Xem mẫu

  1. BAI GI NG: K THU T VAC (VƯ N – AO – CHU NG) Cu n bài gi ng kinh t - k thu t VAC do GSTS .Ngô Th Dân và GSTSKH Hà Minh Trung biên so n v i s tham gia c a các chuyên gia ã nhi u năm làm vi c H i Làm vư n Vi t Nam như KS. Nguy n Văn Lan, KS. Ph m Văn Thành, TS. Nguy n Văn Hi n. Các bài gi ng trong cu n sách này dùng cho các l p t p hu n, d y ngh cho nông dân trong c nư c, ph c v cho chương trình d y ngh cho nông dân theo tinh th n Ngh quy t VI c a Trung ương v Nông nghi p – Nông thôn – Nông dân.
  2. L im u: Phong trào phát tri n kinh t VAC (Vư n – Ao – Chu ng) do H i Làm vư n Vi t Nam xu t và v n ng, phát tri n ã tr thành phong trào qu n chúng sâu r ng trong c nư c, em l i hi u qu v nhi u m t. Phát tri n kinh t VAC ã góp ph n xóa ói gi m nghèo, t o thêm công ăn vi c làm tăng thu nh p, c i thi n i s ng cho hàng tri u h nông dân. Phong trào làm VAC cũng ã góp ph n tích c c vào công cu c chuy n i cơ c u kinh t Nông nghi p, Nông thôn, b o v môi trư ng sinh thái, b o v s a d ng tài nguyên di truy n ng th c v t, xây d ng n n nông nghi p b n v ng. Hi n nay phong trào phát tri n VAC ã bư c sang giai o n m i v i vi c hình thành các trang tr i VAC quy mô l n, t o ti n cho s n xu t VAC hàng hóa hư ng n th trư ng giúp nông dân làm giàu. Qua t ng k t “ M t ph n tư th k ” v n ng phát tri n kinh t VAC H i Làm vư n Vi t Nam ã úc k t ư c nhi u kinh nghi m quý v h sinh thái VAC, mô hình VAC các vùng sinh thái và nguyên lý ch n cây trong vư n, c i t o vư n t p và k thu t nuôi tr ng cây con trong h sinh thái VAC. Cu n bài gi ng kinh t - k thu t VAC do GSTS .Ngô Th Dân và GSTSKH Hà Minh Trung biên so n v i s tham gia c a các chuyên gia ã nhi u năm làm vi c H i Làm vư n Vi t Nam như KS. Nguy n Văn Lan, KS. Ph m Văn Thành, TS. Nguy n Văn Hi n. Các bài gi ng trong cu n sách này dùng cho các l p t p hu n, d y ngh cho nông dân trong c nư c, ph c v cho chương trình d y ngh cho nông dân theo tinh th n Ngh quy t VI c a Trung ương v Nông nghi p – Nông thôn – Nông dân.
