Bài giảng LTTCTT
1 Lòch söû hình thaønh vaø phaùt trieån ngaân haøng treân theá giôùi
Thôøi kyø thöôïng coå (tröôùc coâng nguyeân ñeán TK5)
CHƯƠNG 10
Giai ñoaïn theá kyû 5 ñeán 15
Giai ñoaïn theá kyû 15 ñeán 18
NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
Giai ñoaïn theá kyû 18 – 20
Theá kyû 20 ñeán nay
ThS. Đặng Thị Quỳnh Anh
Khoa Tài chính – ĐHNH TPHCM
Thôøi kyø thöôïng coå
Hoạt ñoäng cuûa caùc thöông nhaân laøm ngheà ñoåi tieàn ñuùc:
Giai ñoaïn theá kyû 5-15 SCN
Xuaát hieän theâm nhieàu nghieäp vuï môùi
Ñoåi caùc loaïi tieàn cuûa caùc quoác gia, vuøng khaùc nhau
cho nhöõng ngöôøi coù nhu caàu
Nhaän giöõ hoä tieàn cho caùc nhaø buoân, daân chuùng coù
thu phí
Söû duïng keá toaùn keùp, thöïc hieän caùc nghieäp vuï hoái ñoaùi trao
tay, buø tröø caùc soá nôï laãn nhau ôû hai nôi, chieát khaáu thöông
phieáu.
Ñaëc ñieåm: mang saéc thaùi ngheà cho vay naëng laõi
Hình thaønh trung taâm taøi chính thöông maïi ôû YÙ (Florence),
Taây Ban Nha (Barcelona)
Giai ñoaïn theá kyû 15 -18
Giai ñoaïn theá kyû 5-15
1401 NH Barcelona ôû Taây Ban Nha, 1409 NH Valence ôû YÙ
ñöôïc thaønh laäp
Nghieäp vuï: nhaän kyù thaùc, cho vay, thu xuaát ngaân, chuyeån
ngaân cho khaùch haøng, giöõ taøi saûn, baûo laõnh nôï…
1. Ngaân haøng Amsterdam(1609 -1819) Haø Lan
1609 moät ngaân haøng lôùn, chính thöùc ñöôïc nhaø nöôùc caáp giaáy
pheùp hoaït ñoäng, coù toå chöùc, ra ñôøi ôû Amsterdam.
Nghieäp vuï:
Nghieäp vuï cuûa caùc ngaân haøng töông ñoái gioáng nhau.
ThS.Đặng Thị Quỳnh Anh
Phaùt haønh chöùng chæ xaùc nhaän soá tieàn göûi
Ñaëc ñieåm
Caùc ngaân haøng hoaït ñoäng ñoäc laäp, chöa taïo thaønh moät
heä thoáng
Nhaän tieàn göûi döôùi daïng tieàn ñoàng, vaøng neùn, baïc vaø caáp chöùng chæ
xaùc nhaän vieäc göûi tieàn
Chuyeån ngaân, baûo laõnh, buø tröø, giöõ taøi saûn cho chính quyeàn vaø coâng
chuùng.
Cho chính quyeàn thaønh phoá vaø caùc coâng ty vay nhöõng khoaûn tieàn
lôùn
Suïp ñoå naêm 1819 sau 210 naêm hoaït ñoäng
1
Bài giảng LTTCTT
Giai ñoaïn theá kyû 15 -18
2. Ngaân haøng Anh Quoác (Bank of England) 1694
1694 Quoác hoäi Anh chaáp nhaän cho pheùp thaønh laäp Ngaân
haøng Anh
1826 NH Anh ñöôïc ñoäc quyeàn phaùt haønh tieàn trong phaïm
vi Luaân Ñoân vôùi baùn kính 65 daëm.
1833 NH Anh ñöôïc ñoäc quyeàn phaùt haønh tieàn phaùp ñònh
treân toaøn xöù Anh vaø caùc ngaân haøng khaùc khoâng ñöôïc phaùt
haønh theâm tieàn nöõa.
Giai ñoaïn theá kyû 18 -20
Hoaït ñoäng caùc ngaân haøng ñaõ taïo thaønh heä thoáng
TK 18 caùc ngaân haøng phaùt haønh tieàn ngaân haøng
Chính phuû caùc nöôùc ñaõ ban haønh caùc ñaïo luaät ñeå haïn cheá soá
löôïng ngaân haøng ñöôïc pheùp phaùt haønh giaáy baïc.
Heä thoáng ngaân haøng chia thaønh 2 nhoùm:
- Nhoùm ñöôïc pheùp phaùt haønh tieàn
- Nhoùm khoâng ñöôïc pheùp phaùt haønh tieàn.
