Xem mẫu
- Th c s – Gi ng viên chính V Th Bích H ng – i h c Lu t Tp HCM
Bài 5: KHÁI QUÁT V LU T HÌNH S ,
LU T T T NG HÌNH S .
Ph n A: Lu t Hình s
I/ Khái ni m Lu t Hình s .
nh ngh a: Lu t hình s là m t ngành lu t c l p trong h th ng
1-
pháp lu t Vi t nam, bao g m h th ng nh ng quy ph m pháp lu t do Nhà n c ban
hành quy nh nh ng hành vi nguy hi m cho xã h i là t i ph m và hình ph t v i các
t i ph m.
i t ng i u ch nh c a lu t hình s : Là nh ng quan h xã h i phát
2-
sinh gi a nhà n c và ng i ph m t i khi ng i này th c hi n m t hành vi mà nhà
n c qui nh là t i ph m.
Ph ng pháp i u ch nh c a lu t hình s : là ph ng pháp quy n uy.
3-
Trong ó nhà n c có quy n t i cao trong vi c nh o t s ph n c a ng i ph m
t i, bu c h ph i ch u trách nhi m hình s v t i ph m mà h ã gây ra. Trách
nhi m hình s v t i ph m ã gây ra là trách nhi m thu c v cá nhân ng i ph m
t i, ph i do chính ng i ph m t i tr c ti p gánh ch u, mà không th “chuy n” ho c
“ y thác” cho ng i khác.
4- B lu t hình s – Hình th c pháp lu t ch y u c a ngành lu t hình
s Vi t nam.
B lu t hình s n m 1999 ang có hi u l c, c Qu c h i n c
CHXHCNVN thông qua ngày 21-12-1999 và b t u có hi u l c t
ngày 1-7-2000.
Ngoài l i nói u, B lu t hình s c c u t o g m 2 ph n: ph n
chung và ph n các t i ph m. 2 ph n này có m i quan h ch t ch
v i nhau. M i ph n c chia thành các ch ng. M i ch ng c
chia thành m c v i nhi u i u lu t.
Ph n chung B lu t hình s 1999 có 10 ch ng, m i ch ng quy
nh v m t lo i v n chung c a lu t hình s .
Ph n riêng c a lu t hình s 1999 có 14 ch ng, m i ch ng quy
nh m t nhóm các t i ph m c th .
II/ Khái ni m t i ph m, phân lo i t i ph m.
Khái ni m t i ph m: “T i ph m là hành vi nguy hi m cho xã h i
1- c
quy nh trong B lu t hình s , do ng i có n ng l c trách nhi m hình s th c hi n
m t cách c ý ho c vô ý, xâm ph m c l p, ch quy n, th ng nh t, toàn v n lãnh
th! T! qu c, xâm ph m ch chính tr , ch kinh t , n n v n hóa, qu c phòng,
an ninh, tr t t , an toàn xã h i, quy n, l i ích h p pháp c a t! ch"c, xâm ph m tính
m ng, s"c kh#e, danh d , nhân ph$m, t do, tài s n, các quy n, l i ích h p pháp
khác c a công dân, xâm ph m nh ng l%nh v c khác c a tr t t pháp lu t XHCN”.
(&i u 8 B lu t hình s )
T nh ngh%a y trên, có th a ra nh ngh%a T i ph m m t cách khái quát:
T i ph m là hành vi nguy hi m cho xã h i c qui nh trong lu t nh s , có
l i, và ph i ch u hình ph t.
Trang 1- Môn Pháp lu t Vi t nam ic ng
- Th c s – Gi ng viên chính V Th Bích H ng – i h c Lu t Tp HCM
N h n g d u h i u c b n c a t i ph m .
2-
2.1 Tính nguy hi m cho xã h i: Là thu c tính khách quan, là d u hi u v t
ch t c a t i ph m. Hành vi nguy hi m cho xã h i c coi là t i ph m ph i là hành
vi gây thi t h i ho c e d a gây thi t h i áng k cho các quan h xh c lu t hình
s b ov .
2.2 Tính có l i c a t i ph m: L i là thái tâm lý c a m t ng i i v i
hành vi nguy hi m cho xh c a mình và i v i h u qu do hành vi ó gây ra.
Trong B lu t hình s , tính có l i là m t d u hi u c l p v i tính nguy hi m
cho xh. Không th bu c t i m t ng i mà ch' c n c" vào hành vi khách quan h ã
th c hi n.
2.3 Tính trái pháp lu t hình s : Hành vi nguy hi m cho xh ch' c coi là
t i ph m n u nó c quy nh trong lu t hình s .
2.4 Tính ph i ch u hình ph t: B t c" m t hành vi ph m t i nào c(ng u b
e d a ph i ch u hình ph t. Ch' có hành vi ph m t i m i ph i ch u hình ph t, t i
càng nghiêm tr ng thì hình ph t áp d ng càng nghiêm kh c.
Phân lo i t i ph m.
3-
T i ph m tuy có chung các d u hi u nh ã trình bày, nh ng nh ng hành vi
ph m t i c th có tính ch t và m"c nguy hi m cho xh r t khác nhau. Chính vì
v y mà v n phân hóa trách nhi m hình s và cá th hóa hình ph t c coi là m t
nguyên t c quan tr ng c a lu t hình s . Quán tri t nguyên t c này, B lu t hình s
ã phân lo i t i ph m thành 4 lo i:
3.1 T i ph m ít nghiêm tr ng: M"c cao nh t c a khung hình ph t i v i lo i
t i này là n 3 n m tù.
