Xem mẫu
NỘI DUNG MÔN HỌC CHĂN NUÔI TRÂU BÒ
Lợi nhuận
Ch¨n nu«i bª nghÐ
Néi dung:
sinh sản
quản lí sinh
sản (4, 5)
năng suất
+
thức ăn (2)
+
sức khoẻ
+
- Sự ph¸t triÓn cña bª nghÐ
- Chăn nu«i bª nghÐ s¬ sinh
chuồng trại
(3)
- Chăn nu«i bª nghÐ trước cai
s÷a
giống
(1)
- Cai s÷a
- Chăn nu«i bª nghÐ sau cai
s÷a
kỹ thuật
chăn nuôi
(6, 7, 8, 9)
1
C¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cña bª
ph¸ triÓ cñ bª
SỰ PHÁT TRIỂN CỦA BÊ NGHÉ
PHÁ TRIỂ CỦ
NGHÉ
1. Thêi kú s¬ sinh (7-10 ngµy ®Çu)
kú
(7- ngµ ®Çu)
Các giai đoạn phát
đoạ phá
triển của bê nghé
triể củ
nghé
Quy luật phát
luậ phá
triển không đồng
triể
đồ
đều
Tác động của
độ
củ
chăm sóc nuôi
só
dưỡng đến sự phát
dưỡ
đế sự phá
triển của bê nghé
triể củ
nghé
+ §iÒu kiÖn sèng cña c¬ thÓ hoµn toµn thay
kiÖ sè cñ c¬ thÓ hoµ toµ
®æi
®æi
+ Kh¶ n¨ng tù vÖ cßn thÊp
Kh¶
tù
+ C¬ n¨ng tiªu ho¸ cßn rÊt yÕu
C¬
tiª ho¸
2. Thêi kú bó s÷a vµ tËp ¨n thøc ¨n thùc vËt
kú
vµ
thø
thù vË
+ Bª sinh tr−ëng rÊt nhanh
tr−ëng
+ S÷a lµ thøc ¨n chÝnh vµ ®−îc thay thÕ dÇn
S÷ lµ thø
vµ ®−îc
dÇ
b»ng thøc ¨n thùc vËt => lóc ®Çu c¬ n¨ng tiªu ho¸
thù vË
ló ®Çu c¬
tiª ho¸
thø
chñ yÕu lµ d¹ mói khÕ, vÒ sau d¹ cá ph¸t triÓn
chñ
lµ
d¹ ph¸ triÓ
nhanh chãng
3. Thêi kú sau cai s÷a (cai s÷a ®Õn thµnh thôc vÒ
kú
s÷
s÷
thµ
tÝnh)
+ TuyÕn sinh dôc vµ tuyÕn s÷a b¾t ®Çu ph¸t
s÷ b¾ ®Çu ph¸
vµ
ph¸t tiÓn chiÒu cao vµ réng
ngo¹
ph¸ triÓ m¹ h¬ x−¬ng
ph¸ tiÓ
vµ
- Sau khi sinh: tèc ®é ph¸t triÓn cña m« x−¬ng gi¶m xuèng nh−ng m« c¬
tè
ph¸ triÓ cñ m« −¬ng gi¶ xuè nh− m«
l¹i t¨ng. X−¬ng trôc ph¸t triÓn m¹nh lµm cho c¬ thÓ dµi ra
t¨
X−¬ng
ph¸ triÓ m¹ lµ
c¬ thÓ
+ M« c¬ ph¸t triÓn m¹nh ë 12-14 th¸ng tuæi ®Çu, sau ®ã c−êng ®é
M« ph¸ triÓ m¹
12- th¸ tuæ ®Çu,
c−
sinh tr−ëng vµ t¨ng träng tuyÖt ®èi cña m« c¬ gi¶m.
tr−ëng vµ
trä tuyÖ ®èi cñ m« gi¶
+ M« mì ®−îc tÝch luü trong c¬ thÓ ë ®é tuæi muén h¬n.
M«
®−îc
luü
c¬ thÓ
tuæ mué h¬
c. Trao ®æi chÊt
®æi
- C¬ thÓ non cã c−êng ®é tæng hîp protein m¹nh
thÓ
c−
hî
m¹
- §é tuæi cµng cao mì tÝch luü cµng nhiÒu trong th©n thÞt
tuæ cµ
mì
luü
th©
- C¸c gièng sím thµnh thôc mì sím tÝch luü h¬n
giè sí thµ
mì
luü
6
¶nh h−ëng cña nu«i d−ìng ch¨m sãc
h−ëng cñ nu« d−ìng ch¨
bª ®Õn sinh tr−ëng vµ søc s¶n xuÊt
tr−ëng vµ
s¶
Sù ph¸t triÓn d¹ dµy GSNL
ph¸ triÓ d¹
a. Møc dinh d−ìng
Mø
d−ìng
- Møc nu«i d−ìng qu¸ thÊp hoÆc qu¸ cao => rèi lo¹n ph¸t
nu« d−ìng qu¸
hoÆ qu¸
rè lo¹ ph¸
triÓn c¬ thÓ vµ c¸c c¬ quan chøc n¨ng => gi¶m søc s¶n xuÊt
triÓ c¬ thÓ
c¬
chø n¨
gi¶ sø s¶
vÒ sau.
- Bª cã kh¶ n¨ng bï ®¾p l¹i sù ®×nh trÖ sinh tr−ëng t¹m thêi
kh¶
bï ®¾p l¹ sù
trÖ
tr−ëng
sau khi ®−îc c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn nu«i d−ìng vµ ch¨m sãc.