  3. Vì ph i áp ng nhu c u c p bách biên so n trong th i gian ng n nên không tránh kh i khi m khuy t, r t mong s lư ng th c a c gi . Nguy n Ng c Trìu Ch t ch H i Làm vư n Vi t Nam M CL C Bài N i dung Trang L i nói u 1 H sinh thái VAC 4 2 L a ch n cây ăn qu theo vùng khí h u sinh thái 16 3 Thi t k vư n và k thu t tr ng cây ăn qu 23 4 K thu t c i t o vư n t p 34 5 K thu t nhân gi ng m t s cây ăn qu 43 6 Th c hành nông nghi p t t Vi t Nam 95 7 Công ngh khí sinh h c 99 8 K thu t nuôi th y s n trong h sinh thái VAC 114 9 Chăn nuôi an toàn sinh h c 126 10 M t s công ngh sau thu ho ch trái cây 129 11 K thu t b o qu n v i 137 12 K thu t nuôi m t s th y cs n 142 13 K thu t nuôi gà th t 149 14 K thu t nuôi l n th t 151 15 K thu t nuôi l n th t F1, F2 153
  4. BÀI 1: H SINH THÁI VAC. H SINH THÁI VAC. I. H SINH THÁI VAC LÀ GÌ VAC là nh ng ch u c a 3 t Vư n – Ao- Chu ng. VAC ch m t h sinh thái trong ó có s k t h p ch t ch ho t ng làm vư n, nuôi cá và chăn nuôi. Trong vư n k t h p tr ng nhi u lo i cây theo nhi u t ng, tr ng xen, tr ng g i t n d ng năng lư ng m t tr i và ch t dinh dư ng trong t; góc vư n tr ng rau, u, m t s cây gia v , cây làm thu c… Quanh vư n tr ng cây l y g , mây, dâu t m… M t s nơi tr ng cây l y c ( c t , c m cho leo lên b rào quanh vư n). Dư i bóng cây trong vư n nhi u nơi t các õ ong. C nh vư n là ao, trong ao nuôi cá, thư ng k t h p nhi u gi ng cá t n d ng ư c th c ăn. Quanh b ao tr ng khoai nư c; m t ph n nư c ao th bèo, dùng làm th c ăn cho l n. Trên m t ao có giàn bí, b u, mư p, g c. G n ao là chu ng nuôi gia súc, gia c m, thư ng là l n, gà, v t. Vư n, ao, chu ng có m i quan h qua l i. M t ph n s n ph m trong vư n và quanh ao, bèo th trên m t ao, dùng làm th c ăn chăn nuôi và nuôi cá. Ao cung c p nư c tư i cho vư n và bùn bón cho cây. M t ph n các lo i th i có th dùng làm th c ăn b sung cho gia súc. Ngư c l i phân chu ng dùng bón cây trong vư n. Nư c phân làm th c ăn cho cá t t c tác ng qua l i ó c a VAC u thông qua ho t ng c a con ngư i. Con ngư i tiêu th s n ph m c a VAC và ưa vào h th ng này m t s y u t t bên ngoài ( phân bón, th c ăn cho chăn
  5. nuôi...) ng th i i u khi n quá trình x lý toàn b ch t th i trong VAC. G n ây, v i vi c giao quy n s d ng tn nh lâu dài cho các h gia ình và phong trào chuy n d ch cơ c u kinh t nông nghi p, VAC không còn bó h p trong khu t trong nhà mà ã m r ng ra trên ph m vi hàng ch c ha, hình thành nh ng trang tr i VAC v i nh ng vư n i, vư n r ng, nh ng p nư c, ao h l n, nh ng khu chăn nuôi v i hàng trăm, hàng ngàn gia súc gia c m.... Khái ni m v V, A, C cũng ư c m r ng; V là ký hi u ch các ho t ng tr ng tr t nói chung và trong V có th bao g m vư n i, vư n r ng, ch u, vư n giàn vư n treo, nương r y ... A ch vi c nuôi tr ng th y s n và khai thác m t nư c, có th bao g m ao, h , mương, máng, sông su i và các s n ph m trong ó như cá, tôm, cua, c, ch, ba ba và rong t o; C ch các ho t ng chăn nuôi các lo i gia súc, gia c m trên c n bao