Xem mẫu
- Ánh sáng trong ảnh chân dung
Mình lược dịch bài này với tiêu đề "Studio Lighting Techniques" của tác giả
Chuck McKern để giới thiệu sơ qua khái niệm về ánh sáng trong ảnh chân
dung. Tuy tiêu đề nói về ánh sáng trong studio nhưng vẫn có thể sử dụng
được khi dùng ánh sáng tự nhiên. Trong ảnh chân dung ánh sáng có thể được
sử dụng khéo léo để nhấn mạnh hoặc xóa bớt những điểm khác nhau trên
khuôn mặt nhân vật. Sử dụng đèn trong studio, ánh sáng tự nhiên, tấm phản
quang, vv. sẽ dễ dàng hơn sử dụng flash vì bạn sẽ nhìn thấy hiệu quả trước
khi chụp.
Có 4 kiểu ánh sáng:
- - Kiểu 1 gọi là "Broad Lighting" tức là nguồn sáng chính đặt ở vị trí chiếu
sáng phía của mặt của nhân vật gần với camera hơn. Kiểu chiếu sáng này
- dùng để làm cho người có khuôn mặt gầy trông béo hơn, giảm nét cá tính
trên gương mặt.
- Kiểu thứ 2 gọi là "Short Lighting" khi nguồn sáng rọi vào phía bên kia của
mặt, ngược với kiểu Broad. Kiểu này thường được sử dụng khi nhân vật có
khuôn mặt trái xoan trung bình. Ánh sáng kiểu này nhấn mạnh các đường
cong, nét gồ ghề trên khuôn mặt. Các đường nét do bóng đổ có thể được
điều chỉnh tăng giảm bằng cách sử dụng thêm đèn fill light có cường độ yếu
hơn. Kiểu chiếu sáng hẹp này có thể dùng để người mặt béo trông gầy hơn.
- Kiểu thứ 3 là "Butterfly Lighting" dùng đèn chính đặt phía trước nhân vật
và ở trên cao rọi xuống, chỉnh độ cao sao cho tạo nên bóng của mũi đổ
xuống phía dưới thẳng hàng với mũi. Cách này phù hợp với người có khuôn
mặt trái xoan thông thường, rất phù hợp với phụ nữ vì nó thường tạo nên vẻ
kiêu sang nhưng lại không hợp với đàn ông vì nó làm 2 tai trông có vẻ to
hơn.
- Kiểu thứ 4 là kiểu "Rembrandt Lighting", tạo ra những bức c hân dung
giống tranh Rembrandt bằng cách kết hợp short lighting và butterfly
- lighting. Đèn chính đặt cao và rọi vào phía mặt không quay về máy ảnh. Kỹ
thuật này tạo một hình tam giác sáng trên gò má gần camera. HÌnh tam giác
sáng cần điều chỉnh sao cho ở ngay dưới mắt và không lan xuống dưới mũi.
Đèn chính nên đặt ở vị trí tạo một góc 45 độ so với đường thằng nối giữa
máy ảnh với nhân vật và ở vị trí cao hơn nhân vật một chút. Cách tốt nhất để
chỉnh độ cao đèn là nhìn vào bóng của đèn trong mắt nhân vật (catchlights).
Bóng của đèn nên ở vị trí giữa 11h với 1h trên hình tròn của mắt nhân vật.
Nếu không có bóng của đèn thì mắt trông rất vô hồn.
- Thông thường người ta dùng thêm 1 đèn phụ (fill light) ở phía bên kia của
máy ảnh. Đèn phụ phải yếu hơn đèn chính nhiều nếu không sẽ bị mất hiệu
quả của đèn chính. Công dụng của đèn phụ là làm mềm bóng đổ do đèn
chính tạo ra.
- Đèn phụ cũng được sử dụng để kiểm sóat độ tương phản. Tăng độ sáng đèn
phụ làm giảm độ tương phản của ảnh và ngược lại. Đèn phụ sẽ thêm vào mắt
nhân vật bóng của đèn ở vị trí thấp hơn bóng của đèn chính. Bóng của đèn
phụ trong mắt nhân vật có hại cho ảnh vì nó tạo cảm giác nhân vật có một
ánh nhìn vô hướng. Vì thế sau khi chụp xong thì phải dùng photoshop xóa
cái bóng của đèn phụ đi. Ngoài ra phó nháy sẽ còn dùng các tấm phản quang
và ô để điều chỉnh thêm độ mềm của bóng, và kết quả hiệu chỉnh sẽ thấy
như tấm hình này.
