1. Trang Chủ
  2. Kiến trúc - Xây dựng
  3. Bài giảng thủy lực công trình - Chương 4

Bài giảng thủy lực công trình - Chương 4

Nước nhảy là sự mở rộng đột ngột của dòng chảy từ độ sâu nhỏ hơn độ sâu phân giới sang độ sâu lớn hơn độ sâu phân giới (hk), đó là hình thức quá độ của dòng chảy từ trạng thái chảy xiết sang trạng thái chảy êm. Nguyên nhân phát sinh nước nhảy có thể là: Dòng chảy không thể biến đổi dần chiều sâu từ bé hơn hk sang lớn hơn hk mà không có sự bổ sung năng lượng từ bên ngoài.... Khoa Xáy Dựng Thủy lợi - Thủy điện Bộ môn Cơ Sở Kỹ Thuật Thủy Lợi CHƯƠNG 4 NƯỚC NHẢY *** §4.1 KHÁI NIỆM CHUNG I. Khái niệm

Thể loại Tài liệu miễn phí Kiến trúc - Xây dựng

Số trang 15

Ngày tạo 8/29/2018 7:16:11 PM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước

Tên tệp

Tải Bài giảng thủy lực công trình - Chương 4 (.pdf)

Xem mẫu

  1. Khoa Xáy Dựng Thủy lợi - Thủy điện Bộ môn Cơ Sở Kỹ Thuật Thủy Lợi CHƯƠNG 4 NƯỚC NHẢY *** §4.1 KHÁI NIỆM CHUNG I. Khái niệm chung II. Các dạng nước nhảy 1. Nước nhảy hoàn chỉnh 2. Nước nhảy dâng 3. Nước nhảy mặt 4. Nước nhảy sóng 5. Nước nhảy ngập §4.2 LÝ LUẬN VỀ NƯỚC NHẢY HOÀN CHỈNH I. Phương trình cơ bản: II. Hàm số nước nhảy: III. Cách xác định độ sâu liên hiệp trong kênh lăng trụ 1. Mặt cắt bất kỳ 2. Mặt cắt hình chữ nhật 3. Mặt cắt hình thang IV. Tổn thất năng lượng trong nước nhảy V. Chiều dài nước nhảy và chiều dài đoạn sau nước nhảy 1. Chiều dài nước nhảy 2. Phương trình nước nhảy ngập 3. Độ dài của nước nhảy ngập ln.ng 4. Tổn thất năng lượng trong nước nhảy ngập §4.3 NƯỚC NHẢY NGẬP I. Phương trình nước nhảy ngập II. Độ dài của nước nhảy ngập ln.ng III.Tổn thất năng lượng trong nước nhảy ngập §4.4 KHÁI NIỆM NƯỚC NHẢY KHÔNG GIAN, NHẢY TRONG KÊNH CÓ ĐỘ DỐC LỚN Bài giảng thủy lực công trình Trang 40
  2. Khoa Xáy Dựng Thủy lợi - Thủy điện Bộ môn Cơ Sở Kỹ Thuật Thủy Lợi CHƯƠNG 4 NƯỚC NHẢY Hydraulic jump *** §4.1 KHÁI NIỆM CHUNG I. Khái niệm chung Nước nhảy là sự mở rộng đột ngột của dòng chảy từ độ sâu nhỏ hơn độ sâu phân giới sang độ sâu lớn hơn độ sâu phân giới (hk), đó là hình thức quá độ của dòng chảy từ trạng thái chảy xiết sang trạng thái chảy êm. Nguyên nhân phát sinh nước nhảy có thể là: Dòng chảy không thể biến đổi dần chiều sâu từ bé hơn hk sang lớn hơn hk mà không có sự bổ sung năng lượng từ bên ngoài. Nước nhảy gồm hai khu: ’ • Khu luồng chính chảy xuôi dòng, mở rộng đột ngột từ độ sâu h hk. • Khu nước xoáy chuyển động ở trên mặt của khu luồng chính. Ta có các khái niệm sau: - ln: Khoảng cách giữa hai mặt cắt ướt giới hạn khu nước xoáy, gọi là độ dài nước nhảy. - Độ sâu h ′, h ′′ gọi là độ sâu trước và độ sâu sau nước