Xem mẫu
- BÀI GIẢNG NGỮ VĂN LỚP 10
PHƯƠNG PHÁP
THUYẾT MINH
- Kiểm tra kiến thức cũ
1.Để đạt được sự chuẩn xác trong văn bản thuyết minh,
cần chú ý những điểm nào ?
a. Tìm hiểu thấu đáo về vấn đề cần thuyết minh.
b. Thu thập đầy đủ tài liệu tham khảo.
c. Chú ý đến thời điểm xuất bản của các tài liệu.
- 2.
Những biện pháp làm cho
văn bản thuyết minh hấp
dẫn ?
a) Đưa ra những chi tiết cụ thể sinh động,
những con số chính xác.
b) So sánh để làm nổi bật sự khác biệt.
c) Kết hợp và sử dụng nhiều kiểu câu.
d) Phối hợp nhiều loại kiến thức.
- I. Tầm quan trọng của phương pháp
thuyết minh
- VD1:Hãy theo dõi hai ví dụ sau
Lúc ngắt đem ở cánh đồng về, kỵ nhất là
không được vò hay đập, mà phải tuốt để
cho những hạt thóc rơi ra. Người ta cho
rằng bí quyết của cốm Vòng là ở lúc đem
đảo ở trong nồi rang. Tất cả cái khéo tay,
cộng với kinh nghiệm lâu đời xui cho
người đàn bà làng Vòng đảo cốm trong
những nồi rang vừa dẻo; lửa lúc nào cũng
phải đều; nhất là củi đun phải là thứ củi gỗ
cháy âm, chứ không được dùng đến củi
rơm hay củi đóm. Công việc xay giã cũng
phải gượng nhẹ, chu đáo như vậy; chày giã Lúa non gặt đem về, tuốt ra thành thóc.
không được nặng quá, mà giã phải đều tay, Sau đó thóc nếp được mang rang chín.
không được chậm vì cốm sẽ nguội đi; thứ Thóc nếp rang chín rồi mới cho vào giã.
nhất là phải đảo từ dưới lên, từ trên xuống Giã cốm phải đều tay thì mẻ cốm mới dẻo
cho đều, không lót… ngon được.
(Miếng ngon Hà Nội- Vũ Bằng)
- 1. Nội dung của 2 đoạn văn trên là gì?
2. Đoạn văn nào có sự trình bày hấp dẫn chi
tiết và sinh động hơn?
Người viết văn bản thuyết minh
không những phải hiểu biết rõ ràng
chính xác, đầy đủ về sự vật hiện
tượng mà còn phải có cảm xúc, thực
lòng muốn truyền đạt những tri thức
ấy cho người đọc.
- Ví dụ2: Nếu trong hội trại trường, em được giao nhiệm
vụ thuyết minh cho các bác phụ huynh có con em sắp
vào cấp 3 về truyền thống và thành tích học tập của
trường N.T.Minh Khai, em thấy mình sẽ gặp những
khó khăn nào?
a) Khó khăn vì không thể tìm được tư liệu về trường
N.T.Minh Khai.
b) Khó khăn trong việc trình bày bài thuyết minh
của mình sao cho thật chuẩn xác và hấp dẫn.
- Câu hỏi: Qua ví dụ 2 em rút ra kết luận gì về tầm quan
trọng của phương pháp thuyết minh?
Nhận xét:
- Muốn viết được văn bản thuyết minh cần phải có
tri thức và nhu cầu.
- Phương pháp thuyết minh có vai trò quan trọng, chúng
hiện thực hóa tri thức và nhu cầu thành bài văn.
- Mục đích thuyết minh và phương pháp thuyết minh
có mối quan hệ chặt chẽ.
- II. Một số phương pháp thuyết
minh
- 1. Ôn tập các phương pháp thuyết minh đã
học.
Em hãy nhắc lại một số phương pháp thuyết minh
đã học ?
-PP nêu định nghĩa
- PP liệt kê
- PP nêu ví dụ
- PP dùng số liệu
- PP so sánh
- PP phân loại, phân tích
- Em hãy thực hiện hai yêu cầu a,b trang 48-49 SGK
Ví dụ Mục đích TM Phương pháp thuyết minh Tác dụng
Nhóm 1
Công lao tiến - Liệt kê Tăng tính thuyết phục,
Ví dụ 1:
cử người tài - Giải thích đảm bảo sự chân
“Ông Trần Quốc
của TQT thực lịch sử.