3.2 T i ph m nghiêm tr ng: M"c cao nh t c a khung hình ph t i v i lo i
t i này là n 7 n m tù.
3.3 T i ph m r t nghiêm tr ng: M"c cao nh t c a khung hình ph t i v i
lo i t i này là n 15 n m tù.
3.4 T i ph m c bi t nghiêm tr ng: M"c cao nh t c a khung hình ph t i
v i lo i t i này làtrên 15 n m tù, tù chung thân ho c t) hình.
4- Các t i ph m c th .
Các t i ph m c th c quy nh trong “Ph n các t i ph m” c a B lu t
hình s , bao g m các nhóm t i ph m c b n sau ây:
4.1 Các t i xâm ph m an ninh qu c gia (ch ng 11)
4.2 Các t i xâm ph m tính m ng, s"c kh#e, nhân ph$m, danh d c a con
ng i (ch ng 12)
4.3 Các xâm ph m quy n t do, dân ch c a công dân (ch ng 13)
4.4 Các t i xâm ph m s* h u (ch ng 14)
4.5 Các t i xâm ph m ch hôn nhân và gia ình (ch ng 15)
4.6 Các t i xâm ph m tr t t qu n lý kinh t (ch ng 16)
4.7 Các t i ph m v môi tr ng (ch ng 17)
4.8 Các t i ph m v ma túy (ch ng 18)
4.9 Các t i xâm ph m an toàn công c ng, tr t t công c ng (ch ng 19)
4.10 Các t i xâm ph m tr t t qu n lý hành chính (ch ng 20)
4.11 Các t i v ch"c v (ch ng 21)
4.12 Các t i xâm ph m ho t ng t pháp (ch ng 22)
4.13 Các t i xâm ph m ngh%a v , trách nhi m c a quân nhân (ch ng 23)
Trang 2- Môn Pháp lu t Vi t nam ic ng
- Th c s – Gi ng viên chính V Th Bích H ng – i h c Lu t Tp HCM
4.14 Các t i phá ho i hòa bình, ch ng loài ng i và t i ph m chi n tranh
(ch ng 24)
III/ Tu i u ch nhi m nh s nh ng qui nh i v i ng i ch a nh
niên m t i. (CTNPT)
Tu i u ch nhi m nh s :
• Ng i 14 tu!i ph i ch u TNHS do l i c ý và t i r t nghiêm tr ng, c bi t
nghiêm tr ng.
• Ng i t 16 tu!i n ch a 18 tu!i ph i ch u TNHS i v i m i lo i t i
ph m (không b áp d ng hình ph t chung thân, t) hình).
• Ng i 18 tu!i tr* lên ph i ch u TNHS i v i m i lo i t i ph m.
Nh ng qui nh i v i ng i CTNPT
• Ng i CTN + m t i - th / c mi0n 13ch nhi m ,nh s / n u + m t i 5t
, ./ 2 4 ,
nghiêm 1 ng ho c t i nghiêm 1 ng, gây , i không l n, - nhi u 1 ti t 4nh
2 2 ./
6 m 8 /9 /
7 , : c gia 4nh ho c c quan, t!/ch"c nh n 63m ; t, 63o < c. 737
• Khi = t x), n u th y không c n thi t + i 3p < ng ,nh + t i v i ng i
> , 4 ,
CTNPT, 14/?@ /3n 3p < ng m t trong - c bi n + 3p t + 3p.
,: 3 , ,
• Ng i CTNPT - '/A/3p < ng m t trong - c ,nh + t sau ây i v i m i
, 34 ,
t i + m: B nh - o, + t ti n;- i 1o không giam gi ; 1/- th i , n.
, 3 , C ./
D t ti n: & c 3p < ng E/,nh + t - 5nh i v i ng i ch a
, :4 ,,
1: niên + m t i t / / 16 tu!i n d i 18 tu!i, n / ng i ./- thu nh p
, nh , ./
ho c - 1i ; n riêng; M"c + t ti n 3p < ng không F 3/ m t ph n hai m"c
./ : , G
ti n + t H: i u lu t qui nh.
, /
B i 1o không giam gi : Th i , n CTKGG c 3p < n g
không F 3/ m t ph n hai th i , n H: i u lu t quy nh; Không kh u tr / thu
G /
nh p - a ng i ..
?C ./th i , n:/& i v i ng i t / /16 tu!i n d i 18 tu!i khi
/-
+ m t i, n u i u lu t c 3p < ng qui nh ,nh + t 1/ chung thân ho c
, 4 ,C
c 3p < ng không ! 18 n#m $ n u E/1/;
t)/,nh, 14/m"c + t cao nh t
4 , , " :C
- th i , n 14/ m"c ,nh + t cao nh t c 3p < ng không F 3/ ba ph n t
./ , 4 , G
(¾ )m"c + t 1/H: i u lu t qui nh.
,C/
& i v i ng i CTNPT t / / 14 tu!i n d i 16 tu!i khi + m t i, ,
n u i u lu t c 3p < ng qui nh ,nh + t 1/chung thân ho c t)/,nh, 14/
4 ,C 4 ,
m"c ,nh + t cao nh t c 3p < ng không F 3/ m i hai n m 1; n u E/1/
4 , G C :C
- th i , n 14/ m"c ,nh + t cao nh t c 3p < ng không F 3/ m t ph n
./ , 4 , G
hai(1/2) m"c + t 1/H: i u lu t qui nh.
,C/
IV/ Khái ni m hình ph t, các lo i hình ph t.
