Xem mẫu
- Formatted: Underline, Font color:
NguyÔn B¸ TiÕp §¹i häc N«ng nghiÖp I Bµi gi¶ng Gi¶i phÉu Thó y
Black
Formatted: Left
Ch−¬ng IV: hÖ h« hÊp Deleted: Anatomie-Histologie
Deleted: ¶
Respiratory system Formatted: German (Germany)
Mäi c¬ thÓ sèng ®Òu h« hÊp (hÊp thu oxy tõ m«i tr−êng vµ th¶i khÝ cacbonic, trõ
mét sè vi khuÈn yÕm khÝ sèng ®−îc trong m«i tr−êng thiÕu oxy). Bé m¸y h« hÊp
®¶m nhËn chøc n¨ng nµy.
C¸c c¬ quan h« hÊp bao gåm ®−êng dÉn khÝ trong ®ã cã xoang mòi, thanh
qu¶n, khÝ qu¶n vµ c¬ quan trao ®æi khÝ lµ phæi.
1. Xoang mòi : cavum nasi; nasal cavity
Hai xoang mòi lµ bé phËn ngoµi cïng cña ®−êng h« hÊp cã nhiÖm vô läc s¹ch,
tÈm −ít, s−ëi nãng kh«ng khÝ tr−íc khi ®−a vµo phæi, ®ång thêi nã lµ c¬ quan khøu
gi¸c (c¶m gi¸c vÒ mïi).
Giíi h¹n xoang mòi:
PhÝa tr−íc lµ hai lç mòi.
PhÝa sau th«ng víi yÕt hÇu vµ gi¸p t¶ng bªn x−¬ng sµng
PhÝa d−íi lµ mÆt trªn cña vßm khÈu c¸i (hard plate)
PhÝa trªn lµ x−¬ng mòi vµ c¸c c¬ vïng mÆt.
Formatted: Portuguese (Brazil)
Thµnh trong lµ bøc sôn ng¨n gi÷a mòi (nasal septum)
Trong xoang mòi cã c¸c x−¬ng èng cuén. Gia sóc cã 3-4 èng cuén:
- èng cuén mòi ë trªn (superior concha)
- èng cuén hµm ë d−íi (inferior concha)
- èng cuén gi÷a ë gi÷a (middle concha)
- èng cuén sµng ë phÝa sau g¾n víi x−¬ng sµng .
1.1. Lç mòi: nares
Lµ cöa cña hÖ h« hÊp, lµ n¬i tiÕp xóc víi kh«ng khÝ bao gåm 2 c¸nh mòi trong vµ
ngoµi gÊp nhau t¹o thµnh gãc l−ng vµ gãc bông.
CÊu t¹o: gåm 1 cèt sôn, líp c¬, líp da
- Cèt sôn ë trong cïng cã h×nh d¹ng nh− c¸i neo tµu thuû, hai bªn h×nh thµnh
c¸nh mòi.
- Líp c¬ bao gåm mét phÇn c¬ nanh vµ c¬ n©ng riªng m«i trªn, c¬ në mòi trong,
c¬ në mòi ngoµi ®iÒu tiÕt ho¹t ®éng cña mòi.
- Líp da dµy phñ ngoµi, nhiÒu tuyÕn nhên, kh«ng cã l«ng, kh«ng giãi h¹n râ
rµng víi niªm m¹c mòi phÝa trong.
- §éng m¹ch nu«i d−ìng: ®éng m¹ch m«i d−íi lµ c¸c nh¸nh cña ®éng m¹ch
liªn hµm vµ ®éng m¹ch mÆt. TÜnh m¹ch ®æ vÒ tÜnh m¹ch mÆt.
- ThÇn kinh: TK mÆt (TK VII) chi phèi vËn ®éng. Nh¸nh hµm trªn cña TK V
lµm nhiÖm vô c¶m gi¸c.
HÖ h« hÊp 41
- Formatted: Underline, Font color:
NguyÔn B¸ TiÕp §¹i häc N«ng nghiÖp I Bµi gi¶ng Gi¶i phÉu Thó y
Black
Formatted: Left
Deleted: Anatomie-Histologie
(trang ®Ó tr¾ng cã chñ ®Þnh)
HÖ h« hÊp 42
- Formatted: Underline, Font color:
NguyÔn B¸ TiÕp §¹i häc N«ng nghiÖp I Bµi gi¶ng Gi¶i phÉu Thó y
Black
Formatted: Left
1.2. CÊu t¹o cña xoang mòi: Deleted: Anatomie-Histologie
Xoang mòi gåm bé phËn nßng cèt lµ c¸c x−¬ng, sôn vµ niªm m¹c.
- C¸c x−¬ng hîp thµnh xoang mòi lµ x−¬ng mòi, x−¬ng hµm trªn, x−¬ng liªn
hµm, x−¬ng sµng, x−¬ng l¸ mÝa.
- Sôn ng¨n gi÷a mòi tõ phiÕn th¼ng ®øng cña x−¬ng sµng ®Õn sôn ®Çu lç mòi,
c¹nh trªn khíp víi x−¬ng l¸ mÝa, d−íi khíp víi ®−êng khíp trªn cña khÈu c¸i.