g m; gà, v t , ngan, ng ng, l n, dê, trâu, bò, hươu, nai ( m t s nơi còn nuôi các lo i c s n như trăn, r n, lươn, ba ba...) nhưng. V. A. C v n là thành ph n c a m t h sinh thái và gi a chúng có m i quan h tác ng qua l i. II. GI I THI U MÔ HÌNH VAC M T S VÙNG SINH THÁI. 1. VAC vùng ng b ng B c b . a) c im - t h p ( t n d ng di n tích, b trí h p lý cơ c u cây tr ng v t nuôi). - M c nư c ng m thư ng th p ( phòng úng, nh t là v mùa mưa ivi nh ng cây không ch u ư c úng). - Khí h u: N ng, gió tây v mùa hè và các t gió v mùa ông b c l nh, m và
  6. hanh khô v mùa ông. b) Mô hình VAC : Nhà : - t v phía b c khu t và quay v hư ng nam v a mát v a b o m cây tr ng trong vư n ư c hư ng ánh sáng ông, tây su t ngày. - Các công trình ph nên thi t k sao cho ánh sáng chi u ư c vào chu ng gia súc ( m b o v sinh, h n ch d ch b nh). - Nhà và công trình ph không ph bóng râm lên cây tr ng trong vư n. - Trư c nhà có giàn cây ( u ván, thiên lý) v a mát, v a có thêm thu ho ch. Mép sân có vư n hoa, trên các ch u hoa cây c nh. Vư n: trư c nhà, trong vư n b trí cơ c u cây tr ng thích h p t n d ng t ai, năng lư ng m t tr i và áp ng yêu c u tiêu th . Thư ng có m t hay hai lo i cây chính tr ng xen v i nhi u lo i cây khác có nh ng yêu c u v i u ki n sinh thái khác nhau: T ng trên là cây ưa ánh sáng, t ng dư i là cây ch u bóng (ri ng, g ng, mùi tàu...) có nơi tr ng cam quýt, dư i là rau ngót; có nơi tr ng táo xen chanh, ho c khi n táo tr ng rau u; khi cây lưu niên chưa khép tán thì tr ng rau u, khi cây khép tán tr ng cây ch u bóng râm; chu i, u tr ng r i rác quanh vư n, quanh nhà nơi ít gió và m, ánh sáng. Góc vư n c nh b ch a nư c, tr ng m t vài lu ng rau c i, xà lách, u cô ve m t s rau gia v như tía tô, rau thơm, t ...) và m t s cây thu c thông thư ng. N u có khu vư n nhân gi ng nên t g n ao ti n nư c tư i.
  7. Ao: Nên sâu 1,5 – 2 m b cao p k ch ng rò r ( n u có i u ki n có th v a g ch). Nên thi t k h th ng d n nư c và tiêu nư c. Xung quanh b ao tr ng chanh, dư i th p tr ng khoai nư c; không gian ư c t n d ng b ng các giàn b u, bí, mư p; không ao b c m. Tùy di n tích ao và i u ki n th c ăn mà xác nh cơ c u các lo i cá nuôi thích h p. M t ph n m t ao th bèo ho c rau mu ng nư c ao b nóng trong mùa hè và l nh v mùa ông; bè rau bèo con dùng làm ch trú cho cá. Chu ng: - Nuôi gia súc, gia c m: nên t c nh b p hay nhà kho vào c nh ao. - Chu ng l n gia ình n u nuôi ít l n nên làm hai b c; b c cao cho l n ăn và n m , b c th p ch a phân. Chu ng gà có th t phía trên chu ng l n có ô riêng nuôi gà th t và có ô riêng nuôi gà . C nh chu ng ph i có n n phân và h ch a nư c gi i, nư c phân. N u phân và h nư c phân ph i che mưa n ng. 2: VAC vùng trung du, mi n núi: a) c i m. - Di n tích t r ng có i u ki n m r ng vư n nhưng t d c, thư ng b thoái hóa ( tuy có nơi t còn t t, t ng t dày); c n chú ý b o v t. - Ít bão nhưng rét hơn ng b ng, có nơi có sương mu i. - Nư c tư i thư ng g p khó khăn, nhưng có khi v mùa mưa l i có lũ l n.