1/ Khái ni m hình ph t: Hình ph t là bi n pháp c Ing ch nhà n c nghiêm
kh c nh t c quy nh trong lu t hình s do Tòa án quy t nh nhJm t c b# ho c
h n ch quy n, l i ích c a ng i ph m t i và ng n ng a t i ph m.
& c i m c a hình ph t:
Hình ph t là bi n pháp c Ing ch nhà n c nghiêm kh c nh t, nó có th t c
b# nh ng quy n và l i ích c a ng i b k t án nh : quy n t do, quy n v tài
s n, quy n v chính tr , th m chí c quy n s ng.
Hình ph t là bi n pháp c Ing ch nhà n c c quy nh trong B lu t hình
s và ch' c áp d ng cho chính cá nhân ng i ã th c hi n t i ph m.
Trang 3- Môn Pháp lu t Vi t nam ic ng
- Th c s – Gi ng viên chính V Th Bích H ng – i h c Lu t Tp HCM
Hình ph t là bi n pháp c Ing ch nhà n c do Tòa án áp d ng v i ng i
ph m t i và c tuyên b công khai bJng 1 b n án.
Hình ph t là bi n pháp c Ing ch nhà n c c bi t m b o cho lu t hình
s có th th c hi n c nhi m v b o v , giáo d c.
2/ Các lo i hình ph t.
Hình ph t có 2 lo i: Hình ph t chính và hình ph t b! sung.
2.1 Hình ph t chính là hình ph t c b n c áp d ng cho m t t i ph m và
c tuyên c l p; i v i m i t i ph m tòa án ch' có th tuyên c l p 1 hình ph t
chính, bao g m:
C nh cáo: & c áp d ng i v i ng i ph m t i ít nghiêm tr ng và có nhi u
tình ti t gi m nh , nh ng ch a n m"c mi0n hình ph t.
Ph t ti n: & c áp d ng là hình ph t chính i v i ng i ph m t i ít nghiêm
tr ng xâm ph m tr t t qu n l/ /kinh t , tr t t công c ng, tr t t qu n l/ /hành
ý ý
chính và m t s t i ph m khác do BLHS quy nh.; & c áp d ng là hình
ph t b! sung i v i các t i v tham nh(ng, ma túy ho c nh ng t i ph m
khác do BLHS quy nh; M"c ph t ti n không c th p h n 1 tri u ng.
C i t o không giam gi : & c áp d ng t 6 tháng d n 3 n m i v i ng i
ph m t i ít nghiêm tr ng ho c ph m t i nghiêm tr ng mà ang có n i làm
vi c !n nh ho c có n i th ng trú rõ ràng, n u xét th y không c n thi t ph i
cách ly ng i ph m t i kh#i xã h i.; n u ng i b k t án ã b t m gi , t m
giam thì th i gian ó c tr vào th i gian ch p hành hình ph t theo t' l : 1
ngày t m gi , t m giam = 3 ngày c i t o không giam gi ; B kh u tr m t
ph n thu nh p t 5% n 20% sung quK nhà n c.
Tr c xu t: Là bu c ng i n c ngoài r i kh#i lãnh th! Vi t nam.
Tù có th i h n: Là vi c bu c ng i b k t án ph i ch p hành hình ph t t i tr i
giam trong m t th i gian nh t nh; M"c t i thi u là 3 tháng, m"c t i a là 20
n m; th i h n t m gi , t m giam c tr vào th i h n ch p hành hình ph t
tù: 1 ngày t m gi , t m giam = 1 ngày tù.
Tù chung thân:Là hình ph t tù không th i h n c áp d ng i v i ng i
ph m t i c bi t nghiêm tr ng, nh ng ch a n m"c b x) ph t t) hình;
không áp d ng tù chung thân i v i ng i ch a thành niên ph m t i.
T) hình. Áp d ng i v i ng i ph m t i c bi t nghiêm tr ng; không áp
d ng hình ph t t) hình i v i ng ì ch a thành niên ph m t i, ph n có
thai, ph n ang nuôi con d i 36 tháng tu!i khi ph m t i ho c khi xét x);
không thi hành án t) hình i v i ph n có thai, ph n ang nuôi con d i
36 tháng tu!i, trong tr ng h p này, hình ph t t) hình chuy n thành tù chung
thân; n u c ân gi m thì hình ph t t) hình chuy n thành tù chung thân.
2.2 Hình ph t b! sung là hình ph t không c tuyên c l p mà ch' có th
tuyên kèm theo hình ph t chính. & i v i m i t i ph m tòa án có th tuyên m t ho c
nhi u hình ph t b! sung n u i u lu t có quy nh các hình ph t này,bao g m:
C m m nhi m ch"c v , c m hành ngh ho c làm công vi c nh t nh: Th i
h n t 1 n m n 5 n m k t ngày ch p hành xong hình ph t tù ho c t
ngày b n án có hi u l c n u hình ph t chính là c nh cáo, ph t ti n, c i t o
không giam gi , ho c c h *ng án treo.
C m c trú: là bu c ng i b k t án ph t tù không c t m trú và th ng trú
*m ts a ph ng nh t nh; th i h n t 1 n 5 n m k t ngày ch p hành
xong án ph t tù.
Trang 4- Môn Pháp lu t Vi t nam ic ng
- Th c s – Gi ng viên chính V Th Bích H ng – i h c Lu t Tp HCM
Qu n ch : là bu c ng i b k t án ph t tù ph i c trú, làm n sinh s ng và c i
t o * m t a ph ng nh t nh, có s ki m soát giáo d c c a chính quy n và
nhân dân a ph ng; Không c t / ra kh#i n i c trú, b t c m t s
quy n công dân, b c m hành ngh ho c làm công vi c nh t nh; c áp
d ng i v i ng i ph m t i xâm ph m an ninh qu c gia, ng i tái ph m
nguy hi m; Th i h n t 1 n 5 n m k t ngày ch p hành xong hình ph t tù.