- Ngoài ra người ta còn dùng thêm đèn chiếu sáng phông và đèn chiếu sáng
tóc, ví dụ như trong ảnh dưới đây:
- Nguyên bản tiếng Anh của bài này ở đia chỉ
http://www.vividlight.com/articles/1615.htm các bạn có thể tìm đọc.
+++
Như NTL đã nói về nghệ thuật chụp ảnh chân dung trong Ảnh chân dung -
Portrait thì một tấm ảnh đẹp là kết quả chung của những hiểu biết về kỹ
thuật và sự giao cảm giữa nhân vật với người cầm máy. Như thế để có được
một tấm ảnh chân dung đẹp thì ta cần phải chuẩn bị kỹ lưỡng mọi phương
tiện trước khi bấm máy. Hôm nay NTL muốn trao đổi với bạn về thể loại
ảnh chân dung ngoài trời và những điều cần chú ý.
Đa số những người chụp ảnh "amateur" sử dụng loại máy ảnh 24x36 để chụp
ảnh chân dung, có thể là SLR hoặc dSLR. Trong lĩnh vực đặc biệt tinh tế
này ít có chố cho những loại máy kiểu "Point & Shoot" (mặc dù đôi khi có
những tấm ảnh chân dung nổi tiếng được tạo nên từ loại máy này). Như thế
phương tiện đo sáng của bạn sẽ là thiết bị đo sáng gắn sẵn trong máy và loại
ống kính zoom tiêu chuẩn kiểu 28-80mm cũng sẽ là thông dụng. May mắn
thay ở vị trí tele 80mm, mà các ông kính loại này thường cho ảnh không thật
sắc nét, bạn lại có trong tay một chiếc ống kính hoàn toàn phù hợp để chụp
- ảnh chân dung đấy nhé. Tất nhiên chiếc ống kính lý tưởng nhất dùng cho
ảnh chân dung ngoài trời vẫn là một chiếc 85mm f/1,8 hay tương đương như
thế. Ưu thế của loại ống kính này là cho phép ta khống chế dễ dàng độ nét
sâu của trường ảnh (D.O.F) đồng thời nó có một độ sắc nét vô cùng đáng nể
với độ phóng đại đủ mạnh để thu được cái thần của nhân vật. Ở khẩu độ ống
kính mở rộng tối đa f/1,8 thì việc chỉnh nét đòi hỏi chính xác cao nhưng bù
lại thì phông nền sẽ có độ lu mờ rất đẹp.
Để có thể giữ nguyên được ánh sáng không gian xung quanh thì việc sử
dụng các tấm phản xạ (mầu trắng hay ánh bạc) để xoá đi bóng đổ là cần
thiết. Các tấm phản xạ này tạo ánh sáng dịu hơn ánh sáng của đèn flash đồng
thời cân bằng ánh sáng của tiền cảnh với ánh sáng phông nền rất tốt. Giống
như các nguồn sáng khác, các tấm phản xạ này cho một ánh sáng rất dịu khi
nó ở gần chủ thể. Ta cũng có thể đạt được kết quả tương tự khi dùng thiết bị
làm tán xạ các tia nắng trực tiếp của mặt trời. Lợi thế của loại thiết bị tán xạ
này là nó cho một ánh sáng với nhiệt độ mầu cao hơn ngay cả với ánh sáng
cuối ngày.
Bên cạnh đó bạn không thể thiếu một chiếc đèn flash dùng để làm "fill-in"
trong trường hợp ánh sáng ngược chiều quá mạnh. Ánh sáng của đèn cần
- phải được thể hiện một cách kín đáo nhất mà vẫn đảm bảo xoá được các
bóng tối không cần thiết. Bạn có thể dùng các "đầu phản xạ" - Bounce Card
- hay "kiểu đầu tán xạ" - Diffusion Dome. Nếu như ánh sáng của đèn là quá
rõ trên ảnh thì bạn hoàn toàn có thể hiệu chỉnh cường độ sáng của đèn -
1/3Ev cho đến -1/2Ev. Trong trường hợp ánh sáng "lạnh" thì bạn nên dùng
thêm một tấm kính lọc mầu vàng nâu để làm giảm đi ánh sáng tông màu
xanh của đèn.
