Xem mẫu
- ÔÛ möùc ñoä phaân töû, sự tương taùc của thuốc với
caùc hệ thống sống của sinh vật coù theå khaùi quaùt
thaønh hai töông taùc:
-Töông taùc chuyeân bieät: gồm những töông taùc giữa
thuốc – receptor vaø caùc hiệu ứng của thuốc leân caùc
enzym.
- Töông taùc khoâng chuyeân bieät: những thuốc coù caáu
truùc hoaù hoïc khaùc nhau nhưng coù cuøng taùc dụng
như nhau leân caùc cô quan, bộ phận cô thể.
Võ Chí Thuần 49bh Hứa Thị Ngọc Dung - GV 61
- 1. Taùc dụng tại choã
Taùc dụng của thuốc xuất hiện ở ngay tại nôi cho thuốc.
Ví dụ: boâi thuốc saùt truøng treân da, rắc bột thuốc
khaùng khuẩn vaøo vết thöông nhiễm truøng, thuốc phuû
nieâm mạc đường tieâu hoaù…
Tuy nhieân, thuoác taùc duïng taïi choã cuõng coù aûnh
höôûng toaøn thaân, do moät phần thuốc ñöôïc hấp thu
vaøo maùu vaø ñeán caùc cô quan khaùc
Võ Chí Thuần 49bh Hứa Thị Ngọc Dung - GV 62
- 2. Taùc dụng toaøn thaân
Laø taùc dụng ñeân nhiều cô quan, bộ phận treân
cô thể do thuốc được hấp thu vaøo maùu vaø phaân boá
đến nhiều vị trí treân cô theå. Những thuốc gaây taùc
dụng toaøn thaân thöôøng laø những thuốc dễ tan trong
mỡ, dễ ñöôïc hấp thu töø vò trí cho thuốc.
3. Taùc dụng phaûn xaï
Laø taùc duïng do sự dẫn truyền kích thích từ nơi
cho thuốc đến caùc bộ phận ở xa, thoâng qua hệ thaàn
kinh trung ương.
Võ Chí Thuần 49bh Hứa Thị Ngọc Dung - GV 63
- 4. Taùc dụng ñieàu khiển töø xa
Laø taùc duïng phaùt ra töø nôi cho thuoác treân beà
maët da, chi phoái hoaït đoäng cuûa caùc cô quan beân
trong, töông öùng vôùi phaàn beà maët da ñoù.
Y hoïc phöông ñoâng cho raèng moãi cô quan noäi
taïng, thoâng qua heä kinh maïch, coù theå ñieàu tiết töø
beân ngoaøi, treân bề maët cô theå.
Võ Chí Thuần 49bh Hứa Thị Ngọc Dung - GV 64
- 5. Taùc dụng chọn lọc
Laø taùc dụng rieâng bieät chæ ñoái với một hoặc một số
cô quan naøo, mặc duø thuốc ñöôïc phaân boá ñi khaép cô theå.
Ví dụ: digitalin taùc dụng öu tieân leân tim, morphin
taùc dụng leân hệ thần kinh trung öông,
6. Taùc dụng tröïc tiếp vaø giaùn tieáp
Ví duï: Cafein taùc dụng tröïc tieáp leân tim mạch laøm
tăng cường tuần hoaøn.
Do tuần hoaøn taêng cường, maùu löu thoâng qua thaän
laøm taêng thaûi nöôùc tiểu. Ñoù laø taùc dụng giaùn tiếp.
Digitalin cũng taùc duïng töông töï. Taùc dụng gían
tiếp chính laø hậu quả của taùc dụng trực tiếp vaø giuùp
choáng phuø ôû beänh nhaân suy tim.
Võ Chí Thuần 49bh Hứa Thị Ngọc Dung - GV 65
- 7. Taùc dụng chính vaø taùc dụng phụ
Taùc dụng chính laø mục đích cần đạt được của
ñieàu trò.
Taùc dụng phuï laø taùc dụng khoâng mong muoán
cho vieäc ñieàu trị, thậm chí coøn gaây trở ngại, gaây độc
cho cô thể.
vd: Formol, thuốc khaùng sinh
Võ Chí Thuần 49bh Hứa Thị Ngọc Dung - GV 66
- 8. Taùc dụng hiệp đồng vaø taùc dụng ñoái laäp
8.1 Taùc dụng hiệp đồng
Taùc dụng hiệp đồng laø taùc duïng cuûa nhieàu loaïi
thuoác laøm taêng hieäu quaû ñieàu trò. Trong điều trị, ñeå
naâng cao hiệu quả, neân phối hợp thuốc theo caùch naøy.
- Khi phối hợp hai thuốc hieäu qủa baèng hieäu quaû
hai loại cộng lại thì gọi laø dụng hiệp đồng cộng.
- Nếu hiệu quả chung cao hơn sự cộng gộp thì goïi
laø hiệp đồng trội.
Võ Chí Thuần 49bh Hứa Thị Ngọc Dung - GV 67
- + Phoái hôïp sulfamethoxazol vôùi trimethoprim
trong ñieàu trò caùc beänh nhieãm khuaån: taùc duïng hieäp
ñoàng troäi.
Duøng thuốc phối hợp theo hướng hiệp đồng trội sẽ
giảm được liều lượng của mỗi thuốc, do ñoù giảm bớt
được taùc dụng phụ vaø độc tính của thuốc.
Ví dụ:
+ Phối hợp NaCl + MgSO4 (3,5 : 1,5): duøng 0,5%
+ Phối hợp aminosid gaây ñoäc treân thaän +
fosformycin
Võ Chí Thuần 49bh Hứa Thị Ngọc Dung - GV 68
- 8.2. Taùc duïng ñoái laäp:
Laø khi phối hợp thuốc maø taùc dụng điều trị giảm
hoặc phản taùc dụng.
Taùc dụng đối lập thể hiện ở mức độ khaùc nhau.
- Ñối lập về mặt vật lyù hay hoaù học,
+ Thuoác laø protein (insulin) + muoái kim loaïi Kết
tủa.
+ Trong NTST: Voâi + chlorine giaûm taùc dụng
cuûa chlorine.
- Ñối lập về sinh học, döôïc lyù: xảy ra trong cơ thể.
+ Ñối lập trực tiếp (treân cuøng cô quan): Acetylcholin
gaây hưng phấn, atropin ức chế treân thụ cảm cholin.
+ Ñối lập giaùn tiếp (treân 2 cô quan khaùc nhau):
Pilocarpin laøm co đồng tử mắt, adrenalin laøm giaõn
đồng tử, Pilocarpin laøm co cơ voøng coøn adrenalin laøm co cơ
tia, Chí Thuần 49bh taùc dụng ngược chiều -nhau.
Võ gaây ra 2 Hứa Thị Ngọc Dung GV 69
- Taùc dụng đối lập của thuốc raát quan troïng
trong độc chất học qua vieäc duøng chaát đối lập
(đối khaùng) với chất độc ñeå giaûi ñoäc.
+ Piribenzamin (antihistamin) đối khaùng
với histamin.
+ Dimercaptanopropanol đối khaùng với
caùc chế phẩm arsenic.
Võ Chí Thuần 49bh Hứa Thị Ngọc Dung - GV 70
nguon tai.lieu . vn