Xem mẫu
- PHƯƠNG
PHƯƠNG PHÁP CHẨN ĐOÁN VÀ
ĐIỀU TRỊ CỦA Y HỌC CỔ TRUYỀN
THS. NGUYỄN THỊ HẠNH
BỘ MÔN YHCT
TRƯ
TRƯỜNG ĐHYD THÁI NGUYÊN
- I. Mục tiêu
1. Mô tả được nội dung cơ bản của tứ
được cơ
chẩn.
2. Phân tích được những nội dung cơ bản
được cơ
của bát cương.
cương.
3. Trình bày được những nội dung cơ bản
được cơ
của bát pháp.
- II. ĐẠI CƯƠNG
CƯƠNG
PHƯƠNG
PHƯƠNG PHÁP CHẨN ĐOÁN VÀ
ĐIỀU TRỊ CỦA YHCT ĐƯỢC DỰA TRÊN
ĐƯỢC
NỀN TẢNG:
+TỨ CHẨN
+BÁT CƯƠNG
CƯƠNG
+BÁT PHÁP
ĐÂY LÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN QUAN
CƠ
TRỌNG, XUYÊN SUỐT QUÁ TRÌNH TỪ
THĂ
THĂM KHÁM, CHẨN ĐOÁN CHO ĐẾN
VIỆC CHỈ ĐỊNH PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU
PHƯƠNG
TRỊ CỦA NGƯỜI THẦY THUỐC.
NGƯ
- A. TỨ CHẨN:
1. Nhìn: (vọng chẩn)
1.1. Vọng thần:
1.2 Xem sắc:
1.3. Xem lưỡi
lư
2. Văn chẩn: (nghe và ngửi)
Vă
2.1. Nghe âm thanh
2.2. Mùi phân và nước tiểu
nư
- A. TỨ CHẨN:
3. Vấn chẩn:
3.1. Hỏi về hàn nhiệt
3.2. Hỏi về mồ hôi
3.3. Hỏi về đau
3.4. Hỏi về ăn uống
3.5. Hỏi về ngủ
ngủ
3.6. Hỏi về đại tiện
3.7. Hỏi về tiểu tiện
3.8. Hỏi về kinh nguyệt
- A. Tứ chẩn:
4. Thiết chẩn (xem mạch, sờ nắn)
4.1. Mục đích:
Đánh giá tình trạng hư, thực của khí, huyết, vị
hư
trí nông sâu và tính chất hàn nhiệt của bệnh.
4.2. Nơi xem mạch:
Nơ
4.3. Cách xem mạch
4.4. Các loại mạch chủ yếu
4.5. Sờ nắn
- B. Bát cương
cương
1. Biểu chứng:
Bệnh ở bì phu, kinh lạc, cân cơ,
cơ
xương, khớp, bệnh cảm mạo và bệnh
ương,
truyền nhiễm ở giai đoạn khởi phát.
Biểu hiện: phát sốt, sợ gió, sợ lạnh,
rêu lưỡi trắng mỏng, mạch phù, đau đầu,
lư
đau mình, ngạt mũi.
- B. Bát cương
cương
2. Lý chứng:
Bệnh ở bên trong, ở sâu, bệnh của các
tạng phủ, huyết dịch, bệnh nội thương,
thương,
bệnh nhiễm khuẩn, truyền nhiễm ở giai
đoạn toàn phát.
Biểu hiện lâm sàng: sốt cao, khát
nước, mê sảng, chất lưỡi đỏ, rêu lưỡi
lư lư
vàng , nước tiểu đỏ, nôn mửa, đau bụng,
nư
táo bón hoặc ỉa chảy, mạch trầm.
- B. Bát cương
cương
3. Hàn chứng: (do hàn tà hoặc do dương hư)
chứng: dương hư
- Biểu hiện: sợ lạnh, thích nóng, miệng
hiện:
nhạt, không khát, sắc mặt xanh trắng, chân tay
lạnh, nước tiểu trong dài, chất lưỡi nhạt, rêu
nư lư
lưỡi trắng mỏng, ướt bóng, mạch trì.
- Cần phân biệt với "giả hàn": gốc bệnh
hàn":
là nhiệt nhưng biểu hiện ra ngoài là hàn, như
như như
trong bệnh nhiễm trùng, bệnh truyền nhiềm,
độc tố của vi khuẩn gây truỵ mạch biểu hiện
da xanh tái, chân tay lạnh, mạch yếu (giả hàn)
- B. Bát cương
cương
4. Nhiệt chứng:
Do nguyên nhân bên ngoài là hoả, thử, nhiệt,
táo hoặc do phong, hàn, thấp, đàm, khí, huyết
uất kết mà hoá nhiệt .
+ Chứng thực nhiệt phải dùng thuốc mát
lạnh để thanh trừ.
+ Chứng hư nhiệt phải dùng thuốc dưỡng
hư dư
âm để chữa.
+ Nhiệt chứng biểu hiện: sốt cao, không sợ
lạnh, sợ nóng, tiểu tiện ít và đỏ, rêu lưỡi vàng
lư
khô, mạch xác.
( cần phân biệt với giả nhiệt )
- B. Bát cương
cương
5. Hư chứng:
Hư chứng:
Phản ánh sức đề kháng của cơ thể suy
cơ
yếu (chính khí hư), dùng phương pháp bổ
hư phương
để nâng cao chính khí.
- Biểu hiện: vẻ mặt bơ phờ, mệt mỏi,
bơ
kém linh hoạt, sắc mặt trắng bệch, gầy
yếu, tiếng nói nhỏ, tự ra mồ hôi hoặc ra
mồ hôi trộm, tiểu tiện luôn hoặc tiểu tiện
không tự chủ, chất lưỡi nhạt, mạch nhỏ
lư
không có lực.