®−îc c¶ thiÖ
kiÖ nu« d−ìng vµ ch¨
- Møc ®é nu«i d−ìng cã ¶nh h−ëng nhiÒu ®Õn sù tÝch luü
nu« d−ìng
h−ëng
sù
luü
protein vµ mì
vµ
- Nu«i d−âng bª ë møc cao sÏ lµm t¨ng nhanh thµnh thôc vÒ
bª
sÏ
t¨
thµ
Nu« d−
sinh lý vµ cho phÐp ®−a vµo sö dông sím h¬n. Tuy nhiªn nÕu
vµ
®−a vµ sö
sí h¬
nhiª
nu«i d−ìng qu¸ cao sÏ g©y ra hiÖn t−îng n©n sæi nªn khã thô
nu« d−ìng qu¸
sÏ
hiÖ t−îng n© sæ nª
thai.
7
8
¶nh h−ëng cña nu«i d−ìng ch¨m sãc
h−ëng cñ nu« d−ìng ch¨
bª ®Õn sinh tr−ëng vµ søc s¶n xuÊt
tr−ëng vµ
s¶
NUÔI BÊ NGHÉ SƠ SINH
b. Lo¹i h×nh thøc ¨n
Lo¹ h× thø
- TËp ¨n thøc ¨n thùc vËt sím => ph¸t triÓn nhanh c¸c c¬ quan tiªu
thø
thù vË sí
ph¸ triÓ
c¸ c¬
tiª
ho¸ => tiªu ho¸ vµ sö dông tèt c¸c lo¹i thøc ¨n th«.
th«
ho¸
tiª ho¸
tè c¸ lo¹ thø
- Cho bª ¨n nhiÒu s÷a => ph¸t triÓn cña c¬ quan tiªu ho¸ bÞ h¹n chÕ
bª
s÷
ph¸ triÓ cñ c¬
tiª ho¸ h¹
vµ b¾t ®Çu ¨n thøc ¨n thùc vËt chËm h¬n.
®Çu thø
thù vË chË h¬
•
Các loại thức ăn
• Cho bú sữa
• Chăm sóc
c. Ch¨m sãc
Ch¨
- NhiÖt ®é, ¸nh s¸ng chuång nu«i, ®é Èm kh«ng khÝ vµ thµnh phÇn
NhiÖ ®é,
s¸ chuå nu«
kh«
vµ thµ phÇ
kh«ng khÝ, còng nh− sù vËn ®éng tÝch cùc cã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn
kh«
nh−
®éng
cù
t¸ ®éng trù
sù ph¸t triÓn vµ ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan néi tiÕt vµ chi phèi m¹nh
né
vµ
phè m¹
ph¸ triÓ vµ ho¹ ®éng cñ c¸ c¬
®Õn c−êng ®é vµ chiÒu h−íng trao ®æi chÊt.
c−
h−íng
®æi
- Xoa bãp bÇu vó tõ khi bª thµnh thôc vÒ tÝnh (9-12 th¸ng tuæi) kÝch
bÇ vó
bª thµ
(9- th¸ tuæ
thÝch sù ph¸t triÓn cña vó => n©ng cao søc s¶n xuÊt s÷a t¨ng søc ®Ò kh¸ng cña bª do bª s¬ sinh cã kh¶ n¨ng hÊp
t¨ sø
kh¸ cñ bª
bª
kh¶
thu nguyªn vÑn gamma globulin tõ s÷a ®Çu vµo m¸u. Kh¶
nguyª vÑ
s÷ ®Çu vµ m¸ Kh¶
n¨ng hÊp thu nµy gi¶m xuèng theo thêi gian (sau 60 giê kh«ng
nµ gi¶ xuè
kh«
cßn kh¶ n¨ng nµy n÷a)
kh¶
nµ n÷
4,49
Protein (%)
19
§é chua (T)
+ S÷a ®Çu cßn cã hµm l−îng MgSO4 cao (0,37% vs 0,017%)
S÷ ®Çu cß
hµ l−îng
t¹o thµnh chÊt tÈy nhÑ ®Ó ®Èy cøt su ra ngoµi.
thµ
tÈ nhÑ ®Èy cø
ngoµ
11
12
Thøc ¨n
Thø
L−u ý khi cho bª bó s÷a
bª
2. S÷a ®Çu nh©n t¹o
S÷ ®Çu nh© t¹
+ Bª ph¶i ®−îc bó s÷a ®Çu sau khi ®Î chËm nhÊt lµ 1 giê
Bª ph¶ ®−îc bó
®Çu
chË
lµ
+ Thµnh phÇn: 1 lÝt s÷a nguyªn, 10 ml dÇu c¸, 5-10g muèi,
Thµ phÇ
s÷ nguyª
dÇ c¸ 5muè
2-3 qu¶ trøng, nÕu t¸o bãn cho thªm 5-10g MgSO4
qu¶ trø
t¸
thª 5-
+ S÷a ®Çu dïng cho bª ®Õn ®©u th× v¾t ®Õn ®ã hay v¾t s÷a ®Çu (bª
S÷ ®Çu dï
bª
®©u th×
v¾ s÷ ®Çu (bª
kh«ng uèng hÕt ngay) b¶o qu¶n ë tñ l¹nh 4oC ®−îc 7 ngµy ®Ó
b¶ qu¶
®−îc ngµ
kh« uè
cho bª uèng dÇn. Tr−íc khi cho uèng h©m nãng c¸ch thuû lªn
bª
dÇ Tr−íc
uè h©
c¸ thuû
37-38oC
37-
+ C¸ch pha chÕ: s÷a nguyªn sau khi thanh trïng h¹ nhiÖt
C¸
s÷ nguyª
trï h¹ nhiÖ
®é xuèng 38-39oC, ®Ëp trøng vµ cho dÇu c¸, muèi vµo,
xuè 38®Ëp trø vµ
dÇ c¸ muè vµ
®¸nh thËt ®Òu.
