Nguyễn Ư Kỷ nuôi dạy để mình lo xứ Thuận - Quảng. Năm Nhâm Thân
việc nước. Nguyễn Hoàng đã được cậu ruột (1572), tướng Mạc là Lập Bạo đem quân
hết lòng chăm sóc, dạy dỗ. Khi lớn lên, vào đánh Thuận Hoá bị ngài đánh bại và
Nguyễn Hoàng tỏ ra là một thanh niên tuấn giết chết. Năm Qúy Dậu (1573), vua Lê
tú, minh mẫn. Khi thân sinh ông mất (do bị Thế Tông lên ngôi, sai sứ đem sắc tấn
tướng nhà Mạc Dương Chấp Nhất đầu độc), phong ngài chức Thái Phó. Năm Quý Tỵ
ông làm quan dưới thời vua Lê Trang Tông (1593), Trịnh Tùng dẹp nhà Mạc, rước vua
(1533-1548) khi mới 21 tuổi và được phong Lê trở về Đông Đô, ngài đem quân ra yết
tước Hạ Khê Hầu. Ông đã nhiều lần được kiến được vua phong chức Trung quân Đô
vua Lê giao cho đi đánh quân nhà Mạc và đốc phủ, Tả Đô đốc chưởng phủ sự, Thái
có lần giết được tướng nhà Mạc nên được Uý Đoan Quốc Công, Ngài ở Đông Đô 8
vua Lê hết mực khen ngợi và ban thưởng. năm, thường đem quân đi đánh dẹp tàn
Về sau, ông được vua Lê phong tấn, phong quân nhà Mạc, đánh đâu thắng đó. Năm Kỷ
174
- Hợi (1599), vua Thế Tông băng, vua Kính đai chờ cơ hội, đừng bỏ qua lời dặn của ta.
Tông lên ngôi, tấn phong ngài làm Hữu Dặn dò xong ngài băng, ở ngôi 56 năm, thọ
tướng. Ngài ở Đông Đô lập nhiều chiến 89 tuổi.
công, Trịnh Tùng không cho ngài trở về Với tổ chức chính sự rộng rãi, có quy
Thuận Hoá vì sợ “thả hổ về rừng”. củ, sưu thuế nhẹ, quân lệnh nghiêm trang,
Năm Canh Tý (1600), ngài lập kế đi lấy sự an cư lạc nghiệp của dân làm gốc,
đánh Phan Ngạn Bùi Văn Khuê, rồi đem ngài đã mở đầu cho sự phát triển nửa nước
tướng sĩ, binh thuyền theo đường biển về trù phú về phía Nam của dân tộc Việt.
Thuận Hoá. Ngài dời dinh sang phía đông Dưới thời ngài, biên giới đất nước đã đến
dinh Ái Tử gọi là dinh Cát. Muốn Chúa tận Phú Yên.
Trịnh khỏi nghi ngờ, ngài để lại một người 2.2.2. Khí chất minh quân
con là Nguyễn Hải và một cháu là Nguyễn Có thể nói, Nguyễn Hoàng vốn sinh ra
Hắc ở lại làm con tin và sau lại gả con gái là bản chất thông minh, mẫn tiệp hơn người.
Ngọc Tú cho Trịnh Tráng (con cả của Trịnh Không dưới một lần Nguyễn Khoa Chiêm
Tùng). Vua Lê và Chúa Trịnh sai sứ vào khẳng định điều này. Có thể chính những
phủ dụ. Năm Tân Sửu (1601), ngài cho xây tố chất này đã giúp cuộc đời của Chúa Tiên
chùa Thiên Mụ. Năm Nhâm Dần (1602), chuyển họa thành phúc, biến nguy nan
ngài sai Thế tử Nguyễn Phúc Nguyên làm thành cơ hội.