  8. b) Mô hình VAC: Nhà : - Xây d ng nơi t tương i b ng ph ng, ti n i l i, g n ngu n nư c và tránh lu ng gió m nh, nh ng nơi có lũ c n chú ý phòng lũ ( xây d ng nơi cao). Vư n: Thư ng có 3 d ng: Vư n nhà, vư n i, vư n r ng. Vư n nhà : Vư n quanh nhà, thư ng chân i, t b ng và tương ib o m ưc m. Vư n nhà thư ng tr ng nh ng cây ăn qu c n ư c chăm sóc thư ng xuyên và ư c b o v chu áo như cam, quýt, mít, chu i, u . Ngoài cây ăn qu còn có vư n rau c nh ao ti n tư i nư c. Vư n rau có rào bao quanh phòng gia súc, gia c m phá ho i và thư ng tr ng nh ng rau thông thư ng t túc, mùa nào th c y: rau c i, rau ngót, rau ay, rau d n, m ng tơi, xu hào, cà chua, u cô ve ...góc vư n tr ng m t s rau gia v , hành, t i, xương xông, mùi tàu, rau thơm, rau răm, rau mùi; quanh nhà tr ng m t s cây thu c thông d ng ( g ng, ngh , tía tô, kinh gi i, b c hà, a li n, sài t, ng i c u...) Vư n i: N m trên n n t tho i ít d c. Thư ng tr ng cây ăn qu lưu niên ( mơ, m n, h ng, cam, bư i...) hay cây công nghi p dài ngày (chè, cà phê... xen cây ng n ngày ), cây h u như l c , u tương, cây l y c ( khoai lang, s n, rong ri ng...) ho c cây dư c li u (g ng, ri ng, sa nhân...) v a ph t v a có thu ho ch; trong nhi u trư ng h p xen vào cây ăn qu và cây công công nghi p còn
  9. tr ng r i rác m t s cây g h u (keo, mu ng...) hay tr u, trám có bóng mát. ch ng xói mòn trong vư n tr ng cây theo ư ng ng m c có h th ng mương nh và b c n nư c xen k ch y theo ư ng ng m c (tùy theo dc nhi u ít mà kho ng cách gi a các mương h p r ng khác nhau, t 10 – 20m.) Có th san t thành b c thang ngoài rìa các b c thang tr ng d a gi t, ch ng xói mòn, canh tác lâu dài n nh. Vư n r ng: Thư ng thi t k trên các lo i t có d c cao ( t 20 – 30 ). Vư n r ng là lo i vư n có c u trúc cây tr ng ph ng theo c u trúc cây r ng nhi t i ( nhi u t ng, nhi u l p và nhi u lo i cây xen nhau) nhưng ư c chăm sóc tu b , như ki u vư n (thâm canh) cho hi u qu kinh t cao hơn. Trong nh ng vư n r ng này có nơi còn l i m t s kho ng r ng th sinh trên cao. Ngư i ta gi l i nh ng kho ng r ng ó, tu b chăm sóc và tr ng b sung cây l y g (lát hoa, m ...) ho c cây v a l y g , v a thu qu như trám, tr u, ho c cây cs n ( q u ). Thông thư ng r ng th sinh b khai thác h t và ngư i ta quy ho ch tr ng cây l y g ( b ch àn, m , cây b xen keo...), cây c s n. Trong nh ng năm u khi cây l y g chưa khép tán tr ng xen cây lương th c ( như s n, lúa nương, u tương...) n u t còn t t ho c tr ng cây phân xanh h u. V i chính sách giao t khóan r ng di n tích vư n r ng m r ng ( t 1 – 2 – hàng ch c ha) và kho ng cách v i nhà xa d n, ta có nh ng “tr i r ng” vư n