NH Anh trôû thaønh nôi cung caáp taøi chính cho caùc hoaït ñoäng cuûa
chính phuû, laø nôi göûi tieàn thueá cuûa chính phuû vaø laøm ñaïi lyù cho
chính phuû trong caùc giao dòch vôùi nöôùc ngoaøi
Heä thoáng ngaân haøng ôû Vieät Nam
Giai ñoaïn ñaàu theá kyû 20 ñeán nay
Sau cuoäc khuûng hoaûng 1929 -1933 chính quyeàn caùc nöôùc thöïc
hieän quoác höõu hoùa caùc ngaân haøng phaùt haønh: Canada (1938), Ñöùc
(1939), Phaùp (1945), Anh (1946).
Khaùi nieäm Ngaân haøng trung öông ra ñôøi thay theá cho khaùi nieäm
ngaân haøng phaùt haønh.
b. Giai ñoaïn töø naêm 1975 – 1988
c. Giai ñoaïn töø naêm 1988 ñeán nay
Heä thoáng ngaân haøng 2 caáp ñöôïc thieát laäp:
•
•
Ngaân haøng trung öông
Ngaân haøng trung gian
Heä thoáng ngaân haøng ôû Vieät Nam
a.Giai ñoaïn töø naêm 1951 ñeán 1975
ÔÛ mieàn Baéc
Thôøi kyø 1951 -1954
6/5/1951 Chuû tòch Hoà Chí Minh kyù saéc leänh soá 15 thaønh laäp
Ngaân haøng Quoác gia Vieät Nam
•
a.Giai ñoaïn töø naêm 1951 ñeán 1975
Thôøi kyø 1955 - 1975
21/1/1960 NHQG Vieät Nam ñöôïc ñoåi teân thaønh NHNN Vieät
Nam toå chöùc theo moâ hình ngaân haøng moät caáp
ThS.Đặng Thị Quỳnh Anh
3.Heä thoáng ngaân haøng ôû Vieät Nam
a.Giai ñoaïn töø naêm 1951 ñeán 1975
ÔÛ mieàn Nam
Thôøi kyø 1954 -1964
31/12/1954 Baûo Ñaïi kyù quyeát ñònh thaønh laäp NHQG ôû mieàn
Nam Vieät Nam. Toå chöùc heä thoáng ngaân haøng theo moâ hình
hai caáp
Thôøi kyø 1964 - 1975
Tröôùc 30/04/1975 coù 32 NHTM vôùi 180 chi nhaùnh ôû khaép
caùc tænh, thaønh phía Nam.
2
Bài giảng LTTCTT
Heä thoáng ngaân haøng ôû Vieät Nam
b. Giai ñoaïn töø naêm 1975 – 1988
Nhaø nöôùc tieán haønh quoác höõu hoùa heä thoáng ngaân haøng cuûa
cheá ñoä Saøi Goøn vaø toå chöùc thanh lyù caùc ngaân haøng tö nhaân
Toaøn boä heä thoáng ngaân haøng ñöôïc toå chöùc theo moâ hình
ngaân haøng moät caáp
c. Giai ñoaïn töø naêm 1988 – 1990
26/03/1988 HÑBT ban haønh NÑ 53 taùch heä thoáng ngaân
haøng Vieät Nam thaønh 2 caáp:
Heä thoáng ngaân haøng ôû Vieät Nam
d. Giai ñoaïn töø naêm 1990 ñeán nay
04/01/1990 thaønh laäp heä thoáng Kho baïc nhaø nöôùc tröïc thuoäc Boä
taøi chính, thöïc hieän nhieäm vuï quaûn lyù quyõ ngaân saùch nhaø
nöôùc
24/05/1990 Phaùp leänh NHNN Vieät Nam vaø Phaùp leänh Ngaân
haøng, HTX tín duïng vaø coâng ty taøi chính.
26/12/1997 ra ñôøi Luaät NHNN Vieät Nam vaø Luaät caùc toå chöùc tín
duïng
NHNN VN laø ngaân hàng trung ương cuûa VN, ñöôïc toå chöùc
thaønh heä thoáng, thoáng nhaát trong caû nöôùc.
