Xem mẫu
- Lời nói đầu
Trong công cuộc công nghiệp hoá, hiện đại hoá nền kinh tế đất nước đang
từng bước vào đời sống kinh tế xã hội. Tuy nhiên hiện nay tốc độ công nghiệp
hoá, hiện đại hoá đang bị chững lại bởi nhiều nguyên nhân khác nhau mà một
trong những nguyên nhân quan trọng nhất là vấn đề về vốn. Có thể nói vốn là tiền
đ ề, là cơ sở đầu tiên đ ể các doanh nghiệp mở rộng sản xuất kinh doanh và đổi mới
công nghệ. Các doanh nghiệp có thể tạo vốn bằng nhiều cách khác nhau: có thể
tích lu ỹ từ hoạt động sản xuất kinh doanh, huy động vốn, liên doanh liên kết, hay
vay mượn chiếm dụng vốn của các doanh nghiệp khác. Nhưng muốn ổn định và
có lợi thế nhất giúp các doanh nghiệp tăng cường cơ sở vật chất kỹ thuật, đổi mới
công nghệ là nguồn vốn trung và dài hạn từ các Ngân hàng thương mại.
Hiện nay các doanh nghiệp đang thiếu vốn nhất là vốn trung và dài h ạn
trong khi vốn tồn đọng trong các Ngân hàng thương mại không phải là ít. Như
vậy, không phải chúng ta thiếu vốn m à là chúng ta chưa có cách chuyển vốn huy
động được vào sản xuất kinh doanh. NHNo&PTNT Hà Nội cũng không nằm
n goài tình trạng đó. Hiện nay nguồn vốn cho vay trung và dài hạn của Ngân hàng
kém đa dạng vê cơ cấu khách hàng. Hầu như Ngân hàng ch ỉ tập trung vào doanh
n ghiệp Nhà nước, chưa quan tâm tới các đối tượng kh ách hàng khác đ ặc biệt là
các doanh nghiệp ngo ài quốc doanh.
Vì lý do đó “Giải pháp nâng cao chất lượng tín dụng trung và dài hạn tại
NHNo&PTNT Hà Nội được chọn làm đề tài nhằm đáp ứng đòi hỏi thiết thực của
thực tiễn, vừa mang tính thời sự trong kinh doanh tiền tệ của Ngân hàng hiện nay.
- Từ những lý luận cơ bản về tín dụng trung và dài hạn của Ngân hàng
thương mại, bài viết này sẽ phân tích và đánh giá thực trạng, tìm nguyên nhân dẫn
đ ến các mặt hạn chế hiện nay tại NHNo&PTNT Hà Nội.
Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của b ài viết n ày là ho ạt động tín dụng
trung và dài hạn tại NHNo&PTNT Hà Nội từ 2000 đến năm 2002. Bài viết n ày
được kết cấu như sau:
Chương I. Tín dụng Ngân hàng và ch ất lượng tín dụng trung và dài hạn
Chương II Th ực trạng chất lượng tín dụng trung và dài h ạn tại Ngân hàng Nông
n ghiệp và Phát triển Nông thôn Hà Nội.
Chương III Các loại tín dụng vad nâng cao tín dụng trung và dài hạn tại Ngân
h àng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Hà Nội.
Do trình độ còn hạn chế nên bài viết sẽ không tránh khỏi thiếu sót, em rất mong sẽ
nhận được sự đóng góp ý kiến của các thầy cô giáo và b ạn bè đ ể vấn đề nghiên
cứu được hoàn thiện hơn.
Để hoàn thiện bài viết n ày, trước hết em xin chân th ành cảm ơn tới cô giáo
Ph ạm Hồng Vân- n gười đã trực tiếp hướng dẫn em trong suốt quá trình thực hiện
b ài viết này. Đồng thời em cũng xin chân th ành cảm ơn các cô chú, anh chị cán bộ
công tác tại NHNo&PTNT Hà Nội đã giúp đỡ em trong thời gian thực tập tại
Ngân hàng.
Em xin chân thành cảm ơn!
Sinh viên: Vũ Văn Cường
Chương I. Tín dụng Ngân hàng và chất lư ợng tín dụng trung và dài hạn
I. Ngân hàng Thương m ại.
- 1 . Khái niệm.
Ngân hàng là một loại hình tổ chức có vai trò quan trọng đối với nền kinh
tế nói chung và đối với từng cộng đồng địa phương, chủ thể tham gia nói riêng.
Với vai trò quan trọng như vậy, nhưng quan niệm nh ư thế nào về một Ngân hàng,
và sự phân biệt nó với các tổ chức phi Ngân hàng không phải là điều đ ơn giản. Rõ
ràng, có thể định nghĩa Ngân h àng thông qua chức năng mà chúng thực hiện trong
n ền kinh tế. Tuy nhiên, vấn đề ở chỗ không chỉ chức năng của các Ngân h àng thay
đổi, m à có sự “thâm nhập” vào chức năng hoạt động Ngân h àng của các đối thủ
cạnh tranh. Do đó tuỳ theo đIều kiện của mỗi nước và sự phát triển của hệ thống
tài chính nư ớc đó mà có nh ững định nghĩa khác nhau về Ngân hàng.
Theo luật Ngân hàng của Pháp thì Ngân hàng được định nghĩa:”Ngân hàng
thương mại là nh ững xí nghiệp hay cơ sở n ào đó thường xuyên nhận của công
chúng dưới hình th ức ký thác, hay hình thức khác số tiền m à họ dùng cho chính
họ vào nghiệp vụ chiết khấu, tín dụng hay dịch vụ tài chính.”
