- Trang Chủ
- Luật học
- Bài giảng Pháp luật đại cương - Chương 8: Hình thức và hệ thống pháp luật
Xem mẫu
- Hình thức và
Hệ thống pháp luật
toanvs@gmail.com 1
- Tài liệu tham khảo
Sách giáo khoa
Bộ luật Dân sự 2005, hình sự 1999…
Luật ban hành các văn bản qui phạm pháp luật
12/11/1996, sửa đổi 16/12/2002
Luật ban hành các văn bản qui phạm pháp luật
của HĐND, UBND ngày 3/12/2004
toanvs@gmail.com 2
- I. NGUỒN LUẬT (Hình thức bên ngoài)
Là những hình thức biểu hiện ra bên ngoài của pháp
luật mà nhà nước chính thức thừa nhận để làm chuẩn
mực cho hành vi của các cá nhân, tổ chức trong xã
hội.
toanvs@gmail.com 3
- 1. Phân loại:
1.1 Tập quán pháp:
Tập quán là những cách thức xử sự được hình thành
trong quá trình nhận thức của con người đối với xã
hội và được lưu truyền trong xã hội.
Tập quán pháp - những tập quán phù hợp với lợi ích
của xã hội, giai cấp thống trị đã được Nhà Nước
thừa nhận như những qui tắc xử sự chung.
- Xuất hiện sớm (nhà nước chủ nô và phong kiến)
- Sử dụng trong quan hệ thương mại quốc tế: tập
quán mua bán, hàng hải
toanvs@gmail.com 4
- 1.2 Văn bản tôn giáo
Là một hình thức tương đối lâu đời, hiện giờ
vẫn được xem là nguồn luật có hiệu lực cao
nhất trong những nước có hệ thống pháp luật
tôn giáo.
VD: kinh Coran đối với hệ thống pháp luật hồi
giáo
toanvs@gmail.com 5
- 1.3 Tiền lệ pháp:
Các quyết định trước đây của cơ quan hành chính
hay xét xử và Nhà Nước thừa nhận làm khuôn mẫu
để giải quyết những vụ việc, tình huống tương tự.
Có vị trí quan trọng trong hệ thống luật Anh – Mỹ.
Những quyết định, bản án của toà án trước đây làm
căn cứ để giải quyết các vụ việc sau này được gọi
là án lệ.
toanvs@gmail.com 6
- 1.4 Văn bản qui phạm pháp luật:
Văn bản do cơ quan Nhà Nước có thẩm quyền
ban hành trong đó chứa QPPL.
Tên gọi: bộ luật, luật, pháp lệnh, lệnh, nghị định,
thông tư, quyết định, chỉ thị …
Nguồn luật phổ biến ở nhiều hệ thống pháp luật:
chủ nghĩa xã hội và châu âu lục địa.
toanvs@gmail.com 7
- Đặc điểm VBQPPL
Do cơ quan Nhà Nước có thẩm quyền ban hành.
Nội dung là các qui tắc xử sự có tính chất bắt
buộc chung.
Được áp dụng nhiều lần trong thực tiễn đời sống
khi có sự kiện pháp lý xảy ra.
Tên gọi, nội dung và trình tự ban hành các loại
văn bản QPPL được qui định rõ ràng.
toanvs@gmail.com 8
- 13/1999/QH10: luật doanh nghiệp
121/2005/NĐ-CP
03/2004/QĐ-TTg
07/2001/TTLT/BKH-TCTK
toanvs@gmail.com 9
- 2. VBQPPL tại Việt Nam
Hệ thống VBPL được xây dựng thành hệ thống
thứ bậc thống nhất với nhau về nội dung và
hình thức, trật tự cao – thấp rõ ràng.