- Niªm m¹c: Lãt mÆt trong xoang mòi vµ chia lµm hai vïng:
Formatted: French (France)
+ Niªm m¹c vïng h« hÊp (respiratory region) ë phÝa tr−íc, mµu hång, ®−îc phñ
bëi líp biÓu m« phñ ®¬n trô cã l«ng rung h−íng tõ trong ra ngoµi, xen kÏ cã c¸c tÕ
bµo h×nh ®µi tiÕt dÞch nhµy ®Ó b¶o vÖ, c¶n bôi vµ lµm Èm kh«ng khÝ.
Líp ®Öm cã c¸c tuyÕn h×nh èng dÉn dÞch nhÇy ra xoang mòi.
Formatted: French (France)
M¹ch qu¶n cã kh¶ n¨ng tr−¬ng në s−ëi Êm kh«ng khÝ tr−íc khi vµo phæi.
+ Niªm m¹c vïng khøu gi¸c (region for smell sensory) ë phÝa sau, mµu vµng
hoÆc n©u
BiÓu m« phñ cã c¬ quan thô c¶m cu¶ c¸c tÕ bµo thÇn kinh khøu gi¸c.
Líp ®Öm Ýt c¸c tuyÕn tiÕt chÊt nhên.
- M¹ch qu¶n vµ thÇn kinh cña xoang mòi: Nh¸nh cña ®éng m¹ch hµm vµ ®éng
m¹ch mÆt.
ThÇn kinh c¶m gi¸c tõ d©y TK V. C¸c sîi vËn ®éng ®Õn tõ thÇn kinh VII.
ThÇn kinh khøu gi¸c (TKI) xuÊt ph¸t tõ niªm m¹c khøu gi¸c chui qua phiÕn
n»m ngang x−¬ng sµng råi vÒ thuú khøu gi¸c phÝa tr−íc mÆt d−íi b¸n cÇu ®¹i n·o.
* Ngùa: Lç mòi cã h×nh dÊu hái; trong xoang mòi cã lç ®æ ra cña èng dÉn lÖ. C¸nh
mòi cö ®éng linh ho¹t. Kh«ng cã èng cuén sµng.
* Bß: Lç mòi cã h×nh trøng vµ c¸ch xa nhau; gi÷a hai lç mòi cã mét kho¶ng réng
lµ g−¬ng mòi m«i kh«ng cã l«ng nh−ng cã c¸c tÕ bµo s¾c tè ®en vµ c¸c tÕ bµo tiÕt
chÊt nhên nªn g−¬ng mòi m«i lu«n Èm −ít.
* Lîn: Hai lç mòi nhá, g−¬ng mòi m«i rÊt ph¸t triÓn.
* Chã: Cã g−¬ng mòi, gi÷a g−¬ng mòi cã r·nh s©u. C¸nh mòi ho¹t ®éng linh ho¹t.
Kh«ng cã èng cuén sµng.
2. C¸c xoang mòi phô hay c¸c xoang vïng ®Çu mÆt: paranasal sinuses)
Formatted: Portuguese (Brazil)
N»m trong lßng c¸c x−¬ng vïng sä mÆt. HÇu hÕt chóng ®Òu th«ng víi xoang mòi
vµ ®¶m nhËn c¸c chøc n¨ng:
- Khi thë mét phÇn kh«ng khÝ vµo c¸c xoang nµy lµm gi¶m khèi l−îng cña ®Çu.
- Nh− hÖ thèng céng h−ëng ©m thanh.
- Niªm m¹c lãt trong c¸c xoang phÇn lín do niªm m¹c xoang mòi kÐo ®Õn lµm
thµnh, do ®ã khi mét xoang bÞ viªm dÔ lan sang xoang kh¸c vµ dÞch viªm cã thÓ
theo xoang mòi ch¶y ra ngoµi.
C¸c xoang nµy hîp thµnh mét hÖ thèng duy nhÊt ë ngùa. ë loµi nhai l¹i, lîn, chã
gåm 2 hÖ thèng t¸ch biÖt nhau. C¸c xoang ®Çu mÆt th−êng lµ xoang ch½n vµ ®èi
xøng nhau qua trôc däc c¬ thÓ gåm xoang tr¸n, xoang hµm trªn, xoang sµng,
xoang b−ím, xoang lÖ, xoang khÈu c¸i.
HÖ h« hÊp 43
- Formatted: Underline, Font color:
NguyÔn B¸ TiÕp §¹i häc N«ng nghiÖp I Bµi gi¶ng Gi¶i phÉu Thó y
Black
Formatted: Left
2.1. Xoang tr¸n (sinus frontali) Deleted: Anatomie-Histologie
Lµ xoang hÑp kÑp gi÷a hai phiÕn cña x−¬ng tr¸n, bao trïm phÇn tr−íc vµ hai bªn Formatted: German (Germany)
hép sä( ë tr©u bß kÐo dµi ®Õn tËn cèt sõng). Hai xoang tr¸n ®−îc ng¨n c¸ch nhau
bëi 1 v¸ch ng¨n ë gi÷a. C¸c xoang tr¸n kh«ng th«ng víi xoang hµm trªn nh−ng
th«ng víi xoang mòi qua c¸c lç nhá ë ®¸y x−¬ng sµng.
