Xem mẫu
- TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA TP. HCM PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ
Khoa KTXD - Bộ môn KTTNN
NỘI DUNG MÔN HỌC
CHƯƠNG 1: Giôùi thieäu Phöông phaùp ñònh
löôïng trong Quaûn lyù.
CHƯƠNG 2: Quy hoaïch tuyeán tính.
CHƯƠNG 3: Cô sôû lyù thuyeát ra quyeát ñònh.
CHƯƠNG 4: Baøi toaùn vaän taûi.
Giảng viên: PGS. TS. NGUYỄN THỐNG
E-mail: nguyenthong@hcmut.edu.vn or nthong56@yahoo.fr CHƯƠNG 5: Quaûn lyù kho.
Web: http://www4.hcmut.edu.vn/~nguyenthong CHƯƠNG 6: Ra quyeát ñònh ña muïc tieâu.
11/26/2013
Tél. (08) 38 640 979 - 098 99 66 719 1
CHƯƠNG 7: Lyù thuyeát saép haøng.
11/26/2013 2
PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ
Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu
LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ
NỘI DUNG MÔN HỌC (tt) GIỚI THIỆU VẤN ĐỀ
Chương 8: Phân tích thành phần chính (PCA). Tìm lời giải tối ưu của bài toán có MỘT
Chương 9: Kiểm định Cronbach’s Alpha & HÀM MỤC TIÊU DUY NHẤT
KMO
Chương 10: Phương pháp AHP BÀI TOÁN ĐƠN MỤC TIÊU (ra quyết
Chương 11: Qui hoạch động định cho bài toán đơn mục tiêu).
Chương 12: Hoạch định dự án Ví dụ Quy hoaïch tuyeán tính hoaëc
Chương 13: Xích Markov Quy hoaïch phi tuyeán, Quy hoạch
Chương 14: Lý thuyết trò chơi. động Quy hoaïch ñôn muïc tieâu.
Chương 15: Mô phỏng Monte Carlo.
11/26/2013
3 11/26/2013 4
PGS. Dr. Nguyễn Thống
PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ
Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu
GIỚI THIỆU VẤN ĐỀ GIỚI THIỆU VẤN ĐỀ
Trong trường hợp này, với phương Trong trường hợp khác, tìm lời giải bài
pháp giải thích hợp MỌI NGƯỜI toán với CÓ ĐỒNG THỜI NHIỀU HÀM
đều tìm ra CÙNG MỘT LỜI GIẢI (tối MỤC TIÊU phải “THỎA MÃN” BÀI
ưu). TOÁN ĐA MỤC TIÊU.
11/26/2013 5 11/26/2013 6
PGS. Dr. Nguyễn Thống PGS. Dr. Nguyễn Thống
1
- PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ
Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu
GIỚI THIỆU VẤN ĐỀ HÀM MỤC TIÊU
Ví dụ: Tìm quy mô “hợp lý” (lời giải) cho
một khu công nghiệp phục vụ nhiều mục Hàm mục tiêu bao gồm nhiều
tiêu đồng thời: hàm đơn mục tiêu.
Phát triển khu vực (giao thông)
Doanh thu (cho thuê đất) mang về
Dân sinh (giải tỏa di dời).
……..
11/26/2013 7 11/26/2013 8
PGS. Dr. Nguyễn Thống PGS. Dr. Nguyễn Thống
PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ
Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu
Với bài toán ĐA MỤC TIÊU MÔ HÌNH TOÁN
Thông thường KHÔNG THỂ TÌM RA LỜI
GIẢI TỐI ƯU CHO MỌI MỤC TIÊU. BÀI TOÁN
Không có lời giải tối ưu tuyệt đối. ĐA MỤC TIÊU
Chỉ tìm được lời giải thoả mãn “tương
đối” các hàm mục tiêu đơn.
11/26/2013 10
11/26/2013 9
PGS. Dr. Nguyễn Thống PGS. Dr. Nguyễn Thống
PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ
Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu
Heä phöông trình toaùn hoïc cuûa quy hoaïch ña CÁC BƯỚC GIẢI QUYẾT BÀI TOÁN
muïc tieâu
M ax f1 ( X i ) ĐA MỤC TIÊU
M ax f ( Y )
2 i 1. Xaùc ñònh caùc bieán quyeát ñònh.