T c m t s quy n công dân: Áp d ng v i CDVN ph m t i xâm ph m an
ninh QG ho c t i ph m khác do BLHS quy nh.Th i h n t 1 n m n 5
n m k t ngày ch p hành xong hình ph t tù ho c k t ngày b n án có hi u
l c pháp lu t trong tr ng h p c h *ng án treo.
T ch thu tài s n: Là t c m t ph n ho c toàn b tài s n thu c s* h ( c a
ng i b k t án sung quK nhà n c; áp d ng i v i ng i b k t án v t i
nghiêm tr ng, r t nghiêm tr ng ho c c bi t nghiêm tr ng.
Ph t ti n, khi không áp d ng là hình ph t chính;
Tr c xu t, khi không áp d ng là hình ph t chính.
3/ Các bi n pháp t pháp trong lu t hình s Vi t nam.
Các bi n pháp t pháp trong lu t hình s Vi t nam là nh ng bi n pháp c Ing ch
hình s c áp d ng i v i nh ng ng i th c hi n hành vi ph m t i ho c có d u
hi u c a t i ph m. Trong nhi u tr ng h p các bi n pháp t pháp c áp d n g v i
ng i không có n ng l c trách nhi m hình s ã th c hi n hành vi nguy hi m cho
xh. Bao g m:
T ch thu v t, ti n tr c ti p liên quan n t i ph m;
Tr l i tài s n, s)a ch a ho c b i th ng thi t h i; bu c công khai xin l i;
B t bu c ch a b nh;
Giáo d c t i xã, ph ng, th tr n. ( i v i ng i ch a thành niên)
& a vào tr ng giáo d Ing. ( i v i ng i ch a thành niên)
4/ Quy%t nh hình ph t trong tr ng h&p ph m nhi'u t i.
Khi xét x) cùng m t l n m t ng i ph m nhi u t i, Tòa án quy t nh hình ph t i
v i t ng t i, sau ó t!ng h p hình ph t theo qui nh sau ây:
4.1 i v i hình ph t chính:
- N u các hình ph t ã tuyên cùng là cùng là c i t o không giam gi ho c
cùng là tù có th i h n thì các hình ph t ó c c ng thành hình ph t chung. Hình
ph t chung không c quá 3 n m i v i hình ph t c i t o không giam gi , 30 n m
i v i hình ph t tù có th i h n.
- N u hình ph t ã tuyên là c i t o không giam gi , tù có th i h n, thì hình
ph t c i t o không giam gi c chuy n !i thành hình ph t tù theo t' l : 3 ngày c i
t o không giam gi = 1 ngày tù t!ng h p hình ph t.
- N u hình ph t n ng nh t trong s các hình ph t ã tuyên là tù chung thân thì
hình ph t chung là tù chung thân.
- N u hình ph t n ng nh t trong s các hình ph t ã tuyên là t) hình thì hình
ph t chung là t) hình.
- Ph t ti n, ho c tr c xu t không t!ng h p v i các lo i hình ph t khác. Các
kho n ti n ph t c công l i thành hình ph t chung.
4.2 i v i hình ph t b sung
- N u các hình ph t ã tuyên là cùng lo i thì hình ph t chung c quy t nh
trong gi i h n do BLHS quy nh; riêng i v i hình ph t ti n thì các kho n ti n
ph t c c ng l i thành hình ph t chung.
Trang 5- Môn Pháp lu t Vi t nam ic ng
- Th c s – Gi ng viên chính V Th Bích H ng – i h c Lu t Tp HCM
- N u các hình ph t ã tuyên là khác lo i thì ng i b k t án ph i ch p hành
t t c các hình ph t ã tuyên.
IV. Th i hi u thi hành b(n án, gi(m th i h n ch)p hành hình ph t, th i hi u
truy c*u trách nhi m hình s
1. Th i hi u thi hành b(n án: Là th i h n do BLHS quy nh mà khi h t th i
h n ó ng i b k t án không ph i ch p hành hình ph t ã tuyên.
C th :
- N m n m i v i các tr ng h p x) ph t ti n, c i t o không giam gi
ho c x) ph t tù t 3 n m tr* xu ng;
- M i n m i v i các tr ng h p x) ph t tù t trên 3 n m n m i
l mn m
- M i l m n m i v i các tr ng h p x) ph t tù t trên 15 n m n
3 0 n m.
( Th i hi u thi hành b n án HS c tính t ngày b n án có hi u l c pháplu t. N u
trong th i h n trên, ng i b k t án l i ph m t i m i thì th i gian ã qua không
c tính và th i hi u tính l i k t ngày ph m t i m i; N u trong th i h n trên,
ng i b k t án c tình tr n tránh và có l nh truy nã thì th i gian tr n tránh không
c tính và th i hi u u c tính l i k t ngày ng i ó ra trình di n ho c b b t
gi )
2. Gi(m th i h n ch)p hành hình ph t
Ng i b k t án c i t o không giam gi ho c b k t án ph t tù n u ã ch p hành
hình ph t c m t th i gian nh t nh và có nhi u ti n b thì c xét gi m th i
gian ch p hành hình ph t, c th là:
- Th i gian ch p hành hình ph t c xét gi m l n u là 1/3 th i h n i v i
hình ph t c i t o không giam gi , hình ph t tù t 30 n m tr* xu ng. 12 n m i v i
tù chung thân.