Còn luật pháp ấn độ lại có cái nh ìn về Ngân hàng như sau, họ định nghĩa:”
Ngân hàng thương mại là cơ sở nhận các khoản ký thác để cho vay hay tài trợ và
đ ầu tư.”
Đó là các quan niệm về Ngân hàng đứng trên giác độ luật pháp. Còn đứng
trên giác độ tài chính Ngân hàng thì sao? Một định nghĩa khác về Ngân h àng được
Giáo sư Peter Rose đưa ra như sau: ”Ngân hàng là loại hình tổ chức tàt chính cung
cấp một danh mục các dịch vụ tài chính đa dạng nhất - đặc biệt là tín dụng, tiết
kiệm và dịch vụ thanh toán – và thực hiện nhiều chức năng tài chính nhất so với
b ất kỳ một tổ chức kinh doanh nào trong nền kinh tế.”
- Ơ Việt Nam, theo quy định tại luật các tổ chức tín dụng thì Ngân hàng
được định nghĩa như sau: “ Ngân hàng thương mại là tổ chức kinh doanh tiền tệ
m à hoạt động chủ yếu và thường xuyên là nhận tiền gửi của khách h àng với trách
nhiệm ho àn trả và sử dụng số tiền đó để cho vay, thực hiện nghiệp vụ chiết khấu
và làm phương tiện thanh toán.”
Như vậy thông quâ một số khái niệm về Ngân h àng thương mại, ta có thể
h iểu Ngân h àng thương m ại là một loại h ình doanh nghiệp đặc biệt kinh doanh
trên lĩnh tín dụng với mục đích thu lợi nhuận, và nó có những đặc trưng như sau:
-Ngân hàng thương m ại là một tổ chức được phép nhận ký thác của công chúng
với trách nhiệm ho àn trả.
-Ngân hàng thương mại là một tổ chức được phép sử dụng ký thác của
công chúng đ ể cho vay, chiết khấu và thực hiện các dịch vụ tàI chính khác.
Căn cứ vào tính chất và mục tiêu ho ạt động, ở n ước ta các lo ại h ình Ngân
h àng thương m ại được hoạt phép hoạt động theo luật tổ chức tín dụng bao gồm:
Ngân hàng thương m ại, Ngân hàng phát triển, Ngân hàng đầu tư, Ngân hàng chính
sách, Ngân hàng hợp tác và các loại hình Ngân hàng khác.
2 . Các hoạt động cơ bản của Ngân hàng thương mại trong nền kinh tế thị
trường.
Trong n ền kinh tế thị trường, hoạt động chủ yếu của Ngân hàng thương mại
tập trung chủ yếu vào nhiệm vụ nhận tiền gửi và cho vay, đó là hai m ặt hoạt động
tín dụng. Trong xu thế hiện nay, các Ngân hàng thương m ại hoạt động theo loại
h ình đ a năng thì ho ạt động của nó tập trung vào ba hoạt động chính: hoạt động
huy động vốn, hoạt động sử dụng vốn, hoạt động trung gian.
- Hoạt động huy động vốn đối với Ngân h àng đây là hoạt động “đầu vào”
của Ngân hàng. Nguồn vốn hoạt động chủ yếu của một Ngân hàng được h ình
thành từ những nguồn chính sau đây: vốn tự có của doanh nghiệp, vốn vay (vay
của các tổ chức tài chính, vay của dân cư, vay của Ngân h àng trung ương), lợi
nhuận để lại, ngo ài ra đối với một số Ngân hàng nguồn vốn hoạt động có thể h ình
thành từ vốn đIều lệ hay vốn uỷ thác...Trong quá trình hoạt động của mình, Ngân
h àng thương mại phần lớn dựa vào việc huy động các nguồn vốn tạm thời nhàn rỗi
trong nền kinh tế.
Hoạt động nguyên thu ỷ của Ngân hàng là nhận tiền gửi của khách hàng và
đ ây vẫn là nguồn đầu vào chủ yếu của Ngân hàng. Có nhiều yếu tố ảnh hưởng tới
quy mô tiền gửi của khách h àng tại Ngân hàng như: lãi suất, phương thức huy
động của Ngân hàng, tình hình kinh tế xã hội từng thời kỳ, phong tục tập quán của
từng vùng, uy tín của từng Ngân h àng, các dịch vụ do Ngân h àng cung cấp...vv.
Nắm được yếu tố đó, Ngân hàng có thể đIều chỉnh lượng vốn huy động sao cho
phù hợp với nhu cầu vốn của mình.
Các loại tiền gửi mà Ngân hàng cung cấp để huy động vốn là: tiền gửi
thanh toán không kỳ hạn, tiền gửi có kỳ hạn, tiền gửi tiết kiệm.
Ngoài ra, đ ể đáp ứng nhu cầu tín dụng và đa dạng hoá hoạt động kinh
doanh, Ngân hàng có thể vay vốn từ dân cư , các đơn vị kinh tế, các tổ chức tín
dụng khác thông qua một số hình thức như: phát hành trái phiếu, kỳ phiếu hoặc
vay tái chiết khấu từ Ngân hàng trung ương.