Tuấn…”
- Giúp hiểu rõ vấn đề
Nhóm 2 Lý do thay đổi Kết hợp phân tích và giải - Lí giải vấn đề
Ví dụ 2: bút danh của thích -Cung cấp những
“..Baso là một thi Baso hiểu biết mới, bất
sĩ…” ngờ và thú vị
-Sức thuyết phục cao,
Nhóm 3 Cấu tạo của -Nêu số liệu độ tin cậy lớn, mang
Ví dụ 3: tế bào -So sánh tính khoa học lớn
“ Trung bình người
- Hấp dẫn gây ấn
ta…”
tượng
Nhóm 4
Một loại - Cung cấp thêm
Ví dụ 4: hình nghệ - Phân tích hiểu biết mới cho
“Nhạc cụ …” thuật dân -Giải thích người đọc
gian
- Nhận xét:
- Có rất nhiều phương pháp thuyết minh.
- Trong một bài văn thuyết minh, có thể kết
hợp sử dụng nhiều phương pháp thuyết minh
để làm cho bài văn thêm sinh động, hấp dẫn.
- 2. Tìm hiểu thêm một số phương pháp thuyết
minh
a) Thuyết minh bằng cách chú thích
b) Thuyết minh bằng cách giảng giải nguyên nhân kết
quả
- a) Thuyết minh bằng cách chú thích
Trong hai câu sau, câu nào tác giả đã
thuyết minh bằng cách định nghĩa:
a) Baso là bút danh
b) Baso là một thi sĩ nổi tiếng
Tại sao không thể cho rằng tác giả câu Baso là bút danh
đã thuyết minh bằng phương pháp định nghĩa ?
Câu Baso là bút danh không nêu lên được những
đặc điểm bản chất giúp người đọc phân biệt được
Baso với các nhà thơ, nhà văn khác.
- Phương pháp định nghĩa Phương pháp chú thích
- Phải xác định được đối - Nêu ra một tên gọi khác
tượng thuộc loại sự vật hoặc một cách nhận biết
hiện tượng gì. khác, có thể chưa phản
ánh đầy đủ những thuộc
- Chỉ ra được những tính cơ bản của đối tượng.
thuộc tính cơ bản, đặc
điểm riêng nổi bật của - Không đòi hỏi tính chuẩn
đối tượng. xác cao bằng PP định nghĩa
- Có tính chuẩn xác cao
- Có tính linh hoạt, mềm
- Mô hình : A là B dẻo, dễ sử dụng
- Mô hình: A là B
- Luyện tập
1. Em hãy tìm thêm một vài ví dụ khác về cách thức thuyết minh
bằng chú thích ?
Baso là tên hiệu, tên hiệu của Nguyễn Trãi là Ức Trai, Bác Hồ
tức Hồ Chí Minh…
2. Đọc văn bản sau và cho biết phương pháp chú thích được sử
dụng ở đâu:
Trích diễm thi tập (Tuyển tập những bài thơ hay) do Hoàng Đức
Lương (chưa rõ năm sinh và năm mất) sưu tầm, tuyển chọn và
biên soạn. Hoàng Đức Lương nguyên quán ở huyện Văn
Giang (Hưng Yên), trú quán ở huyện Gia Lâm (Hà Nội), thi
đỗ tiến sĩ năm Mậu Tuất (1478).
(trang 28 SGK Ngữ Văn 10 tập II)
- b) Thuyết minh bằng cách giảng giải nguyên
nhân- kết quả
Học sinh đọc ví dụ trang 50 SGK và trả lời câu hỏi
Câu1: Theo anh (chị), trong hai mục đích (1) và
(2), mục đích nào là chủ yếu? Vì sao?
=> Trong hai mục đích đã nêu thì mục đích (1)
là chủ yếu vì đấy mới chính là bức “chân
dung tâm hồn” của thi sĩ Baso.
- Câu2: Các ý của đoạn văn có quan hệ nhân quả
với nhau không? Nếu có thì đâu là nguyên
nhân, đâu là kết quả?
=> Các ý trong đoạn văn có quan hệ nhân – quả
với nhau vì từ niềm say mê cây chuối (nguyên
nhân) mới dẫn đến việc ra đời bút danh Baso
(kết quả).
Câu3: Nhận xét về nghệ thuật trình bày các ý?
=> Các ý được trình bày hợp lí, sinh động và
bất ngờ thú vị.
- - Phương pháp thuyết minh bằng cách giảng giải
nguyên nhân–kết quả mang tính qui nạp, từ hiện
tượng mang nguyên nhân mà dẫn đến kết luận,
kết quả.
Tác dụng của phương pháp này là làm cho đối
tượng thuyết minh được thể hiện cụ thể, sinh động
hấp dẫn và tăng thêm những hiểu biết mới mẻ thú vị
cho người đọc.
nguon tai.lieu . vn
