Xem mẫu
- Bai 2: Sự thich nghi cua sinh vât đôi
̀ ́ ̉ ̣ ́
với môi trường sông
́
I. Sư thich nghi vơi as ́
1) Ơ thưc vât ̣
a) Cac đăc điêm thich nghi cua cac loai thưc vât đôi vơi điêu kiên chiêu sang
́ ̣ ̉ ́ ̉ ́ ̀ ̣ ́ ̀ ̣ ́ ́
*Dưa vao sư ra hoa theo as ngươi ta chia thưc vât thanh cac nhom:
̀ ̣ ̀ ́ ́
Cây ngay ngăn băt buôc: ngô, tuc… ̀ ́ ́ ̣ ́
Cây ngay ngăn không băt buôc: lua, bông… ̀ ́ ́ ̣ ́
Cây ngay dai băt buôc ̀ ̀ ́ ̣
Cây ngay dai không băt buôc: xà lach, lua mi… ̀ ̀ ́ ̣ ́ ́ ̀
*Dưa trên nhu câu as cua cac loai thưc vât ngươi ta chia thưc vât lam cac nhom: ̀ ̉ ́ ̀ ̣ ̣ ̀ ́ ́
Cây ưa sang: moc nơi quang đang hay ơ trên tâng ưa sang cua rưng âm thương xanh
́ ̣ ̃ ̀ ́ ̉ ̉
nhiêt đơi nó con phân thanh 3-5 tang cây vươt tan vơi nhưng than cao 40-50m hay cao
̣ ̀ ̀ ̀ ́
hơn nưa , có cac đăc điêm chiu đươc as manh như lá có phiên day, mau xanh nhat, xêp ́ ̣ ̉ ̣ ̣ ́ ̀ ̀ ̣ ́
nghiêng so vơi măt đât, mô dâu phat triên… ̣ ́ ̣ ́ ̉
Cây ưa bong tiêp nhân as khuêch tan thương sông dươi tan cây khac, có phiên lá
́ ́ ̣ ́ ́ ́ ́ ́ ́
mong mau xanh đâm, it hoăc không có mô giâu, lá năm ngang…
̉ ̀ ̣ ́ ̣ ̣ ̀
Cây chiu bong là nhưng loai phat triên đươc cả ơ nhưng nơi giau as và nhưng nơi it
̣ ́ ̀ ́ ̉ ̀ ́
as, tao nên nhưng tâm tham xanh ơ đay rưng.
̣ ́ ̉ ́
b) Sư thich nghi cua cá thể thưc vât đôi vơi as trong giơi han sinh thai cua loai
́ ̉ ̣ ́ ̣ ́ ̉ ̀
*Sư thich nghi biêu hiên ơ giai phâu-hinh thai
́ ̉ ̣ ̉ ̃ ̀ ́
Lá ơ ngon thương nhỏ day cưng có tâng cutin day nhiêu gân, là có mau nhat. Lá ơ
̣ ̀ ̀ ̀ ̀ ̀ ̣
phia trong thì ngươc lai.
́ ̣
*Sư thich nghi biêu hiên ơ hoat đông sinh lí
́ ̉ ̣ ̣ ̣
As xanh đỏ bị lá hâp thụ cung câp năng lương cho quang hơp. Tia sang đỏ thuân lơi ́ ́ ́ ̣
cho sư tông hơp đương, as xanh tim thuân lơi cho sư tông hơp protein. Môt số cây có rễ
̉ ́ ̣ ̉ ̣
moc trong không khí cung có khả năng quang hơp.
̣ ̃
Sư nay mâm cua hat phụ thuôc vao as: nhiêu loai hat nay mâm trong đât bị ưc chế
̉ ̀ ̉ ̣ ̣ ̀ ̀ ̣ ̣ ̉ ̀ ́
nêu bị đưa ra sang. Môt số hat lai không thể nay mâm thiêu as. Sư hô hâp cua hat có cam
́ ́ ̣ ̣ ̣ ̉ ̀ ́ ́ ̉ ̣ ̉
ưng vơi cac loai as khac nhau, môt số loai tuy điêu kiên khac nhau mà có cam ưng vơi as
́ ̣ ́ ̣ ̀ ̀ ̀ ̣ ́ ̉
hay không (VD: hoa môc) ̣
As anh hương tơi sư đong mơ khí không vì vây có anh hương tơi sư thoat hơi
̉ ́ ̉ ̣ ̉ ́
nươc, trao đôi khí ơ la. ̉ ́
As anh hương tơi sư ra hoa kêt quả cua thưc vât. (Tham khao cây ngay dai và cây
̉ ́ ̉ ̣ ̉ ̀ ̀
ngay ngăn) ̀ ́
As anh hương tơi sư sinh trương cua thưc vât: As manh ưc chế tac đông sinh
̉ ̉ ̣ ̣ ́ ̣
trương, gây trơ ngai cho sư tông hơp chât kich thich sinh trương lam dai tb. Cây trong ̣ ̉ ́ ́ ́ ̀ ̀
tôi đưa ra sang thì rễ phat triên manh, hoat đông hương sang, tia thưa phụ thuôc vao as,
́ ́ ́ ̉ ̣ ̣ ̣ ́ ̉ ̣ ̀
as lam anh hương sư phat triên cua la, lam thay đôi goc nghiêng cua la.