HM T M in f 3 ( Zi ) 2. Thieát laäp caùc haøm ñôn muïc tieâu.
. 3. Thieát laäp caùc raøng buoäc cho töøng haøm ñôn
Raøng buoäc: M in f n (Ti ) muïc tieâu (neáu coù).
gi(Xi) = bi
------------------
4. Xaùc laäp caùc phöông aùn xem xeùt (lôøi giaûi).
hi(Yi) = ci 5. Duøng phöông phaùp phaân tích ña muïc tieâu
fi chæ caùc haøm ñôn muïc tieâu. thích hôïp ñeå löïa choïn phöông aùn.
Xi Y, Z, T bieán quyeát ñònh
11/26/2013
PGS. Dr.,Nguyễn Thống
11 11/26/2013
PGS. Dr. Nguyễn Thống
12
2
- PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ
Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu
CAÙC PHÖÔNG PHAÙP P/TÍCH ÑA MUÏC TIEÂU MÔ HÌNH CỰC
• Moâ hình cöïc. Ñaây laø moâ hình söû duïng trong giai ñoaïn ñaàu
• Moâ hình tính vaø cho ñieåm. tieân ñeå coù yù töôûng choïn phöông aùn.
NHANH
• Moâ hình theo hieäu quaû vaø chi phí.
• Moâ hình vôùi lôïi ích chung.
RẼ
• Moâ hình thoûa hieäp.
• Moâ hình AHP (Analysys Hierachy Processus) NHIỀU
(Saép xeáp theo thöù töï töø ñôn giaûn ñeán phöùc taïp). ---: LỜI GIẢI 1
---: LỜI GIẢI 2
11/26/2013
PGS. Dr. Nguyễn Thống
13 11/26/2013
PGS. Dr. Nguyễn Thống TỐT ….:LỜI GIẢI 3 14
PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ
Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu
Theo ñoà thò neâu treân ta coù 3 phöông aùn ñeå so MOÂ HÌNH TÍNH & CHO ĐIỂM
saùnh vaø ñöa ra löïa choïn. Caùc lôøi giaûi seõ ñöôïc ñaùnh giaù theo thang ñieåm
LÔØI GIAÛI BÒ TROÄI cho töøng yeáu toá so saùnh.
Ñoù laø lôøi giaûi maø caùc tieâu chí cuûa noù ñeàu Nhanh Nhieàu Toát Reõ
“keùm” lôøi giaûi so saùnh khaùc.
Ñieåm 3 2 1 3 2 1 3 2 1 3 2 1 Toång
Vôùi ví duï treân ta coù lôøi giaûi 3 bò troäi bôûi lôøi giaûi
2 lôøi giaûi 3 (bò troäi) seõ bò loaïi “tröïc tieáp”. A x x x x 10
B x x x x 6
C x x x x 8
Baøi toaùn coøn laïi chæ coøn so saùnh giöõa 1 & 2.
11/26/2013 15 11/26/2013 Lôøi giaûi A ñöôïc kieán nghò. 16
PGS. Dr. Nguyễn Thống PGS. Dr. Nguyễn Thống
PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ
Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu
MOÂ HÌNH THEO HIỆU ÍCH & CHI PHÍ
Theo phöông phaùp naøy, lôøi giaûi seõ
Phöông phaùp ñöôïc minh hoïa bôûi ñoà thò sau:
ñöôïc xaùc ñònh töø caùc yeáu toá sau:
HIỆU ÍCH, R
RMIN • Hieäu suaát R phaûi lôùn hôn giaù trò
Rmin yeâu caàu.
lời giải có thể
RA
Lôøi giaûi A(IA,RA)
• Chi phí I khoâng vuôït quaù khaû
CHI PHÍ, I naêng Imax.
IA IMAX
11/26/2013 17 11/26/2013 18
PGS. Dr. Nguyễn Thống PGS. Dr. Nguyễn Thống
3
- PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ
Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu
MÔ HÌNH LỢI ÍCH CHUNG • n : số tiêu chí xét
Phương pháp được tiến hành trên bản đánh giá (cho điểm theo
thang giống hoặc khác nhau) cho các lời giải với các tiêu chí
• m : số lời giải khảo sát (số phương án so sánh)
xem xét khác nhau. Bảng tổng hợp có dạng như sau: • Zi,j : giá trị đánh giá của lời giải j theo tiêu chí i.