- Photo by David Fung.
Thể loại ảnh này có khá nhiều cách thể hiện khác nhau như : chụp không
- dùng đèn flash, dùng đèn flash nghiệp dư, chiếu sáng kiểu « studio ». Nếu
như bạn vẫn là người ưa thích dùng phim cho thể loại ảnh nghệ thuật này thì
từ rất lâu kỹ thuật phim âm bản cũng như dương bản đã đạt tới một độ nhạy
cao cho phép chụp ảnh trong nhà khong dùng đèn flash mà vẫn đảm bảo chất
lượng. NTL xin đơn cử ở đây hai « lão làng » nhưng chắc chắn khả năng của
chúng vẫn luôn là « thanh xuân » : phim dương bản Fuji Provia 400F, phim
âm bản Fuji Superia X-Tra 800. Chúng được nghiên cứu để tương thích cao
nhất với kiểu ánh sáng trong nhà như ánh sáng đèn « halogène » và ánh sáng
đèn vàng đồng thời có khả năng hiệu chỉnh mầu sắc rất tốt.
Còn nếu như bạn là người sử dụng kỹ thuật số thì chắc chắn một chiếc dSLR
với ống kính nhạy sáng là cần thiết. Các loại dCam, Bcam có kỹ thuật chống
rung khi chụp ở tốc độ chậm cũng hoàn toàn có thể sử dụng nhưng chúng bị
rất nhiều hạn chế về khả năng thao tác cũng như chất lượng ảnh. Và cho dù
bạn chọn phim hay kỹ thuật số thì trong điều kiện ánh sáng yếu như thế bạn
cần đến một chiếc ống kính nhạy sáng cho phép mở khẩu độ ống kính lớn
(giữa f/1,4 và f/2,8 ) để có thể đạt được một tốc độ chụp cầm tay khả dĩ. Tất
nhiên khi bạn mở rộng khẩu độ ống kính thì việc lựa chọn điểm canh nét là
quan trọng, bạn có thể đạt được điều này bằng các kinh nghiệm thực hành.
Kỹ thuật số chiếm ưu thế ở đây vì nó cho phép bạn thử nghiệm và quan sát
- ngay kết quả sau đó.
Dùng đèn flash nghiệp dư gắn trên máy sẽ tạo nên một ánh sáng trực tiếp và
rất gắt, không đẹp cho thể loại ảnh chân dung trong nhà. Bạn không có sự
lựa chọn nào khác ngoài việc làm tán xạ ánh sáng hay dùng ánh sáng phản
xạ trên một bề mặt có mầu trắng như trần hay tường nhà (lý tưởng hơn nếu
bạn có một chiếc « Bounce Card » - tạm dịch là tấm phản xạ gắn trên đầu
của đèn flash). Kiểu ánh sáng này rất dịu và sẽ hợp lý hơn nữa nếu như bạn
có thể thay đổi vị trí của đèn flash gắn trên máy bằng một dây nối TTL hay
một chiếc « nhại » - Slave- không dây và chủ động lựa chọn hướng chiếc
sáng cần thiết. (Kỹ thuật : Với những bạn nào đang sử dụng dSLR Nikon
D70 thì bản thân chiếc đèn flash gắn sẵn trên máy đã có thể làm chức năng
kích hoạt một chiếc SB-800 hay SB-600 từ xa, không dùng dây dẫn) Có một
điều quan trọng cần lưu ý là khi nguồn sáng càng lớn thì ánh sáng càng dịu,
như thế bạn hãy cố gắng đặt chiếc đèn flash càng gần đối tượng càng tốt và
cho đèn phả sáng vào một chiếc ô mầu trắng chẳng hạn. Nếu bạn muốn có
ánh sáng ấm thì có thể dùng một chiếc ô phản xạ có mầu nhũ vàng. Một
chiếc kính lọc mầu vàng nâu cho đèn flash để giảm bớt độ « lạnh » của ánh
sáng ở 6 500 K (nhiệt độ mầu, tính bằng độ Kenvin) cũng rất hữu ích.
