Bài giảng Kinh tế vi mô (Microeconomics): Chương 6 - Hồ Văn Dũng

Trường Đại học Công nghiệp Tp.HCM 1-Aug-15 Khoa Thương mại - Du lịch Mục lục chương 6 CHƯƠNG 6. THỊ TRƯỜNG ĐỘC QUYỀN HOÀN TOÀN (MONOPOLY)  6.1. Một số vấn đề cơ bản  6.1.1. Khái niệm, đặc điểm của thị trường độc quyền hoàn toàn  6.1.2. Giới hạn của sức mạnh độc quyền  6.1.3. Đặc điểm của doanh nghiệp độc quyền hoàn toàn 1-Aug-15 HồVăn Dũng 1 1-Aug-15 HồVăn Dũng 2 Mục lục chương 6 (tt)  6.2. Quyết định sản xuất của doanh nghiệp độc quyền hoàn toàn  6.2.1. Tối đa hóa lợi nhuận của doanh nghiệp độc quyền hoàn toàn  6.2.2. Tối đa hóa doanh thu của doanh nghiệp độc quyền hoàn toàn  6.2.3. Đường cung của doanh nghiệp độc quyền hoàn toàn  6.3. Độc quyền tự nhiên Mục lục chương 6 (tt)  6.4. Chiến lược phân biệt giá của doanh nghiệp độc quyền  6.2.1. Phân biệt giá cấp 1  6.2.2. Phân biệt giá cấp 2  6.2.3. Phân biệt giá cấp 3  6.2.4. Phân biệt giá theo thời điểm và định giá cho lúc cao điểm  6.2.5. Giá gộp  6.2.6. Giá 2 phần  6.2.7. Giá ràng buộc 1-Aug-15 HồVăn Dũng 3 1-Aug-15 HồVăn Dũng 4 Mục lục chương 6 (tt)  6.5. Chi phí xã hội của độc quyền hoàn toàn  6.5.1. Tác hại do độc quyền gây ra  6.5.2. Biện pháp quản lý và điều tiết của chính phủ  6.5.2.1. Định giá tối đa  6.5.2.2. Đánh thuế  a) Đánh thuế theo sản lượng  b)Đánh thuế không theo sản lượng (thuế khoán) 6.1. Một số vấn đề cơ bản 6.1.1. Khái niệm, đặc điểm của thị trường độc quyền hoàn toàn Một trạng thái đối lập với thị trường cạnh tranh hoàn hảo là thị trường độc quyền hoàn toàn. 6.1.1.1. Khái niệm “Thị trường độc quyền hoàn toàn là thị trường mà trong đó chỉ có một người bán duy nhất nhưng có rất nhiều người mua”. 1-Aug-15 HồVăn Dũng 5 1-Aug-15 HồVăn Dũng 6 Hồ Văn Dũng 1 Trường Đại học Công nghiệp Tp.HCM Khoa Thương mại - Du lịch 6.1.1.2. Đặc điểm của thị trường độc quyền hoàn toàn 1-Aug-15 6.1.1.2. Đặc điểm của thị trường độc quyền hoàn toàn (tt)  Chỉ có một người bán duy nhất (độc quyền bán) và rất nhiều người mua.  Doanh nghiệp sản xuất ra một loại sản phẩm riêng biệt, không có sản phẩm thay thế. Trong trường hợp này doanh nghiệp sản xuất và ngành sản xuất là trùng nhau.  Có những rào cản gia nhập ngành (kinh tế, pháp lý, tự nhiên) do đó tạo ra các dạng độc quyền.  