®¸nh thË
+ S÷a ph¶i ®¶m b¶o vÖ sinh, nh−ng tuyÖt ®èi kh«ng dïng nhiÖt ®Ó
S÷ ph¶
b¶ vÖ
nh− tuyÖ ®èi kh« dï nhiÖ
xö lý v× dÔ g©y ®«ng vãn do cã hµm l−îng albumin
v× g© ®«ng
hµ l−îng
3. Thøc ¨n kh¸c
Thø
kh¸
+ Kh«ng ®−îc bó s÷a vó viªm
Kh« ®−îc bó
vó viª
+ Thêi gian cuèi bª ph¶i ®−îc tËp ¨n thøc ¨n th«: cá kh«,
cuè bª ph¶ ®−îc tË
thø
th« cá kh«
r¬m.
+ S÷a ph¶i cã nhiÖt ®é thÝch hîp, tèt nhÊt lµ 35-37oC. S÷a cµng
S÷ cµ
S÷ ph¶
nhiÖ
hî tè
lµ 35l¹nh th× kh¶ n¨ng ®«ng vãn ë d¹ mói khÕ cµng kÐm khã tiªu
th× kh¶
®«ng
cµ
tiª
ho¸.
ho¸
+ Tõ ngµy thø 5 trë ®i cã thÓ cho ¨n thªm kho¸ng bæ sung.
ngµ thø trë
thÓ
thª kho¸ bæ
+ L−îng s÷a mçi lÇn cho bó kh«ng ®−îc qu¸ 8% khèi l−îng bª
L−îng s÷ mç lÇ
bó kh« ®−îc qu¸
khè l−îng bª
<
13
Cho bª bó s÷a trùc tiÕp
bª
trù
+ L−îng s÷a cho bu mçi ngµy b»ng 1/5-1/6 khèi l−îng s¬ sinh
L−îng s÷
mç ngµ b» 1/5khè l−îng s¬
14
Cho bª bó s÷a gi¸n tiÕp
bª
gi¸
+ Sau khi ®Î t¸ch con kh«ng cho bó
kh«
bó
trùc tiÕp. V¾t s÷a ®Çu cho bó b»ng b×nh
trù
V¾ s÷ ®Çu
bó
b×
cã nóm vó cao su. Lç tiÕt cña nóm vó <
nó vó
Lç
cñ nó vó
2mm nh»m ®¶m b¶o mét lÇn mót kh«ng
nh»
b¶ mé lÇ mó kh«
qu¸ 30 mm s÷a ®Ó cho r·nh thùc qu¶n
qu¸
s÷
r· thù qu¶
ho¹t ®éng tèt. Khi cho bó ®Æt b×nh
ho¹ ®éng tè
bó ®Æt b×
nghiªng 1 gãc 30o .
nghiª
+ Sau khi ®Î bª ®−îc trùc tiÕp bó
®−îc trù
bó
tõ vó bß mÑ hµng ngµy
vó
ngµ
+ Tr−íc khi cho bª nghÐ bó cÇn
Tr−íc
bª
bó
ph¶i lµm vÖ sinh chuång tr¹i, vó bß mÑ
ph¶ lµ vÖ
chuå tr¹ vó
ph¶i ®−îc lau s¹ch
ph¶ ®−îc
s¹
+ Tr−êng hîp tr©u bß mÑ míi ®i
Tr−
hî tr© bß
lµm vÒ th× nªn cho nghØ ng¬i 30-45
th×
nghØ ng¬ 30phót míi cho con bó
phó mí
bó
+ Sau mét vµi ngµy cho bó b×nh b¾t
mé vµ ngµ
bó
b¾
®Çu chuyÓn sang tËp cho bª uèng s÷a
®Çu chuyÓ
tË
bª
s÷
trong x«.
x«
+ NÕu vó bÞ viªm ph¶i ch÷a trÞ ®Ó
vó viª ph¶ ch÷
tr¸nh bª nghÐ viªm ruét. Thêi kú nµy
tr¸ bª
viª rué
kú
kh«ng cho bª nghÐ ®i theo mÑ mµ ph¶i
kh«
bª
mÑ
ph¶
nu«i ë chuång
nu« chuå
<
15
Tập cho bê uống sữa trong xô
16
Chăm sóc bê sơ sinh
Röa s¹ch tay vµ ng©m
s¹
vµ ng©
vµo trong s÷a, thß 2
s÷ thß
ngãn tay lªn lµm vó
lª lµ vó
gi¶. Tay kia Ên mâm
gi¶
bª xuèng cho ngËm
xuè
ngË
mót 2 ®Çu ngãn tay.
®Çu
S÷a sÏ theo kÏ ngãn
sÏ
kÏ
tay lªn. Lµm vµi lÇn
lª Lµ vµ lÇ
nh− vËy bª sÏ quen vµ
nh−
bª
vµ
tù uèng s÷a
s÷
17
18
Còi nu«i bª
nu« bª
Ch¨m sãc bª nghÐ s¬ sinh
Ch¨
bª
s¬
- Sau khi sinh, tr−íc lóc cho bª bó s÷a ®Çu cÇn tiÕn hµnh c©n bª
tr−íc ló
bª
®Çu cÇ
hµ c© bª
- Quan s¸t ®Æc ®iÓm l«ng, da, ph¶n x¹ mót bó, r¨ng, niªm m¹c
s¸ ®Æc
l«
ph¶ x¹
bó r¨
niª m¹
miÖng, t×nh h×nh søc khoÎ, ¨n uèng, ®i ®øng... ®Ó cã chÕ ®é nu«i
uè
®øng...
nu«
miÖ
t× h× sø khoÎ
d−ìng cho thÝch ®¸ng vµ x¸c ®Þnh h−íng sö dông vÒ sau.