Để đ ược hoạt động và thực hiện huy động vốn, Ngân h àng phải có một
lượng nhất định gọi là vốn tự có. Lượng vốn n ày chiếm một tỷ lệ rất nhỏ trong
- tổng vốn sử dụng song nó có ý ngh ĩa rất quan trọng đối với hoạt động của Ngân
h àng. Vốn tự có là đIều kiện bắt buộc để Ngân h àng có được giấy phép tổ chức và
hoạt động trước khi nó có thể huy động được những khoản tiền gửi đầu tiên. Vốn
tự có còn đ óng vai trò là một tấm đệm giúp chống lại rủi ro phá sản, những thua lỗ
về tàI chính trong hoạt động tạm thời. Nó tạo niềm tin cho công chúng và là sự
đ ảm bảo đối với chủ nợ về sức mạnh tài chính của Ngân hàng. Và nó còn cung
cấp năng lực tài chính cho sự tăng trư ởng và sự phát triển dịch vụ mới, cho những
chương trình và trang thiết bị mới.
Đối với hoạt động sử dụng vốn, đây là hoạt động cho vay và đầu tư bao
gồm hoạt động ngân quỹ, hoạt động cho vay, hoạt động đầu tư chứng khoán.
Hoạt động ngân quỹ nhằm bảo đảm khả năng thanh toán thư ờng xuyên của
Ngân hàng cho khách hàng. Đây là tài sản không sinh lời hoặc sinh lời thấp nhưng
tính lỏng cao được coi như tiền mặt. Do đó Ngân hàng phải duy trì lượng tiền mặt
ở một mức độ hợp lý sao cho vừa đảm bảo tính thanh khoản vừa đảm bảo tính
sinh lời.
Hoạt động cho vay là ho ạt động quan trọng nhất quyết định sự thành bại
của Ngân hàng vì đây là hoạt động sinh lời chủ yếu của Ngân hàng. Cũng vì vậy
m à đây là ho ạt động chứa nhiều rủi ro nhất. Để tránh đIều đó, việc quản lý tiền
cho vay được tiến hành rất chặt chẽ, đặc biệt là món vay lớn, với thời hạn d ài.
Ngân hàng thương m ại có thể cho vay theo nhiều h ình thức khác nhau.
Ngoài ra Ngân hàng còn sử dụng vốn vào hoạt động đầu tư chứng khoán
trên thị trư ờng để thu lợi nhuận và một phần đảm bảo khả năng thanh toán của
Ngân hàng.
- Hoạt động trung gian là việc Ngân hàng cung cấp cho khách hàng một loạt
các dịch vụ có liên quan. Ngân hàng sẽ nhận được một khoản thu dưới hình th ức
hoa hồng. Công nghệ Ngân hàng càng phát triển thì hoạt động này càng phong
phú và doanh thu càng lớn. Các hoạt động tiêu biểu là: chuyển tiền, thanh toán hộ
khách hàng thông qua các hình thức ghi chép trên tài khoản của khách h àng tại
Ngân hàng, phát hành séc, u ỷ nhiệm thu, uỷ nhiệm chi, thư tín dụng, môi giới mua
b án chứng khoán, qu ản lý hộ tài sản cho khách h àng, tư vấn cho doanh
n ghiệp...vv.
Ngày nay, xu hư ớng của Ngân hàng là ho ạt động đa năng trên nhiều lĩnh
vực với nhiều nghiệp vụ khác nhau. Các nghiệp vụ có quan hệ chặt chẽ, hỗ trợ cho
nhau nh ằm đạt đ ược mục tiêu cuối cùng là lợi nhuận cao nhất.
3 . Các lo ại h ình tín dụng Ngân h àng.
Trong quá trình hoạt động kinh doanh, tuỳ theo yêu cầu của khách hàng và mục
tiêu quản lý của Ngân hàng Thương mại mà có cách phân loại tín dụng như sau:
3 .1. Nếu căn cứ vào thời hạn, tín dụng chia thành các lo ại sau đây:
Tín dụng ngắn hạn: có thời hạn từ 12 tháng trở xuống
-
Tín dụng trung hạn: có thời gian từ 1 năm đến 5 năm (có nơi quy định là 7
-
n ăm).
Tín dụng dài hạn: có thời hạn từ 5 năm trở n ên (có nơi quy định là 7 năm).
-
Th ời hạn tín dụng đó chính là thời hạn mà trong đó ngân hàng cam kết cấp cho
khách hàng một khoản tín dụng và nó đư ợc xác định cụ thể ngày, tháng, năm. Hay
th ời hạn tín dụng còn được hiểu là thời hạn được tính từ lúc đồng vốn đầu tiên của
n gân hàng được phát ra cho đến lúc đồng vốn và lãi cuối cùng phải thu về.
- Tín dụng ngắn hạn thường gắn với những khoản vay của doanh nghiệp để bổ sung
vào tài sản lưu động, bởi vì tài sản lưu động thường có vòng quay trên một vòng
th ấp hơn một năm. Do vậy trong một năm doanh nghiệp có thể hoàn trả đư ợc số
tiền vay ở Ngân hàng.
Các tài sản cố định như phương tiện sản xuất, phương tiện vận tải, một số cây
trồng vật nuôi ... các trang thiết bị nhanh hao mòn có nhu cầu nguồn vốn từ 1 năm
đ ến 5 năm.
Ngược lại, những công trình đầu tư lớn, thu hồi vốn lâu, thuộc tầm vĩ mô như:
m áy móc thiết bị công nghiệp nặng, xây dựng cầu đường... có nhu cầu nguồn vốn
từ 5 năm đến 10 năm có khi tới 20 năm.