nhảy. - Khoảng cách a của mặt tự do ở hai mặt cắt đó: a=h’’-h’ gọi là độ cao của nước nhảy. Khu nước xoáy 1 2 K a K h'' hk hh h' ln 2 Khu luồng chính Năng lượng của dòng chảy ∆E1− 2 bị tiêu hao khá lớn ở phạm vi nước nhảy Tổn thất năng lượng trong phạm vi nước nhảy tập trung vào khu vực xung quanh mặt phân chia. Tổn thất năng lượng khá lớn ở phạm vi nước nhảy là điều hấp dẫn những nhà nghiên cứu đi tìm những biện pháp lợi dụng nước nhảy để tiêu hao năng lượng thừa của dòng chảy xiết nhằm bảo vệ hạ lưu các công trình chống sự xói lỡ do dòng chảy có vận tốc và mạch động lớn gây ra. . ứng dụng tiêu năng hạ lưu công trình. Bài giảng thủy lực công trình Trang 41
  3. Khoa Xáy Dựng Thủy lợi - Thủy điện Bộ môn Cơ Sở Kỹ Thuật Thủy Lợi 2 Nướcnhảy 3 1 ln lsn 3 1 2 Biểu đồ phân bố lưu tốc phạm vi phần nước nhảy Tổn thất năng lượng trong phạm vi nước nhảy có thể biểu thị: h ∆E = E'− E" = ∋'− ∋" = ∆ ∋ (Với kênh hở có đáy bằng i= 0) Giả sử dòng chảy xiết chuyển sang dòng chảy êm với sự biến đổi liên tục của chiều sâu từ h ′ qua h k sang h ′′ . Ta thấy ∋′ giảm dần đến ∋ min rồi tăng lên ∋′′ . Điều này không thể ∋=∋(h) có được vì không có năng lượng bổ sung để từ ∋ min →∋′′ h'' Như vậy dòng chảy xiết không thể từ từ chuyển sang hk trạng thái êm được mà con đường quá độ duy nhất là độ sâu phải nhảy vọt từ h’ ∋ min ) sang h’’>hk (có ∋ min < ∋′' < ∋′ ) tức phải qua hình thức nước nhảy. o ∋min∋' ' ∋' ∋ II. Các dạng nước nhảy Tuỳ theo điều kiện biên của dòng chảy và tuỳ theo tỉ số những độ sâu trước và sau nước nhảy, ta quan sát thấy nhiều dạng nước nhảy khác nhau: 1. Nước nhảy hoàn chỉnh: Xảy ra ở những kênh có mặt cắt không đổi, độ dốc đáy h" không đổi, đáy bằng phẳng, độ nhám bình thường với tỷ số: ≥ 2 . Nước nhảy hoàn h' chỉnh có lưu tốc ở đáy lớn. Khu nước xoáy 1 2 K a K h'' hk hh h' ln 2 1 Khu luồng chính 2. Nước nhảy dâng: Là một hình thức của nước nhảy hoàn chỉnh xảy ra khi có một vật chướng ngại đặt ngang đáy, làm dâng cao mực nước sau nước nhảy tạo nên khu nước xoáy mặt lớn hơn so với nước nhảy hoàn chỉnh, đồng thời tạo nên những khu nước xoáy nhỏ ở đáy. Bài giảng thủy lực công trình Trang 42
  4. Khoa Xáy Dựng Thủy lợi - Thủy điện Bộ môn Cơ Sở Kỹ Thuật Thủy Lợi 3. Nước nhảy mặt: Xảy ra khi dòng chảy xiết từ một bậc thềm ở chân đập thoát ra để nối tiếp với dòng chảy êm; sự mở rộng đột ngột của dòng chảy có đặc điểm là khu nước xoáy hình thành ở dưới khu luồng chính, làm cho lưu tốc ở mặt tự do lớn (khác với nước nhảy hoàn chỉnh, vận tốc ở đáy lớn). 4. Nước nhảy sóng: Xảy ra khi độ chênh mực nước ở dòng chảy êm và chảy xiết tương h" đối nhỏ:
  5. Khoa Xáy Dựng Thủy lợi - Thủy điện Bộ môn Cơ Sở Kỹ Thuật Thủy Lợi năng lượng yếu Fr = 6 20 : Nứơc nhảy dao động Fr =20 80 : Nứơc nhảy ổn định - Tiêu hao năng lượng trong nước nhảy chiếm khoảng (45-70)% năng lượng trước nước nhảy. Fr >80 : Nứơc nhảy mạnh - Tiêu hao năng lượng 85% Bài giảng thủy lực công trình Trang 44
  6. Khoa Xáy Dựng Thủy lợi - Thủy điện Bộ môn Cơ Sở Kỹ Thuật Thủy Lợi §4.2 LÝ LUẬN VỀ NƯỚC NHẢY HOÀN CHỈNH I. Phương trình cơ bản: Giả sử nước nhảy hoàn chỉnh xảy ra trong dòng chảy ổn định, ở kênh lăng trụ có độ dốc đáy rất nhỏ hoặc bằng không. 2 D 1 k k A y2 h'' y1 D G P1 P2 B C S 2 1 ln Viết phương trình động lượng cho khu nước nhảy (ABCD) với giả thiết : Tại mặt cắt (1-1) và (2-2) dòng chảy thay đổi dần áp suất phân bố theo quy luật thuỷ tĩnh. Hệ số sửa chửa động lượng tại mặt cắt 1-1 và 2-2 bằng nhau α 01 = α 02 = α 0 = const Lực ma sát đáy trong phạm vi nước nhảy ≈ 0 Chiếu phương trình động lượng lên phương S: α 0 .ρ.Q( v 2 − v 1 ) = P1 − P2 + G s + Ts (4.1) Trong đó : P1 = γ.y1 .ω1 , P2 = γ.y 2 .ω 2 , Gs= 0, Ts= 0 Với ω1 , ω2 là diện tích mặt cắt ướt (1-1) và (2-2); y1, y2 là độ sâu trọng tâm của những mặt cắt đó. γ Q Q α 0Q2 α Q2 Từ (4.1) α 0 . .Q( − ) = γ.y1 .ω1 − γ.y 2 .ω 2 + y1 .ω1 = 0 + y 2 .ω 2 g ω 2 ω1 gω1 gω 2 (4.2) (4.2) gọi là phương trình cơ bản của nước nhảy hoàn dω chỉnh. B II. Hàm số nước nhảy: dh α 0 .Q 2 Trong (4.2) đặt : + y.ω = θ( h ) , θ( h ) gọi là hàm số g.ω y nước nhảy. C (4.2) θ( h ' ) = θ( h" ) (4.3) Từ (4.3) ta thấy nếu có h’ ⎯←⎯→ h” ⎯ ⎯⎯ ωy Bài giảng thủy lực công trình Trang 45
  7. Khoa Xáy Dựng Thủy lợi - Thủy điện Bộ môn Cơ Sở Kỹ Thuật Thủy Lợi ⎧h → 0 θ( h ) → ∞ ⎫ Và khi ⎨ thì ⎬ ∃ θ min ∈ [h = 0, h = ∞ ] ⎩h → ∞ θ( h ) → ∞ ⎭ d θ( h ) d α 0 .Q 2 Để có θ min → =0⇔ ( + yω) = 0 dh dh g.ω α .Q 2 dω d ( yω) ⇔− 0 2 . + =0 g.ω dh dh α 0 .Q 2 d ( yω ) ⇔− .B + =0 (4.4) g.ω 2 dh dω (vì: B = ) dh Biểu thức y.ω là mômen tĩnh của ω đối với trục x-x. Khi h tăng lên dh thì độ tăng của mômen tĩnh d ( yω) là: ⎡ 1 ⎤ d ( yω) = ⎢( y + dh )ω + dh.dω⎥ − yω ≈ ω.dh (4.5) ⎣ 2 ⎦ h ∋=∋ (h ) d ( yω) Vậy =ω (4.6) dh Thế (4.6) vào (4.4) có : θ = θ(h ) α 0 .Q 2 α 0 .Q 2 B − .B + ω = 0 → 1 − . 3 =0 (4.7) g.ω 2 g ω hk dθ ∂∋ ⎧ ∋→∋ min Từ (4.7) ta thấy = 0 giống hệt = 0 nên hk ⎨ o θ min ∋ min ∋, θ dh ∂h ⎩ θ → θ min Từ hàm số nước nhảy θ( h ) ta thấy có thể tìm h/ khi biết h// và ngược: h’ ↔ h” và ∆ ∋ = ∋'− ∋" (xem hình vẽ bên). III. Cách xác định độ sâu liên hiệp trong kênh lăng trụ: 1. Mặt cắt bất kỳ: Ta có thể tìm độ sâu liên hiệp với độ sâu cho trước bằng cách tính đúng dần theo (4.2) hoặc bằng đồ thị 2. Mặt cắt hình chữ nhật: Từ (4.2) được: h' ⎡ 2h ⎤ h" = ⎢ 1 + ( k ) 3 − 1⎥ (4.8) 2⎣ h' ⎦ h ⎡ '' 2h ⎤ h ' = ⎢ 1 + ( ''k ) 3 − 1⎥ (4.9) 2 ⎣ h ⎦ Hoặc: h' ⎡ 8α.q 2 ⎤ h" = ⎢ 1 + − 1⎥ (4.8') 2⎢ ⎣ g.h '3 ⎥ ⎦ h" ⎡ 8αq 2 ⎤ h' = ⎢ 1+ 3 − 1⎥ (4.9') 2⎢ ⎣ g.h" ⎥ ⎦ Bài giảng thủy lực công trình Trang 46