2.2. Xoang hµm trªn (sinus maxillari)
Lµ hai xoang lín nhÊt n»m trong lßng x−¬ng hµm trªn, x−¬ng lÖ vµ x−¬ng gß
m¸ . Mçi xoang chia 2 phÇn:
- PhÇn tr−íc nhá th«ng vµo xoang mòi qua c¸c lç réng d−íi èng cuén hµm.
- PhÇn sau lín h¬n th«ng víi ng¸ch th«ng gi÷a xoang mòi vµ th«ng víi xoang
tr¸n qua lç mòi hµm.
èng r¨ng trªn chia mçi phÇn thµnh xoang hµm trong vµ xoang hµm ngoµi.
3. Xoang sµng (sinus ethmoidal)
Lµ khe hÑp n»m trong lßng x−¬ng sµng th«ng víi xoang mòi qua khe hÑp ë gèc
èng cuén hµm.
4.- Xoang khÈu c¸i : N»m trong phÇn th¼ng ®øng cña x−¬ng khÈu c¸i th«ng víi
xoang mòi qua khe hÑp ë gèc èng cuén hµm.
5.Xoang b−ím (cavum spenoidal)
Cã h×nh tam gi¸c n»m trong th©n vµ phÇn tr−íc x−¬ng b−ím th«ng víi xoang
sµng qua lç b−ím khÈu c¸i.
6. Xoang lÖ
N»m gi÷a x−¬ng lÖ, x−¬ng tr¸n vµ èng cuén mòi. Hai xoang lÖ t¸ch biÖt nhau vµ
®Òu th«ng víi xoang hµm vµ xoang mòi.
* Ngùa: gåm xoang tr¸n, hµm trªn, xoang khÈu c¸i, xoang b−ím.
* Bß, tr©u: 5 xoang ®Çu mÆt xoang hµm, xoang lÖ, xoang khÈu c¸i, xoang b−ím.
Formatted: Portuguese (Brazil)
* Lîn: Kh«ng cã xoang khÈu c¸i
* Chã chØ cã xoang hµm trªn, xoang b−ím vµ xoang tr¸n.
3. Thanh qu¶n: larynx
Thanh qu¶n lµ xoang ng¾n hÑp n»m sau yÕt hÇu, tr−íc khÝ qu¶n, d−íi vµ sau
x−¬ng l−ìi thùc hiÖn chøc n¨ng dÉn khÝ vµ lµ c¬ quan ph¸t ©m
3.1. CÊu t¹o.
Cèt sôn: HÖ thèng c¸c sôn t¹o nªn xoang thanh qu¶n bao gåm:
- Sôn tiÓu thiÖt (epiglottis): cã h×nh c¸nh bÌo c¸i (h×nh tam gi¸c), gèc cè ®Þnh
vµo sôn gi¸p tr¹ng, ®Ønh tù do h−íng vµo lßng yÕt hÇu, phñ ë mÆt tr−íc xoang thanh
qu¶n, rÊt dÔ cö ®éng, phèi hîp yÕt hÇu vµ mµng khÈu c¸i trong ®éng t¸c nuèt vµ
thë.
- Sôn gi¸p tr¹ng ( thyroid cartilage): sôn lín nhÊt cã h×nh gièng quyÓn s¸ch
më gåm gåm 2 m¶nh nèi víi nhau ë th©n gi¸p tr¹ng t¹o nªn thµnh d−íi xoang
thanh qu¶n. C¹nh tr−íc khíp víi x−¬ng l−ìi vµ sôn tiÓu thiÖt. C¹nh sau khíp víi
sôn nhÉn.
- Sôn nhÉn ( cricoid cartilage): gièng h×nh c¸i nhÉn bao gåm:
HÖ h« hÊp 44
- Formatted: Underline, Font color:
NguyÔn B¸ TiÕp §¹i häc N«ng nghiÖp I Bµi gi¶ng Gi¶i phÉu Thó y
Black
Formatted: Left
Th©n: gièng mÆt ®¸, to, h−íng lªn trªn, ë gi÷a cã mµo giíi h¹n trªn thanh qu¶n. Deleted: Anatomie-Histologie
§Çu tr−íc khíp víi sôn phÔu, c¹nh sau nèi tiÕp víi vßng sôn khÝ qu¶n ®Çu tiªn.
Quai nhÉn: nhá, h−íng sau vµ xuèng d−íi «m lÊy phÝa sau sôn gi¸p tr¹ng.