- Loại đèn flash chuyên nghiệp dùng trong Studio không hề cho ánh sang «
lạnh » vì chúng đã được căn chỉnh ở 5 000 K. Những chiếc đèn này có
cường độ sáng rất mạnh và rất tiện dụng khi ta dùng kết hợp với ô phản xạ
kích thước lớn hay một chiếc « hộp chiếu sáng » - « une boîte à lumière ».
Vẫn cùng chung một nguyên lý như NTL đã nói đến ở trên đây là bạn đặt
nguồn sáng càng gần chủ thể càng tốt. Với loại đèn « torche » có nguồn sáng
định hướng thì bạn nên khép sâu khẩu độ ống kính ở f/16 (khẩu độ sâu nhất
mà không làm tán xạ hình ảnh - hiện tượng « diffraction ») Khả năng hiệu
chỉnh hiện tượng tán xạ hình ảnh của các ống kính « macro » đặc biệt có
hiệu quả khi chụp với đèn flash ở f/11 – f/16.
- Photo by David Fung.
- Vậy thì chúng ta sẽ bố trí các nguồn sáng như thế nào?
Rất đơn giản, nó không hề phức tạp như bạn vẫn hình dung. Tùy theo số
lượng nguồn sáng mà bạn có nhiều cách để chiếu sáng. Nếu như bạn chỉ có
một chiếc đèn flash duy nhất thì ta sẽ dùng cách chiếu sáng cạnh, mà cụ thể
là đặt flash về phía bên trái 45° so với chủ thể, và xử lý phần bóng đổ phía
bên phải bằng một tấm phản xạ ánh kim. (Mẹo nhỏ : bạn có thể vò nát tấm
giấy nhôm vẫn dùng để gói thức ăn trong nhà bếp rồi căng nó lên một tấm
bìa cứng để dùng thay tấm phản xạ chuyên nghiệp đắt tiền đấy) Dĩ nhiên là
phần bóng đổ vẫn còn nhìn thấy rõ nhưng nó không còn « tối đen » nữa khi
ta đặt tấm phản xạ gần chủ thể. Nếu như bạn có thêm một chiếc đèn flash
thứ 2 để đặt ở phía sau chủ thể nhằm tạo ánh sáng viền cho mái tóc thì hiệu
quả sẽ rất bất ngờ đấy. (Kỹ thuật : bạn nên tăng cường độ ánh sáng của đèn
này lên +0,5Ev cho đến +1Ev và để ý xem hiệu quả của nó có quá mạnh trên
bờ vai không nhé. Với các bạn đang dùng SB-800 thì có thể kiểm tra hiệu
quả chiếu sáng và bóng đổ trước khi chụp bằng nút bấm trên lưng đèn) Tuy
nhiên nếu chủ thể co một mái tóc sáng mầu kiểu châu Âu thì bạn cần hiệu
chỉnh đèn –Ev đấy nhé. Nếu như bạn có thêm chiếc đèn flash thứ 3 thì hãy
thay thế tấm phản xạ bằng chiếc đèn này và hiệu chỉnh cường độ sáng của
nó giảm đi từ -1/3Ev đến -2/3Ev. Trong kiểu bố trí đèn flash này bạn có thể
- dùng tấm phản xạ đặt ở phía dưới của khuôn mặt để xử lý phần bóng đổ của
hai đèn flash cạnh.
Photo by David Fung
Dĩ nhiên những điều mà chúng ta vừa trao đổi trên đây chỉ là một bước căn
bản mà thôi. Bạn nên thử nghiệm và tìm ra những vị trí mới của từng đèn
flash, không nên ngần ngại thử các kiểu chiếu sáng độc đáo. Chẳng hạn như
bạn hãy thử phả đèn flash vào một chiếc ô đặt ở vị trí cao hơn chủ thể, 45°
- về phía trước chẳng hạn. Hay bạn thử dùng những chiếc tấm phản xạ mầu
đen khi ánh sáng trong Studio rất dịu, nó sẽ làm làm mạnh hơn các bóng đổ,
một phương pháp hiệu quả làm tạo khối cho khuôn mặt với ánh sáng tản.
Photo by David Fung
nguon tai.lieu . vn