  8. Khoa Xáy Dựng Thủy lợi - Thủy điện Bộ môn Cơ Sở Kỹ Thuật Thủy Lợi Q α.q 2 Với q= , h k = 3 b g h' h" Nếu đặt: ξ k = và ξ k = . Quan hệ ξ 'k ~ ξ "k tra ở phụ lục (13-1) ' " hk hk 1,2 6 3. Mặt cắt hình thang: ξ k = '' − 0,2 , ξ k = ' '' (4.10) ξk 1 + 5ξ k ' IV. Tổn thất năng lượng trong nước nhảy Nghiên cứu cấu tạo rối của dòng chảy có mạch động lớn ở nước nhảy, ta thấy rõ nước nhảy là một hình thức tiêu hao năng lượng lớn của dòng chảy. Tổn thất năng lượng trong nước nhảy trên kênh đáy bằng (i=0) có thể tính bằng cách viết phương trình Bernoulli. 2 2 α.v 1 α.v 2 Từ phương trình Bernoulli h w = ( h '+ ) − ( h"+ ) (4.11) 2g 2g Đối với mặt cắt chữ nhật thì: αv 2 1 α.q 2 h 3k h '' = = ' 2 = ' ( h ' + h '' ) 2g 2.g.h ' 2 2h 4h αv 2 2 α.q 2 3 h k h' = 2 '' = = '' ( h ' + h '' ) 2g 2.g.h '' 2 h 2 4h Thay vào (4.11) và rút gọn ta được: ( h '' − h ' ) 3 a3 hw = = ' '' (4.12) 4 h ' h '' 4h h Vậy: Tổn thất năng lượng trong nước nhảy tỉ lệ bậc 3 với độ cao nước nhảy. V. Chiều dài nước nhảy và chiều dài đoạn sau nước nhảy: Trong phạm vi nước nhảy có mạch động lớn về lưu tốc và áp suất làm tiêu hao rất lớn về năng lượng dòng chảy. Sau nước nhảy, những mạch động đó vẫn còn và tắt dần trên một đoạn dài, cho tới khi trở lại trị số mạch động của dòng chảy rối bình thường. Độ dài trên đó mạch động tắt dần gọi là đoạn sau nước nhảy. Độ dài ln và lsn có ý nghĩa quan trọng trong việc xác định kích thứơc những công trình tiêu năng và gia cố hạ lưu. * Chiều dài nước nhảy Chiều dài nước nhảy được xác định bằng nhiều công thức kinh nghiệm. Sau đây là một số công thức thường được dùng: Đối với kênh chữ nhật: Công thức Pavơlốpski: ln = 2,5(1,9h” - h’). (4.13) Công thức Tréctôuxốp: ln = 10,3h’ ( Fr1 − 1) 0 , 81 (4.14) Công thức Saphơranét: ln = 4,5h” (4.15) Công thức Picalốp: ln = 4h’ ( 1 + 2Fr1 ) (4.16) Những công thức trên được tìm ra với những thí nghiệm tiến hành trong phạm vi Fr1> 10. Công thức O. M. Aivadian Bài giảng thủy lực công trình Trang 47
  9. Khoa Xáy Dựng Thủy lợi - Thủy điện Bộ môn Cơ Sở Kỹ Thuật Thủy Lợi ln = ( ) 8 10 + Fr1 (h"−h ')3 . . (4.17) Fr1 4 h ' h" Công thức trên dùng cho 3 < Fr1 < 400 Công thức lý thuyết của M. A. Mikhalép: (a + h")(a o − h ') ln = 2,3aolg o . (4.18) (a o − h")(a o + h ') Với ao = h’ ( 1 + 2Fr1 ) Đối với kênh hình thang: + Độ dài nước nhảy thường được xác định bởi công thức: ⎛ B − B1 ⎞ B1 B2 ln = 5h” ⎜1 + 4 2 ⎜ ⎟. (4.19) ⎝ B1 ⎟ ⎠ Trong đó B1 và B2 là bề rộng trên mặt thoáng