Formatted: Portuguese (Brazil)
- Sôn phÔu ( arytenoid cartilage): gåm 2 sôn; ®Çu trªn hai sôn ghÐp l¹i t¹o h×nh
vßi Êm n»m tr−íc sôn nhÉn, trªn sôn gi¸p tr¹ng. MÆt trong t¹o nªn cöa thë. §Çu
gi÷a nh« vµo lßng thanh qu¶n thµnh u tiÕng lµm chç b¸m cho c¸c d©y tiÕng. §Çu
d−íi g¾n cïng chç trªn th©n sôn gi¸p tr¹ng. Hai sôn phÔu ®−îc nèi víi nhau bëi
mét d©y ch»ng nhá.
C¸c c¬ thanh qu¶n gåm 2 nhãm c¬: c¬ néi bé vµ c¬ ngo¹i lai.
- C¬ ngo¹i lai lµ c¸c c¬ b¸m cã mét ®Çu b¸m vµo thanh qu¶n, mét ®Çu tõ c¸c c¬
quan l©n cËn:
+ C¬ thiÖt -gi¸p: b¸m tõ sõng thanh qu¶n x−¬ng l−ìi ®Õn mÆt ngoµi c¸nh sôn
gi¸p tr¹ng. Khi c¬ co kÐo thanh qu¶n lªn trªn vÒ tr−íc
+ C¬ thiÖt - tiÓu thiÖt: lµ hai b¨ng nhá b¸m tõ mám l−ìi vµ ®Çu d−íi sõng thanh
qu¶n cña x−¬ng l−ìi ®Õn sôn tiÓu thiÖt. C¬ co kÐo sôn tiÓu thiÖt lªn trªn, vÒ tr−íc
më réng thanh qu¶n khi thë.
+ C¬ øc- gi¸p tr¹ng b¸m tõ mám khÝ qu¶n x−¬ng øc ®Õn mÆt ngoµi sôn gi¸p
tr¹ng. C¬ co kÐo thanh qu¶n xuèng d−íi vÒ sau.
- C¬ néi bé liªn kÕt gi÷a c¸c sôn víi nhau gåm c¸c c¬ sau:
+ C¬ nhÉn- phÔu trªn lín nhÊt trong nhãm nµy, b¸m tõ gi÷a mÆt ®¸ ®Õn 2 sôn
phÔu t¹o h×nh ch÷ V. Khi c¬ co, kÐo hai sôn phÔu vÒ sau lµm c¨ng d©y tiÕng vµ g©y
ho.
+ C¬ nhÉn-gi¸p tõ c¹nh sau gi¸p tr¹ng ®Õn mÆt ngoµi quai nhÉn.
+ C¬ phÔu nhá, n»m ngay phÝa trªn nèi 2 sôn phÔu víi nhau. C¬ co kÐo sôn më
réng lßng thanh qu¶n.
+ C¬ nhÉn-phÔu bªn lµ c¬ nhá, n»m lÊp bªn trong sôn gi¸p tr¹ng. Khi c¬ co lµm
hÑp lßng thanh qu¶n.
+ C¬ gi¸p phÔu: c¬ máng, dÑp, bÞ sôn gi¸p tr¹ng che lÊp, ®i tõ mÆt trong c¸nh
gi¸p tr¹ng ®Õn mÆt ngoµi u tiÕng,
C¸c mÆt thanh qu¶n :
- MÆt trªn cã mÆt ®¸ sôn nhÉn vµ c¸c c¬ nhÉn phÔu trªn, c¬ phÔu.
- 2 mÆt bªn cã 2 c¸nh gi¸p tr¹ng, quai sôn nhÉn vµ c¸c c¬ nhÉn gi¸p.
- MÆt d−íi cã th©n sôn gi¸p tr¹ng vµ quai sôn nhÉn. Gi÷a sôn nhÉn vµ sôn gi¸p
tr¹ng cã d©y ch»ng nhÉn gi¸p (liªn kÕt láng lÎo) lµ n¬i phÉu thuËt ®Ó lÊy ngo¹i vËt
r¬i vµo thanh qu¶n.
Niªm m¹c :
Phñ toµn bé mÆt trong thanh qu¶n bao gåm:
+ Niªm m¹c vïng tr−íc cöa thanh qu¶n lãt mÆt trong sôn tiÓu thiÖt vµ mét
phÇn sôn phÔu, tr−íc u tiÕng. Niªm m¹c vïng nµy rÊt nh¹y c¶m, khi vËt l¹ r¬i vµo
th−êng g©y nªn c¬n ho d÷ déi.
+ Niªm m¹c cöa thanh qu¶n
Lµ 1 khe hÑp h×nh thoi ®Ønh trªn lµ 2 ®Çu trªn sôn phÔu, ®Ønh d−íi ë trªn th©n
sôn gi¸p tr¹ng, 2 ®Ønh bªn lµ 2 u tiÕng.