- B. Bát cương
cương
6. Thực chứng:
chứng:
-Biểu hiện: tiếng nói, tiếng thở to,
mạnh, trong người phiền táo, bứt rứt,
ngư
ngực bụng đầy tức hoặc có sưng, nóng,
sư
đỏ, đau, ấn đau (cự án), táo bón, đau
quặn, mót rặn, bí đái, đái buốt, đái rắt,
rêu lưỡi vàng, mạch có lực.
lư
- Hư, thực lẫn lộn (thác tạp): khi chữa
vừa dùng phép tả vừa dùng phép bổ để
điều trị. Ví dụ:
- B. Bát cương
cương
7. Âm hư:
hư
- Biểu hiện: sốt nhẹ về chiều đêm, ho
hiện:
khan, môi miệng khô, họng ráo khát, gò
má đỏ, ra mồ hôi trộm, lòng bàn tay và
lòng bàn chân nóng, nhức trong xương,
xương,
bứt rứt khó ngủ, lưỡi đỏ mạch tế xác.
lư xác.
phải dùng thuốc dưỡng âm, tư âm sinh
dư tư
tân dịch để điều trị.
- Cần phân biệt với dương chứng sinh
dương
ngoại nhiệt
- B. Bát cương
cương
8. Dương hư:
Dương hư
- Biểu hiện: sợ lạnh, chân tay lạnh, ăn
không tiêu, rối loạn tiêu hoá, ỉa chảy, đau lưng,
lư
mỏi gối, tiểu tiện đêm nhiều lần, di tinh, liệt
dương, chất lưỡi nhạt, rêu lưỡi trắng, mạch vô
ương, lư lư
lực. phải dùng thuốc ôn ấm để trợ dương, thúc
dương,
đẩy tạng phủ và trừ hàn.
- Cần phân biệt với âm chứng sinh nội hàn:
- C. Bát pháp
1.Phép hãn (làm ra mồ hôi) để đưa tác nhân gây bệnh (tà khí) ra
đưa
ngoài cơ thể.
cơ
1.1. Chỉ định: ( ngoại tà còn ở phần biểu )
ịnh:
- Cảm mạo phong nhiệt:
nhiệt:
- Do phong thấp
- Cảm mạo phong hàn:
hàn:
1.2. Chống chỉ định:
- Bệnh đã vào phần lý
- Bệnh bán biểu bán lý
- ỉa chảy mất nước, nôn mửa nhiều, thiếu máu
nư
- Cần thận trọng đối với người già yếu, âm huyết hư, phụ nữ
ngư hư
đang có thai, người mới ốm dậy, phụ nữ sau đẻ.
ngư
* Chú ý: mùa hè ra mồ hôi nhiều không nên phát hãn mạnh
- C. Bát pháp
2. Phép thổ: (gây nôn)
thổ:
- Gây nôn để loại trừ chất độc, thức
ăn (nhưng phải biết chắc là chất độc
(như
còn đang ở trong dạ dày)
dày)
-Thuốc dùng: cuống dưa đá, thường
dư thư
sơn hoặc ngoáy họng gây nôn.
- C. Bát pháp
3. Phép hạ (sổ tẩy):Làm sổ tẩy hoặc nhuận tràng
hạ
để đưa bệnh tà ở Đại trường ra ngoài.
đưa trư
3.1. Chỉ định:
- Táo bón do các nguyên nhân: âm hư, khí hư,
hư hư
nhiệt tích ở đại trường
trư
3.2 Chống chỉ định:
- Bệnh còn ở biểu
- Bệnh bán biểu bán lý
- Người già yếu, phụ nữ có thai, trẻ nhỏ.
Ngư
- C. Bát pháp
4. Phép hoà (hoà hãn):Chữa bệnh ở bán biểu,
bán lý hoặc hoà giải các mối quan hệ giữa các
tạng phủ
4.1. Chỉ định:
- Viêm loét dạ dầy tá tràng (thể Can khắc Tỳ)
- Suy nhược thần kinh do sang chấn tinh thần
như
- Thống kinh, rối loạn kinh nguyệt.
- Sốt rét
4.2. Chống chỉ định:
- Những trường hợp bệnh chứng đã rõ ở biểu
trư
hoặc ở lý.
- C. Bát pháp
5. Phép ôn (làm ấm cơ thể): chữa các chứng
cơ
thực hàn, hoặc dương hư sinh hàn
dương hư
5.1. Chỉ định điều trị :
-trúng hàn, choáng truỵ mạch, Tỳ Vị hư hàn.
hư
5.2. Chống chỉ định:
- Chứng thực nhiệt, âm hư sinh nội nhiệt, chân
hư
nhiệt giả hàn
- Huyệt thường dùng: cứu quan nguyên, khí
thư
hải, mệnh môn
- C. Bát pháp
6. Phép thanh: Dùng để chữa các chứng thực nhiệt,
giáng hoả sinh tân dịch, trừ phiền khát.
6.1. Chỉ định:
- Thanh nhiệt tả hoả: chữa sốt cao
- Thanh nhiệt trừ thấp:chữa nhiễm khuẩn đường tiêu
đường
hoá, tiết niệu,...
- Thanh nhiệt giải thử: chữa say nắng, say nóng
- Thanh nhiệt lương huyết: chữa các chứng do huyết
lương
nhiệt sinh ra như mụn nhọt, , nhiễm khuẩn...
như
- Thanh nhiệt giải độc: chữa sốt do nhiễm trùng
6.2. Chống chỉ định:
- Chứng hàn, chân hoả suy, nhiệt do âm hư . chứng
hư
chân hàn giả nhiệt.
nguon tai.lieu . vn