  10. tr i. Ao: Ao cá ào riêng trư c nhà hay chân i c nh su i l y nư c nuôi cá. Tùy i u ki n a hình và ngu n nư c, có nơi p p gi nư c nuôi cá và tăng m c i t o môi trư ng (n u có i u ki n có th k t h p ch y th y i n nh ). Có nơi nuôi cá l ng trong su i hay nuôi cá nư c ch y ( ào m t nhánh su i và c m ăng hay x p á hai u nuôi cá). Chu ng: Chu ng gia súc, gia c m t g n nhà phía cu i gió và ư c che kín ch ng rét cho gia súc v mùa ông. N n chu ng ư c n n ch t hay lát g ch và xi măng, n rơm rác gi nư c gi i và phân. C nh chu ng có h hay n n phân có mái che. 3. VAC vùng ven bi n. a) c im - t cát thư ng b nhi m m n. - Hay b bão gió m nh làm di chuy n cát. - Tư i khó, vì nư c ng m nhanh, nhưng cũng có nơi m c nư c ng m cao. b) Mô hình VAC: - Ngoài cùng v phía bi n là m t hàng phi lao tr ng dày ch n gió. Vư n:
  11. Vư n chia thành ô vuông có b cát bao quanh, trên tr ng phi lao r t dày k t h p v i tr ng mây làm nhiêm v phòng h . Có nơi l y t trong vư n p b bao ng th i h th p m t vư n tăng m. Có nơi tr ng tre làm hàng rào b o v quanh vư n. Trong trư ng h p này quanh vư n giáp b tre ào mương v a ch a nư c nuôi cá, gi mv a h n ch r tre ăn vào trong vư n hút h t ch t màu. - Trong vư n tr ng cây ăn qu ( táo, na, d a, xoài ...) và dâu t m xen l c, v ng, kê, khoai lang, c u, dưa h u ...nh ng cây lưu niên u ư c t a cành gi cho tán th p h n ch nh hư ng c a gió. u, l c v a là cây ph t, gi m v a góp ph n c i t o t. - Ao: ào c nh vư n, nuôi cá, tôm, trên b tr ng d a. - Chu ng: Chu ng l n, chu ng bò c nh nhà, chu ng v t trên b ao. II.4 VAC NG B NG NAM B . a) c i m: - t th p m c nư c ng m cao, mùa mưa d b úng. - T ng t m t m ng và t ng dư i thư ng b nhi m m n, nhi m phèn. - Khí h u có hai mùa rõ r t; mùa mưa d b ng p úng, mùa khô d b thi u nư c.
  12. b) Mô hình VAC: Vư n: - Do m t t th p nên vi c l p vư n th c hi n b ng cách ào mương lên li p. Mương ào ly t tôn cao m t vư n v a là h th ng tư i tiêu ng th i có th nuôi cá. Kích thư c c a li p và mương ph thu c vào chi u cao c a nh l ũ, dày c a t ng t m t, sâu c a t ng t phèn. Lo i cây tr ng và ch canh tác trong vư n. - Thư ng nh ng nơi nh lũ cao, t ng t m t m ng và t ng phèn nông thì lên li p ơn. Ngư c l i nh ng vùng t có t ng m t dày, nh lũ v a ph i thì lên li p ôi. B m t và chi u sâu c a mương ph thu c vào chi u cao c a li p và sâu xu t hi n c a t ng sinh phèn. Thư ng thì b r ng c a mương b ng 1/2 b m t c a li p (li p ơn thư ng r ng kho ng 5m , li p ôi r ng kho ng 10). - Trong trư ng h p t ng t m t m ng, l p t dư i không t t th m chí có chút ít phèn, thì l p t m t khi ào mương ư c p thành băng hay mô trên li p, sau ó l p t dư i ư c p vào ph n còn l i c a m t li p (th p hơn m t băng hay mô t m t); l p t này ư c tr ng nh ng cây ch u chua phèn ( d a, so ũa... sau m t th i gian khi ã r a chua s tr ng các lo i cây như cam, quýt, nhãn, s u riêng, măng c t...) - Quanh vư n có ê bao quanh b o v vư n trong mùa lũ, ngăn m n và gi nư c ng t trong mùa n ng. ê bao cũng dùng làm ư ng giao thông v n chuy n và tr ng cây ch n gió. - ê bao c n p r ng và v ng ch c, chi u cao căn c vào nh lũ cao nh t