- Nöa trªn h×nh thoi (gi÷a 2 sôn phÔu) lµ cöa thë
HÖ h« hÊp 45
- Formatted: Underline, Font color:
NguyÔn B¸ TiÕp §¹i häc N«ng nghiÖp I Bµi gi¶ng Gi¶i phÉu Thó y
Black
Formatted: Left
- Nöa d−íi (gi÷a 2 d©y tiÕng) lµ cöa tiÕng Deleted: Anatomie-Histologie
- D©y tiÕng gåm 2 bã ®µn håi, ®Çu trªn b¸m vµo 2 u tiÕng sôn phÔu, ®Çu d−íi
b¸m vµo mÆt trªn th©n sôn gi¸p tr¹ng. C¸c c¬ néi bé co rót sÏ thay ®æi ®é c¨ngcña
d©y tiÕng.
+ Niªm m¹c phÇn sau cöa thanh qu¶n n»m sau 2 d©y tiÕng ®Õn vßng sôn khÝ
qu¶n ®Çu tiªn vµ Ýt nh¹y c¶m.
Niªm m¹c thanh qu¶n ®−îc phñ bëi líp tÕ bµo biÓu m« dÑp, nhiÒu tÇng cã l«ng
rung. Líp ®Öm cã nhiÒu nang kÝn l©m ba xen kÏ tæ chøc liªn kÕt. Líp h¹ niªm
m¹c cã c¸c tuyÕn tiÕt dÞch nhên ng¨n c¸ch víi líp ®Öm bëi 1 mµng sîi ®µn håi.
M¹ch qu¶n vµ thÇn kinh:
+ §éng m¹ch thanh qu¶n tr−íc cïng c¸c nh¸nh cña ®éng m¹ch gi¸p tr¹ng
tr−íc, ®éng m¹ch thanh qu¶n sau.
+ ThÇn kinh: C¸c nh¸nh TK ®Õn tõ d©y X.
3.2. C¬ chÕ ho¹t ®éng vµ t¸c dông cña thanh qu¶n:
Nhê tæ chøc sôn vµ c¸c c¬ nªn xoang thanh qu¶n cã thÓ më réng hoÆc thu hÑp
tuú theo nhu cÇu h« hÊp.
Thanh qu¶n cßn lµ c¬ quan ph¸t ©m.
Sù ph¸t ©m lµ do c¸c c¬ néi bé co gi·n, khi c¬ co, kÐo 2 u tiÕng vÒ sau vµ sang 2
bªn, do ®ã lµm 2 d©y tiÕng xa nhau lµm më réng cöa tiÕng, kh«ng khÝ tõ phæi ®i ra
®Ëp vµo 2 d©y tiÕng sÏ ph¸t ra ©m thanh. Tuú theo ®é c¨ng chïng cña d©y tiÕng sÏ
cã ©m s¾c kh¸c nhau.
4. yÕt hÇu: pharynx
VÞ trÝ, cÊu t¹o (xem ch−¬ng bé m¸y tiªu ho¸)
Mèi quan hÖ gi÷a nuèt vµ thë
+ Khi thë, mµng khÈu c¸i h¹ xuèng «m lÊy sôn tiÓu thiÖt vµ ®ãng cöa thanh
qu¶n, ng¨n kh«ng cho thøc ¨n tõ miÖng ®i vµo; sôn tiÓu thiÖt më ra ë phÝa tr−íc më
cöa thanh qu¶n ®Ó cho kh«ng khÝ ®i tõ xoang mòi qua yÕt hÇu xuèng thanh qu¶n,
khÝ qu¶n vµo phæi.
+ Khi nuèt mµng khÈu n©ng lªn vÒ sau ®Ëy kÝn lç mòi sau; sôn tiÓu thiÖt n©ng
lªn óp lªn sôn phÔu bÞt kÝn cöa thanh qu¶n; c¬ yÕt hÇu cïng c¸c c¬ kh¸c co rót ®Èy
thøc ¨n xuèng thùc qu¶n. Sau ®ã mµng khÈu c¸i vµ sôn tiÓu thiÖt trë vÒ vÞ trÝ ban
®Çu. Qu¸ tr×nh h« hÊp ®−îc tiÕp tôc.
5. KhÝ qu¶n:trachea; windpipe
KhÝ qu¶n lµ èng h×nh trô, cong trßn ë phÝa trªn ch¹y tõ thanh qu¶n ®Õn rèn
phæi cã t¸c dông dÉn khÝ. Thanh qu¶n gåm tæ chøc liªn kÕt, c¬ tr¬n vµ nhiÒu vßng
sôn h×nh ch÷ C xÕp kÕ tiÕp nhau t¹o thµnh. §Õn rèn phæi, khÝ qu¶n chia thµnh 2 phÕ
qu¶n gèc
5.1. H×nh th¸i & ®−êng ®i : KhÝ qu¶n cã h×nh èng, chia lµm 2 ®o¹n: ®o¹n cæ vµ
®o¹n ngùc.