của những mặt cắt ướt trước và sau nước nhảy. + Độ dài đoạn sau nước nhảy lsn, thường tính từ mặt cắt sau nước nhảy đến mặt cắt ở đó mạch động lưu tốc có những trị số thường thấy ở dòng chảy đều. Sau đây là một số công thức kinh nghiệm về lsn: 0,4 Công thức Virdơgô: lsn = .h h (4.20) n Trong đó n - hệ số nhám. hh - độ sâu thường ngày ở hạ lưu. Với đáy bê tông, n = 0,014, công thức (4.20) viết thành: lsn = 28,6hh (4.21) Công thức Tréctôuxốp: lsn = (2,5 ÷ 3)ln. (4.22) Công thức Cumin: lsn = 32,5hh - ln . (4.23) Những công thức nói trên về độ dài sau nước nhảy đều dùng với những đáy kênh không bị xói. Thí dụ: Tìm độ sâu liên hiệp của nước nhảy trong kênh chữ nhật, biết độ sâu trước nước nhảy h’= 0,70m; lưu lượng Q = 36m3/s, bề rộng kênh b = 10m. Tính tổn thất năng lượng trong nước nhảy, độ dài nước nhảy. Giải : Ta tính h” theo (4.8): αq 2 αQ 2 1,1.36 2 Có = 2 3 = = 4,2 gh ' 3 gb .h ' 9,81.10 2.0,70 3 h' ⎛ ⎞ ( ) ⎜ 1 + 8. αq − 1⎟ = 0,7 1 + 8.4,2 − 1 = 1,7 m 2 h” = 2⎜ ⎝ gh '3 ⎟ 2 ⎠ Tổn thất năng lượng trong nước nhảy tính theo (4.12): hw = (h"− h ')3 = (1,7 − 0,7)3 = 0,21m. 4 h ' h" 4.1,7.0,7 Năng lượng đơn vị trước nước nhảy: Bài giảng thủy lực công trình Trang 48
  10. Khoa Xáy Dựng Thủy lợi - Thủy điện Bộ môn Cơ Sở Kỹ Thuật Thủy Lợi αv 12 1,1.3,6 2 E = h’ + = 0,7 + = 2,02m. 2g 2.9,81.0,7 2 0,21 Ta thấy tổn thất qua nước nhảy bằng ≈ 0,1 năng lượng trước nước nhảy. 2,02 Chiều dài nước nhảy, tính theo (4.17), (vì Fr1 = 4,2 > 3). ln = ( ) 8 10 + 4,2 (1,7 − 0,7) . 3 = 4,82m 4,2 4.1,7.0,7 Bài giảng thủy lực công trình Trang 49
  11. Khoa Xáy Dựng Thủy lợi - Thủy điện Bộ môn Cơ Sở Kỹ Thuật Thủy Lợi §4.3 NƯỚC NHẢY NGẬP I. Phương trình nước nhảy ngập: Xét trường hợp nước nhảy ngập sinh ra khi dòng chảy chảy ra dưới cửa cống phẳng. Gọi hc là độ sâu co hẹp của luồng chảy ra khỏi cửa cống và là độ sâu trước nước nhảy hoàn chỉnh, hz là độ sâu của mặt cắt co hẹp đã bị ngập, hh là độ sâu của hạ lưu tức độ sâu sau nước nhảy ngập. Giả thiết rằng áp suất tại mặt cắt co hẹp phân bố theo quy luật thuỷ tĩnh và lực ma sát đáy không đáng kể. 1 B 2 A v2 vc hz h2 hc B' 2 A' 1 Viết phương trình động lượng đoạn [AA’ - BB’] 1 2 1 2 ρ.α 02 . q . v 2 - ρ.α 01 . q . v c = γ.h z − γ.h h (xem α 01 = α 02 = α 0 ) (4.24) 2 2 γ.α 0 2 γ.α 0 2 1 2 1 2 Viết lại (4.24): q - q = .γ.h z − .