Trọng số Lời giải A1 A2 . . Am • αi trọng số ñaùnh giaù möùc ñoä quan troïng tương
Tieâu chí đối của caùc tieâu chí Fi
α1 F1 Z1,1 . . . . Chú ý
α2 F2 Z2,1 Z2,2 . . . • Các giá trị Zij trong cùng một hàng phải có cùng
đơn vị.
α. . . . . . .
• Các giá trị Zij trong cùng một cột có thể khác
αn Fn . . . . Zn,m đơn vị.
11/26/2013 Sum S1 S2 . . Sm19 11/26/2013 20
PGS. Dr. Nguyễn Thống PGS. Dr. Nguyễn Thống
PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ
Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu
NHẬN XÉT CÓ 3 LOẠI BÀI TOÁN
Giá trị theo hàng (từng tiêu chí) Bài toán Max
phải có giá trị Min & Max KHÁC
NHAU, nếu KHÔNG tiêu chí đó Bài toán Min
KHÔNG CÓ NGHĨA để phân biệt Bài toán hỗn hợp (Max+Min)
phương án so sánh tiêu chí bị
LOẠI từ đầu.
11/26/2013 21 11/26/2013 22
PGS. Dr. Nguyễn Thống PGS. Dr. Nguyễn Thống
PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ
Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu
NHẬN XÉT BÀI TOÁN PHẢI LOẠI BỎ ĐƠN VỊ ĐO CỦA
Về nguyên tắc độ lớn của các đại SỐ LIỆU (TỪNG HÀNG) & LOẠI
lượng đánh giá các tiêu chí là KHÁC BỎ ẢNH HƯỞNG ĐỘ LỚN THANG
NHAU (thang đo).
ĐO
Về nguyên tắc đơn vị đánh giá của
các tiêu chí là KHÁC NHAU.
11/26/2013 23 11/26/2013 24
PGS. Dr. Nguyễn Thống PGS. Dr. Nguyễn Thống
4
- PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ
Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu
ÔN THỐNG KÊ ÔN THỐNG KÊ
PP1: Sử dụng phép biến đổi gọi là TRUNG TÂM HOÁ & CHUẨN
HOÁ để loại ảnh hưởng đơn vị & thang đo (Standadized):
PP2: Biến đổi Ti ti theo phép biến đổi
Ti T (Normalized): :
ti with t i 0; t i 1
Ti Tmin
T ti t i 0,1
Tmax Tmin
i
ti biến chuẩn hoá & trung tâm hoá (không có đơn vị)
Ti biến nghiên cứu
T
giá trị TB của biến T
độ lệch chuẩn ti KHÔNG ĐƠN VỊ
11/26/2013 25 11/26/2013 26
PGS. Dr. Nguyễn Thống PGS. Dr. Nguyễn Thống
PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ
Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu
ÔN THỐNG KÊ
PP3: Biến đổi Ti ti theo phép biến đổi
(Adjusted normalized): BÀI TOÁN MAX
Ti Tmin
ti 2 * 1 t i 1,1
Tmax Tmin
ti KHÔNG ĐƠN VỊ
11/26/2013 27 11/26/2013 28
PGS. Dr. Nguyễn Thống PGS. Dr. Nguyễn Thống
PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ
Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu
TRỪỜNG HỢP BÀI TOÁN MAX CHÚ Ý
a. Biến đổi Zij trong mỗi hàng i thành các số bij
không thứ nguyên và khử thang đo: Sau khi biến đổi biến bij
Zij Zij(min i ) thay đổi trong khoảng [0
bij 1]
Zij(max i ) Zij(min i )
GIÁ TRỊ MAX HÀNG i GIÁ TRỊ MIN HÀNG i
11/26/2013 29 11/26/2013 30
PGS. Dr. Nguyễn Thống PGS. Dr. Nguyễn Thống
5
- PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ
Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu
b. Mỗi tiêu chí Fi sẽ gắn với hệ số Có thể gán giá trị αi thay đổi xung
αi tùy theo mức độ quan trọng quanh giá trị 1:
(chủ quan). αi > 1 yếu tố “quan trọng”,
αi < 1 yếu tố “ít quan trọng”,
αi =1 yếu tố “trung hòa”.