−ìng
®¸ng vµ
h−íng sö
- Bª s¬ sinh rÊt yÕu, kh¶ n¨ng chèng ®ì
kh¶
chè
bÖnh tËt kÐm nªn cÇn ®−îc nu«i trªn còi
tË
nª cÇ ®−îc nu« trª
trong chuång c¸ch ly. Còi ph¶i ®−îc ®Æt
chuå c¸
ph¶ ®−îc ®Æt
n¬i tho¸ng nh−ng kh«ng cã giã lïa, hµng
lï hµ
tho¸ nh− kh«
tuÇn ®−îc tiªu ®éc, hµng ngµy ®−îc lau
tuÇ ®−îc tiª ®éc, hµ ngµ ®−îc
sµn vµ lµm vÖ sinh. Thêi gian nu«i bª
vµ
vÖ
nu« bª
trong còi nµy chi cho phÐp trong 30 ngµy.
nµ
ngµ
- Trªn còi nµy ph¶i ®Æt x« chøa n−íc cho
Trª
nµ ph¶ ®Æt x« chø n−íc
bª uèng vµ x« ®Ó cá kh« cho bª tËp ¨n.
vµ
kh«
bª
19
20
NUÔI BÊ NGHÉ TRƯỚC CAI SỮA
NGHÉ TRƯỚ
SỮ
Ch¨m sãc bª nghÐ s¬ sinh (tiÕp)
Ch¨
bª
s¬
- Mçi ngµy s¸t trïng rèn cho bª mét lÇn b»ng c¸c
ngµ s¸ trï rè
bª
lÇ b» c¸
dung dÞch s¸t trïng ®Õn khi rèn kh« míi th«i.
s¸ trï
rè kh«
th«
Tiêu chuẩn ăn
chuẩ
Các loại thức ăn
loạ thứ
Tập ăn thức ăn sớm
thứ
sớ
Chăm sóc
só
Các phương thức nuôi
thứ
dưỡng và quản lý
dưỡ
và quả
- Hµng ngµy cho bª xuèng còi ®Ó ®−îc vËn ®éng tù
ngµ
bª xuè
®−îc vË ®éng tù
do trong 3-4 giê, th−êng mïa hÌ s¸ng vµo lóc 8-10
3th−
mï
s¸ vµ ló 8giê, chiÒu tõ 3-5 giê, mïa ®«ng chËm h¬n 30 phót.
ï ®«ng chË h¬
3
m
phó
- Hµng ngµy ph¶i kiÓm tra t×nh h×nh søc khoÎ bÖnh tËt
tË
ngµ ph¶ kiÓ
t× h× sø khoÎ
cña bª, vÖ sinh tiªu ®éc chuång nu«i vµ còi bª. Mïa
bª vÖ
tiª ®éc chuå nu« vµ
bª Mï
®«ng treo rÌm che chuång nu«i ®Ó bª ®−îc Êm, mïa
®«ng
chuå nu«
®−îc
mï
hÌ ph¶i tho¸ng m¸t.
ph¶ tho¸ m¸
- Trong chuång nªn m¾c bãng ®iÖn vµ cho s¸ng gi¸n
vµ
s¸ gi¸
chuå nª m¾
®o¹n: s¸ng 3-4 giê / t¾t 1-2 giê ®Ó cung cÊp tia tö
s¸ 3t¾ 1tö
ngo¹i cho bª
ngo¹
bª
<
chØ cho ¨n tõ th¸ng tuæi thø 3.
lª
chØ
th¸ tuæ thø
+ NÕu bª Øa ch¶y th× ph¶i th«i cho ¨n
bª ch¶ th× ph¶ th«
+ Trong th¸ng tuæi ®Çu thøc ¨n th« cho bª chñ yÕu lµ cá kh« vµ
th¸ tuæ ®Çu thø
th«
bª chñ
lµ kh«
®−îc t¨ng dÇn lªn theo tuæi.
®−îc t¨ dÇ lª
tuæ
6. Cá t−¬i
Cá −¬i
+ TËp cho bª ¨n tõ cuèi th¸ng tuæi thø nhÊt.
TË
bª
cuè th¸ tuæ thø
8. Thøc ¨n ñ xanh
Thø
Nªn cho bª ¨n tõ th¸ng tuæi thø 3 vÒ sau.
bª
th¸ tuæ thø
9. ChÊt kho¸ng
kho¸
+ Bæ sung Ca vµ P tõ th¸ng thø 1-5 (trén víi thøc ¨n tinh, hoµ
Bæ
vµ
th¸ thø
(tré ví thø
hoµ
vµo s÷a hay ®¸ liÕm)
s÷
+ L−îng cá t−¬i ®−îc t¨ng dÇn trong khÈu phÇn.