Tất nhiên cùng với độ dài của thời gian, việc thu hồi vốn đối với các dự án có thời
h ạn dài gặp nhiều khó khăn hơn do ở thời điểm hiện tại doanh nghiệp khó có thể
tính được hết khó khăn sẽ gặp trong tương lai. Do vậy mức độ rủi ro của các
khoản tín dụng có thời gian lớn đối với Ngân hàng sẽ tăng nên. Điều n ày một phần
lý giải tại sao l•i suất các khoản cho vay d ài hạn thường cao h ơn các khoản các
khoản cho vay ngắn hạn.
Phân loại Tín dụng theo thời gian có ý nghĩa rất quan trọng đối với Ngân hàng
Thương mại. Nó phản ánh khả năng hoàn trả, độ rủi ro cũng như ảnh hưởng trực
tiếp đến tính an to àn và sinh lợi của một Ngân hàng Thương mại.
3 .2. Phân lo ại theo hình thức cho vay.
Căn cứ theo hình th ức cho vay ta có các loại tín dụng sau:
Chiết khấu là việc Ngân hàng Thương m ại ứng trước tiền cho khách hàng
-
tương ứng với giá trị của th ương phiếu sau khi đ ã trừ đi phần thu nhập của Ngân
- h àng để sở hữu một thương phiếu chưa đến hạn. Về mặt pháp lý thì Ngân hàng
không ph ải là nhà cho vay với chủ sở hữu thương phiếu và ch ỉ là hình thức trao
đổi trái quyền. Tuy nhiên đối với Ngân h àng, việc bỏ tiền ở thời điểm hiện tại để
thu về một khoản tiền lớn hơn trong tương lai với lãi suất ấn định trước đư ợc coi
như là ho ạt động tín dụng, nhưng có lẽ coi đây là một hoạt động đầu tư của Ngân
h àng hơn là một hoạt động tín dụng.
Cho vay đư ợc hiểu là việc Ngân h àng cấp tín dụng cho khách hàng với sự
-
cam kết khách hàng phải ho àn trả gốc và lãi trong khoảng thời gian xác định với
mức lãi suất cam kết. Cho vay đ ược gọi là m ột trong các nghiệp truyền thống của
Ngân hàng Thương m ại, nó được hình thành ngay từ buổi sơ khai của các Ngân
h àng, và đ ược đánh giá là hoạt động sinh lời cao nhất cho các Ngân hàng Thương
m ại.
Bảo lãnh là việc Ngân h àng cam kết thực hiện các nghĩa vụ tài chính thay
-
khách hàng của mình khi khách hàng của mình không có khả năng trả nợ. Mặc dù
không ph ải xuất tiền ra, song Ngân hàng vẫn thu được lợi từ khách hàng nhờ uy
tín của m ình. Nghiệp vụ này được đưa vào tài khoản ngoại bảng của Ngân hàng.
Tuy nhiên nếu có nghiệp vụ phát sinh tức là Ngân hàng đứng ra thực hiện nghĩa
vụ tài chính thay cho khách hàng của mình thì nó lại được đưa vào tài kho ản nội
b ảng.
Cho thuê đó là việc Ngân hàng đ ứng ra bỏ tiền mua tài sản để cho khách
-
h àng thuê theo những điều kiện nhất định. Sau thời gian đó khách h àng phải trả cả
gốc lẫn lãi cho Ngân hàng. Đây là ho ạt động khá mới mẻ với Ngân hàng. Tuy
nhiên ho ạt động n ày sinh lời khá cao, nhưng nó cũng chứa đựng nhiều rủi ro trong
- đó có yếu tố về công nghệ. Điều này đ òi hỏi cán bộ tín dụng không những phải có
chuyên môn về nghề nghiệp mà còn có cả sự hiểu biết về kỹ thuật, về công nghệ.
Phân loại tín dụng theo tài sản đảm bảo.
3 .3
Nếu căn cứ vào tài sản đảm bảo thì ta có các loại hình tín dụng sau đây:
Tín dụng đảm bảo đó là sự cam kết của người nhận tín dụng về việc dùng
-
tài sản đảm bảo thuộc sở hữu của m ình để thực hiện nghĩa vụ tài chính đối với
Ngân hàng trong trường hợp không trả đư ợc nợ. Trong trường hợp này khi khách
h àng không trả được nợ, hoặc vì sử dụng sai mục đích nguồn vốn vay dẫn đến
không thanh toán được thì Ngân hàng sẽ bán tài sản đi để thu hồi nguồn vốn. Tín
dụng đảm bảo được áp dụng đối với các khách h àng có độ rủi ro cao như khách
h àng mới hay những khách hàng có tình hình tài chính không tốt...
Tín dụng không có tài sản đảm bảo đó là loại hình tín dụng m à khách hàng
-
có nhu cầu vay vốn với một hạn mức nhất định mà không cần tài sản đảm bảo.
Lo ại tín dụng n ày thường được cấp cho các khách hàng có uy tín cao, những
khách hàng có mối quan hệ tốt và lâu dàI đối với Ngân hàng, họ có tình hình tài
chính lành mạnh, có mối quan hệ tốt với các tổ chức tài chính. Cũng có thể là các
khoản vay thực hiên theo chỉ thị của Chính phủ, hay Chính phủ yêu cầu không cần
tài sản đảm bảo.
Bên cạnh những tiêu thức phân loại trên, các Ngân hàng Thương m ại còn sử dụng
các tiêu th ức khác tuỳ theo đối tượng cho vay, tính đa dạng của sản phẩm hay tính
chuyên môn hoá trong ngành đ ể phân chia ví dụ như: Tín dụng lành m ạnh, tín
dụng có vấn đề, tín dụng sản xuất, tín dụng tiêu dùng...