̀ ̉ ́ ̉ ̉ ́ ̀ ̉ ́ ̉ ́
2)Ơ đông vât ̣ ̣
a) Cac đăc điêm thich nghi cua cac loai đông vât đôi vơi cac điêu kiên chiêu sang
́ ̣ ̉ ́ ̉ ́ ̀ ̣ ̣ ́ ́ ̀ ̣ ́ ́
*Dưa vao sư thich nghi vơi điêu kiên chiêu sang ngươi ta chia đông vât thanh cac
̀ ́ ̀ ̣ ́ ́ ̣ ̣ ̀ ́
nhom ́
Đông vât ưa sang: là nhưng đông vât chiu đươc giơi han rông về độ dai sang, cương
̣ ̣ ́ ̣ ̣ ̣ ̣ ̣ ̀ ́
độ chiêu sang, thơi gian chiêu sang. Chung thương hoat đông ban ngay, có cac cơ quan
́ ́ ́ ́ ́ ̣ ̣ ̀ ́
- tiêp nhân as: ơ cac đông vât bâc thâp cơ quan tiêp nhân as là cac tb cam quang phân bố
́ ̣ ́ ̣ ̣ ̣ ́ ́ ̣ ́ ̉
khăp cơ thê, ơ cac đông vât bâc cao thì lai là cơ quan thị giac.
́ ̉ ́ ̣ ̣ ̣ ̣ ́
Đông vât ưa tôi có mau xin đen hđ ban đêm hoăc khônng có as. Măt chung có thể rât
̣ ̣ ́ ̀ ̉ ̣ ́ ́ ́
tinh hoăc teo nhỏ lai hoăc tiêu giam và thay vao đó là cơ quan xuc giac, phat sang phat
̣ ̣ ̣ ̉ ̀ ́ ́ ́ ́ ́
triên. ̉
Đông vât chênh tôi chênh sang là nhom đông vât hoat đông khi binh minh hoăc chiêu
̣ ̣ ́ ́ ́ ̣ ̣ ̣ ̣ ̀ ̣ ̀
tôi. Chungcó măt phat triên manh, to, rông, tron, cuông thit lôi, măt có thể mơ rông tâm
́ ́ ́ ́ ̉ ̣ ̣ ̀ ́ ̣ ̀ ́ ̣ ̀
nhin. ̀
*Vơi nhưng loai đông vât khac nhau có cach đap ưng vơi as khac nhau ̀ ̣ ̣ ́ ́ ́ ́
Chung sư dung cơ quan thị giac để đinh hương trong không gian, nhân biêt vât thể
́ ̣ ́ ̣ ̣ ́ ̣
xung quang dưa trên as.
Môt số loai dưa trên as dể dư bao thơi tiêt thưc hiên cac hoat đông như chuân bị qua
̣ ̀ ́ ́ ̣ ́ ̣ ̣ ̉
đông, qua he. ̀
Là nhân tố chinh quyêt đinh nhip điêu sinh hoc, anh hương tơi cac hoat đông sinh lí ́ ́ ̣ ̣ ̣ ̣ ̉ ́ ̣ ̣
tâp tinh như di cư, sinh san, chu kì thay lông.
̣ ́ ̉
b) Cac đăc điêm cua cơ thể đông vât thich nghi vơi sư biên đôi chế độ chiêu sang
́ ̣ ̉ ̉ ̣ ̣ ́ ́ ̉ ́ ́
*Vơi đông vât thì as không phai là yêu tố giơi han vì vây sư thich nghi cua tưng cơ thể
̣ ̣ ̉ ́ ̣ ̣ ́ ̉
sinh vât không tach biêt rõ vơi cac đăc điêm thich nghi cua loai. Chung chỉ thể hiên qua
̣ ́ ̣ ́ ̣ ̉ ́ ̉ ̀ ́ ̣
môt số măt sau: ̣ ̣
Dưa trên as và nhip điêu sinh hoc chung cua loai, môi cá thể đông vât lai hinh thanh ̣ ̣ ̣ ̉ ̀ ̃ ̣ ̣ ̣ ̀ ̀
lên môt đông hồ sinh hoc cua riêng minh.