Có thể gán dạng 1
i
i
11/26/2013 31 11/26/2013 32
PGS. Dr. Nguyễn Thống PGS. Dr. Nguyễn Thống
PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ
Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu
MÔ HÌNH LỢI ÍCH CHUNG c. Tính (Sum)j cho các phương án j:
Trọng số Lời giải A1 A2 . . Am
n
Tieâu chí
α1 F1 b1,1 . . . . (Sum) j i bij
α2 F2 b2,1 b2,2 . . . i 1
α. . . . . . .
Lời giải chọn sẽ là : (Sum)j Max
αn Fn . . . . bn,m
i caùc tieâu chí
j caùc phöông aùn so saùnh ñeå choïn löïa
Sum S1 S2 . . Sm
11/26/2013
PGS. Dr. Nguyễn Thống
S1 =SUM PRODUCT 33 11/26/2013
PGS. Dr. Nguyễn Thống
34
PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ
Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu
TRỪỜNG HỢP BÀI TOÁN MIN c. Tính (Sum)j cho các phương án j:
a. Biến đổi Zij trong mỗi hàng i thành các số bij
không thứ nguyên và loại bỏ ảnh hưởng n
thang đo: (Sum) j i bij
i 1
Zij(max i ) Zij
bij
Zij(max i ) Zij(min i ) Lời giải chọn sẽ là : (Sum)j Max
i caùc tieâu chí
b. Mỗi tiêu chí sẽ gắn với hệ số α tùy theo mức j caùc phöông aùn so saùnh ñeå choïn löïa
độ quan trọng (chủ quan).
11/26/2013
PGS. Dr. Nguyễn Thống
35 11/26/2013
PGS. Dr. Nguyễn Thống
36
6
- PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ
Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu
Bài tập: Một Chủ đầu tư muốn thực hiện một dự án với Keát quaû ñaùnh giaù ñöôïc toång hôïp nhö sau:
4 hàm mục tiêu Fi khác nhau. Có 4 nhà thầu Aj được
Nhaø thaàu
xem xét. Kết quả đánh giá tổng hợp trong bảng sau. Tieân chí A1 A2 A3 A4
Xác định nhà thầu chọn theo phương pháp đánh giá
lợi ích chung (bài toán max). F1 1.2 5 3 1 2
Vôùi: F2 1.0 100 80 120 140
• F1: Naêng löïc quaûn lyù (cao nhaát ñöôïc ñaùnh giaù 5). F3 0.9 2 6 8 2
• F2: Voán löu ñoäng (tyû VNÑ). F4 1.0 50 30 40 60
• F3 : Döï aùn töông töï ñaõ thöïc hieän 3 naêm gaàn nhaát. Kieán nghò nhaø thaàu theo moâ hình lôïi ích chung ?
• F4: Coâng nhaân laønh ngheà treân 10 naêm.
11/26/2013 37 11/26/2013 38
PGS. Dr. Nguyễn Thống PGS. Dr. Nguyễn Thống
PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ
Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu
Höôùng daãn: Kieán nghò A4
Bài tập: Một Chủ đầu tư muốn thực hiện một dự
A1 A2 A3 A4 án. Có 4 nhà thầu Aj được xem xét. Có 3 tiêu
chí Fi để so sánh chọn nhà thầu. Kết quả đánh
1.20 1.00 0.50 0.00 0.25 giá tổng hợp trong bảng sau. Xác định nhà thầu
1.00 0.33 0.00 0.67 1.00 chọn theo phương pháp đánh giá lợi ích chung
(bài toán min).
0.90 0.00 0.67 1.00 0.00 F1: toång t/gian thực hiện döï aùn bò treå trong 5 naêm
1.00 0.67 0.00 0.33 1.00 gaàn nhaát (thaùng).
F2: tyû leä voán vay treân voán töï coù.
Sum 2.20 1.20 1.90 2.30 F3: nôï Coâng ty phaûi traõ trong 2 naêm ñeán (tyû).