toanvs@gmail.com 10
- 2.1 Phân loại:
Vaên baûn luaät
Vaên baûn döôùi luaät
toanvs@gmail.com 11
- Phân loại:
Nghị quyết, nghị định của chính phủ
Quyết định, chỉ thị của thủ tướng CP
Nghị quyết của hội đồng thẩm phán toà án nhân dân tối cao
Quyết định, thông tư, chỉ thị của viện trưởng viện kiểm sát
nhân dân tối cao
Quyết định, chỉ thị, thông tư của các bộ, các cơ quan ngang
bộ và cơ quan khác thuộc chính phủ
Nghị quyết của hội đồng nhân dân các cấp
Quyết định, chỉ thị của UB nhân dân các cấp
toanvs@gmail.com 12
- 2.1 Phân loại:
a. Văn bản luật
Hiến pháp
Bộ luật, luật: bộ luật dân sự, bộ luật hình sự,
luật hôn nhân gia đình, luật doanh nghiệp…
b. Văn Bản dưới luật
Nghị quyết của Quốc hội
Pháp lệnh, nghị quyết của UBTVQH
Lệnh, quyết định của chủ tịch nước
toanvs@gmail.com 13
- 2.2 Hiệu lực của văn bản
Văn bản pháp luật chỉ được áp dụng khi có một
hiệu lực pháp lý nhất định. Mỗi văn bản đều có
giới hạn nhất định trong việc áp dụng
Aùp dụng từ khi nào? Aùp dụng cho ai? Aùp
dụng trong phạm vi nào?
Nguyên tắc: văn bản do cơ quan cấp trên thì có
hiệu lực hơn văn bản của cơ quan cấp dưới (vd:
quốc hội và chính phủ)
toanvs@gmail.com 14
- 2.2.1 Hiệu lực theo thời gian
Là khoảng thời gian mà văn bản có hiệu lực (từ khi
bắt đầu đến khi kết thúc)
Thời điểm văn bản bắt đầu có hiệu lực:
Từ khi công bố hay thông qua văn bản
Tại một thời điểm xác định (qui định cụ thể trong văn
bản)
toanvs@gmail.com 15
- 2.2.1 Hiệu lực theo thời gian
Hết hiệu lực:
Hết thời hạn có hiệu lực đã được qui định trong văn bản.
Được thay thế bằng văn bản mới của chính cơ quan nhà
nước đã ban hành văn bản đó.
Bị hủy bỏ hoặc bãi bỏ của cơ quan nhà nước có thẩm
quyền
Văn bản qui định chi tiết, hướng dẫn thi hành của văn bản
hết hiệu lực cũng đồng thời hết hiệu lực cùng với văn bản
đó.
toanvs@gmail.com 16
- Nguyên tắc bất hồi tố
Văn bản không có hiệu lực ngược thời gian.
Ngoại lệ:
Có một vài trường hợp có thể cho phép có hiệu lực
hồi tố, nếu như phù hợp với lợi ích xã hội.
Khi đó nó được qui định cụ thể trong chính văn bản
pháp luật đó.
toanvs@gmail.com 17
- 2.2.2 Hiệu lực theo không gian:
Phạm vi lãnh thổ mà văn bản pháp luật có hiệu
lực, giới hạn tác động theo không gian
Nguyên tắc chung là hiến pháp và văn bản luật,
dưới luật của các cơ quan Nhà Nước trung ương
có hiệu lực trên toàn lãnh thổ.
Văn bản của HĐND và UBND chỉ có hiệu lực thi
hành trong phạm vi lãnh thổ của địa phương.
toanvs@gmail.com 18
- Ngoại lệ:
Những qui định của pháp luật đối với công
dân VN còn có thể áp dụng ngoài phạm vi
lãnh thổ của VN
toanvs@gmail.com 19
- 2.2.3 Hiệu lực theo nhóm người: (theo đối
tượng thi hành)
Thông thường VBPL tác động đến tất cả các đối
tượng trong phạm vi lãnh thổ mà văn bản đó có hiệu
lực về thời gian và không gian.
Trên lãnh thổ VN, các văn bản qui phạm pháp luật
có hiệu lực đối với tất cả các công dân VN, đối với
người nước ngoài và người không quốc tịch, đối với
các tổ chức hoạt động trên lãnh thổ Việt Nam.
toanvs@gmail.com 20
nguon tai.lieu . vn