  13. trong vùng. ê bao có c ng chính l y nư c vào mương. Ngoài nh ng công trình u m i, có nh ng công trình nh i u ti t nư c trong các mương. Cơ c u cây tr ng trong vư n tùy thu c vào i u ki n t ai, ngu n nư c, ch t lư ng nư c và yêu c u th trư ng. Nhi u nơi tr ng d a, dư i d a là cây ăn trái (cam, quýt, bư i ...) tr ng xen khoai, rau, u khi cây chưa khép tán, g n ây do bi n ng m t s nơi ã ch t d a tr ng nhãn và s u riêng. Ao: Trong h sinh thái VAC này mương gi vai trò c a ao nhưng cũng có nơi ngoài mương còn ào ao c nh nhà. Chu ng: Chu ng l n, bò g n nhà. Có nơi làm chu ng l n trong vư n, c nh mương. nư c r a chu ng sau khi ư c x lý ch y vào mương, có nơi t chu ng gà ngang qua mương, phân gà rơi xu ng mương làm th c ăn cho cá. III/ VAI TRÒ C A VAC TRONG V N NƯ C S CH VÀ V SINH MÔI TRƯ NG. H sinh thái VAC n u ư c thi t k xây d ng úng quy cách và ư c qu n lý t t s góp ph n áng k vào vi c gi s ch ngu n nư c và c i t o b o v môi trư ng. 1/ H sinh thái VAC Trong h sinh thái VAC c n th c hi n k thu t thâm canh sinh h c, s d ng phân bón h u cơ và phân vi sinh, h n ch n m c t i a ho c không s d ng phân hóa h c và các thu c tr sâu, tr c b ng hóa ch t. N u ư c như v y s
  14. tránh ư c ô nhi m môi trư ng t, nư c và c môi trư ng không khí, nh t là VAC l i thư ng ư c xây d ng g n nhà . Tuy không dùng phân hóa h c nhưng VAC v n t hi u qu kinh t cao vì ã s d ng ư c h p lý nh t năng lư ng m t tr i t ai và m t nư c và c các ch t t h i , u tư không nhi u (vì không ph i mua nhi u phân hóa h c, thu c tr sâu t ti n) mà em l i thu ho ch cao. Trong vư n tr ng cây theo nhi u t ng, tr ng xen, tr ng g i, cho cây leo l n giàn, dư i ao nuôi nhi u cá theo các t ng l p khác nhau, s d ng nm ct i a ngu n nư c, ánh sáng m t tr i, ch t phì trong t. 2. K thu t làm VAC d a trên chi n lư c tái sinh. Tái sinh năng lư ng m t tr i thông qua quang h p và tái sinh ch t th i làm s ch môi trư ng. Năng lư ng m t tr i thông qua quang h p ư c tái t o dư i d ng năng lư ng ch a trong s n ph m th c v t (rau, qu , c , u ...) dùng làm th c ăn cho ngư i và gia súc, c i un và nguyên li u cho ti u thu công nghi p. Các ch t th i ( rác, phân ngư i và gia súc) ư c s lý và ư c ưa vào các chu trình s n xu t m i. Phân ngư i và gia súc cũng có th ưa vào h m Biogas. Thông qua trong Biogas ch t lư ng phân ư c nâng cao di t ư c các m m b nh, không nh ng th l i có khí t ti t ki m ư c ch t t (than, c i) và b o v ư c môi trư ng. Có th nói n u ư c thi t k xây d ng và qu n lý t t VAC s là m t h th ng s n xu t không có ch t th i và do ó t o ra m t môi trư ng trong lành.