HÖ h« hÊp 46
- Formatted: Underline, Font color:
NguyÔn B¸ TiÕp §¹i häc N«ng nghiÖp I Bµi gi¶ng Gi¶i phÉu Thó y
Black
Formatted: Left
Deleted: Anatomie-Histologie
(trang ®Ó tr¾ng cã chñ ®Þnh)
HÖ h« hÊp 47
- Formatted: Underline, Font color:
NguyÔn B¸ TiÕp §¹i häc N«ng nghiÖp I Bµi gi¶ng Gi¶i phÉu Thó y
Black
Formatted: Left
- §o¹n cæ: tõ thanh qu¶n ®Õn cöa vµo lång ngùc; phÇn ®Çu (2/3 ®o¹n nµy) n»m Deleted: Anatomie-Histologie
d−íi thùc qu¶n, gi÷a c¸c c¬ vïng cæ, ®éng m¹ch cæ vµ thÇn kinh X; tr−íc cöa vµo
lång ngùc (1/3 sau) n»m song song phÝa bªn ph¶i thùc qu¶n.
- §o¹n ngùc tõ cöa vµo lång ngùc ®Õn rèn phæi; ®i gi÷a 2 l¸ phÕ m¹c, d−íi thùc
qu¶n , trªn tÜnh m¹ch chñ tr−íc, bªn ph¶i cung ®éng m¹ch chñ, phÝa tr−íc tim, ®Õn
kho¶ng x−¬ng s−ên 4-6 khÝ qu¶n ph©n lµm 2 nh¸nh phÕ qu¶n gèc ph¶i vµ tr¸i.
5.2. CÊu t¹o: Gåm c¸c sôn, tæ chøc liªn kÕt, c¬ tr¬n , niªm m¹c, m¹ch qu¶n&TK.
C¸c sôn : KhÝ qu¶n gåm kho¶ng 50 vßng sôn h×nh ch÷ C liªn kÕt víi nhau nhê
c¸c d©y ch»ng vßng.
Hai ®Çu c¸c vßng sôn ë phÝa trªn vµ ®−îc nèi víi nhau bëi m« liªn kÕt ®µn håi vµ
1 b¨ng c¬ tr¬n v× vËy khÝ qu¶n lu«n phång lªn cho kh«ng khÝ ®i qua, hoÆc cã thÓ
dÑp xuèng khi thùc qu¶n ë trªn d·n në cho thøc ¨n ®i qua.
Mét sè loµi thó thuéc bé ch©n b¬i (h¶i cÈu) c¸c vßng sôn khÝ qu¶n khÐp kÝn h×nh
trßn.
Niªm m¹c : lãt mÆt trong cã líp biÓu m« kÐp trô cã l«ng rung.
Líp ®Öm cã tuyÕn tiÕt dÞch nhÇy.
M¹ch qu¶n, thÇn kinh:
Mét nh¸nh cña ®éng m¹ch cæ nu«i ®o¹n cæ
Nh¸nh cña ®éng m¹ch th©n khÝ thùc qu¶n nu«i ®o¹n cæ.
TÜnh m¹ch ®i ng−îc chiÒu ®éng m¹ch vµ ®æ vµo tÜnh m¹ch cæ.
ThÇn kinh giao c¶m ®Õn tõ h¹ch cæ trªn vµ h¹ch sao.
ThÇn kinh phã giao c¶m lµ nh¸nh TK lïi tõ Tkinh sè X.
6. Xoang ngùc vµ xoang phÕ m¹c:
6.1. Xoang ngùc: avum thoracis; thoracic cavity
Giíi h¹n xoang ngùc:
- PhÝa trªn lµ c¸c ®èt sèng vïng l−ng (thoracic vertebrae)
- Hai bªn lµ x−¬ng s−ên, sôn s−ên vµ c¸c c¬ liªn s−ên (ribs, costal cartilages,
associated muscles)
- PhÝa tr−íc lµ cöa vµo lång ngùc.
- PhÝa sau lµ c¬ hoµnh (diaphragm)
- D−íi lµ x−¬ng øc vµ c¸c c¬ vïng øc (sternum and sternum muscles)
Xoang phÕ m¹c(fleural cavity)
N»m trong xoang ngùc vµ ®−îc giíi h¹n gi÷a hai l¸ phÕ m¹c
+ L¸ thµnh: Lãt mÆt trong c¸c x−¬ng vµ c¸c c¬ vïng ngùc, khi ®i vµo ®−êng
trung tuyÕn cña xoang ngùc hai l¸ thµnh ¸p l−ng vµo nhau t¹o thµnh tung c¸ch
m¹c hay bøc ng¨n gi÷a (mediastrium) chia xoang ngùc thµnh hai nöa kh«ng th«ng
nhau.
Gi÷a hai líp cña tung c¸ch m¹c chøa thùc qu¶n, khÝ qu¶n, ®éng m¹ch chñ; phÝa
d−íi tung c¸ch m¹c më réng chøa tim.
+ L¸ t¹ng: Phñ l−ít bÒ mÆt hai l¸ phæi.
Gi÷a l¸ thµnh vµ l¸ t¹ng t¹o thµnh xoang ¶o gäi lµ xoang phÕ m¹c.
Trong xoang chøa dÞch phÕ m¹c (pleural fluid) cã t¸c dông b«i tr¬n vµ g¾n kÕt l¸
thµnh vµ l¸ t¹ng l¹i víi nhau.
¸p lùc trong xoang phÕ m¹c lu«n thÊp h¬n ¸p lùc kh«ng khÝ bªn ngoµi gäi lµ ¸p lùc ©m.