Các dạng độc quyền: Độc quyền về tài nguyên chiến lược Độc quyền về bằng phát minh sáng chế Độc quyền do luật định Độc quyền tự nhiên Độc quyền về sản phẩm hay dịch vụ tiện ích công cộng 1-Aug-15 HồVăn Dũng 7 1-Aug-15 HồVăn Dũng 8 6.1.2. Giới hạn của sức mạnh độc quyền  Dù rằng doanh nghiệp độc quyền hoàn toàn tự do trong việc quyết định giá, nhưng doanh nghiệp độc quyền vẫn còn có những giới hạn trong sức mạnh chi phối thị trường (khả năng của người bán tác động đến giá cả của hàng hóa), đó là:  Đường cầu của doanh nghiệp độc quyền dốc xuống  Bị hạn chế bởi thu nhập và sự sẵn sàng mua của người mua  Độ co giãn của đường cầu 6.1.3. Đặc điểm của doanh nghiệp độc quyền hoàn toàn a) Đường cầu Doanh nghiệp độc quyền là doanh nghiệp có sức mạnh thị trường (market power), vì vậy đường cầu của doanh nghiệp là nghiêng từ trên xuống dưới và qua phải, điều này khác với đường cầu nằm ngang của doanh nghiệp cạnh tranh hoàn hảo. Do đó, đường cầu đứng trước doanh nghiệp độc quyền cũng chính là đường cầu thị trường (D), vì nó là đơn vị duy nhất cung ứng sản phẩm cho thị trường. 1-Aug-15 HồVăn Dũng 9 1-Aug-15 HồVăn Dũng 10 6.1.3. Đặc điểm của doanh nghiệp độc quyền hoàn toàn (tt) b) Đường doanh thu trung bình (AR) Đường doanh thu trung bình cũng chính là đường cầu đứng trước doanh nghiệp. (AR = TR/Q = P.Q/Q = P) c) Đường doanh thu biên (MR) 6.1.3. Đặc điểm của doanh nghiệp độc quyền hoàn toàn (tt)  Lưu ý: Trong trường hợp đường cầu là một đường thẳng thì đường doanh thu biên (MR) có điểm đầu trùng với đường cầu và điểm thứ hai nằm giữa khoảng cách từ gốc tọa độ đến điểm  MR = d(TR)/dQ  Vì đường cầu nghiêng xuống dưới nên giá khác với doanh thu biên (P ≠ MR). Để bán được nhiều hàng hóa thì doanh nghiệp độc quyền phải giảm giá xuống theo luật cầu, cho nên doanh thu biên bao giờ cũng nhỏ hơn giá (MR < P). Trên đồ thị chúng ta thấy rằng đường doanh thu biên luôn luôn nằm dưới đường cầu trừ điểm đầu tiên. đường cầu cắt trục hoành.  Chứng minh:  Giả sử có hàm số cầu là: P = -aQ + b (a > 0)  Tổng doanh thu: TR = PxQ = (-aQ + b)xQ = -aQ2 + bQ  Doanh thu biên: MR = dTR/dQ = -2aQ + b 1-Aug-15 HồVăn Dũng 11 1-Aug-15 HồVăn Dũng 12 Hồ Văn Dũng 2 Trường Đại học Công nghiệp Tp.HCM Khoa Thương mại - Du lịch Doanh thu trung bình và doanh thu biên $/sản phẩm 1-Aug-15 6.1.3. Đặc điểm của doanh nghiệp độc quyền hoàn toàn (tt)  Mối quan hệ giữa doanh thu biên và giá bán  MR = P (doanh nghiệp cạnh tranh hoàn hảo)  MR < P (với các doanh nghiệp khác)  Chứng minh công thức sau: Doanh thu trung bình (đường cầu)  Do đó: 1 MR = P (1 + ) EP Doanh thu biên 0 Q  Với doanh nghiệp hoạt động trong thị trường cạnh tranh hoàn hảo EP = ∞  1/EP = 0  MR = P  Với doanh nghiệp hoạt động trong 3 thị trường còn lại, vì EP < 0 do đó MR < P 1-Aug-15 HồVăn Dũng 14 6.2. Quyết định sản xuất của doanh nghiệp độc quyền hoàn toàn 6.2.1. Tối đa hóa lợi nhuận của doanh nghiệp độc quyền hoàn toàn  Lợi nhuận = Tổng doanh thu - Tổng chi phí  