  15. m t s nơi ã hình thành các “làng vư n”, “ làng sinh thái” trong ó h u h t các gia ình èu có VAC t o ra m t c nh quan thanh bình, m t môi trư ng t t cho ngư i dân. mi n núi các gia ình ư c giao t làm VAC s hình thành các khu vư n i, vư n r ng v a tăng thêm thu nh p cho ngư i dân, v a b o v ưc t ai, r ng,ngu n nư c và môi trư ng. IV/ X LÝ CH T TH I TRONG VAC. Trong vi c qu n lý h VAC i u quan tr ng là ph i n m v ng chi n lư c tái sinh ch t th i. Trong VAC, ch t th i c a m t chu trình s n xu t , s n xu t này l i ư c ưa vào m t chu trình s n xu t khác và qua ó làm s ch môi trư ng. Dư i ây xin gi i thi u m t s k thu t x lý ch t th i trong VAC. 1. Ch t th i trong VAC Các ch t th i trong VAC: Phân gia súc, gia c m t chu ng (C). Phân b c, nư c gi i, nư c r a t sinh ho t c a con ngư i. Rác rư i, rơm d , lá r ng, thân cây không dùng n (như thân cây leo, u ...), có d i t cây c ng v i các ch t th a không s d ng t s n ph m vư n. Nh ng ch t th i này n u ư c x lý úng thì mang l i nhi u i u l i nhưng ngư c l i n u không ư c quan tâm úng m c thì gây nhi u thi t h i c v ti n b c, môi trư ng và s c kh e. 2. T i sao ph i quan tâm n vi c x lý ch t th i khi làm VAC:
  16. 1) N u ch t th i trong VAC không ư c x lý hay x lý không t t, thì trư c h t nh hư ng n môi trư ng s ng c a gia ình. N u phân rác không ư c thu gom x lý mà b a bãi xung quanh nhà, nư c r a lênh láng kh p nơi thì ru i mu i, vi trùng có i u ki n sinh sôi n y n , ngu n nư c sinh ho t c a gia ình có th b nhi m b n. Nh ng i u ó làm cho s c kh e c a gia ình b nh hư ng, các thành viên trong gia ình có th b b nh, gia ình s ph i t n kém ti n khám, ch a b nh. 2) Không x lý ch t th i trong VAC s m t i m t kh i lư ng l n phân h u cơ r t quý và gia ình s t n ti n mua phân hóa h c. Phân hóa h c n u bón nhi u và không úng k thu t s làm cho t b ô nhi m và ngày càng x u i. Gia ình ngày càng ph i bón thêm nhi u phân hóa h c và như v y s sa vào vòng lu n qu n: Ph i u tư ngày càng nhi u cho phân hóa h c trong khi b phí m t lư ng phân h u cơ r t l n. 3) X lý ch t th i VAC s làm cho gia ình phong quang s ch p, t o nên m t cu c s ng kh e m nh, h nh phúc. Ngoài ra n u x lý ch t th i b ng Biogas s có m t ngu n ch t t s ch r ti n, hi u qu cao. 3. Nguyên t c x lý ch t th i trong VAC: Ngư i làm VAC c n n m v ng m i quan h tương h gi a V v i A, A v i C và C v i V và VAC v i con ngư i là trung tâm c a các m i quan h này áp d ng trong vi c tái sinh ch t th i. ây chính là cơ s cho vi c x lý ch t th i. 3.1 i v i ch t th i t Vư n. Lá rau, u th a c a c , qu là nh ng th có th dùng làm th c ăn cho gia súc hay cho cá s ư c dùng cho C và A.