HÖ h« hÊp 48
- Formatted: Underline, Font color:
NguyÔn B¸ TiÕp §¹i häc N«ng nghiÖp I Bµi gi¶ng Gi¶i phÉu Thó y
Black
Formatted: Left
(trang ®Ó tr¾ng cã chñ ®Þnh) Deleted: Anatomie-Histologie
Formatted: Portuguese (Brazil)
HÖ h« hÊp 49
- Formatted: Underline, Font color:
NguyÔn B¸ TiÕp §¹i häc N«ng nghiÖp I Bµi gi¶ng Gi¶i phÉu Thó y
Black
Formatted: Left
7. Phæi: pulmones; lung Deleted: Anatomie-Histologie
Lµ c¬ quan chñ yÕu cña bé m¸y h« hÊp n¬i diÔn ra qu¸ tr×nh trao ®æi khÝ gi÷a
m¸u víi kh«ng khÝ ®· ®−îc dÉn vµo phæi.
7.1.VÞ trÝ: Hai l¸ phæi ph¶i vµ tr¸i n»m trong xoang ngùc nèi víi nhau qua hai phÕ
qu¶n gèc vµ ®−îc ng¨n c¸ch bëi phÕ m¹c gi÷a
7.2. H×nh th¸i:
MÆt ngoµi nh½n bãng ®−îc bao bäc bëi l¸ phÕ m¹c.
Mµu s¾c phæi thay ®æi theo tuæi.
Trªn bÒ mÆt cã nhiÒu chÊm ®en hoÆc ®á sÉm vµ cã c¸c ®−êng ranh giíi gi÷a c¸c
tiÓu thuú.
Mçi l¸ phæi cã 2 mÆt ( mÆt ngoµi, mÆt trong), 01 ®¸y vµ 01 ®Ønh.
+ MÆt ngoµi hay mÆt s−ên: låi, ¸p s¸t vµo thµnh trong lång ngùc, cã c¸c vÕt Ên
cña x−¬ng s−ên.
+ MÆt trong hay trung thÊt (mÆt gi÷a) cong lâm, «m lÊy tim, cã mét ®iÓm gäi lµ
rèn phæi vµ lµ n¬i ®i qua cña thùc qu¶n, ®éng m¹ch chñ sau, thÇn kinh vµ m¹ch
b¹ch huyÕt.
+ §¸y phæi hay mÆt sau (mÆt hoµnh) lâm theo chiÒu cong cña c¬ hoµnh, vµ ¸p
vµo c¬ hoµnh.
+ §Ønh phæi lµ phÇn nh« vÒ tr−íc ë cöa vµo lång ngùc giíi h¹n bëi ®«i x−¬ng
s−ên 1 vµ mám khÝ qu¶n x−¬ng øc.
7.3. CÊu t¹o
Phæi ®−îc cÊu t¹o bëi hÖ thèng èng vµ c¸c tói rçng chøa kh«ng khÝ ph©n nh¸nh
gäi lµ c©y phÕ qu¶n. §i kÌm theo c¸c èng phÕ qu¶n lµ c¸c ®éng m¹ch, tÜnh m¹ch
phæi, c¸c m¹ch l©m ba, c¸c ®¸m rèi thÇn kinh n»m xen kÏ.
* Sù ph©n thuú cña phæ .(mòi tªn ký hiÖu thay cho côm tõ tiÕp tôc ph©n thµnh)
Bªn ngoµi phæi ®−îc bao bäc bëi l¸ t¹ng phÕ m¹c. L¸ nµy ®i vµo trong ph©n chia
phæi thµnh c¸c ®¬n vÞ phæi tõ to ®Õn nhá: Hai l¸ phæi c¸c thuú phæi c¸c ph©n
thuú phæi tiÓu thuú phæi cuèi cïng lµ c¸c tói phÕ nang.
* Sù ph©n nh¸nh phÕ qu¶n t¹o thµnh c©y phÕ qu¶n
Mçi phÕ qu¶n gèc tõ rèn phæi ®i vµo mçi l¸ phæi tõ 2-5 nh¸nh phÕ qu¶n thuú
(dÉn khÝ vµo 1 thuú phæi) phÕ qu¶n ph©n thuú phÕ qu¶n d−íi ph©n thuú phÕ
qu¶n trªn tiÓu thuú vµ trong tiÓu thuú( dÉn khÝ vµo tiÓu thuú phæi) c¸c phÕ qu¶n
tËn ph×nh ra thµnh èng phÕ nang chia thµnh chïm phÕ nang tói phÕ nang.
Thµnh phÕ nang lµ líp néi m¹c máng ¸p s¸t líp néi m¹c cña mao m¹ch, v× thÕ
hång cÇu trong mao m¹ch dÔ dµng th¶i CO2 vµ nhËn O2 cña kh«ng khÝ trong lßng
tói phÕ nang.
*CÊu t¹o cña phÕ qu¶n:
Bªn ngoµi lµ líp mµng b»ng tæ chøc liªn kÕt.