- M t ng i có th c gi m nhi u l n nh ng ph i b o m ch p hành c½
m"c hình ph t ã tuyên.
- Ng i b k t án tù chung thân l n u c gi m xu ng 30 n m tù và dù c
gi m nhi u l n c(ng ph i b o m th i h n th c t ch p hành hình ph t là 20 n m.
- & i v i ng i ã c gi m m t ph n hình ph t mà ph m t i m i nghiêm
tr ng, r t nghiêm tr ng ho c c bi t nghiêm tr ng, thì Tòa án ch' xét gi m l n u
sau khi sau khi ng i ó ã ch p hành c 2/3 m"c hình ph t chung ho c 20 n m
n u là tù chung thân.
3. Th i hi u truy c*u trách nhi m hình s
Khái ni m: Là th i h n do BLHS quy nh mà khi h t th i h n ó thì ng i
ph m t i không b truy c ú trách nhi m hình s .
C th ;
- 5n m i v i các t i ph m ít nghiêm tr ng
- 10 n m i v i các t i ph m nghiêm tr ng
- 15 n m i v i các t i ph m r t nghiêm tr ng
- 20 n m i v i các t i ph m c bi t nghiêm tr ng
(Th i hi u truy c"u trách nhi m HS c tính t ngày t i ph m c th c hi n, n u
trong th i gian nói trên, ng i ph m t i c tình tr n tránh và ã có l nh truy nã, thì
th i gian tr n tránh không c tính và th i hi u tính l i k t khi ng i ó ra t thú
Trang 6- Môn Pháp lu t Vi t nam ic ng
- Th c s – Gi ng viên chính V Th Bích H ng – i h c Lu t Tp HCM
ho c b b t gi ; N u trong th i h n nêu trên, ng i ph m t i l i ph m t i m i mà
BLHS quy nh m"c cao nh t c a khung hình ph t i v i t i y trên m t n m tù,
thì th i gian ã qua không u c tính và th i hi u i v i t i c( c tính l i k t
ngày ph m t i m i)
4. Xóa án tích
Khái ni m:Ng i b k t án c xoá án tích coi nh ch a b k t án và c Tòa
án c p gi y ch"ng nh n.
4.1 ng nhiên c xoá án tích:
- Ng i c mi0n hình ph t
- Ng i b k t án n u t khi ch p hành xong b n án ho c t khi h t th i hi u
thi hành b n án, ng i ó không ph m t i m i trong tr ng h p sau ây:
1 n m trong tr ng h p b ph t c nh cáo, ph t ti n, c i t o không giam
gi ho c ph t tù nh ng c h *ng án treo;
3 n m trong tr ng h p hình ph t là tù n 3 n m;
5 n m trong tr ng h p hình ph t là tù t trên 3 n m n 15 n m;
7 n m trong tr ng h p hình ph t là tù t trên 15 n m.
4.2 Xóa án tích theo quy t nh c a Tòa án: (& c quy nh i v i nh ng ng i
b k t án v các t i t i ch ng XI, XXIV).
Ph n B: Lu t t t ng hình s
I- Khái ni m lu t t t ng hình s .
1/ Khái ni m t t ng hình s : Là toàn b ho t ng c a các c quan ti n
hành t t ng (c quan i u tra,VKS, tòa án), ng i ti n hành t t ng, các cá nhân, c
quan nhà n c và t! ch"c xh góp ph n vào vi c gi i quy t v án hình s theo quy
nh c a lu t t t ng hình s
Lu t t t ng hình s Vi t nam chia ho t ng gi i quy t v án hình s thành
các giai o n sau:
Kh i t v án hình s ;
i u tr;
Truy t ;
Xét x ;
Thi hành án hình s .
2/ Khái ni m lu t t t ng hình s : Là m t ngành lu t c l p trong h th ng
pháp lu t Vi t nam, là t!ng th các quy ph m pháp lu t i u ch'nh các quan h xã
h i phát sinh trong quá trình kh*i t , i u tra, truy t , xét x) và thi hành án hình s .
& i t ng i u ch'nh c a lu t t t ng hình s là nh ng quan h xã h i phát
sinh trong quá trình gi i quy t v án hình s gi a các ch th c a quan h
pháp lu t t t ng hình s .
Quan h pháp lu t t t ng hình s có các c i m:
+ Mang tính ch t quy n l c nhà n c
+ Liên quan m t thi t t i quan h pháp lu t hình s .
+Liên quan h u c t i các ho t ng t t ng hình s .
Trang 7- Môn Pháp lu t Vi t nam ic ng
- Th c s – Gi ng viên chính V Th Bích H ng – i h c Lu t Tp HCM
Ph ng pháp i u ch'nh c a lu t t t ng hình s là ph ng pháp quy n uy và
ph i h p, ch c lLn nhau gi a các c quan ti n hành t t ng i u ch'nh
các quan h pháp lu t t t ng hình s .
3/ Các nguyên t c c b n c a lu t t t ng hình s .
3.1 Các nguyên t c chung:
Nguyên t c pháp ch XHCN: M i trình t th t c gi i quy t v án hình s
ph i c th c hi n theo úng qui nh c a lu t t t ng hình s .
B o m quy n bình Mng c a m i công dân tr c pháp lu t.
Tôn tr ng và b o v các quy n c b n c a công dân.
B o m quy n b t kh xâm ph m v thân th c a công dân.
B o h v tính m ng, s"c kh#e, tài s n, danh d , và nhân ph$m c a công dân
B o m v quy n b t kh xâm ph m v ch *, an toàn và bí m t th tín, i n
tho i, i n tín c a công dân.