L−îng cá −¬i ®−îc t¨ dÇ
khÈ phÇ
+ Bæ sung t¹i chuång hay gÆm trªn b·i ch¨n
Bæ
t¹ chuå
gÆ trª b· ch¨
+ Cho bª vËn ®éng d−íi ¸nh s¸ng mÆt trêi
bª
®éng d−íi
s¸ mÆ
29
<
30
nguon tai.lieu . vn
Lợi nhuận
Ch¨n nu«i bª nghÐ
Néi dung:
sinh sản
quản lí sinh
sản (4, 5)
năng suất
+
thức ăn (2)
+
sức khoẻ
+
- Sự ph¸t triÓn cña bª nghÐ
- Chăn nu«i bª nghÐ s¬ sinh
chuồng trại
(3)
- Chăn nu«i bª nghÐ trước cai
s÷a
giống
(1)
- Cai s÷a
- Chăn nu«i bª nghÐ sau cai
s÷a
kỹ thuật
chăn nuôi
(6, 7, 8, 9)
1
C¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cña bª
ph¸ triÓ cñ bª
SỰ PHÁT TRIỂN CỦA BÊ NGHÉ
PHÁ TRIỂ CỦ
NGHÉ
1. Thêi kú s¬ sinh (7-10 ngµy ®Çu)
kú
(7- ngµ ®Çu)
Các giai đoạn phát
đoạ phá
triển của bê nghé
triể củ
nghé
Quy luật phát
luậ phá
triển không đồng
triể
đồ
đều
Tác động của
độ
củ
chăm sóc nuôi
só
dưỡng đến sự phát
dưỡ
đế sự phá
triển của bê nghé
triể củ
nghé
+ §iÒu kiÖn sèng cña c¬ thÓ hoµn toµn thay
kiÖ sè cñ c¬ thÓ hoµ toµ
®æi
®æi
+ Kh¶ n¨ng tù vÖ cßn thÊp
Kh¶
tù
+ C¬ n¨ng tiªu ho¸ cßn rÊt yÕu
C¬
tiª ho¸
2. Thêi kú bó s÷a vµ tËp ¨n thøc ¨n thùc vËt
kú
vµ
thø
thù vË
+ Bª sinh tr−ëng rÊt nhanh
tr−ëng
+ S÷a lµ thøc ¨n chÝnh vµ ®−îc thay thÕ dÇn
S÷ lµ thø
vµ ®−îc
dÇ
b»ng thøc ¨n thùc vËt => lóc ®Çu c¬ n¨ng tiªu ho¸
thù vË
ló ®Çu c¬
tiª ho¸
thø
chñ yÕu lµ d¹ mói khÕ, vÒ sau d¹ cá ph¸t triÓn
chñ
lµ
d¹ ph¸ triÓ
nhanh chãng
3. Thêi kú sau cai s÷a (cai s÷a ®Õn thµnh thôc vÒ
kú
s÷
s÷
thµ
tÝnh)
+ TuyÕn sinh dôc vµ tuyÕn s÷a b¾t ®Çu ph¸t
s÷ b¾ ®Çu ph¸
vµ
ph¸t tiÓn chiÒu cao vµ réng
ngo¹
ph¸ triÓ m¹ h¬ x−¬ng
ph¸ tiÓ
vµ
- Sau khi sinh: tèc ®é ph¸t triÓn cña m« x−¬ng gi¶m xuèng nh−ng m« c¬
tè
ph¸ triÓ cñ m« −¬ng gi¶ xuè nh− m«
l¹i t¨ng. X−¬ng trôc ph¸t triÓn m¹nh lµm cho c¬ thÓ dµi ra
t¨
X−¬ng
ph¸ triÓ m¹ lµ
c¬ thÓ
+ M« c¬ ph¸t triÓn m¹nh ë 12-14 th¸ng tuæi ®Çu, sau ®ã c−êng ®é
M« ph¸ triÓ m¹
12- th¸ tuæ ®Çu,
c−
sinh tr−ëng vµ t¨ng träng tuyÖt ®èi cña m« c¬ gi¶m.
tr−ëng vµ
trä tuyÖ ®èi cñ m« gi¶
+ M« mì ®−îc tÝch luü trong c¬ thÓ ë ®é tuæi muén h¬n.
M«
®−îc
luü
c¬ thÓ
tuæ mué h¬
c. Trao ®æi chÊt
®æi
- C¬ thÓ non cã c−êng ®é tæng hîp protein m¹nh
thÓ
c−
hî
m¹
- §é tuæi cµng cao mì tÝch luü cµng nhiÒu trong th©n thÞt
tuæ cµ
mì
luü
th©
- C¸c gièng sím thµnh thôc mì sím tÝch luü h¬n
giè sí thµ
mì
luü
6
¶nh h−ëng cña nu«i d−ìng ch¨m sãc
h−ëng cñ nu« d−ìng ch¨
bª ®Õn sinh tr−ëng vµ søc s¶n xuÊt
tr−ëng vµ
s¶
Sù ph¸t triÓn d¹ dµy GSNL
ph¸ triÓ d¹
a. Møc dinh d−ìng
Mø
d−ìng
- Møc nu«i d−ìng qu¸ thÊp hoÆc qu¸ cao => rèi lo¹n ph¸t
nu« d−ìng qu¸
hoÆ qu¸
rè lo¹ ph¸
triÓn c¬ thÓ vµ c¸c c¬ quan chøc n¨ng => gi¶m søc s¶n xuÊt
triÓ c¬ thÓ
c¬
chø n¨
gi¶ sø s¶
vÒ sau.
- Bª cã kh¶ n¨ng bï ®¾p l¹i sù ®×nh trÖ sinh tr−ëng t¹m thêi
kh¶
bï ®¾p l¹ sù
trÖ
tr−ëng
sau khi ®−îc c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn nu«i d−ìng vµ ch¨m sãc.