π(Q) = TR(Q) – TC(Q)  π max khi dπ(Q) = 0 [TR(Q) – TC(Q)]’ = 0 Tối đa hóa lợi nhuận của doanh nghiệp độc quyền $/sản phẩm Lợi nhuậnmax = dt(ABCP*) MC AC P* Lợi A nhuận M dTR dTC C   - = 0 dQ dQ B D = AR MR   MR = MC O Q* Q Lợi nhuận đạt tối đa khi doanh thu biên bằng chi phí biên 1-Aug-15 HồVăn Dũng 15 1-Aug-15 HồVăn Dũng 16 Lợi nhuận đạt tối đa khi doanh thu biên bằng chi phí biên (MR = MC) 10.1 MONOPOLY  The Monopolist’s Output Decision Figure 10.2 $/sản phẩm MC P1 P* AC P2 Lợi nhuận giảm Profit is Maximized When Marginal RevenueEqualsMarginal Cost Q* is the output level at which MR = MC. Ifthe firm produces a smaller output—say, Q1—it sacrifices some profit because the extra revenue that could be earned from producing and selling the units between Q1 and Q* exceeds the cost of producing them. D = AR MR Lợi nhuận giảm Q1 Q* Q2 Q Similarly, expanding output from Q* to Q2 would reduce profit because the additional cost would exceed the additional revenue. Hồ Văn Dũng 3 Trường Đại học Công nghiệp Tp.HCM Khoa Thương mại - Du lịch Tối đa hóa lợi nhuận của doanh nghiệp độc quyền 1-Aug-15 Quy tắc về dấu hiệu định giá  Chúng ta cần chuyển điều kiện doanh thu biên  Trường hợp Q < Q*, do MC < MR nên khi tăng sản lượng lợi nhuận sẽ tăng thêm.  Trường hợp Q > Q*, do MC > MR nên khi giảm sản lượng lợi nhuận sẽ tăng thêm.  Trường hợp Q = Q* thỏa điều kiện MC = MR thì lợi nhuận đạt tối đa. bằng chi phí biên sang quy tắc về dấu hiệu định giá để có thể dễ dàng áp dụng trong thực tế.  Chúng ta đã chứng minh được công thức: 1 MR = P (1 + ) EP  Lợi nhuận đạt tối đa khi MC = MR  Do đó ta có: P  MC* Ep + 1  Định giá dựa vào MC và Ep  Ep + 1 được gọi là hệ số định giá 1-Aug-15 HồVăn Dũng 19 1-Aug-15 HồVăn Dũng 20 6.2.2. Tối đa hóa doanh thu của doanh nghiệp độc quyền Ví dụ: Giả sử một DN độc quyền có đường cầu P = 11 – Q 6.2.2. Tối đa hóa doanh thu của doanh nghiệp độc quyền (tt) Giá Lượng Tổng doanh thu (P) (Q) (TR) Doanh thu biên Doanh thu trung (MR) bình (AR)  Trongtrường hợp cần thu hồi vốn càng nhiều càng tốt thì mục tiêu của doanh nghiệp độc 10 1 10 10 10 9 2 18 8 9 8 3 24 6 8 7 4 28 4 7 6 5 30 2 6 5 6 30 0 5 4 7 28 -2 4 3 8 24 -4 3 quyền là tối đa hóa doanh thu.  TRmax  dTR/dQ = 0  MR = 0  Để tối đa hóa doanh thu, doanh nghiệp độc quyền sẽ sản xuất ở mức sản lượng thỏa điều kiện MR = 0 21 1-Aug-15 HồVăn Dũng 22 Tối đa hóa doanh thu của doanh nghiệp độc quyền TR TR (Tổng doanh thu) 6.2.2. Tối đa hóa doanh thu của doanh nghiệp độc quyền (tt)  Mối quan hệ giữa doanh thu biên (MR) và tổng doanh thu (TR):  MR > 0 thì TR tăng ... - tailieumienphi.vn