TiÕp ®Õn lµ líp sôn (bao gåm c¸c vßng sôn nèi víi nhau)
Bªn trong c¸c vßng sôn lµ líp c¬ tr¬n rÊt máng.
TiÕp ®Õn líp niªm m¹c biÓu m« phñ cã l«ng rung vµ vµ tuyÕn nhên.
Cµng ph©n nh¸nh vµ ®i xa, ®−êng kÝnh phÕ qu¶n cµng gi¶m dÇn. C¸c vßng
sôn tiªu gi¶m dÇn chØ cßn lµ c¸c m¶nh sôn, thµnh máng dÇn, biÓu m« tõ nhiÒu tÇng
HÖ h« hÊp 50
- Formatted: Underline, Font color:
NguyÔn B¸ TiÕp §¹i häc N«ng nghiÖp I Bµi gi¶ng Gi¶i phÉu Thó y
Black
Formatted: Left
vÒ sau chØ cã 1 tÇng, c¸c tuyÕn nhên gi¶m, riªng líp c¬ vÉn cßn. ë c¸c phÕ qu¶n Deleted: Anatomie-Histologie
tËn, sôn tiªu biÕn chØ cßn c¸c sîi c¬ tr¬n vµ sîi chun.
* M¹ch qu¶n cña phæi gåm m¹ch qu¶n c¬ n¨ng, m¹ch qu¶n nu«i d−ìng vµ m¹ch
b¹ch huyÕt
M¹ch qu¶n c¬ n¨ng gåm ®éng m¹ch phæi vµ tÜnh m¹ch phæi.
+ §éng m¹ch phæi xuÊt ph¸t tõ t©m thÊt ph¶i ®i ®Õn rèn phæi chia 2 nh¸nh
vµo trong hai l¸ phæi råi ph©n nh¸nh nhá dÇn theo c©y phÕ qu¶n t¹o thµnh l−íi mao
m¹ch trong lßng tói phÕ nang råi trë thµnh n¬i xuÊt ph¸t cña c¸c tÜnh m¹ch phæi.
+ TÜnh m¹ch phæi tõ lßng tói phÕ nang ®i ra, mang m¸u ®á t−¬i tËp trung
thµnh c¸c tÜnh m¹ch quanh tiÓu thïy råi ®æ vÒ c¸c tÜnh m¹ch quanh ph©n thïy, råi
tÜnh m¹ch thïy phæi , cuèi cïng t¹o thµnh 4- 8 tÜnh m¹ch phæi ®æ vµo t©m nhÜ tr¸i.
M¹ch qu¶n nu«i d−ìng: Gåm c¸c ®éng m¹ch vµ tÜnh m¹ch phÕ qu¶n. +
§éng m¹ch phÕ qu¶n: tõ ®éng m¹ch th©n khÝ thùc qu¶n ®i vµo rèn phæi, ph©n
nh¸nh nu«i thµnh c¸c m¹ch qu¶n c¬ n¨ng vµ c¸c phÕ qu¶n sau ®ã t¹o nªn mét m¹ng
l−íi mao m¹ch xung quanh c¸c tiÓu phÕ qu¶n råi tËp hîp l¹i thµnh c¸c tÜnh m¹ch
phÕ qu¶n ®æ vÒ tÜnh m¹ch lÎ vµ tÜnh m¹ch nöa lÎ ®æ vÒ t©m nhÜ ph¶i.
Formatted: Portuguese (Brazil)
- M¹ch b¹ch huyÕt : Tõ c¸c m¹ch quanh tiÓu thuú, lín dÇn lªn ®æ vµo c¸c h¹ch
b¹ch huyÕt n»m ë chç ph©n chia cña c¸c tiÓu thïy råi t¹o c¸c èng lín h¬n ®æ vµo
c¸c h¹ch n»m ë xung quanh phÕ qu¶n gèc vµ rèn phæi.
* ThÇn kinh. C¸c sîi giao c¶m sau h¹ch tõ h¹ch cæ gi÷a hoÆc h¹ch sao ph©n
®Õn. Tr−íc khi ph©n vµo phæi chóng th−êng t¹o thµnh ®¸m rèi phæi ë tr−íc vµ sau
rèn phæi. ThÇn kinh phã giao c¶m tõ d©y X.
So s¸nh vÞ trÝ, h×nh th¸i, cÊu t¹o phæi cña c¸c loµi gia sóc:
(trang ®Ó tr¾ng cã chñ ®Þnh)
Formatted: Portuguese (Brazil)
HÖ h« hÊp 51
- Formatted: Underline, Font color:
NguyÔn B¸ TiÕp §¹i häc N«ng nghiÖp I Bµi gi¶ng Gi¶i phÉu Thó y
Black
Formatted: Left
Deleted: Anatomie-Histologie
Trang tãm t¾t
(trang ®Ó tr¾ng cã chñ ®Þnh)
Formatted: Font: 14 pt, Portuguese
(Brazil)
Formatted: Normal
HÖ h« hÊp 52
nguon tai.lieu . vn