®−îc c¶ thiÖ
kiÖ nu« d−ìng vµ ch¨
- Møc ®é nu«i d−ìng cã ¶nh h−ëng nhiÒu ®Õn sù tÝch luü
nu« d−ìng
h−ëng
sù
luü
protein vµ mì
vµ
- Nu«i d−âng bª ë møc cao sÏ lµm t¨ng nhanh thµnh thôc vÒ
bª
sÏ
t¨
thµ
Nu« d−
sinh lý vµ cho phÐp ®−a vµo sö dông sím h¬n. Tuy nhiªn nÕu
vµ
®−a vµ sö
sí h¬
nhiª
nu«i d−ìng qu¸ cao sÏ g©y ra hiÖn t−îng n©n sæi nªn khã thô
nu« d−ìng qu¸
sÏ
hiÖ t−îng n© sæ nª
thai.
7
8
¶nh h−ëng cña nu«i d−ìng ch¨m sãc
h−ëng cñ nu« d−ìng ch¨
bª ®Õn sinh tr−ëng vµ søc s¶n xuÊt
tr−ëng vµ
s¶
NUÔI BÊ NGHÉ SƠ SINH
b. Lo¹i h×nh thøc ¨n
Lo¹ h× thø
- TËp ¨n thøc ¨n thùc vËt sím => ph¸t triÓn nhanh c¸c c¬ quan tiªu
thø
thù vË sí
ph¸ triÓ
c¸ c¬
tiª
ho¸ => tiªu ho¸ vµ sö dông tèt c¸c lo¹i thøc ¨n th«.
th«
ho¸
tiª ho¸
tè c¸ lo¹ thø
- Cho bª ¨n nhiÒu s÷a => ph¸t triÓn cña c¬ quan tiªu ho¸ bÞ h¹n chÕ
bª
s÷
ph¸ triÓ cñ c¬
tiª ho¸ h¹
vµ b¾t ®Çu ¨n thøc ¨n thùc vËt chËm h¬n.
®Çu thø
thù vË chË h¬
•
Các loại thức ăn
• Cho bú sữa
• Chăm sóc
c. Ch¨m sãc
Ch¨
- NhiÖt ®é, ¸nh s¸ng chuång nu«i, ®é Èm kh«ng khÝ vµ thµnh phÇn
NhiÖ ®é,
s¸ chuå nu«
kh«
vµ thµ phÇ
kh«ng khÝ, còng nh− sù vËn ®éng tÝch cùc cã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn
kh«
nh−
®éng
cù
t¸ ®éng trù
sù ph¸t triÓn vµ ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan néi tiÕt vµ chi phèi m¹nh
né
vµ
phè m¹
ph¸ triÓ vµ ho¹ ®éng cñ c¸ c¬
®Õn c−êng ®é vµ chiÒu h−íng trao ®æi chÊt.
c−
h−íng
®æi
- Xoa bãp bÇu vó tõ khi bª thµnh thôc vÒ tÝnh (9-12 th¸ng tuæi) kÝch
bÇ vó
bª thµ
(9- th¸ tuæ
thÝch sù ph¸t triÓn cña vó => n©ng cao søc s¶n xuÊt s÷a t¨ng søc ®Ò kh¸ng cña bª do bª s¬ sinh cã kh¶ n¨ng hÊp
t¨ sø
kh¸ cñ bª
bª
kh¶
thu nguyªn vÑn gamma globulin tõ s÷a ®Çu vµo m¸u. Kh¶
nguyª vÑ
s÷ ®Çu vµ m¸ Kh¶
n¨ng hÊp thu nµy gi¶m xuèng theo thêi gian (sau 60 giê kh«ng
nµ gi¶ xuè
kh«
cßn kh¶ n¨ng nµy n÷a)
kh¶
nµ n÷
4,49
Protein (%)
19
§é chua (T)
+ S÷a ®Çu cßn cã hµm l−îng MgSO4 cao (0,37% vs 0,017%)
S÷ ®Çu cß
hµ l−îng
t¹o thµnh chÊt tÈy nhÑ ®Ó ®Èy cøt su ra ngoµi.
thµ
tÈ nhÑ ®Èy cø
ngoµ
11
12
Thøc ¨n
Thø
L−u ý khi cho bª bó s÷a
bª
2. S÷a ®Çu nh©n t¹o
S÷ ®Çu nh© t¹
+ Bª ph¶i ®−îc bó s÷a ®Çu sau khi ®Î chËm nhÊt lµ 1 giê
Bª ph¶ ®−îc bó
®Çu
chË
lµ
+ Thµnh phÇn: 1 lÝt s÷a nguyªn, 10 ml dÇu c¸, 5-10g muèi,
Thµ phÇ
s÷ nguyª
dÇ c¸ 5muè
2-3 qu¶ trøng, nÕu t¸o bãn cho thªm 5-10g MgSO4
qu¶ trø
t¸
thª 5-
+ S÷a ®Çu dïng cho bª ®Õn ®©u th× v¾t ®Õn ®ã hay v¾t s÷a ®Çu (bª
S÷ ®Çu dï
bª
®©u th×
v¾ s÷ ®Çu (bª
kh«ng uèng hÕt ngay) b¶o qu¶n ë tñ l¹nh 4oC ®−îc 7 ngµy ®Ó
b¶ qu¶
®−îc ngµ
kh« uè
cho bª uèng dÇn. Tr−íc khi cho uèng h©m nãng c¸ch thuû lªn
bª
dÇ Tr−íc
uè h©
c¸ thuû
37-38oC
37-
+ C¸ch pha chÕ: s÷a nguyªn sau khi thanh trïng h¹ nhiÖt
C¸
s÷ nguyª
trï h¹ nhiÖ
®é xuèng 38-39oC, ®Ëp trøng vµ cho dÇu c¸, muèi vµo,
xuè 38®Ëp trø vµ
dÇ c¸ muè vµ
®¸nh thËt ®Òu.