  17. Lá cây c d i thân cây m m u, có th dùng phân, làm comp t (phân rác bón ngư c l i cho V) 3.2 i v i các ch t th i t Ao. - Các lo i ch t th i và các th khác t A như bèo, khoai nư c có th dùng làm th c ăn cho C. - Bùn ao sau m i l n n o vét có th dùng bón cho cây hay chung v i rơm, r làm phân cho V. 3.3 i v i các ch t th i t Vư n - Phân và nư c gi i t t nh t là em bón cho V. - Nư c r a chu ng, nư c phân dùng phân ho c ưa vào h m Bogas và sau ó có th ưa vào ao nuôi cá. 3.4 i v i ch t th i t sinh ho t c a ngư i. - Phân b c nên ư c thu l i cho hoai sau ó bón cây trong vư n ho c bón ru ng. - Nư c gi i cũng ư c thu gom pha loãng bón rau. - Nư c r a, nư c vo g o, các ch t th a trong ch bi n các b a ăn (rau , c , qu ...lo i th i ) dùng cho gia súc hay phân rác. Khi x lý ch t th i trong rác c n c g ng ưu tiên áp d ng nh ng bi n pháp nào m t công, cho hi u qu cao l i thu ư c nhi u s n ph m; thí d n u có i u ki n có th làm Biogas v a thu ư c phân bón v a có ch t t ph c v
  18. cho sinh ho t hàng ngày. 3.5 X lý ch t th i b ng h m Biogas. X lý phân chu ng và phân ngư i b ng h m Biôgas có ưu i m; - Ch t th i ưa vào lên men h m kín nên không có ru i nh ng và tránh ô nhi m. - Không t n công , ánh ng và o phân, tư i nư c... - Có thêm khí t là (ga) và ti t ki m ư c than và c i un. Phân ngư i có th qua h xí d i nư c vào phân chu ng cùng v i nư c r a chu ng ư c ưa th ng vào h m Biogas. H m Biogas có th xây tròn trên có vòm ch a ga ho c có th là m t túi nilon dài t 8 - 10m và ư ng kính tư 80 – 1m có túi d tr ga riêng. H m Biogas xây b ng g ch và có xi măng có vòm tròn ch a ga có ưu i m là b n, t n ít di n tích nhưng cũng có như c i m là t ti n và khi trong h m có váng c n tr thì vi c lên men r t khó phá váng. thêm n a vi c xây h m òi h i trình k thu t và gi thành cao. H m Biogas là túi nilon có ưu i m là r ti n và tương i d phá váng nhưng cũng có như c i m là mau h ng hơn h m xây và chi m nhi u di n tích. G n ây Trung tâm phát tri n c ng ng Nông thôn thu c Trung ương H i Làm vư n Vi t Nam ã nghiên c u ra m u h m VACVINA c i ti n xây b ng g ch và có túi d tr ga b ng nilon. M u h m ã ư c ph bi n nhi u nơi và kh c ph c ư c các như c i m c a hai lo i h m vòm và túi nilon trên.
  19. H m Biogas VACVINA c i ti n ư c xây b ng g ch và xi măng theo hình h p và nư c r a chu ng ư c n p th ng vào h m thông qua m t cơ ch phá váng t ng h m chi m ít di n tích có th xây dư i n n chu ng gia súc, k thu t xây không khó, v a b n v a r ti n (r hơn h m vòm). Có th k t h p ưa c phân h xí vào h m. Nh ng k t qu phân tích Vi n hóa h c và Vi n V sinh d ch t cho th y công su t ga cao b ng ho c h m vòm kh năng di t trùng và vi khu n l n. ( xem ti p bài khí công ngh sinh h c). V. TÁC D NG C A H SINH THÁI VAC. Cung c p t i ch ngu n th c ph m a d ng phong phú; Tăng thu nh p h gia ình; Gi i pháp h u hi u chuy n d ch cơ c u kinh t NN; Gi i quy t vi c làm phù h p v i nhi u l a tu i; Góp ph n c i t o môi trư ng t o ra c nh quan; Nơi giáo d c hư ng nghi p cho h c sinh; Nơi b o t n a d ng TNDT th c v t. Sơ 1: Tác ng qua l i c a h sinh thái VAC
  20. Sơ 2: Mô hình h sinh thái VAC Mô hình Biogas tái sinh năng lư ng Mô hình VAC vùng ng b ng sông C u Long
nguon tai.lieu . vn