Bài giảng Chăn nuôi trâu bò: Chương 4

Ch¨
Ch¨n nu«i tr©u bß c¸i
sinh s¶n

NỘI DUNG
•

CÊu t¹o c¬ quan sinh dôc c¸i

-

Chu kú ®éng dôc

-

Mang thai vµ ®Î

-

Phôc håi sinh dôc sau ®Î

-

Ph¸t hiÖn ®éng dôc, phèi gièng vµ kh¸m thai

-

Nu«i d­ìng vµ ch¨m sãc
ch¨

-

§¸nh gi¸ kh¶ n¨ng sinh s¶n
n¨

-

Nh©n tè ¶nh h­íng tíi sinh s¶n

-

§iÒu khiÓn sinh s¶n
2

c¬ quan sinh dôc c¸i
Manh nang

§Þnh vÞ c¬ quan sinh dôc c¸i

NiÖu qu¶n
¢m ®¹o
Tr. trµng Th©n T.cung

HËu m«n
¢m m«n
Lç niÖu
X­¬ng chËu
Bãng ®¸i

trùc trµng

Sõng tö cung
Buång trøng
Mµng treo lín

©m ®¹o

cæ t/c
tö cung

Loa kÌn Vßi Falop Cæ tõ cung

èng dÉn
B.trøng
trøng

3

C¸c c¬ quan sinh dôc bªn trong

4

CÊu t¹o cæ tö cung bß
t¹
Lç T/C

¢m ®¹o

NÕp gÊp vßng
Manh nang

5

Cæ tö cung

Th©n tö cung

6

1

C¸c cÊu tróc trªn buång trøng bß
No·n bao chÝn
No·n bao ®ang
ph¸t triÓn

Trøng rông
No·n bao vì
M« ®Öm
ThÓ vµng

M¹ch qu¶n

Contents
8

7

TiÒn ®éng dôc

Chu kú ®éng dôc

- Trªn buång trøng mét no·n bao lín b¾t lín nhanh
(sau khi thÓ vµng cña chu kú tr­íc bÞ tho¸i ho¸).
- V¸ch ©m ®¹o dµy lªn, ®­êng sinh dôc t¨ng sinh,
t¨
xung huyÕt.
- C¸c tuyÕn sinh dôc phô t¨ng tiÕt dÞch nhên trong
t¨
suèt, khã ®øt.
- ¢m m«n h¬i bãng mäng. Cæ tö cung hÐ më.
- Bá ¨n, hay kªu rèng vµ ®¸i r¾t.
- Cã nhiÒu bß ®ùc theo trªn b·i ch¨n, nh­ng ch­a
ch¨
chÞu ®ùc.

Rông trøng
Sau ®éng dôc

§éng dôc
TiÒn ®éng dôc

Yªn tÜnh

Yªn tÜnh

N·o
TuyÕn
yªn

Buång
trøng

9

§éng dôc

10

HËu ®éng dôc

- Bß chÞu ®ùc cao ®é.
- Thêi gian chÞu ®ùc dao ®éng trong kho¶ng 6-30
6giê, bß t¬ trung b×nh 12 giê, bß c¸i sinh s¶n 18 giê.
b×
- Niªm dÞch ch¶y ra nhiÒu, cµng vÒ cuèi cµng
tr¾ng ®ôc nh­ hå nÕp, ®é keo dÝnh t¨ng.
t¨
- ¢m m«n mµu hång ®á, cµng vÒ cuèi cµng thÈm.
- Cæ tö cung më réng, hång ®á.
Rông trøng
Hµnh vi
®éng dôc

DÞch no·n bao

No·n bao
trªn buång
trøng

ThÓ vµng ho¸

- C¬ quan sinh dôc dÇn trë
l¹i tr¹ng th¸i b×nh th­êng
tr¹
b×
(kho¶ng 5 ngµy).
- Con c¸i thê ¬ víi con ®ùc vµ
kh«ng cho giao phèi.
- Niªm dÞch trë thµnh b· ®Ëu.
- Sau khi th«i chÞu ®ùc 10-12
10giê th× rông trøng. Kho¶ng
th×
70%
70% sè lÇn rông trøng vµo
ban ®ªm.
- Cã kho¶ng 50% bß c¸i vµ
50%
90%
90% bß t¬ bÞ ch¶y m¸u trong
giai ®o¹n nµy.
®o¹

No·n bao
11

12

2

Ngo¹i c¶nh: T0, as,
d2, mïi vÞ …

§iÒu hoµ chu kú ®éng dôc
TÝn hiÖu tõ vá n·o

(+)

Hypothalamus
(+)GnRH

(+)

(-)
(-)

(-)

FSH

Inhibin

LH

(-)
ThÓ
vµng

Trøng chÝn
vµ rông
Oestrogen

ThÓ vµng
trªn
buång trøng

Progesteron

13

14

Sãng ph¸t triÓn no·n bao trong
chu kú ®éng dôc

Diễn biến trong chu kỳ động dục ở bò
Rụng trứng

PGF2α

E2

FSH

Rụng trứng

LH

PGF2α
Tiêu th
Tiêu t hể vàng

Noãn bao trội

P4

Hàm l ượng hormone

φ (mm)
15
Thoái hóa

Thể vàng

5

Noãn
Noãn bao
trội

10

Progesterone

Nội mạc tử cung
Động dục

Feed-back

- §Æc tr­ng bëi sù tån t¹i cña thÓ vµng
- NÕu kh«ng cã chöa th× thÓ vµng sÏ thµnh thôc
th×
kho¶ng 8 ngµy sau khi rông trøng vµ tiÕp tôc ho¹t
®éng (tiÕt progesteron) trong vßng 8-9 ngµy n÷a vµ
8n÷
sau ®ã tho¸i ho¸ (ngµy 16-17). Lóc ®ã mét giai ®o¹n
16tiÒn ®éng dôc cña mét chu kú míi l¹i b¾t ®Çu.
- NÕu trøng ®­îc thô tinh th× giai ®o¹n nµy ®­îc thay
th×
thÕ b»ng thêi kú mang thai (thÓ vµng tån t¹i vµ tiÕt
progesteron), ®Î vµ mét thêi kú kh«ng cã ho¹t ®éng
chu kú sau khi ®Î tr­íc khi bß c¸i trë l¹i cã ho¹t ®éng
chu kú tiÕp.

Feed-back

Thêi kú yªn tÜnh

PGF2α

10

0
15

3

6

Sự thoái hoá thể vàng

9

12

18

21
21
16

Ginther et al.,
al.,

Thể vàng

Nội mạc tử cung

(ngày 17 của chu kỳ)

15

Ngày
Ngày sau r ụng trứng
rụ trứ

Động dục

Oxytocin receptors

Oxytocin

PGF2α
α
Oxytoxin
Noãn bao trội
Thể vàng
(ngày 17)

PGF2α
Tiêu thể vàng
17

Rụng trứng

18

3

Ph¸t triÓn no·n bao ë bß ®éng dôc vµ cã thai

néi m¹c tö cung

Phôi

×

Oxytocin
PGF2α

Interferon tau (IFN-τ)

Thể
Thể vàng chửa

P4
φ (mm)
15

PGF2α
Noãn bao
trội

Thể vàng chửa

0

3

6
6

9

12

15

Ngày sau r
ụng trứng

18

21

Tiªu thÓ vµng

Kh«ng rụng trứng

10
10

Rông trøng
Contents
20