3.2 Các nguyên t c riêng:
Xác nh s th t khách quan c a v án
B o m quy n bào ch a c a ng i b t m gi , b can, b cáo.
Không ai b coi là có t i khi ch a có b n án k t t i c a tòa án ã có hi u l c
pháp lu t.
Th$m phán và h i th$m nhân dân xét x) c l p và ch' tuân theo pháp lu t
Tòa án xét x) t p th và quy t nh theo a s ; Có h i th$m nhân dân tham
gia.
Nguyên t c xét x) công khai.
B o m quy n bình Mng c a m i công dân tr c tòa án.
4. Các giai o n c+a ho t ng t t ng hình s
4.1 Kh i t v án hình s : Là giai o n u c a ho t ng t t ng hình s , các c
quan có th$m quy n xác nh s vi c x y ra có hay không có d u hi u c a t i ph m
ra quy t nh kh*i t hay không kh*i t v án hình s . Giai o n này cb t
u t khi các c quan có th$m quy n nh n c tin báo ho c t giác v t i ph m và
k t thúc khi ra quy t nh kh*i t v án hình s .
Các c quan có th$m quy n kh*i t v án hình s là: C quan i u tra, Vi n ki m
sát, tòa án, th tr *ng n v B i biên phòng,c quan h i quan, ki m lâm, l c
lu ng c nh sát bi n và th tr *ng các c quan khác c a công an nhân dân ( i u 104
BLTTHS n m 2003).
Trong th i h n 20 ngày, k t 8 : nh n
6y c t giác, tin báo v t i ph m, ki n ngh
kh*i t c quan có th$m quy n ph i ra quy t nh kh*i t ho c không kh*i t v án
hình s . Trong tr ng h p có nhi u tình ti t ph"c t p thì th i h n có th kéo dài h n
nh ng không quá 2 tháng.
4.2 i u tra v án hình s : C quan i u tra c s) d ng m i bi n pháp do lu t t
t ng hình s quy nh thu th p các ch"ng c" nhJm xác nh s vi c ph m t i và
ng i ph m t i làm c s* cho vi c xét x) c a tòa án.
+ Các c quan i u tra hình s :
C quan i u tra trong công an ND i u tra t t c các t i ph m, tr nh ng t i
ph m thu c th$m quy n i u tra c a c quan i u tra trong Q&ND và c
quan i u tra c a VKSND t i cao.
C quan i u tra trong quân i ND.
C quan i u tra c a VKSND.
Trang 8- Môn Pháp lu t Vi t nam ic ng
- Th c s – Gi ng viên chính V Th Bích H ng – i h c Lu t Tp HCM
Ngoài ra lu t còn qui nh m t s c quan khác c ti n hành m t s ho t
ng i u tra: B i biên phòng, H i quan, Ki m lâm, l c l ng C nh sát
bi n và các c quan khác c a CAND, Q&ND.
+ Các ho t ng i u tra:
Kh*i t b can và h#i cung b can. T m ình ch' ch"c v mà b can ang m
nhi m.
L y l i khai c a ng i làm ch"ng, ng i b h i…;
& i ch t, nh n d ng, giám nh, th c nghi m i u tra;
Khám xét ng i, nhà *, v t, th tín; thu gi , t m gi , kê biên tài s n;
Khám nghi m hi n tru ng, khám nghi m t) thi… ;
&ình ch' và t m ình ch' i u tra. C n c" ình ch' i u tra (nh c n c"
không kh*i t v án (k2 i u 105; i u 107BLHS), ã h t th i h n i u tra
mà không ch"ng minh c b can ã th c hi n t i ph m); C n c" tm
ình ch' i u tra (b can m c b nh tâm th n, b can b# tr n không bi t * âu-
ra l nh truy nã)
K t thúc i u tra, ngh truy t .
Th i h n i u tra c qui nh t i i u 119 BLTTHS.
+Các bi n pháp ng n ch n:
B t b can, b cáo t m giam. Ng i có quy n ra l nh b t b can, b cáo
t m giam c quy nh t i i u 80, 81 BLTTHS; Th i h n t m giam iu
tra c qui nh t i i u 120 BLTTHS, c th :
Lo i t i ph m Th i h n t m giam Gia h n t m giam
Ít nghiêm tr ng Không quá 2 tháng 1 l n không quá 1 tháng
Nghiêm tr ng Không quá 3 tháng 2 l n (L n 1: không quá 2 tháng;
L n 2: không quá 1 tháng)
R t nghiêm tr ng Không quá 4 tháng 2 l n (L n 1: không quá 3 tháng;
L n 2: không quá 2 tháng)
& c bi t nghiêm Không quá 4 tháng 3 l n, m i l n không quá 4 tháng
tr ng
T m gi ng i ( i v i ng i b b t kh$n c p ho c b b t qu tang). Th i h n
t m gi không c quá 3 ngày k t khi c quan i u tra nh n ng i b b t.
Trong tr ng h p c n thi t có th gia h n t m gi nh ng không quá 3 ngày;
trong tr ng h p c bi t có th gia h n l n th" 2 nh ng không quá 3 ngày
( i u 87 BLTTHS) .
C m i kh#i n i c trú
B o l%nh là bi n pháp ng n ch n thay th bi n pháp t m giam (ng i b o
l%nh có th là cá nhân-ph i có ít nh t 2 ng i; t! ch"c)
& t ti n ho c tài s n có giá tr b o m là bi n pháp ng n ch n thay th
bi n pháp t m giam. & 93.