11/26/2013 39 11/26/2013 40
PGS. Dr. Nguyễn Thống PGS. Dr. Nguyễn Thống
PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ
Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu
Keát quaû ñaùnh giaù toång hôïp nhö sau: Höôùng daãn: Kieán nghò A3
Nhaø thaàu A1 A2 A3 A4
Tieâu chí A1 A2 A3 A4
1.10 0.00 0.22 1.00 0.67
F1 1.1 10 8 1 4 1.00 1.00 0.67 1.00 0.00
F2 1.0 0.45 0.5 0.45 0.6 0.90 0.88 0.00 0.25 1.00
F3 0.9 5 12 10 4 Sum 1.79 0.91 2.33 1.63
11/26/2013 41 11/26/2013 42
PGS. Dr. Nguyễn Thống PGS. Dr. Nguyễn Thống
7
- PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ
Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu
BÀI TOÁN HỖN HỢP PHƯƠNG PHÁP GIẢI
Dùng phép biến đổi thích hợp
Đó là bài toán mà các hàm cho từng HÀM MỤC TIÊU.
đơn mục tiêu (tiêu chí) có Tính SUM như thường.
hàm Min & Max ĐỒNG THỜI Phương án kiến nghị có SUM
hiện hữu. Max
11/26/2013 43 11/26/2013 44
PGS. Dr. Nguyễn Thống PGS. Dr. Nguyễn Thống
PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ
Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu
Bài tập: Một Chủ đầu tư muốn chọn một trong 4 Keát quaû ñaùnh giaù ñöôïc toång hôïp nhö sau:
nhà thầu Aj dựa vào 4 tiêu chí Fi, để thực hiện
một dự án. Kết quả đánh giá tổng hợp trong Nhaø thaàu
bảng sau. Xác định nhà thầu chọn theo phương Tieân chí A1 A2 A3 A4
pháp đánh giá lợi ích chung. F1 1.1 6 15 10 8
• F1: Vốn lưu động (tr. $) F2 1.0 4 6 3 8
• F2: Số công trình tương tự thực hiện trong 5 F3 0.9 20 25 35 15
năm gần nhất (đơn vị).
F4 1.2 20 32 40 35
• F3 : Số kỹ sư lành nghề trên 15 năm (người).
• F4: Tỷ lệ vốn vay (nợ ngân hàng) trên tổng tài Kieán nghò Nhaø thaàu (Ai) theo moâ hình lôïi ích chung ?
sản (%).
11/26/2013 45 11/26/2013 46
PGS. Dr. Nguyễn Thống PGS. Dr. Nguyễn Thống
PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ
Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu
MÔ HÌNH THỎA HIỆP MÔ HÌNH THỎA HIỆP
• Moâ hình thoaû hieäp “ñôn giaûn” : Tröôøng
Mô hình thỏa hiệp đơn hôïp baøi toaùn coù 2 muïc tieâu vaø caùc haøm
muïc tieâu coù cuøng daïng (max hoaëc min).
giản (Bài toán Max, Min)
Mô hình thỏa hiệp phức • Moâ hình thoaû hieäp “phöùc taïp” : Tröôøng
hôïp baøi toaùn coù nhieàu hôn 2 muïc tieâu vaø
tạp (tổng quát). caùc haøm muïc tieâu coù daïng max hoaëc min
baát kyø.
11/26/2013 47 11/26/2013 48
PGS. Dr. Nguyễn Thống PGS. Dr. Nguyễn Thống
8
- PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ
Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu
MÔ HÌNH THỎA HIỆP MOÂ HÌNH THOAÛ HIEÄP ÑÔN GIAÛN
Một Bà nội trợ đi chợ với số tiền đã có.
ĐƠN GIẢN Dự kiến mua thịt Z1 (cho Chồng) & mua
BÀI TOÁN MAX cá Z2 (cho Con). Số lượng mua cho bởi
đồ thị. Xác định Z1 & Z2 “hợp lý” bằng
phương pháp thỏa hiệp.
11/26/2013 49 11/26/2013 50
PGS. Dr. Nguyễn Thống PGS. Dr. Nguyễn Thống
PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ
Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu
Z2 Mieàn lôøi giaûi MOÂ HÌNH THOAÛ HIEÄP ÑÔN GIAÛN
khoâng khaû thi S (lôøi giaûi lyù töôûng
Z2,max “khoâng töôûng” Ñieåm S coù toïa ñoä Z1,max vaø Z2,max laø lôøi
M
giaûi “lyù töôûng” nhöng KHOÂNG
Z2,op
LSM Min
THÖÏC TEÁ.