Trấn thủ dinh Quảng Nam là xứ đất tốt, dân Ngay từ khi còn nhỏ Nguyễn Hoàng
đông, sản vật giàu có để cho Thế Tử tập làm đã được mọi người nhận xét là người “bẩm
chính sự. Ngài cho lập thêm các chùa Long tính thông minh mẫn tiệp, trí tuệ hơn
Hưng (Duy Xuyên, Quảng Nam), Bảo người”; Hay như chính Trịnh Kiểm cũng
Châu (Trà Kiệu, Quảng Nam) và Kính đã nhận xét về Nguyễn Hoàng: “Em Đoan
Thiên (Lệ Thủy, Quảng Bình). là kẻ anh hùng tuấn kiệt, đủ trí nhiều mưu,
Năm Quý Sửu (1613), ngày mồng 3 có thể dùng vào việc lớn, nào phải người
tháng 6, ngài yếu, cho triệu Thế Tử và thân đần độn đâu”. Đặc biệt lí do Nguyễn
thần đến trước ngự sang bảo rằng: “Ta với Hoàng bị nhà chúa Trịnh lưu giữ ở Đàng
các ông cùng nhau cam khổ đã lâu, muốn Ngoài bởi sợ để Ngài vào đất Thuận Hóa
dựng nên nghiệp lớn. Nay ta để gánh nặng coi như “thả hổ về rừng” là bởi vì Trịnh
lại cho con ta, các ông vui lòng giúp đỡ Tùng đã nhận ra: “Đoan quốc công Nguyễn
cho nên công nghiệp”. Rồi ngài dặn Thế Hoàng là người khí chất hùng vĩ khác kẻ
Tử: “Làm con phải hiếu, làm tôi phải trung, bình thường, được các quan trong triều yêu
anh em phải thương yêu nhau. Con mà giữ mến, ngưỡng mộ”. Vì vậy mà Trịnh Tùng
được lời dặn đó thì ta không ân hận gì”. đã sinh lòng ngờ vực, muốn tính kế trừ đi
Ngài lại nói: “Đất Thuận – Quảng, Bắc có để khỏi mối lo về sau. Dù trước đó Trịnh
Hoành Sơn và sông Gianh hiểm trở, Nam Tùng đã từng hết lòng mến mộ Đoan quốc
có núi Hải Vân và núi Thạch Bi bền vững, công: “Đoan quốc công là kẻ anh hùng tái
núi sẵn vàng, sắt; biển sẵn cá, muối thật là thế, công đức lớn lao, dẫu là các bậc danh
đất dụng võ của người anh hùng. Nếu biết tướng đời xưa cũng không sánh kịp.
dạy dân, luyện binh chống với họ Trịnh thì Trường quốc công cả mừng, lấy tình thân
đủ xây dựng cơ nghiệp muôn đời. Ví bằng thiết, máu mủ mà đối xử, phong Đoan quốc
thế lực không thể địch được thì cố giữ đất công làm hữu thừa tướng, ngôi thứ xếp sau
175
- Trường quốc công một bậc. Từ đó về sau, mưu đồ chính trị.
ngày đêm không dời, ăn tất cùng mâm, 2.2.3.2. Trong quan hệ với đội quân
ngồi ăn cùng ắt cùng chiếu, thân thiết như nhà Mạc
tim phổi, tin dùng như chân tay”. Ngay từ khi còn ở Đàng Ngoài, Đoan
2.2.3. Mưu cao, chí bền quốc công đã khiến cho quan nhà Mạc
2.2.3.1. Trong quan hệ với các chúa Trịnh nghe tiếng mà khiếp sợ, đánh đâu thắng đó
Như trên đã đề cập, có lẽ chính khí “Nguyễn Hoàng lớn lên theo Kiểm đi
chất thông minh vốn có đã nhiều lần cứu chinh chiến, trong nhiều năm đều lập được
nguy cho chúa Tiên Nguyễn Hoàng. Tuy nhiều chiến công, được Trang Tông gia
nhiên, để có được công trạng hiển hách phong nhiều lần, làm quan đến chức hữu
ngàn đời như vậy có lẽ cũng phải nhờ đến tướng” hay như năm Mậu Ngọ, niên hiệu
mưu lược nhà binh. Chính Trị thứ nhất (1588) “Đoan quận
Việc Nguyễn Hoàng nghe theo lời chị công Nguyễn Hoàng đi đánh nhà Mạc lập
Ngọc Bảo giả điên xin Trịnh Kiểm cho vào nhiều công lớn, đi đến đâu quân địch đều
trấn thủ đất Thuận Hóa thì quả đây là con kinh sợ tháo chạy, dân chúng ngưỡng mộ
người biết nuôi chí lớn, biết đợi thời cơ, có mến yêu”. Điều này càng khẳng định Đoan
thể một lúc chịu nhẫn nhục mà cả đời thoát Quốc công Nguyễn Hoàng là một vị tướng
khỏi vòng kiềm tỏa của chúa Trịnh. Hơn có tài thao lược.