4.3 Truy t b can ra tr c tòa án.
Truy t b can ra tr c tòa án v à là quy n, là nhi m v c a VKSND khi th c hi n
quy n công t c nhà n c giao.
Th i h n quy t nh truy t ; Trong th i h n 20 ngày i v i t i ph m ít nghiêm
tr ng và t i ph m nghiêm tr ng, 30 ngày i v i t i ph m r t nghiêm tr ng và t i
Trang 9- Môn Pháp lu t Vi t nam ic ng
- Th c s – Gi ng viên chính V Th Bích H ng – i h c Lu t Tp HCM
ph m c bi t nghiêm tr ng, k t ngày nh n c h s v án và b n k t lu n i u
tra, VKS ph i ra m t trong nh ng quy t nh sau:
Truy t b can bJng b n cáo tr ng;
Tr h s i u tra b! sung;
&ình ch' ho c t m ình ch' v án.
Trong tr ng h p c n thi t, Vi n tr *ng VKS có th gia h n nh ng không quá 10
ngày i v i t i ph m ít nghiêm tr ng và t i ph m nghiêm tr ng, Không quá 15
ngày i v i t i ph m r t nghiêm tr ng, không quá 30 ngày t i ph m c bi t
nghiêm tr ng.
4.4 Xét x .
Vi c xét x) thu c th$m quy n c a các tòa án. Là giai o n t t ng hình s , trong ó
tòa án x) lý s vi c ph m t i và ng i ph m t i và quy t nh áp d ng hình ph t i
v i ng i ph m t i bJng các b n án và quy t nh c a mình
4.4.1 Các c p tòa án và th!m quy n xét x :
Tòa án nhân dân c p huy n và tòa án quân s khu v c xét x) s th$m nh ng
t i ph m mà BLHS quy nh hình ph t n 15 n m tù (c( là t 7 n m tù tr*
xu ng). Tuy nhiên vi c th c hi n qui nh này ang c chu$n b theo l
trình c a c quan ch"c n ng trong vi c xác nh tòa án c p huy n nào
i u ki n m i giao th$m quy n.
Tòa án nhân dân c p t'nh và tòa án quân s c p quân khu xét x) s th$m
nh ng v án hình s v nh ng t i ph m không thu c th$m quy n c a tòa án
nhân dân c p huy n và tòa án quân s khu v c ho c nh ng v án thu c th$m
quy n c a tòa án c p d i mà mình l y lên xét x).
4.4.2 Chu!n b xét x - xét x s th!m.
Sau khi nh n h s v án, th$m phán c phân công ch t a phiên tòa
nghiên c"u h s . Trong th i h n 30 ngày i v i t i ph m ít nghiêm tr ng,
45 ngày i v i t i ph m nghiêm tr ng, 2 tháng i v i t i ph m r t nghiêm
tr ng, 3 tháng i v i t i ph m c bi t nghiêm tr ng, k t ngày nh n h s
v án, th$m phán ch t a phiên tòa ph i quy t nh a v án ra xét x), ho c
tr l i h s i u tra b! sung, ho c quy t nh t m ình ch' hay ình ch'
v án.
Trong th i h n 15 ngày (ho c 30 ngày n u có lý do chính áng) k t ngày
có quy t nh a v án ra xét x), Tòa án ph i m* phiên tòa. Th t c t t ng
t i phiên tòa c quy nh c th trong BLTTHS.
4.4.3 Xét x phúc th!m.
Xét x) phúc th$m là vi c tòa án c p trên tr c ti p xét x) l i v án ho c xét l i
quy t nh s th$m mà b n án, quy t nh s th$m ó ch a có hi u l c pháp lu t b
kháng cáo ho c kháng ngh .
Nh ng ng i có quy n kháng cáo, bao g m:
- B cáo, ng i b h i, ng i i di n h p pháp c a h có quy n kháng cáo b n
án, quy t nh s th$m;
- Ng i bào ch a có quy n kháng cáo b o v l i ích c a ng i ch a thành
niên, ho c ng i có nh c i m v tâm th n ho c th ch t;
- Nguyên n dân s , b n dân s và ng i i di n h p pháp c a h có
quy n kháng cáo ph n b n án ho c quy t nh có liên quan n vi c b i
th ng thi t h i;
Trang 10- Môn Pháp lu t Vi t nam ic ng
- Th c s – Gi ng viên chính V Th Bích H ng – i h c Lu t Tp HCM
- Ng i có quy n l i, ngh%a v liên quan n v án và ng i i di n h p pháp
c a h có quy n kháng cáo ph n b n án ho c quy t nh có liên quan n
quy n l i, ngh%a v c a h . (Tham kh o i u 231 BLTTHS)
Th i h n kháng cáo là 15 ngày, k t ngày tòa tuyên án. & i v i b
cáo, ng s v ng m t t i phiên tòa thì th i h n kháng cáo tính t ngày b n
án c giao cho h ho c c niêm y t. N u n kháng cáo g)i qua b u
i n thì ngày kháng cáo c tính c n c" vào ngày b u i n n i g)i óng
d u * phong bì. Trong tr ng h p n kháng cáo g)i qua ban giám th tr i
giam, thì ngày kháng cáo c tính c n c" vào ngày ban giám th tr i giam
nh n c n.
Th i h n kháng ngh c a VKS cùng c p là 15 ngày, c a VKS c p trên tr c
ti p là 30 ngày k t ngày tuyên án.
Toà án c p phúc th$m có quy n quy t nh:
- Không ch p nh n kháng cáo, kháng ngh và gi nguyên b n án s th$m;
- S)a b n án s th$m;
- HuN b n án s th$m và chuy n h s v án i u tra l i ho c xét x) l i;
- HuN b n án s th$m và ình ch' v án.