- II. Vai trò tín dụng trung và dài hạn của Ngân hàng Thương mại trong nền kinh tế
th ị trường
Tín dụng trung và dài h ạn
1.
Tín dụn g trung và dài h ạn “ là ho ạt động tài chính cho khách hàng vay vốn trung
và dài h ạn nhằm thực hiện các dự án phát triển sản xuất kinh doanh, phục vụ đời
sống”. Tín dụng là một trong những hoạt động mang lại nguồn thu nhập chủ yếu
và nó chiếm phần lớn hoạt động trong các Ngân hàng Thương mại, song không
phải tất cả các Ngân hàng Thương mại đều thực hiện tốt hoạt động này. Một số
Ngân hàng gặp khó khăn trong việc quản lý và thu hồi nợ, một số khác lại gặp khó
khăn trong việc không thể tìm được dự án thích hợp để cho vay hoặc gặp khó
khăn trong việc huy động vốn. Vì vậy việc xem xét chất lượng hiệu quả hoạt động
tín dụng nhất là tín dụng trung và dài h ạn là hết sức cần thiết. Nó giúp các Ngân
h àng có thể đánh giá lại hoạt động tín dụng của mình từ đó đưa ra các giải pháp
nhằm khắc phục những tồn tại, thiếu sót và đ ẩy mạnh hơn nữa hoạt động tín dụng.
Chất lượng, hiệu quả công tác tín dụng Ngân h àng được nhìn nh ận từ 3 phía: các
nhà Ngân hàng, các doanh nghiệp, và từ nền kinh tế. Trong bài viết này, chúng ta
tạm giới hạn việc nghiên cứu chất lượng tín dụng dưới giác độ của Ngân hàng.
Nếu xét theo quan điểm của các nh à Ngân hàng thì ho ạt động tín dụng trung và
d ài h ạn được xem là có hiệu quả khi nó đảm bảo được 3 yếu tố: khả năng sinh lợi,
khả năng thu hồi cả gốc và lãi đúng hạn và kh ả năng thanh khoản từ phía nguồn.
Điều này có ngh ĩa là các Ngân hàng khi tiến hành cho vay trung dài h ạn thì kho ản
vay đó phải đảm bảo trang trải được chi phí trả cho lãi su ất huy động hoặc đi vay,
chi phí ho ạt động của Ngân h àng và lãi dự tính. Song không phải các Ngân hàng
- cứ cho vay nhiều, mang lại nhiều lợi nhuận là có hiệu quả cao bởi vì nếu chỉ cho
vay ra mà không thu hồi đư ợc vốn cho vay hoặc cho vay không cân xứng với
n guồn huy động được th ì sớm hay muộn, Ngân hàng cũng rơi vào tình trạng thua
lỗ, đổ bể.
Hoạt động tín dụng trung và dài hạn có các h ình thức sau:
- Hoạt động tín dụng theo hình thức dự án đầu tư
- Hình thức cho thu ê tài chính
- Th ấu chi
- Bảo lãnh trung và dài hạn
2 . Vai trò của tín dụng trung và dài hạn.
2 .1. Vai trò của tín dụng trung và dài h ạn đối với các doanh nghiệp
- Tín dụng trung và dài hạn là nguồn tài trợ giúp doanh nghiệp có điều kiện mở
rộng quy mô sản xuất, mở rộng thị trường. Đó là mục tiêu hàng đầu của doanh
n ghiệp. Bất cứ doanh nghiệp n ào cũng muốn mở rộng thị trường hoạt động của
m ình và nếu vậy phải mở rộng sản xuất. Mở rộng sản xuất không phải là ho ạt
động mà doanh nghiệp có thể tiến hành một sớm một chiều. Đó là hoạt động lâu
d ài và cần có nguồn vốn dài hạn. Nhưng không phải doanh nghiệp nào cũng đủ
vốn để tiến h ành mở rộng sản xuất kinh doanh. Do vậy nhu cầu vốn để mở rộng
sản xuất kinh doanh đối với doanh nghiệp rất cần thiết. Với những lợi thế đặc thù,
tín dụng trung và dài hạn của ngân hàng được các doanh nghiệp ưa thích hơn h ình
thức phát h ành cổ phiếu.
- Tín dụng trung và dài hạn tạo điều kiện cho các doanh nghiệp đổi mới công
n ghệ, thay đổi cơ cấu sản xuất. Điều đó giúp doanh nghiệp thích nghi với tình
- h ình thị trường cũng như đ ặc thù của chính doanh nghiệp tạo điều kiện cho doanh
n ghiệp hoạt động có hiệu quả hơn. Về dài hạn, các doanh nghiệp luôn chú trọng
đ ến việc mở rộng sản xuất, xây dựng nhà xưởng, mua sắm máy móc, đổi mới công
n ghệ để không ngừng nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm và giảm chi phí
đ ến mức tối thiểu. Đặc biệt đối với nền kinh tế Việt Nam hiện nay, nhu cầu vốn
xây dựng cơ bản là rất lớn trong lúc các nh à kinh doanh chưa tích lu ỹ đư ợc nhiều,
chưa có nhiều thời gian để tích luỹ vốn, tâm lý đầu tư trực tiếp của công chúng
vào các doanh nghiệp còn hạn chế.
Việc vay vốn trung và dài hạn ở ngân hàng thương m ại sẽ làm cho doanh nghiệp
có thể tự chủ và có khả năng kiểm soát độc lập đ ược hoạt động sản xuất kinh
doanh của doanh nghiệp mình mà không phải phân chia quyền kiểm soát với các
cổ đông nếu huy động vốn bằng phát h ành cổ phiếu.