®¸nh thË
+ S÷a ph¶i ®¶m b¶o vÖ sinh, nh−ng tuyÖt ®èi kh«ng dïng nhiÖt ®Ó
S÷ ph¶
b¶ vÖ
nh− tuyÖ ®èi kh« dï nhiÖ
xö lý v× dÔ g©y ®«ng vãn do cã hµm l−îng albumin
v× g© ®«ng
hµ l−îng
3. Thøc ¨n kh¸c
Thø
kh¸
+ Kh«ng ®−îc bó s÷a vó viªm
Kh« ®−îc bó
vó viª
+ Thêi gian cuèi bª ph¶i ®−îc tËp ¨n thøc ¨n th«: cá kh«,
cuè bª ph¶ ®−îc tË
thø
th« cá kh«
r¬m.
+ S÷a ph¶i cã nhiÖt ®é thÝch hîp, tèt nhÊt lµ 35-37oC. S÷a cµng
S÷ cµ
S÷ ph¶
nhiÖ
hî tè
lµ 35l¹nh th× kh¶ n¨ng ®«ng vãn ë d¹ mói khÕ cµng kÐm khã tiªu
th× kh¶
®«ng
cµ
tiª
ho¸.
ho¸
+ Tõ ngµy thø 5 trë ®i cã thÓ cho ¨n thªm kho¸ng bæ sung.
ngµ thø trë
thÓ
thª kho¸ bæ
+ L−îng s÷a mçi lÇn cho bó kh«ng ®−îc qu¸ 8% khèi l−îng bª
L−îng s÷ mç lÇ
bó kh« ®−îc qu¸
khè l−îng bª
<
13
Cho bª bó s÷a trùc tiÕp
bª
trù
+ L−îng s÷a cho bu mçi ngµy b»ng 1/5-1/6 khèi l−îng s¬ sinh
L−îng s÷
mç ngµ b» 1/5khè l−îng s¬
14
Cho bª bó s÷a gi¸n tiÕp
bª
gi¸
+ Sau khi ®Î t¸ch con kh«ng cho bó
kh«
bó
trùc tiÕp. V¾t s÷a ®Çu cho bó b»ng b×nh
trù
V¾ s÷ ®Çu
bó
b×
cã nóm vó cao su. Lç tiÕt cña nóm vó <
nó vó
Lç
cñ nó vó
2mm nh»m ®¶m b¶o mét lÇn mót kh«ng
nh»
b¶ mé lÇ mó kh«
qu¸ 30 mm s÷a ®Ó cho r·nh thùc qu¶n
qu¸
s÷
r· thù qu¶
ho¹t ®éng tèt. Khi cho bó ®Æt b×nh
ho¹ ®éng tè
bó ®Æt b×
nghiªng 1 gãc 30o .
nghiª
+ Sau khi ®Î bª ®−îc trùc tiÕp bó
®−îc trù
bó
tõ vó bß mÑ hµng ngµy
vó
ngµ
+ Tr−íc khi cho bª nghÐ bó cÇn
Tr−íc
bª
bó
ph¶i lµm vÖ sinh chuång tr¹i, vó bß mÑ
ph¶ lµ vÖ
chuå tr¹ vó
ph¶i ®−îc lau s¹ch
ph¶ ®−îc
s¹
+ Tr−êng hîp tr©u bß mÑ míi ®i
Tr−
hî tr© bß
lµm vÒ th× nªn cho nghØ ng¬i 30-45
th×
nghØ ng¬ 30phót míi cho con bó
phó mí
bó
+ Sau mét vµi ngµy cho bó b×nh b¾t
mé vµ ngµ
bó
b¾
®Çu chuyÓn sang tËp cho bª uèng s÷a
®Çu chuyÓ
tË
bª
s÷
trong x«.
x«
+ NÕu vó bÞ viªm ph¶i ch÷a trÞ ®Ó
vó viª ph¶ ch÷
tr¸nh bª nghÐ viªm ruét. Thêi kú nµy
tr¸ bª
viª rué
kú
kh«ng cho bª nghÐ ®i theo mÑ mµ ph¶i
kh«
bª
mÑ
ph¶
nu«i ë chuång
nu« chuå
<
15
Tập cho bê uống sữa trong xô
16
Chăm sóc bê sơ sinh
Röa s¹ch tay vµ ng©m
s¹
vµ ng©
vµo trong s÷a, thß 2
s÷ thß
ngãn tay lªn lµm vó
lª lµ vó
gi¶. Tay kia Ên mâm
gi¶
bª xuèng cho ngËm
xuè
ngË
mót 2 ®Çu ngãn tay.
®Çu
S÷a sÏ theo kÏ ngãn
sÏ
kÏ
tay lªn. Lµm vµi lÇn
lª Lµ vµ lÇ
nh− vËy bª sÏ quen vµ
nh−
bª
vµ
tù uèng s÷a
s÷
17
18
Còi nu«i bª
nu« bª
Ch¨m sãc bª nghÐ s¬ sinh
Ch¨
bª
s¬
- Sau khi sinh, tr−íc lóc cho bª bó s÷a ®Çu cÇn tiÕn hµnh c©n bª
tr−íc ló
bª
®Çu cÇ
hµ c© bª
- Quan s¸t ®Æc ®iÓm l«ng, da, ph¶n x¹ mót bó, r¨ng, niªm m¹c
s¸ ®Æc
l«
ph¶ x¹
bó r¨
niª m¹
miÖng, t×nh h×nh søc khoÎ, ¨n uèng, ®i ®øng... ®Ó cã chÕ ®é nu«i
uè
®øng...
nu«
miÖ
t× h× sø khoÎ
d−ìng cho thÝch ®¸ng vµ x¸c ®Þnh h−íng sö dông vÒ sau.