Caùc ngaân haøng chuyeân doanh tröïc thuoäc NHNN
Giôùi thieäu heä thoáng NHTM ôû Vieät Nam hieän nay
NHTM nhaø nöôùc (6)
NHTM coå phaàn (38)
Ngaân haøng lieân doanh (5)
Chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi (40)
Văn phoøng ñaïi dieän NH nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam (50)
NHTM 100% voán nöôùc ngoaøi (5)
2.Khaùi nieäm ngaân haøng thöông maïi
Ngân hàng là loại hình tổ chức tín dụng có thể được thực
hiện tất cả các hoạt động ngân hàng theo quy định của
Luật này. Theo tính chất và mục tiêu hoạt động, các loại
hình ngân hàng bao gồm ngân hàng thương mại, ngân
hàng chính sách, ngân hàng hợp tác xã.
(Theo Luaät caùc Toå chöùc tín duïng 16/6/2010)
ThS.Đặng Thị Quỳnh Anh
2.Khaùi nieäm ngaân haøng thöông maïi
NHTM laø moät toå chöùc tín duïng thöïc hieän toaøn boä hoaït ñoäng
ngaân haøng vaø caùc hoaït ñoäng kinh doanh khaùc coù lieân quan.
Toå chöùc tín duïng laø doanh nghieäp ñöôïc thaønh laäp theo quy
ñònh cuûa luaät naøy vaø caùc quy ñònh khaùc cuûa phaùp luaät ñeå
hoaït ñoäng kinh doanh tieàn teä, laøm dòch vuï ngaân haøng
Hoaït ñoäng ngaân haøng laø hoaït ñoäng kinh doanh tieàn teä vaø
dòch vuï ngaân haøng vôùi noäi dung chuû yeáu vaø thöôøng xuyeân laø
nhaän tieàn göûi, söû duïng soá tieàn naøy ñeå caáp tín duïng vaø cung
caáp caùc dòch vuï thanh toaùn.
(Theo Luaät caùc Toå chöùc tín duïng 12/12/1997)
2.Khaùi nieäm ngaân haøng thöông maïi
Ngân hàng thương mại là loại hình ngân hàng được thực
hiện tất cả các hoạt động ngân hàng và các hoạt động
kinh doanh khác theo quy định của Luật này nhằm mục
tiêu lợi nhuận.
• Tổ chức tài chính vi mô là loại hình tổ chức tín dụng chủ
yếu thực hiện một số hoạt động ngân hàng nhằm đáp
ứng nhu cầu của các cá nhân, hộ gia đình có thu nhập
thấp và doanh nghiệp siêu nhỏ.
(Theo Luaät caùc Toå chöùc tín duïng 16/6/2010)
3
Bài giảng LTTCTT
2.Khaùi nieäm ngaân haøng thöông maïi
Là tổ chức kinh doanh đặc
biệt, chuyên hoạt động trong
lĩnh vực tiền tệ và các dịch vụ
ngân hàng vì mục tiêu lợi
nhuận
Nghieân cöùu
Phaân tích öu nhöôïc ñieåm cuûa moâ hình
Moâ hình hoaït ñoäng cuûa NHTM
Ngaân haøng chuyeân doanh
Ngaân haøng kinh doanh toång hôïp
Ngaân haøng ña naêng
Ngaân haøng ña naêng tröïc tieáp
Ngaân haøng ña naêng giaùn tieáp
Mô hình NH đa năng trực tiếp
Ưu điểm
Nhược điểm
ngaân haøng taùch bieät vôùi coâng nghieäp
chöùng khoaùn vaø ngaân haøng gaén lieàn vôùi
coâng nghieäp chöùng khoaùn.
Moâ hình hoaït ñoäng cuûa NHTM
Ngaân haøng chuyeân doanh
Laø nhöõng ngaân haøng chæ chuyeân hoaït ñoäng trong moät lónh
vöïc nhaát ñònh nhaèm phaùt huy lôïi theá so saùnh, ñi saâu vaøo
chuyeân moân hoùa.
Ngaân haøng kinh doanh toång hôïp laø nhöõng ngaân haøng coù theå
thöïc hieän ñoàng thôøi nhieàu loaïi nghieäp vuï truyeàn thoáng
trong nhieàu lónh vöïc.