- Tín dụng trung và dài h ạn còn là trợ thủ đắc lực của doanh nghiệp
trong việc thoả mãn và ch ớp cơ hội kinh doanh. Khi có cơ hội kinh doanh, các
doanh nghiệp có thể nhanh chóng vay vốn của Ngân hàng đ ể mở rộng sản xuất
kinh doanh, gia tăng sản lượng để chiếm lĩnh thị trường. Khi doanh nghiệp đi vay
vốn trung dài hạn tại Ngân hàng thương mại sẽ có thể điều chỉnh được kỳ hạn nợ,
n ghĩa là họ có thể trả nợ sớm hơn th ời gian đến hạn trả nợ khi họ không cần đến
việc sử dụng vốn trung và dài h ạn nữa. Khi doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc
trả nợ tại một thời điểm nhất định nào đó thì có xin Ngân hàng gia hạn nợ. Ngo ài
ra, tín dụng trung và dài hạn tránh đ ược các chi phí phát hành, lệ phí bảo hiểm, lệ
phí đăng ký...
- Việc trả nợ trung và dài h ạn cũng được xây dựng theo một sự phân chia ổn định
và hợp lý do đó doanh nghiệp có thể chủ động tìm kiếm các nguồn trả nợ một
cách d ễ dàng hơn.
2 .2. Vai trò của tín dụng trung dài h ạn đối với nền kinh tế
- Tín dụng trung và dài hạn thúc đẩy quá trình tích tụ và tập trung vốn, điều hoà
lượng cung cầu về vốn trong nền kinh tế. Với chức năng là trung gian tài chính,
các Ngân hàng tập trung các nguồn vốn nh àn rỗi trong nền kinh tế và cho vay đối
với các đối tư ợng có nhu cầu điều đó được thể hiện rõ trong hoạt động tín dụng
trung và dài hạn của Ngân hàng, nó giúp các doanh nghiệp nói riêng và cả nền
kinh tế nói chung hoạt động một cách liền mạch không ngắt quãng và là một kênh
truyền dẫn vốn có hiệu quả. Thông qua cho vay trung và dài h ạn mà xây d ựng cơ
sở hạ tầng, đổi m ới công nghệ, góp phần đẩy nhanh quá trình tái sản xuất mở
rộng, đầu tư phát triển nền kinh tế. Hoạt động tín dụng thúc đẩy lưu thông hàng
hoá, đẩy nhanh chu chuyển tiền tệ, thúc đẩy tái sản xuất mở rộng.
- Tín dụng trung và dài hạn cũng có vai trò quan trọng trong quá trình chuyển dịch
cơ cấu kinh tế, phát triển các ngành công nghiệp mũi nhọn, tăng tỷ trọng các
n gành sản xuất vật chất là n ền tảng cho phát triển kinh tế đất nước, đáp ứng nhu
cầu trước mắt cũng như lâu dài. Đầu tư cho vay trung dài hạn trực tiếp hay gián
tiếp góp phần phát triển khoa học công nghệ, tạo công ăn việc làm, ổn định lạm
phát, nâng cao đời sống của dân cư, phát triển lực lượng lao động, giúp nền kinh
tế tăng trưởng ổn định.
- Tín dụng trung và dài hạn tạo điều kiện phát triển các quan hệ kinh tế đối ngoại.
trong điều kiện hiện nay sự phát triển kinh tế của mỗi quốc gia luôn gắn với thị
- trường thế giới, nền kinh tế đóng trước đây đ ã nhường bước cho nền kinh tế mở
phát triển. Tín dụng trung và dài hạn đ ã trở th ành một trong những phương tiện
nối liền kinh tế các nước với nhau dưới các hình thức: tín dụng tài trợ xuất nhập
khẩu, tín dụng hỗ trợ phát triển, cho vay viện trợ...
Nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng là nhiệm vụ có ý nghĩa với sự phát triển
kinh tế trong cả hiện tại và tương lai. Vấn đề này càng trở nên cấp thiết với thực
trạng nền kinh tế nước ta hiện nay: Nhu cầu vốn cho sự nghiệp công nghiệp hoá,
h iện đại hoá là rất lớn trong khi việc sử dụng vốn còn có nhiều bất cập, hiệu quả
sử dụng vốn không cao, còn thất thoát và gây lng phí lớn.
2 .3. Vai trò của tín dụng trung và dài hạn đối với hoạt động của Ngân hàng
Thương mại .
- Tín dụng trung và dài hạn mang lại lợi nhuận chủ yếu cho Ngân hàng, đồng thời
n âng cao kh ả năng cạnh tranh của Ngân hàng. Tín dụng trung dài hạn cả về số
lượng và chất lư ợng là hoạt động mang tính chiến lược của các Ngân hàng
Thương mại. Với những khoản tín dụng trung và dài hạn có quy mô lớn và lãi su ất
cao, thời gian d ài, tín dụng trung và dài h ạn mang lại lợi nhuận chủ yếu cho Ngân
h àng. Do vậy tín dụng trung và dài hạn mang lại thu nhập chủ yếu trong tổng thể
các ho ạt động của Ngân h àng Thương mại từ trước đến nay.
