Xem mẫu

  1. ÔÛ möùc ñoä phaân töû, sự tương taùc của thuốc với caùc hệ thống sống của sinh vật coù theå khaùi quaùt thaønh hai töông taùc: -Töông taùc chuyeân bieät: gồm những töông taùc giữa thuốc – receptor vaø caùc hiệu ứng của thuốc leân caùc enzym. - Töông taùc khoâng chuyeân bieät: những thuốc coù caáu truùc hoaù hoïc khaùc nhau nhưng coù cuøng taùc dụng như nhau leân caùc cô quan, bộ phận cô thể. Võ Chí Thuần 49bh Hứa Thị Ngọc Dung - GV 61
  2. 1. Taùc dụng tại choã Taùc dụng của thuốc xuất hiện ở ngay tại nôi cho thuốc. Ví dụ: boâi thuốc saùt truøng treân da, rắc bột thuốc khaùng khuẩn vaøo vết thöông nhiễm truøng, thuốc phuû nieâm mạc đường tieâu hoaù… Tuy nhieân, thuoác taùc duïng taïi choã cuõng coù aûnh höôûng toaøn thaân, do moät phần thuốc ñöôïc hấp thu vaøo maùu vaø ñeán caùc cô quan khaùc Võ Chí Thuần 49bh Hứa Thị Ngọc Dung - GV 62
  3. 2. Taùc dụng toaøn thaân Laø taùc dụng ñeân nhiều cô quan, bộ phận treân cô thể do thuốc được hấp thu vaøo maùu vaø phaân boá đến nhiều vị trí treân cô theå. Những thuốc gaây taùc dụng toaøn thaân thöôøng laø những thuốc dễ tan trong mỡ, dễ ñöôïc hấp thu töø vò trí cho thuốc. 3. Taùc dụng phaûn xaï Laø taùc duïng do sự dẫn truyền kích thích từ nơi cho thuốc đến caùc bộ phận ở xa, thoâng qua hệ thaàn kinh trung ương. Võ Chí Thuần 49bh Hứa Thị Ngọc Dung - GV 63
  4. 4. Taùc dụng ñieàu khiển töø xa Laø taùc duïng phaùt ra töø nôi cho thuoác treân beà maët da, chi phoái hoaït đoäng cuûa caùc cô quan beân trong, töông öùng vôùi phaàn beà maët da ñoù. Y hoïc phöông ñoâng cho raèng moãi cô quan noäi taïng, thoâng qua heä kinh maïch, coù theå ñieàu tiết töø beân ngoaøi, treân bề maët cô theå. Võ Chí Thuần 49bh Hứa Thị Ngọc Dung - GV 64
  5. 5. Taùc dụng chọn lọc Laø taùc dụng rieâng bieät chæ ñoái với một hoặc một số cô quan naøo, mặc duø thuốc ñöôïc phaân boá ñi khaép cô theå. Ví dụ: digitalin taùc dụng öu tieân leân tim, morphin taùc dụng leân hệ thần kinh trung öông, 6. Taùc dụng tröïc tiếp vaø giaùn tieáp Ví duï: Cafein taùc dụng tröïc tieáp leân tim mạch laøm tăng cường tuần hoaøn. Do tuần hoaøn taêng cường, maùu löu thoâng qua thaän laøm taêng thaûi nöôùc tiểu. Ñoù laø taùc dụng giaùn tiếp. Digitalin cũng taùc duïng töông töï. Taùc dụng gían tiếp chính laø hậu quả của taùc dụng trực tiếp vaø giuùp choáng phuø ôû beänh nhaân suy tim. Võ Chí Thuần 49bh Hứa Thị Ngọc Dung - GV 65
  6. 7. Taùc dụng chính vaø taùc dụng phụ Taùc dụng chính laø mục đích cần đạt được của ñieàu trò. Taùc dụng phuï laø taùc dụng khoâng mong muoán cho vieäc ñieàu trị, thậm chí coøn gaây trở ngại, gaây độc cho cô thể. vd: Formol, thuốc khaùng sinh Võ Chí Thuần 49bh Hứa Thị Ngọc Dung - GV 66
  7. 8. Taùc dụng hiệp đồng vaø taùc dụng ñoái laäp 8.1 Taùc dụng hiệp đồng Taùc dụng hiệp đồng laø taùc duïng cuûa nhieàu loaïi thuoác laøm taêng hieäu quaû ñieàu trò. Trong điều trị, ñeå naâng cao hiệu quả, neân phối hợp thuốc theo caùch naøy. - Khi phối hợp hai thuốc hieäu qủa baèng hieäu quaû hai loại cộng lại thì gọi laø dụng hiệp đồng cộng. - Nếu hiệu quả chung cao hơn sự cộng gộp thì goïi laø hiệp đồng trội. Võ Chí Thuần 49bh Hứa Thị Ngọc Dung - GV 67
  8. + Phoái hôïp sulfamethoxazol vôùi trimethoprim trong ñieàu trò caùc beänh nhieãm khuaån: taùc duïng hieäp ñoàng troäi. Duøng thuốc phối hợp theo hướng hiệp đồng trội sẽ giảm được liều lượng của mỗi thuốc, do ñoù giảm bớt được taùc dụng phụ vaø độc tính của thuốc. Ví dụ: + Phối hợp NaCl + MgSO4 (3,5 : 1,5): duøng 0,5% + Phối hợp aminosid gaây ñoäc treân thaän + fosformycin Võ Chí Thuần 49bh Hứa Thị Ngọc Dung - GV 68
  9. 8.2. Taùc duïng ñoái laäp: Laø khi phối hợp thuốc maø taùc dụng điều trị giảm hoặc phản taùc dụng. Taùc dụng đối lập thể hiện ở mức độ khaùc nhau. - Ñối lập về mặt vật lyù hay hoaù học, + Thuoác laø protein (insulin) + muoái kim loaïi  Kết tủa. + Trong NTST: Voâi + chlorine  giaûm taùc dụng cuûa chlorine. - Ñối lập về sinh học, döôïc lyù: xảy ra trong cơ thể. + Ñối lập trực tiếp (treân cuøng cô quan): Acetylcholin gaây hưng phấn, atropin ức chế treân thụ cảm cholin. + Ñối lập giaùn tiếp (treân 2 cô quan khaùc nhau): Pilocarpin laøm co đồng tử mắt, adrenalin laøm giaõn đồng tử, Pilocarpin laøm co cơ voøng coøn adrenalin laøm co cơ tia, Chí Thuần 49bh taùc dụng ngược chiều -nhau. Võ gaây ra 2 Hứa Thị Ngọc Dung GV 69
  10. Taùc dụng đối lập của thuốc raát quan troïng trong độc chất học qua vieäc duøng chaát đối lập (đối khaùng) với chất độc ñeå giaûi ñoäc. + Piribenzamin (antihistamin) đối khaùng với histamin. + Dimercaptanopropanol đối khaùng với caùc chế phẩm arsenic. Võ Chí Thuần 49bh Hứa Thị Ngọc Dung - GV 70
nguon tai.lieu . vn