Mop
Mieàn lôøi giaûi
Lôøi giaûi “toái öu” seõ laø lôøi giaûi naèm
taàm thöôøng
treân ñöôøng cong (Z1,max Z2,max) vaø
0 Z1,max Z1
Z1,op GAÀN vôùi S nhaát.
MOÂ HÌNH THOAÛ HIEÄP ÑÔN GIAÛN
11/26/2013 51 11/26/2013 52
PGS. Dr. Nguyễn Thống PGS. Dr. Nguyễn Thống
PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ
Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu
Ví dụ 1: Xác định lời giải tối ưu cho ví
L Z1 Z1j Z2 Z2 min
2 0.5
max max j 2
dụ sau:
X2
X2max=10
j j
với (Z1 , Z2 ) tọa độ điểm trên đường X1max=15
cong.
0 X1
Cực trị hàm trên sẽ cho cặp giá trị
(Z1,Z2) chính là lời giải của bài toán. (Xem Solver_Thoa Hiep Vi du 1)
11/26/2013 53 11/26/2013 54
PGS. Dr. Nguyễn Thống PGS. Dr. Nguyễn Thống
9
- PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ
Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu
Baøi taäp: Tìm lôøi giaûi baèng phöông phaùp thoaû hieäp: DUØNG SOLVER TRONG EXCEL ÑEÅ GIAÛI
X2 A 2
X1 X 2
10 2 1
2
15 102
M(X1,X2)
X1
0 15
(Xem lôøi giaûi trong Solver_ thoahiep.xls Vi du 2)
11/26/2013 55 11/26/2013 56
PGS. Dr. Nguyễn Thống PGS. Dr. Nguyễn Thống
PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ
Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu
MÔ HÌNH THỎA HIỆP
ĐƠN GIẢN
KEÁT QUAÛ BÀI TOÁN Min
11/26/2013 57 11/26/2013 58
PGS. Dr. Nguyễn Thống PGS. Dr. Nguyễn Thống
PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ
Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu
MOÂ HÌNH THOAÛ HIEÄP ÑÔN GIAÛN Tìm lời giải tối ưu cho ví dụ sau:
Moät Chuû ñaàu tö phaûi ñöa ra löïa choïn Nôï (Z2, %û)
Coâng ty thöïc hieän döï aùn. Coù 2 tieâu
100
chí ñöôïc ñeà ra laø soá tyû leä tieàn nôï M(Z1,Z2)
ngaân haøng cuûa Coâng ty treân voán töï
coù vaø thôøi gian töông ñoái maø caùc
Coâng ty ñaõ treå haïn caùc döï aùn cuûa 3 O 120 Thôøi gian treå
naêm gaàn nhaát. (Z1, %)
O laø lôøi giaûi toái öu “khoâng töôûng”
11/26/2013 59 11/26/2013 60
PGS. Dr. Nguyễn Thống PGS. Dr. Nguyễn Thống
10
- PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ
Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu
LÔØI GIAÛI
MÔ HÌNH THỎA HIỆP
Phöông aùn “toát nhaát” seõ laø phöông aùn coù
Z1=0 vaø Z2=0. Tuy nhieân trong thöïc teá PHỨC TẠP (TỔNG QUÁT)
khoâng coù phöông aùn naøy. Do ñoù phöông
aùn toát nhaát seõ laø phöông aùn “gaàn” vôùi
O(0,0) nhaát:
L ( Z1min Z1j ) 2 ( Z 2 Z 2j ) 2
min
0,5
(0 Z
0,5
1) (0 Z 2j ) 2
j 2
min
11/26/2013 61 11/26/2013 62
PGS. Dr. Nguyễn Thống PGS. Dr. Nguyễn Thống
PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ
Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu
MÔ HÌNH THỎA HIỆP “TỔNG QUÁT” Ví dụ: Một dự án hồ chứa thủy lợi bao gồm
• Bài toán nêu trên thực chất là ta cố gắng tìm các mục tiêu sau:
giá trị lớn nhất (bài toán max) và nhỏ nhất • Cực đại lợi nhuận tưới và phát điện;
(bài toán min) có thể cho 2 hàm mục tiêu.