−ìng
®¸ng vµ
h−íng sö
- Bª s¬ sinh rÊt yÕu, kh¶ n¨ng chèng ®ì
kh¶
chè
bÖnh tËt kÐm nªn cÇn ®−îc nu«i trªn còi
tË
nª cÇ ®−îc nu« trª
trong chuång c¸ch ly. Còi ph¶i ®−îc ®Æt
chuå c¸
ph¶ ®−îc ®Æt
n¬i tho¸ng nh−ng kh«ng cã giã lïa, hµng
lï hµ
tho¸ nh− kh«
tuÇn ®−îc tiªu ®éc, hµng ngµy ®−îc lau
tuÇ ®−îc tiª ®éc, hµ ngµ ®−îc
sµn vµ lµm vÖ sinh. Thêi gian nu«i bª
vµ
vÖ
nu« bª
trong còi nµy chi cho phÐp trong 30 ngµy.
nµ
ngµ
- Trªn còi nµy ph¶i ®Æt x« chøa n−íc cho
Trª
nµ ph¶ ®Æt x« chø n−íc
bª uèng vµ x« ®Ó cá kh« cho bª tËp ¨n.
vµ
kh«
bª
19
20
NUÔI BÊ NGHÉ TRƯỚC CAI SỮA
NGHÉ TRƯỚ
SỮ
Ch¨m sãc bª nghÐ s¬ sinh (tiÕp)
Ch¨
bª
s¬
- Mçi ngµy s¸t trïng rèn cho bª mét lÇn b»ng c¸c
ngµ s¸ trï rè
bª
lÇ b» c¸
dung dÞch s¸t trïng ®Õn khi rèn kh« míi th«i.
s¸ trï
rè kh«
th«
Tiêu chuẩn ăn
chuẩ
Các loại thức ăn
loạ thứ
Tập ăn thức ăn sớm
thứ
sớ
Chăm sóc
só
Các phương thức nuôi
thứ
dưỡng và quản lý
dưỡ
và quả
- Hµng ngµy cho bª xuèng còi ®Ó ®−îc vËn ®éng tù
ngµ
bª xuè
®−îc vË ®éng tù
do trong 3-4 giê, th−êng mïa hÌ s¸ng vµo lóc 8-10
3th−
mï
s¸ vµ ló 8giê, chiÒu tõ 3-5 giê, mïa ®«ng chËm h¬n 30 phót.
ï ®«ng chË h¬
3
m
phó
- Hµng ngµy ph¶i kiÓm tra t×nh h×nh søc khoÎ bÖnh tËt
tË
ngµ ph¶ kiÓ
t× h× sø khoÎ
cña bª, vÖ sinh tiªu ®éc chuång nu«i vµ còi bª. Mïa
bª vÖ
tiª ®éc chuå nu« vµ
bª Mï
®«ng treo rÌm che chuång nu«i ®Ó bª ®−îc Êm, mïa
®«ng
chuå nu«
®−îc
mï
hÌ ph¶i tho¸ng m¸t.
ph¶ tho¸ m¸
- Trong chuång nªn m¾c bãng ®iÖn vµ cho s¸ng gi¸n
vµ
s¸ gi¸
chuå nª m¾
®o¹n: s¸ng 3-4 giê / t¾t 1-2 giê ®Ó cung cÊp tia tö
s¸ 3t¾ 1tö
ngo¹i cho bª
ngo¹
bª
<
chØ cho ¨n tõ th¸ng tuæi thø 3.
lª
chØ
th¸ tuæ thø
+ NÕu bª Øa ch¶y th× ph¶i th«i cho ¨n
bª ch¶ th× ph¶ th«
+ Trong th¸ng tuæi ®Çu thøc ¨n th« cho bª chñ yÕu lµ cá kh« vµ
th¸ tuæ ®Çu thø
th«
bª chñ
lµ kh«
®−îc t¨ng dÇn lªn theo tuæi.
®−îc t¨ dÇ lª
tuæ
6. Cá t−¬i
Cá −¬i
+ TËp cho bª ¨n tõ cuèi th¸ng tuæi thø nhÊt.
TË
bª
cuè th¸ tuæ thø
8. Thøc ¨n ñ xanh
Thø
Nªn cho bª ¨n tõ th¸ng tuæi thø 3 vÒ sau.
bª
th¸ tuæ thø
9. ChÊt kho¸ng
kho¸
+ Bæ sung Ca vµ P tõ th¸ng thø 1-5 (trén víi thøc ¨n tinh, hoµ
Bæ
vµ
th¸ thø
(tré ví thø
hoµ
vµo s÷a hay ®¸ liÕm)
s÷
+ L−îng cá t−¬i ®−îc t¨ng dÇn trong khÈu phÇn.
L−îng cá −¬i ®−îc t¨ dÇ
khÈ phÇ
+ Bæ sung t¹i chuång hay gÆm trªn b·i ch¨n
Bæ
t¹ chuå
gÆ trª b· ch¨
+ Cho bª vËn ®éng d−íi ¸nh s¸ng mÆt trêi
bª
®éng d−íi
s¸ mÆ
29
<
30