γ.h h (xem α 0 ≈ α ) gh h gh c 2 2 3 3 3 3 2 2 h h 1 2 1 2 h h h 1 h 1 hh Viết được: k − k = h z − h h ⇒ k 3 . c − k 3 = . z 2 − (4.25) hh hc 2 2 hc hh hc 2 hc 2 hc2 3 h h ⎛h ⎞ Đặt : S = h , K = z , với chú ý Frc = ⎜ k ⎟ thì phương trình (4.25) viết được: ⎜h ⎟ hc hc ⎝ c⎠ 1 K 2 = S 2 − 2.Frc (1 − ) (4.26) S (4.26) là công thức nước nhảy ngập trong bài toán phẳng. Khi cho K=1 tức h z = h c = h ' ta sẽ có S = 0,5( 1 + 8Frc − 1) tức h h = 0,5h c ( 1 + 8Frc − 1) tức là trở lại công thức để tìm độ sâu liên hiệp h2 = hh của nước nhảy tự do, hoàn chỉnh. Vậy phương trình của nước nhảy tự do là trường hợp riêng của nước nhảy ngập. II. Độ dài của nước nhảy ngập ln.ng: Có thể dùng các công thức sau: Công thức J.smêtana: l n .ng = 6(h h − h c ) = 6(h 2 − h c ) Công thức kinh nghiệm của A.N.Rakhơmanôp: Bài giảng thủy lực công trình Trang 50
  12. Khoa Xáy Dựng Thủy lợi - Thủy điện Bộ môn Cơ Sở Kỹ Thuật Thủy Lợi h2 - Với < 12,5 l n . ng = 6,5.( h 2 − 1,3.h c ) hc h2 - > 12,5 l n . ng = 3,5.( h 2 + 8,3.h c ) hc III. Tổn thất năng lượng trong nước nhảy ngập Viết phương trình Becnulli cho mặt cắt (1-1) và (2-2) ⎛ vc ⎞ ⎛ 2 v2 ⎞ 2 Ta có: h w = ⎜ h z + ⎟ − ⎜hh + ⎟ ⎜ ⎝ 2g ⎟ ⎜ ⎠ ⎝ 2g ⎟ ⎠ h h (S − 1) 3 (h '' c − h 3 c ) Đặt S = h , nếu lấy K=1 và biến đổi : w = = hc hc 4.S 4.h '' c .h c Bài giảng thủy lực công trình Trang 51
  13. Khoa Xáy Dựng Thủy lợi - Thủy điện Bộ môn Cơ Sở Kỹ Thuật Thủy Lợi §4.4 KHÁI NIỆM NƯỚC NHẢY KHÔNG GIAN, NHẢY TRONG KÊNH CÓ ĐỘ DỐC LỚN • NƯỚC NHẢY KHÔNG GIAN Ta vừa nghiên cứu những dạng nước nhảy trong kênh lăng trụ và trường hợp riêng là trong kênh chữ nhật (bài toán phẳng). Khi kênh không phải là lăng trụ, sự nối tiếp giữa dòng chảy xiết và dòng êm xảy ra trong điều kiện không gian. Trong điều kiện bài toán không gian, hình thức nối tiếp phức tạp hơn trong điều kiện bài toán phẳng. Dạng nước nhảy hoàn chỉnh có thể quan sát thấy ở kênh có mặt cắt hình chữ nhật, mở rộng với góc θ nhỏ ( θ ≤ 130). Với θ > 130 dòng chảy bị lệch về một phía và xuất hiện những khu nước xoáy bên, hình thức chuyển động này thường được gọi là dòng xiên. Còn ở kênh mở rộng đột ngột, nói chung không thấy xuất hiện hình thức nước nhảy hoàn chỉnh, tự do, đối xứng đối với trục lòng kênh mà thường thường dòng chảy xiết nối tiếp với dòng chảy êm dưới dạng lòng xiên. Nên chọn θ ≤ 130 → không tồn tại khu xoáy bên θ • NƯỚC NHẢY TRONG KÊNH CÓ ĐỘ DỐC LỚN G Đối với kênh có độ dốc i lớn, việc tính toán nước nhảy trở nên phức tạp hơn rất nhiều; do có sự hiện diện của thành phần trọng lượng GT của khối chất lỏng tác động lên phương dòng chảy (chúng ta không xét trường hợp này ở đây). Câu hỏi: 1. Khái niệm chung về nước nhảy. 2. Các dạng nước nhảy 3. Phương trình cơ bản về nước nhảy hoàn chỉnh. 4. Hàm số nước nhảy: 5. Cách xác định độ sâu liên hiệp trong kênh lăng trụ 6. Tổn thất năng lượng trong nước nhảy 7. Chiều dài nước nhảy và chiều dài đoạn sau nước nhảy 8. Phương trình nước nhảy ngập 9. Độ dài của nước nhảy ngập ln.ng 10. Tổn thất năng lượng trong nước nhảy ngập 11. Khái niệm nước nhảy không gian, nhảy trong kênh có độ dốc lớn. 12. Khi tính toán tiêu năng bằng bể (khi xảy ra nước nhảy xa), nếu bài toán thực sự là nước nhảy không gian, nhưng nếu ta tính theo bài toán phẳng thì kết quả thế nào ? Bài giảng thủy lực công trình Trang 52