• Cực tiểu số người tái định cư;
Trong thực tế chúng ta có thể gặp các trường
hợp tổng quát hơn. • Cực đại diện tích tưới;
• Số lượng hàm mục tiêu >= 2. • Cực tiểu vùng rừng lòng hồ bị phá bỏ.
• Mỗi hàm mục tiêu có thể là cực đại hoặc cực Giả sử ta có 3 phương án xem xét như sau:
tiểu (bài toán trên cả 2 hàm mực tiêu là cực
đại).
11/26/2013 63 11/26/2013 64
PGS. Dr. Nguyễn Thống PGS. Dr. Nguyễn Thống
PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ
Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu
• Hệ số gia trọng cho 4 mục tiêu trên là (0.3,0.3,0.2,0.2).
Diện tích Nlm Lợi nhuận Số dân Diện tích
tưới (MW)
6
(10 $) di dời lòng hồ • Từ số liệu trên, ta có giá trị của 4 hàm mục tiêu Z cho
(ha) (ng) (ha) 3 phương án xem xét A như sau:
P/A Tưới Phát Phương án Aj A1 A2 A3 α
điện
Mục tiêu Zi
1 20000 200 2.5 15 3000 410000 6
Max Z1 (10 $) 17.5 66.5 27.5 0.3
2 10000 500 1.5 65 5000 480000 Min Z2 (người) 3000 5000 4500 0.3
Max Z3 (ha) tưới 20000 10000 25000 0.2
3 25000 300 2.5 25 4500 390000
Min Z4 (ha) rừng 410000 480000 390000 0.2
11/26/2013 65 11/26/2013 66
PGS. Dr. Nguyễn Thống PGS. Dr. Nguyễn Thống
11
- PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ
Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu
• Lời giải tốt nhất được xác định theo tiêu chí sau: Bài giải (j=1 P/án 1,…):
1/p
Số HMT p 1/ p 66.5 17.5 p
3000 3000
p
25000 20000
p
39000 41000
p
n Z* Zij L j1 0.3* 0.3* 0.2* 0.2*
66.5 17.5 5000 3000 25000 10000 48000 39000
Min(L j ) i max
i
i 1 Zi Zimin p
2
p 1/ p
0.2
L j1 0.3 0.2*
p
3 9
• Z* giá trị max trong hàng thứ
i
i nếu hàm mục tiêu cục bộ
là max. 1/ p
L j2 0.3 2 0.2
p p
• Z* giá trị min trong hàng thứ i nếu hàm mục tiêu cục bộ là
i
min. 1/ p
• Quy öôùc soá lieäu theo tieâu chí ñöôïc trình baøy theo haøng. p
39 3
p
L j3 0.3 0.3*
• p=2 tính khoaûng caùch trong khoâng gian Euclide.
49 4
11/26/2013 67 11/26/2013 68
PGS. Dr. Nguyễn Thống PGS. Dr. Nguyễn Thống
PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ
Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu
Từ đó: Bài tập: Một dự án hồ chứa thủy lợi bao
• Với p=1: L1 = 0.411, L2 = 0.700, L3= gồm các mục tiêu sau:
0.464 • Cực đại lợi nhuận tưới và phát điện;
L1 min Phương án A1 là tốt nhất • Cực tiểu số người tái định cư;
• Với p=2 (không gian Euclide): L1 = • Cực đại diện tích tưới;
0.310, L2 = 0.412, L3= 0.328 • Cực tiểu vùng rừng lòng hồ bị phá bỏ.
L1 min Phương án A1 vẫn là tốt (caùc giaù trò i=1)
nhất kieán nghò A1
11/26/2013 69 11/26/2013 70
PGS. Dr. Nguyễn Thống PGS. Dr. Nguyễn Thống
PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ
Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu
Diện tích Nlm(M Lợi nhuận Số dân Diện tích
tưới W)
6
(10 $) di dời lòng hồ
Baøi taäp: Duøng phöông phaùp thoûa hieäp (p=2) ñeå
(ha) (ha) löïa choïn nhaø thaàu thöïc hieän dö aùn, Nhaø ñaàu
P/A Tưới Điện tö ñöa ra 5 tieâu chí xem xeùt.