̣ ̀ ̣ ̉ ̀
3) Nhip điêu sinh hoc ̣ ̣ ̣
Nhip điêu sinh hoc là khả năng phan ưng cua sinh vât môt cach nhip nhang đôi vơi
̣ ̣ ̣ ̉ ̉ ̣ ̣ ́ ̣ ̀ ́
nhưng biên đôi mang tinh chu kì cua MT sông. Nhip điêu sinh hoc mang tinh di truyên
́ ̉ ́ ̉ ́ ̣ ̣ ̣ ́ ̀
và có cac dang thương găp là nhip điêu ngay đêm, nhip điêu theo mua, nhip điêu tuân
́ ̣ ̣ ̣ ̣ ̀ ̣ ̣ ̀ ̣ ̣ ̀
trăng.
Tinh chu kì cua nhưng yêu tố khí hâu biên đôi đã quyêt đinh đên moi quá trinh sinh lí
́ ̉ ́ ̣ ́ ̉ ́ ̣ ́ ̣ ̀
sinh thai diên ra trong cá thể cua môi loai, tao cho sinh vât hoat đông theo nhưng nhip
́ ̃ ̉ ̃ ̀ ̣ ̣ ̣ ̣ ̣
điêu chuân xac như nhưng chiêc đông hồ sinh hoc.
̣ ̉ ́ ́ ̀ ̣
II. Sư thich nghi vơi nhiêt độ ́ ̣
1) Nhưng nhân xet chung về sinh vât trong phương diên thich nghi vơi nhiêt độ ̣ ́ ̣ ̣ ́ ̣
*Nhiêt độ trao đôi năng lương giưa cơ thể và môi trương qua quá trinh hâp thu, dân
̣ ̉ ̀ ́ ̃
nhiêt, đôi lưu, bưc xạ nhiêt.
̣ ́ ̣
*Nhiêt độ là nhân tố giơi han và điêu chinh đôi vơi sinh vât. Sư sông chỉ tôn tai ơ giơi
̣ ̣ ̀ ̉ ́ ̣ ́ ̀ ̣
han tư -200 đên 100°C nhưng đa số sông ơ 0 đên 50°C hay con hep hơn. Dưa vao giơi
̣ ́ ́ ́ ̀ ̣ ̀
han sinh thai cua cac loai sinh vât đôi vơi nhân tố nhiêt đô, ngươi ta phân chia ra: Loai
̣ ́ ̉ ́ ̀ ̣ ́ ̣ ̣ ̀
rông nhiêt (sông ơ vung ôn đơi) và loai hep nhiêt (ơ vunhf nhiêt đơi hoăc han đơi).
̣ ̣ ́ ̀ ̀ ̣ ̣ ̣ ̣ ̀
*Dưa vao thân nhiêt ngươi ta chia sinh vât thanh hai nhom: ̀ ̣ ̣ ̀ ́
Sinh vât biên nhiêt: Thân nhiêt biên đôi theo nhiêt độ môi trương, chung điêu chinh
̣ ́ ̣ ̣ ́ ̉ ̣ ́ ̀ ̉
thân nhiêt thông qua sư trao đôi nhiêt trưc tiêp vơi môi trương. Ơ nhưng loai biên nhiêt
̣ ̉ ̣ ́ ̀ ́ ̣
thì nhiêt đươc tich luy trong môt giai đoan hay cả đơi sônggân như môt hăng số và tuân
̣ ́ ̃ ̣ ̣ ́ ̀ ̣ ̀
theo công thưc: T = ( X – K).n
Sinh vât hăng nhiêt có thân nhiêt ôn đinh, đôc lâp vơi biên đôi cua nhiêt độ môi
̣ ̀ ̣ ̣ ̉ ̣ ̣ ̣ ́ ̉ ̉ ̣
trương thông qua điêu hoa sinh nhiêt, điêu hoa toa nhiêt (lơp cach nhiêt, điêu hoa dan nơ ̀ ̀ ̀ ̀ ̉ ̣ ́ ̣ ̀ ̀ ̃
mao mach dươi da, điêu tiêt mồ hôi), hinh thanh tâp tinh điêu hoa cân băng nhiêt vì vây
̣ ̀ ́ ̀ ̀ ̣ ́ ̀ ̀ ̀ ̣ ̣
chung có khả năng phân bố rông.