- Khi ngân hàng cấp tín dụng cho khách h àng chính là ngân hàng đang tạo ra và
duy trì khách hàng của mình trong tương lai. Tạo điều kiện để Ngân hàng mở rộng
phạm vi hoạt động của mình và ngày càng khẳng định vai trò, vị thế của m ình
trong n ền kinh tế. Khi Ngân hàng không đa dạng hoá hoạt động cho vay, đa dạng
hoá khách hàng, thời hạn vay tiền thì ngân hàng không thể đứng vững được trong
- n ền kinh tế thị trường với sự cạnh tranh gay gắt của các Ngân h àng khác. Mặt
khác, tín dụng trung và dài h ạn còn là công cụ cạnh tranh hiệu quả của Ngân hàng
nhằm thu hút khách hàng về phía mình. Khi có được mối quan hệ, Ngân hàng có
đ iều kiện lôi kéo khách hàng sử dụng các dịch vụ khác do m ình cung cấp
- Mặt khác tín dụng trung và dài hạn còn là cách thức khả thi để giải quyết nguồn
vốn huy động còn dư thừa tại mỗi ngân h àng thương mại. Đồng thời là cách để
Ngân hàng gọi vốn từ nền kinh tế đáp ứng nhu cầu về vốn cho các doanh nghiệp.
Vì vậy cần phải nâng cao chất lượng tín dụng trung và dài hạn để giải quyết vấn
đ ề huy động và sử dụng vốn có hiệu quả, thu đư ợc lợi nhuận qua đó phát triển
hoạt động của mình, tăng cường khả năng cạnh tranh với các Ngân h àng khác.
III. Nội dung nghiệp vụ cho vay trung và dài hạn.
3 .1. Mục đích cho vay.
Nếu như tín dụng ngắn hạn được cho vay chủ yếu để bổ sung vào nguồn vốn lưu
động của doanh nghiệp, thì tín dụng trung và dài h ạn lại nhằm đầu tư vào các dự
án có thời gian tương đối dài như mua sắm máy móc thiết bị, đổi mới trang thiết bị
và công nghệ, xây dựng sửa chữa nh à xưởng cơ sở vật chất kỹ thuật nhằm đáp ứng
cho nhu cầu sản xuất kinh doanh, và phát triển trong tương lai của doanh nghiệp.
3 .2. Đối tượng cho vay.
Với mục đích cho vay như trên, nên đối tượng cho vay của tín dụng trung và dài
h ạn là các chi phí cấu thành trong tổng mức đầu tư của dự án không phân biệt
thành ph ần kinh tế, là tổ chức, cá nhân hay là doanh nghiệp, bao gồm: giá trị vật
tư, máy móc thiết bị, công nghệ chuyển giao, chi phí nhân công, giá thuế và
- chuyển nhượng đất đai, giá thuê mua các tài sản, chi phí mua bảo hiểm và các chi
phí khác.
3 .3. Điều kiện cho vay
Để được vay vốn, đơn vị xin vay phải gửi đến ngân hàng đơn xin vay, lu ận chứng
kinh tế, kỹ thuật và dự toán đ ã được thẩm định và cấp trên phê duyệt và các báo
cáo tài chính của m ình trong một vài năm trước. Ngoài ra, đơn vị xin vay phải gửi
đ ến Ngân hàng bản tính toán hiệu quả của dự án, lợi nhuận m à dự án mang lại qua
các năm, các chỉ tiêu phản ánh kh ả năng sinh lợi của dự án nh ư NPV, IRR...Bên
cạnh đó có tính toán đầy đủ các số tiền xin vay, các nguồn trả nợ và lệnh trả nợ.
Ngân hàng cho vay sẽ xem xét kỹ các tài liệu nhằm đánh giá đầy đủ khả năng của
đ ơn vị vay vốn trư ớc khi quyết định cho vay, tình h ình tài chính và nghiã vụ của
họ với Nhà nước và các tổ chức tàichính như thế n ào.
Khi ngân hàng quyết định cho các doanh nghiệp vay trung và dài hạn, ngân hàng
cần phải nắm chắc hiệu quả của phương án, dự án, chương trình sản xuất của bên
vay vốn.
Một trong các điều kiện để cho các Ngân hàng Thương m ại cho vay là thế chấp.
Đó cũng là đảm bảo tín dụng đư ợc thực hiện d ưới nhiều h ình thức khác nhau
nhưng nhìn chung có thể chia làm hai lo ại: đảm bảo đối vật và đ ảm bảo đối nhân.
- Đảm bảo đối vật: đảm bảo đối vật là hình th ức đảm bảo tín dụng m à trong
đó Ngân hàng đóng vai trò là chủ nợ được thừa hưởng một số quyền hạn nhất định
đối với tài sản của khách hàng nhằm làm căn cứ để thu hồi nợ trong trường hợp
khách hàng không trả hoặc không có khả năng trả nợ. Có 2 hình thức đảm bảo đối
vật chính là th ế chấp và cầm cố.
- + Th ế chấp là phương tiện chuyển dịch quyền lợi về tài sản sang cho chủ
n ợ với mục đích làm đảm bảo cho món nợ hoặc miễn trừ một nghĩa vụ. Ngư ời đi
vay được gọi là người thế chấp và người cho vay được gọi là người được thế chấp.
+ Cầm cố là hành vi giao nộp tài sản hoặc các chứng từ chứng nhận quyền
sở hữu tài sản của con nợ (người được cầm cố) để thực hiện một nghĩa vụ. Nghĩa
vụ cầm cố trong quan hệ tín dụng là người đi vay thực hiện nghĩa vụ hoàn trả nợ
đúng hạn hợp đồng. Trong trường hợp người đi vay không thanh toán nợ đúng hạn
theo hợp đồng th ì Ngân hàng có quyền bán tài sản cầm cố và được ưu tiên thu nợ
trước các chủ nợ khác. Những loại tài sản cầm cố thông dụng để đảm bảo cho vay
Ngân hàng gồm: cầm cố hàng hoá, chiết khấu thương phiếu, cầm cố các chứng
khoán khác.