1 15000 100 3 20 2000 380000 (1) Voán löu ñoäng (tyû VNÑ).
(2) Ñaõ xaây döïng döï aùn quy moâ töông töï (./10).
2 20000 400 2 60 4000 480000
(3) Kinh nghieäm ñoäi nguõ nhaân vieân (./10).
3 15000 200 3 25 4500 390000 (4) Soá döï aùn ñang thöïc hieän ñoàng thôøi (ñv).
(5) Thôøi gian thi coâng döï aùn (thaùng).
Duøng phöông phaùp thoûa hieäp Laáy i =1
ñeå xaùc ñònh p/a kieán nghò với p=2
11/26/2013
PGS. Dr. Nguyễn Thống
71
Coù 3 hoà sô ñöôïc xem xeùt vaø cho keát quaû sau:
11/26/2013
PGS. Dr. Nguyễn Thống
72
12
- PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ
Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu
TỔNG HỢP KẾT QUẢ ĐÁNH GIÁ Baøi taäp: Xeùt 3 döï aùn quy hoaïch giao thoâng vôùi caùc
Nhà thầu A1 A2 A3 hieäu quaû mang laïi cho töøng tieâu chí nhö baûng sau.
Tiêu chí Caùc haøm muïc tieâu ñaët ra laø:
(1) 200 250 500 1. Toång möùc ñaàu tö nhoû nhaát (tyû VNÑ).
(2) 8 6 5 2. Khaû naêng phuïc vuï giao thoâng lôùn nhaát (tr. ngöôøi).
3. Cöïc tieåu vuøng dieän tích ñeàn buø (ha).
(3) 9 5 7
4. Cöïc ñaïi daân cö vuøng phuïc vuï trong baùn kính 200
(4) 3 5 10 km, tính töø trung taâm quy hoaïch (tr. ngöôøi).
(5) 25 23 26
Xaùc ñònh phöông aùn kieán nghò theo phöông phaùp
thoûa hieäp (p=2).
11/26/2013 73 11/26/2013 74
PGS. Dr. Nguyễn Thống PGS. Dr. Nguyễn Thống
PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ
Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu
Soá lieäu tính toaùn cho caùc phöông aùn nhö sau. Baøi taäp: Xeùt 3 döï aùn quy hoaïch khu coâng
Troïng soá αi laàn löôït cho caùc muïc tieâu theo thöù nghieäp. Caùc haøm muïc tieâu ñaët ra laø:
töï treân laø [1.2; 1; 1; 0.8]. 1. Soá daân di dôøi nhoû nhaát (nghìn ngöôøi).
Phöông aùn 1 2 3 2. Maïng löôùi giao thoâng lieân keát caùc Tp. laø lôùn
Muïc tieâu nhaát (traêm km).
1. Toång möùc 2000 2500 2800 3. Khoaûng caùch ñeán caùc caûng bieån & caûng haøng
2. Khaû naêng phuïc vuï 1.2 1.6 2.4 khoâng laø beù nhaát (traêm km).
4. Dieän tích coù khaû naêng xaây döïng laø lôùn nhaát
3. Giaûi toaû 100 130 180 (traêm ha).
4. Phuïc vuï daân cö 2 2.5 4 Xem 3 phöông aùn sau. Xaùc ñònh phöông aùn
11/26/2013 75 kieán nghò theo phöông phaùp thoûa hieäp (p=2).
11/26/2013 76
PGS. Dr. Nguyễn Thống PGS. Dr. Nguyễn Thống
PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ
Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu
Soá lieäu tính toaùn cho caùc phöông aùn nhö sau.
Troïng soá αi laàn löôït cho caùc muïc tieâu theo thöù
töï treân laø [1.2; 1; 0.9; 0.8].
HẾT CHƯƠNG
Phöông aùn 1 2 3
Muïc tieâu
Soá daân di dôøi 2.1 2.5 3.2
Maïng löôùi g/thoâng l/keát 7 8 10
Khoaûng caùch ñeán ga, caûng 4 6 6
Dieän tích ñaát khai thaùc 600 800 1200
11/26/2013 78
11/26/2013
PGS. Dr. Nguyễn Thống 77
PGS. Dr. Nguyễn Thống
13
nguon tai.lieu . vn