nữa khi đi, Nguyễn Hoàng tỏ ra là một Khi vào trấn xứ Thuận Hóa để dẹp nhà
người vô cùng khôn ngoan khi mang theo Mạc xây dựng cơ đồ riêng. Lúc này quân
đều là những người thân cận, những người đội nhà chúa còn yếu, vũ khí thô sơ và
trung thành từ đời thân sinh Nguyễn Kim: chiến thuyền không nhiều, trong khi đó
“Đoan quốc công vái tạ trở về phủ từ biệt tướng nhà Mạc là quận thì quân đông,
chị là Nguyễn phi. Rồi Đoan quốc công thuyền nhiều. Nguyễn Hoàng đã rất lo
cùng với các công tử thái bảo Hòa quận lắng, suy xét trước sau; cho quân sĩ đi dò la
công, Thụy quận công và các tướng Văn để tìm địa thế thuận lợi cũng như tìm cách
Nham, Thạch Xuyên, Tiền Trung, Tường chống lại quận Lập. Một đêm chúa đang
Lộc ngay ngày hôm ấy đem một nghìn ngồi đốt đuốc, bỗng nghe bên bờ tiếng
quân thủy ra cửa biển nhằm theo hướng hai dòng nước kêu vang “trảo trảo” chúa rất
xứ Thuận, Quảng mà tiến”. lấy làm lạ, bèn cầu khấn thần linh. Đêm
Tuy nhiên trong các mưu kế của chúa hôm ấy, Nguyễn Hoàng mơ thấy một
Nguyễn Hoàng có những khi còn chưa được người đàn bà mặc áo xanh, tay cầm chiếc
lòng người. Nhận thấy mình như bị giam quạt đến nói rằng: “Tướng quân muốn diệt
lỏng ở Đàng Ngoài 8 năm, Nguyễn Hoàng trừ ngụy đảng, cần lập kế dụ chúng đến bãi
đã bàn mưu tính kế rút về Thuận Hóa êm cát bên sông, thiếp sẽ giúp sức trừ được,
xuôi nhưng đã khiến cho bọn Kế quận công khỏi phải phiền nhiễu đến nhân dân trong
Phan Ngạn và Mỹ quận công Bùi Văn Khuê miền”. Chúa tỉnh dậy mới biết mình nằm
mưu phản và tàn sát lẫn nhau dẫn đến cảnh mộng và nghĩ rằng có thần linh giúp sức ắt
nồi da nấu thịt. Hơn thế để kế hoạch được hẳn sẽ thắng. Sau đó Nguyễn Hoàng đã
thuận buồm, xuôi gió Nguyễn Hoàng còn để dùng mĩ nhân kế và diệt được quận Lập mà
con và cháu ở lại làm tin và khi về còn gả không hề hao binh, tổn tướng. Kế sách này
con gái là Trịnh Tú cho Trịnh Tráng nhằm từ cổ chí kim đã có nhiều người sử dụng;
176
- tuy nhiên trong truyện lại có thêm sự phù Đầu tiên là chi tiết thôn tính quận lập, đó là
trợ của thần linh làm cho câu chuyện càng chi tiết trong giấc mơ một người đàn bà
nên phần thuyết phục. Bởi ở vào thời điểm mặc áo xanh đến mà nói rằng: “Tướng
đó, nhân dân vẫn có niềm tin (dẫu không là quân muốn diệt trừ ngụy đảng cần lập kế
tuyệt đối) vào thần linh. dụ chúng đến bãi cát bên sông, thiếp sẽ
Vẫn dùng những kế sách thông minh, giúp sức trừ được, khỏi phiền nhiễu đến
mưu lược; khi giặc nhà giàu tiến quân vào nhân dân trong miền”. Sau này những việc
biển ngoài khơi Cửa Việt, chúng dùng xây chùa, tu bổ đền đài miếu mạo, hay
thuyền nhỏ vào bờ cướp bóc dân lành. những chuyện liên quan đến sinh mệnh con
Nguyễn Hoàng liền sai chính con trai mình người đều có liên quan đến thần linh.
là Thụy quận công đi tiêu diệt, cũng không Những chuyện tâm linh ấy vô tình đã đánh
phải tốn nhiều công sức mà đã đuổi được trúng tâm lí của người Việt vốn từ xứ rất
bọn giặc nhà giàu và thu về một số chiến tôn sùng đạo Phật. Người ta thường tin vào
lợi phẩm. Có lẽ Thụy quận công và các con những lực lượng thần bí duy tâm nên có lẽ
của ngài đã được thừa hưởng mưu lược tài đây cũng là cách thuyết phục nhất. Chính
ba của chúa Tiên Nguyễn Hoàng. vì vậy mà mặc dù “Nam triều công nghiệp
2.2.3.3. Trong quan hệ với nhân dân diễn chí” là một cuốn tiểu thuyết lịch sử
và quận thần thân cận nhưng không hề khô khan, máy móc, rập
Dựa vào sức dân có lẽ là một trong khuôn; trái lại tác phẩm lại có sự thú vị,
những kế sách khôn ngoan nhất của các vị hấp dẫn riêng với độc giả.