Ngaân haøng ña naêng laø nhöõng ngaân haøng ngoaøi thöïc hieän
caùc nghieäp vuï nhö ngaân haøng kinh doanh toång hôïp coøn thöïc
hieän caùc nghieäp vuï cuûa ngaân haøng hieän ñaïi nhö: kinh
doanh vaø laøm caùc nghieäp vuï veà chöùng khoaùn, nghieäp vuï
baûo hieåm
ThS.Đặng Thị Quỳnh Anh
Moâ hình hoaït ñoäng cuûa NHTM
Ngaân haøng ña naêng coù hai loaïi:
Ngaân haøng ña naêng tröïc tieáp: ngoaøi caùc nghieäp vuï truyeàn
thoáng cuûa moät ngaân haøng kinh doanh toång hôïp coøn tröïc tieáp
kinh doanh chöùng khoaùn, laøm caùc dòch vuï veà chöùng khoaùn,
baûo hieåm. Moâ hình ngaân haøng taïi Ñöùc, Haø Lan, Thuïy Syõ
Ngaân haøng ña naêng giaùn tieáp: caùc NHTM khoâng tröïc tieáp
kinh doanh chöùng khoaùn vaø thöïc hieän caùc dòch vuï chöùng
khoaùn vaø baûo hieåm maø ñöôïc thöïc hieän giaùn tieáp thoâng qua
caùc coâng ty con cuûa ngaân haøng. Ñieån hình thöïc hieän moâ hình
naøy laø Ngaân haøng lieân hieäp Vöông quoác Anh
4
Bài giảng LTTCTT
3.Chöùc naêng cuûa NHTM
Sô ñoà chöùc naêng trung gian tín duïng cuûa NHTM
a. Chöùc naêng quaûn lyù tieàn göûi
b. Chöùc naêng trung gian tín duïng
c. Chöùc naêng trung gian thanh toaùn
Thoâng qua chöùc naêng trung gian tín duïng NHTM taïo lôïi
ích cho taát caû caùc chuû theå tham gia vaø neàn kinh teá.
Ñoái vôùi ngöôøi göûi tieàn: thu ñöôïc laõi tieàn göûi, ñöôïc ñaûm baûo
an toaøn cho caùc khoaûn tieàn göûi vaø ñöôïc cung caáp caùc dòch
vuï thanh toaùn tieän lôïi.
Ñoái vôùi ngöôøi vay: thoaû maõn ñöôïc nhu caàu veà voán vaø taän
duïng ñöôïc cô hoäi kinh doanh maø ko phaûi tieâu toán nhieàu chi
phí tìm kieám.
Ñoái vôùi baûn thaân ngaân haøng: thu ñöôïc lôïi nhuaän töø cheânh
leäch giöõa laõi suaát tieàn vay vaø tieàn göûi.
Ñoái vôùi neàn kinh teá: chöùc naêng naøy coù vai troø thuùc ñaåy kinh
teá taêng tröôûng vì giuùp cho quaù trình taùi saûn xuaát ñöôïc thöïc
hieän lieân tuïc vôùi quy moâ ngaøy caøng môû roäng.
b.Chöùc naêng trung gian thanh toaùn
YÙ nghóa
Giaûm chi phí vaø löôïng tieàn maët trong löu thoâng
Ñaûm baûo an toaøn trong thanh toaùn
Taêng toác ñoä löu thoâng haøng hoùa, toác ñoä luaân chuyeån voán
vaø hieäu quaû cuûa quaù trình taùi saûn xuaát xaõ hoäi
Giuùp ngaân haøng thu huùt nguoàn voán tieàn göûi
ThS.Đặng Thị Quỳnh Anh
- Toå chöùc kinh teá
- Doanh nghieäp
Huy ñoäng
- Toå chöùc xaõ hoäi
voán
- Hoä gia ñình,
daân cö…
NGAÂN
HAØNG
THÖÔNG
MAÏI
Caáp tín
duïng
- Toå chöùc kinh teá
- Doanh nghieäp
- Toå chöùc xaõ hoäi
- Hoä gia ñình,
daân cö…
b.Chöùc naêng trung gian thanh toaùn
Ngaân haøng thöïc hieän chöùc naêng trung gian thanh toaùn khi thöïc hieän
yeâu caàu cuûa khaùch haøng nhö trích moät khoaûn tieàn treân taøi khoaûn
tieàn göûi ñeå thanh toaùn tieàn haøng hoaù, dòch vuï hoaëc traû nôï. Ñoàng
thôøi ngaân haøng theo doõi caùc khoaûn thu, chi treân taøi khoaûn tieàn göûi
cuûa khaùch haøng.
Trong chöùc naêng trung gian thanh thanh toaùn, ngaân haøng
thöïc hieän caùc nhieäm vuï nhö sau:
Môû taøi khoaûn tieàn göûi giao dòch cho khaùch haøng:
Quaûn lyù vaø cung caáp caùc phöông tieän thanh toaùn cho
khaùch haøng
Toå chöùc vaø kieåm soaùt quy trình thanh toaùn giöõa caùc
khaùch haøng
4. Caùc nghieäp vuï cuûa NHTM
Nghieäp vuï taïo voán
Nghieäp vuï söû duïng voán
Nghieäp vuï trung gian hoa hồng
5
nguon tai.lieu . vn