- Đảm bảo đối nhân: Đảm bảo đối nhân là sự cam kết của một hoặc nhiều
n gười về việc trả nợ Ngân hàng thay cho khách hàng vay vốn khi người này
không trả được nợ. Trong đảm bảo đố i nhân có 3 chủ thể liên quan với nhau như
sau:
1 : Hợp đồng tín dụng được ký giữa ngân h àng và người đi vay.
2 : Hợp đồng bảo lãnh đ ược ký giữa ngân hàng và người bảo lãnh.
Khi xét duyệt một bảo lãnh ngân hàng cần chú ý đến một số điểm như sau:
+ Người bảo lãnh phải có đủ năng lực bảo lãnh theo quy định của pháp
lu ật. Nếu là pháp nhân thì người đứng ra bảo lãnh ph ải là người đại diện hợp pháp
của pháp nhân.
+ Th ể nhân hoặc pháp nhân đứng ra bảo lãnh phải có đủ năng lực tài chính
đ ể thực hiện nghĩa vụ đ ã cam kết.
- + Uy tín của người bảo lãnh.
Đảm bảo tín dụng được coi là tiêu chuẩn khi xét duyệt cho vay nhưng phải thấy
rằng đây không phải là tiêu chuẩn quan trọng nhất hay nói cách khác không phải
là tiêu chu ẩn mang tính nguyên tắc. Tuy nhiên trong thời gian qua, các Ngân hàng
thương m ại nước ta vẫn xếp đảm bảo tiền vay vào vị trí số một
3 .4. Nguồn vốn
Ngân hàng có thể sử dụng các nguồn vốn sau để cấp tín dụng trung và dài
h ạn cho khách hàng.
Vốn tự có: Đây là nguồn vốn chủ yếu h ình thành nguồn vốn cho vay trung
-
và dài hạn của các Ngân hàng Thương mại góp vốn hoặc tích luỹ trong quá trình
kinh doanh. Các Ngân hàng Thương mại có vốn tự có lớn sẽ có nhiều ưu th ế trong
cho vay trung dài h ạn. Đối với các Ngân hàng Thương m ại Việt Nam hiện nay thì
đ ây là m ột trở ngại vì vốn tự có của bản thân mỗi ngân hàng còn rất nhỏ bé so với
nhu cầu đầu tư phát triển kinh tế.
- Ngân hàng có thể huy động vốn của dân cư dưới hình th ức phát hành trái
phiếu dài hạn hoặc huy động tiền gửi định kỳ d ài hạn để cho vay trung dài hạn.
Nguồn vốn này hiện nay rất hạn chế do dân chúng ít người muốn gửi tiền dài hạn
và k ỳ hạn của trái phiếu huy động không d ài.
- Vốn vay từ Ngân h àng Trung ương: Nguồn tiền này cũng bị hạn chế vào
chính sách tiền tệ của Ngân hàng Trung ương
- Vay nợ nước ngoài để cho vay trung dài hạn: Đây là m ột h ình thức được
các Ngân hàng trên th ế giới sử dụng thường xuyên với khối lượng lớn. Ưu điểm
của nguồn vốn này là có khối lượng lớn và lãi suất chấp nhận được nhưng các
- Ngân hàng ch ỉ nên sử dụng nguồn vốn n ày nếu có dự án đầu tư có hiệu quả cao
tránh việc không hoàn trả được nợ vay.
- Vốn nhận uỷ thác và vốn tài trợ để cho vay theo chương trình ho ặc dự án
đ ầu tư của Nh à nước, tổ chức kinh tế-tài chính, tín dụng, xã hội trong và ngoài
nước. Đặc điểm của nguồn vốn này là không ổn định, các dự án đầu tư thường
được chỉ định trước, Ngân h àng chỉ là người trung gian đóng vai trò qu ản lý, giải
n gân và thu hồi vốn đầu tư mà không có quyền lựa chọn.
Ngoài những nguồn vốn trên, đối với các Ngân hàng quốc doanh Việt nam
-
thì hàng n ăm các Ngân hàng này còn nhận được một khoản vốn điều lệ từ Ngân
h àng Trung ương. Đó cũng là nguồn vốn hình thành vốn vay trung và dài hạn tại
các Ngân hàng Thương m ại, nhất là đối với dự án vay theo sự chỉ định của Chính
phủ.
3 .5. Thời hạn cho vay
Th ời hạn cho vay là trên 1 năm, được xác định căn cứ vào yêu cầu của dự án, khả
n ăng trả vốn của dự án đầu tư và tính ch ất nguồn vốn của bên cho vay. Th ời gian
cho vay được tính từ khi bên vay nhận đư ợc khoản vốn đầu tiên cho đến khi trả
h ết nợ. Thông thường, Ngân hàng căn cứ vào thời gian khấu hao để để xác định
th ời gian cho vay. Thời gian cho vay ngắn hơn ho ặc dài hơn quá nhiều so với thời
gian khấu hao đều ảnh hưởng tới quá trình hoàn trả của khách h àng vì kh ấu hao từ
tài sản là một trong những nguồn chủ yếu để trả nợ cho khách hàng. Thời hạn cho
vay bao gồm thời gian ân hạn (nếu có) và thời gian trả nợ.
- Th ời gian ân hạn đ ược tính tương xứng với thời gian xây dựng công trình,
th ời gian lắp đặt máy móc và sản xuất thử sản phẩm.
nguon tai.lieu . vn