B n án phúc th$m có hi u l c k t ngày tuyên án.
4.4.4 Xét l i b n án và quy t nh ã có hi u l c pháp lu t
@ Th+ t c giám c th,m.
Giám c th$m là xét l i b n án ho c quy t nh ã có hi u l c pháp
lu t nh ng b kháng ngh vì phát hi n có vi ph m pháp lu t nghiêm tr ng
trong vi c x) lý v án. Nh :
Vi c i u tra xét h#i t i phi n di n ho c không y .
K t lu n trong b n án ho c quy t nh không phù h p v i tình ti t khách quan
c a v án.
Có vi ph m nghiêm tr ng th t c t t ng trong khi i u tra, truy t ho c xét
x).
Có nh ng sai l m nghiêm tr ng trong vi c áp d ng BLHS.
Ng i có quy n kháng ngh theo th t c giám c th$m:
- Chánh án TANDT và vi n tr *ng VKSNDTC có quy n kháng ngh b n án,
quy t nh ã có hi u l c pháp lu t c a toà án các c p tr quy t nh c a h i
ng TPTANDTC.
- Chánh án tòa án quân s trung ng và vi n tr *ng VKSQSTW có quy n
kháng ngh b n án ho c quy t nh có hi u l c pháp lu t c a tòa án quân s c p
d i.
- Chánh án TAND t'nh và vi n tr *ng VKSND c p t'nh, Chánh án TAQS c p
quân khu và vi n tr *ng VKSQS c p quân khu kháng ngh b n án ho c quy t
nh có hi u l c pháp lu t c a tòa án c p d i.
Th$m quy n giám c th$m:
- UN ban th$m phán TAND c p t'nh (g m: Chánh án, các phó chánh án TAND
T'nh, Tp tr c thu c trung ng + m t s th$m phán TAND t'nh, tp tr c thu c
trung ng do Chánh án TANDTC quy t nh theo ngh c a chánh án
TAND t'nh, tp tr c thu c trung ng nh ng không quá 9 ng i); UN ban
th$m phán TAQS c p quân khu; (Khi G&T ph i có ít nh t 2/3 t!ng s thành
viên)
Trang 11- Môn Pháp lu t Vi t nam ic ng
- Th c s – Gi ng viên chính V Th Bích H ng – i h c Lu t Tp HCM
- Toà HS TANDTC; Toà án quân s trung ng; (Khi giám c th$m ph i có 3
th$m phán)
- H i ng th$m phán TANDTC (g m: Chánh án, các phó chánh án, các chánh
toà, phó chánh toà các toà chuyên trách c a TANDTC, m t s th$m phán
TAND do Chánh án TANDTC quy t nh và ph i c UBTVQH phê
chu$n). Khi giám c th$m ph i có ít nh t 2/3 t!ng s thành viên.
@ Th t c tái th!m.
Th t c tái th$m c áp d ng i v i b n án ho c quy t nh ã có
hi u l c pháp lu t nh ng b kháng ngh vì có nh ng tình m i c phát hi n
có th làm thay !i c b n n i dung c a b n án ho c quy t nh mà tòa án
không bi t c khi ra b n án ho c quy t nh ó.
Nh ng ng i có quy n kháng ngh theo th t c tái th$m
- Vi n tr *ng VKSNDTC có quy n kháng ngh i v i b n án ho c quy t
nh ã có hi u l c pháp lu t c a TAND các c p tr quy t nh c a
H&TPTANDTC;
- Vi n tr *ng VKSQSTO; Vi n tr *ng VKSND c p t'nh; Vi n tr *ng
VKSND c p quân khu.
Th$m quy n tái th$m:
- PN/ban th$m + 3n TAND c p t'nh; PN/ban th$m + 3n TAQS c p quân khu;
, ,
- Toà Q4nh s TANDTC; TAQS trung ng;
- H i ng th$m + 3n TANDTC.
,
4.5 Thi hành b n án hình s .
-C quan công an thi hành án ph t tù có th i h n, tù chung thân; tham gia h i
ng thi hành án t) hình;
-Chính quy n xã, ph ng, th tr n, ho c c quan, t! ch"c n i ng i b k t án
c trú ho c làm vi c có nhi m v theo dõi, giám sát vi c c i t o c a nh ng ng i
c hu*ng án treo ho c b ph t c i t o không giam gi ;
-C s* y khoa thi hành quy t nh v b t bu c ch a b nh i v i ng i m c
b nh tâm th n có hành vi nguy hi m cho xã h i.
-Ch p hành vi c thi hành án ph t ti n, t ch thu tài s n và b i th ng thi t h i,
ph i có c quan công an ph i h p khi áp d ng bi n pháp c Ing ch .
Câu h-i:
1. Trình bày khái ni m ngành lu t hình s .
2. T i ph m là gì? Phân lo i t i ph m.
3. Hình ph t là gì? Nêu các lo i hình ph t theo qui nh c a BLHS.
4. T t ng hình s là gì? Nêu i t ng i u ch'nh và ph ng pháp i u ch'nh
c a ngành lu t t t ng hình s .
5. Trình bày n i dung c b n c a các giai o n trong t t ng hình s .
6. Phân bi t xét x) s th$m, phúc th$m, giám c th$m,tái th$m.
Trang 12- Môn Pháp lu t Vi t nam ic ng
- Th c s – Gi ng viên chính V Th Bích H ng – i h c Lu t Tp HCM
Trang 13- Môn Pháp lu t Vi t nam ic ng
nguon tai.lieu . vn