vua chúa, tướng lĩnh mọi thời đại. Dường Không chỉ có chính sách an dân,
như nhận rõ được điều đó nên ngay từ khi Nguyễn Hoàng còn rất chú trọng đến các
Nguyễn Hoàng mở cõi về phương Nam đã tướng lĩnh. Ví như Nguyễn Tạo theo lệnh
rất chú trọng đến điều này. của Trịnh Tùng vào Đàng Trong đo đạc
Đầu tiên là mưu kế thôn tính quận Lập ruộng đất vậy mà Nguyễn Hoàng cũng thu
chúa đã phải dùng đến nàng hầu Ngô Thị phục được. Chính vì thế mà Nguyễn Tạo
Lâm. Khi xong việc vẫn hết sức vỗ về và đã tự ý báo cáo bớt đi phân nửa diện tích
trù tính cho mọi việc trọn vẹn. Có thể thấy đất đai với chúa Trịnh ở Đàng Ngoài. Đó
đây chính là kế sách chú trọng đến lòng chính là một việc làm có lợi cho người dân
dân. Khi Chúa thu phục được quân hai xứ thời bấy giờ. Đặc biệt là khi Nguyễn
Thuận, Quảng những của cải vật chất đều Hoàng nhờ mưu kế thoát khỏi sự kiềm tỏa
sung vào việc công để ban phát ân đức, của chú Nguyễn thì Nguyễn Tạo (lúc này
chiêu vỗ muôn dân, thân yêu trăm họ. Khi đã cáo quan) lại đi theo Nguyễn Hoàng vào
gần như bị giam lỏng 8 năm ở Đàng Ngoài Đàng Trong.
trở về, chúa lại sai sửa sang lại thành trì, thi 4. Kết luận
hành nhân chính để vỗ về dân chúng, trăm Có thể nói, với nhân vật Nguyễn
họ thái bình, muôn dân mến phục. Hoàng, Nguyễn Khoa Chiêm đã dựng lên
Một trong những chính sách thu phục một vị chúa đầu tiên của ở Đàng Trong
và an dân khôn ngoan nhất của Đoan quận đúng với nhìn nhận của nhân dân thời đó.
công có lẽ là dựa vào sức mạnh của thần Một vị chúa hết lòng vì nhân dân; khéo léo,
linh. Vì vậy mà Nguyễn Khoa Chiêm đã tinh tế trong cách xử lí tình huống; mưu
đưa một số yếu tố kì ảo vào trong truyện. lược, tâm công trong điều tướng, khiển
177
- quân. Từ quan sát của chúng tôi, trong tác 2. Hội đồng Trị sự Nguyễn Phúc tộc (1995),
phẩm còn nhiều chi tiết chênh với tiến trình Nguyễn Phúc tộc thế phả, Nxb Thuận Hóa, Huế.
của lịch sử, chưa ăn nhập với những sự 3. Khâm định Việt sử thông giám cương mục
kiện đã từng diễn ra song đó lại là những (1988), Tập II, Nxb Giáo dục, Hà Nội.
biên độ cho phép của nhà tiểu thuyết. Đây 4. Lê Quý Đôn toàn tập, Tập 1 Phủ biên tạp lục
chính là một trong những hướng nghiên (1977), Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội, 1977.
cứu mà chúng tôi quan tâm và muốn tiếp 5. Trần Nghĩa chủ biên (1997), Tổng tập Tiểu
tục đi sâu lí giải một cách có hệ thống về thuyết chữ Hán Việt Nam, Tập III, Nxb Thế
Giới, Hà Nội.
sự tương đồng và khác biệt của loại hình
6. Quỳnh Cư, Đỗ Đức Hùng (2001), Các triều
nhân vật Vua Chúa, Tướng lĩnh từ lịch sử
đại Việt Nam, Nxb Thanh niên, Hà Nội.
đến diễn ngôn nghệ thuật mà Nam Triều
7. Nguyễn Đăng Na (2000), Văn xuôi tự sự Việt
công nghiệp diễn chí chỉ là một trường hợp
Nam thời trung đại, Tập 3, Nxb Giáo dục,
điển hình./. Hà Nội.
TÀI LIỆU THAM KHẢO 8. Trần Nghĩa (1997), “Tiểu thuyết chữ Hán
1. Đại Nam thực lục (2002), tập 1, Nxb Giáo Việt Nam, danh mục và phân loại”, Tạp chí
dục, Hà Nội, 2002. Hán Nôm, số 3.
Ngày nhận bài: 11/11/2016 Biên tập xong: 15/12/2016 Duyệt đăng: 20/12/2016
178
nguon tai.lieu . vn