  14. Khoa Xáy Dựng Thủy lợi - Thủy điện Bộ môn Cơ Sở Kỹ Thuật Thủy Lợi xét về sự tiêu hao năng lượng do nước nhảy ngập trong bể sẽ tốt hơn hay xấu hơn ? 13. Hãy vẽ đồ thị đường cong năng lượng đơn vị và hàm số nước nhảy, hãy nhận xét những điểm giống nhau và khác nhau của chúng, nêu các áp dụng dựa trên đồ thị của chúng ? 14. Hãy nhận xét về đồ phân bố lưu tốc trong nước nhảy ? Bài tập. 1. Xác định vị trí nước nhảy sau đập tràn đi vào kênh chữ nhật có i=0, b=10m, n=0,017, h=3,6m với lưu lượng Q=80m3/s. Biết chiều sâu tại mặt cắt co hẹp hc=0,7m. 2- Kênh chữ nhật b=10m; Q=20m3/s; n=0,014. Đọan trên có i1=0,047, có độ sâu chảy đều h01=0,29m. Đoạn dưới có i2=0,00076 có độ sâu chảy đều h02=1,09. Hai đoạn nối với nhâu tại mặt cắt C-C. Xác định hình thức nối tiếp tại khu thay đổi độ dốc. Vẽ đường mực nước trên và dưới mặt cắt C-C. Phía thượng lưu coi như xa vô tận và không chịu ảnh hưởng của công trình khác. 3. Nước chảy ra khỏi cống có độ sâu tại mặt cắt co hẹp là h=0,5m. Lưu lượng đơn vị q=4,5m3/sm. a. Tính độ sâu liên hiệp với hc. b. Kênh hạ lưu cống ở trạng thái chảy đều với độ sâu hh=3,5m kiểm tra trạng thái nhảy (hoàn chỉnh hay ngập). Nếu là nhảy ngập tìm hZ Bài giảng thủy lực công trình Trang 53
  15. Khoa Xáy Dựng Thủy lợi - Thủy điện Bộ môn Cơ Sở Kỹ Thuật Thủy Lợi TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Nguyen Canh Cam & al., Thuy luc T2, T2, NXB Nong Nghiep 2000. 2. Nguyen Tai, Thuy Luc T2, NXB Xay Dung 2002. 3. Frank M. White, Fluid Mechanics, McGrawHill 2002. 4. R. E. Featherstone & C. Nalluri, Civil Engineering Hydraulics, Black well science 1995. 5. M. Hanif Chaudhry, Open - channel flow, Springer 2008. 6. A. Osman Akan, Open - channel hydraulics, Elsvier 20066. 7. Richard H. French, Open - channel hydraulics, McGrawHill 1986. 8. Ven-te-Chow, Open - channel hydraulics, Addition-Wesley Pub. Compagny 1993. 9. Hubert Chanson, The hydraulic of open channel, McGrawHill, Newyork 1998. Website tham khảo: http://gigapedia.org http://ebookee.com.cn http://www.info.sciencedirect.com/books http://db.vista.gov.vn http://dspace.mit.edu http://ecourses.ou.edu http://www.dbebooks.com The end Bài giảng thủy lực công trình Trang 54
nguon tai.lieu . vn
Kiến trúc - Xây dựng Tự động hoá Điện - Điện tử Kĩ thuật Viễn thông Cơ khí - Chế tạo máy Năng lượng Hoá dầu Hoá học Sinh học