́ ̣
- *Nhiêt độ tac đông manh tơi hinh thai, câu truc cơ thể tuôi tho, cac quá trinh sin lí sinh
̣ ́ ̣ ̣ ̀ ́ ́ ́ ̉ ̣ ́ ̀
thai và tâp tinh cua sinh vât. Khi nhiêt độ vươt qua giơi han chiu đưng cua sinh vât nó sẽ
́ ̣ ́ ̉ ̣ ̣ ̣ ̣ ̉ ̣
lam tăng cương độ chuyên hoa tơi mưc lam rôi loan trong quá trinh sinh lí binh thương
̀ ̉ ́ ̀ ́ ̣ ̀ ̀
cua cơ thê. Khi nhiêt độ thay đôi đôt ngôt dù vân năm trong giơi han sinh thainhưng vân
̉ ̉ ̣ ̉ ̣ ̣ ̃ ̀ ̣ ́ ̃
có thể gây hai cho sinh vât. ̣ ̣
2) Sư thich nghi ơ thưc vât ́ ̣
a) Sư thich nghi cua loai ́ ̉ ̀
Ơ vung khô nong, thưc vât có vỏ day lơp bân day, ơ thân lá có lơp sap có thể phan
̀ ́ ̣ ̀ ̀ ̀ ́ ̉
xạ as, tâng cutin day và sư rung la, tiêu giamtr lá giup giam thoat hơi nươc. Nhưng cây
̀ ̀ ̣ ́ ́ ̉ ́
nay cung thương tich luy đương…
̀ ̃ ́ ̃
Ơ vung lanh hoăc ơ ôn đơi về mua đông, thưc vât rung lá hoăc có lá nhỏ lam giam
̀ ̣ ̣ ̀ ̣ ̣ ̣ ̀ ̉
diên tich tiêp xuc vơi không khí lanh. Chung con hinh thanh vỏ trôi, phat triên cac lơp
̣ ́ ́ ́ ̣ ́ ̀ ̀ ̀ ̀ ́ ̉ ́
̀
bân cach nhiêt. ́ ̣
Thưc vât chiu băng giá con có thể tich luy đương, lipit, aa và cac chât bao vệ trong tb
̣ ̣ ̀ ́ ̃ ́ ́ ̉
lk vơi nươc; tăng cương lơp bân moc lông nhung. ̀ ̣
b) Nhưng anh hương cua nhiêt lên đơi sông cua thưc vât ̉ ̉ ̣ ́ ̉ ̣
Anh hương tơi hô hâp và quang hơp cua thưc vât (đồ thị hinh sin).
̉ ́ ̉ ̣ ̀
Cac giai đoan khac nhau cua thưc vât cân nhiêt độ khac nhau: thơi kì nay mâm cân
́ ̣ ́ ̉ ̣ ̀ ̣ ́ ̉ ̀ ̀
nhiêt độ thâp, thơi kì ra hoa cân nhiêt độ cao, như vây nhiêt độ anh hương tơi sywj nay
̣ ́ ̀ ̣ ̣ ̣ ̉ ̉
mâm và ra hoa cua thưc vât. Sông ơ nơi giá ret, thưc vât sinh trương châm, ra hoa kêt
̀ ̉ ̣ ́ ́ ̣ ̣ ́
quả vao thơi gian âm trong năm. ̀ ́
3) Sư thich nghi cua đông vât ́ ̉ ̣ ̣
a) Sư thich nghi cua cac loai ́ ̉ ́ ̀
*Đông vât thich nghi vơi nhiêt độ thông qua hinh thai giai phâu:
̣ ̣ ́ ̣ ̀ ́ ̉ ̃
Kich thươc cơ thể
́
Kich thươc cơ quan phụ
́
Độ day bộ lông ̀
Mau lông ̀
*Đông vât thich nghi băng nhưng hoat đông sinh lí tâp tinh:
̣ ̣ ́ ̀ ̣ ̣ ́
Khi nhiêt độ giam dân sẽ ngưng trệ hđ tiêu hoa tiêp đên ngưng trệ chưc năng vân
̣ ̉ ̀ ́ ́ ́ ̣
đông tiêp đên là tuân hoan và cuôi cung là hô hâp.
̣ ́ ́ ̀ ̀ ́ ̀ ́
Sư sinh san cua nhiêu loai chỉ tiên hanh ơ môt pham vi nhiêt thich hơp. ̉ ̉ ̀ ̀ ́ ̀ ̣ ̣ ̣ ́
Đông vât ngủ he, ngủ đông, di cư, hinh thanh bao tư để tranh nhiêt độ khăc nhiêt.
̣ ̣ ̀ ̀ ̀ ̀ ́ ̣ ́ ̣
nguon tai.lieu . vn