Xem mẫu
- HÛÚÁNG DÊÎN ÖN THI MÖN TRIÏËT HOÅC MAÁC - LÏNIN 31
saãn múái thûåc hiïån àûúåc sûá mïånh lõch sûã laâ lêåt àöí xaä höåi cuä, tûâng
bûúác xêy dûång möåt xaä höåi múái.
- Khaác vúái têët caã caác hïå thöëng triïët hoåc trûúác àoá, triïët hoåc
Maác àaä chó ra vai troâ quyïët àõnh cuãa hoaåt àöång thûåc tiïîn trong sûå
töìn taåi, phaát triïín cuãa xaä höåi vaâ trong nhêån thûác. Nïëu khöng hiïíu
àuáng vai troâ cuãa thûåc tiïîn, nhêët laâ thûåc tiïîn saãn xuêët xaä höåi, thò
têët yïëu dêîn àïën chuã nghôa duy têm. Trong nhêån thûác, thûåc tiïîn laâ
cú súã, àöång lûåc, muåc àñch cuãa nhêån thûác, laâ núi maâ lyá luêån hûúáng
àïën àïí giaãi thñch vaâ caãi taåo thïë giúái. Maác àaä cho rùçng: "Caác nhaâ
triïët hoåc trûúác kia chó giaãi thñch thïë giúái bùçng nhiïìu caách khaác
nhau, song vêën àïì laâ úã chöî caãi taåo thïë giúái". Têët nhiïn, khi nhêën
maånh àïën vai troâ cuãa hoaåt àöång thûåc tiïîn, Maác vaâ Ùngghen khöng
coi nheå vai troâ cuãa lyá luêån. Caác öng cho rùçng, lyá luêån khi àaä thêm
nhêåp vaâo quêìn chuáng, seä trúã thaânh lûåc lûúång vêåt chêët vö cuâng to
lúán.
- Bûúác ngoùåt caách maång vô àaåi nhêët maâ chuã nghôa Maác thûåc
hiïån laâ àaä àûa ra quan àiïím duy vêåt vïì lõch sûã. Trûúác Maác, caác
nhaâ triïët hoåc hiïíu sûå phaát triïín cuãa xaä höåi möåt caách duy têm - coi
àöång lûåc phaát triïín cuãa xaä höåi laâ úã trong yá thûác, tinh thêìn cuãa con
ngûúâi. Àöëi lêåp vúái quan àiïím trïn, Maác, Ùngghen àaä giaãi quyïët
àuáng àùæn vêën àïì cú baãn cuãa triïët hoåc trong àúâi söëng xaä höåi; khöng
phaãi yá thûác xaä höåi quyïët àõnh töìn taåi xaä höåi, maâ ngûúåc laåi töìn taåi
xaä höåi quyïët àõnh yá thûác xaä höåi; sûå phaát triïín cuãa xaä höåi phuå thuöåc
vaâo nguyïn nhên vêåt chêët, chûá khöng phuå thuöåc vaâo yá thûác cuãa
con ngûúâi; sûå phaát triïín cuãa xaä höåi mang tñnh quy luêåt, laâ quaá
trònh lõch sûã tûå nhiïn. Do sûå taác àöång cuãa caác quy luêåt vöën coá cuãa
xaä höåi, caác hònh thaái kinh tïë - xaä höåi thay thïë nhau möåt caách
khaách quan àöåc lêåp vúái yá chñ vaâ yá thûác cuãa con ngûúâi; trong sûå
phaát triïín êëy, quêìn chuáng nhên dên laâ lûåc lûúång quyïët àõnh saáng
taåo ra lõch sûã...
Vúái chuã nghôa duy vêåt biïån chûáng vaâ chuã nghôa duy vêåt lõch
sûã, Maác vaâ Ùngghen àaä biïën àöíi cùn baãn tñnh chêët cuãa triïët hoåc,
àöëi tûúång nghiïn cûáu vaâ möëi liïn hïå cuãa noá vúái caác khoa hoåc khaác.
Triïët hoåc Maác àoáng vai troâ laâ thïë giúái quan vaâ phûúng phaáp luêån
http://ebooks.vdcmedia.com
- PTS. TRÛÚNG VÙN PHÛÚÁC (Chuã biïn) 32
cuãa caác khoa hoåc cuå thïí. Caác tri thûác cuãa caác khoa hoåc cuå thïí laâ cú
súã àïí cuå thïí hoaá vaâ phaát triïín triïët hoåc Maác.
Lïnin àaä baão vïå vaâ tiïëp tuåc phaát triïín triïët hoåc Maác trong
thúâi kyâ chuã nghôa tû baãn chuyïín sang giai àoaån àïë quöëc chuã nghôa.
Öng cho rùçng, àêy laâ thúâi kyâ caách maång xaä höåi xaä höåi chuã nghôa vaâ
cöång saãn chuã nghôa, vaâ öng àaä trûåc tiïëp laänh àaåo, thûåc hiïån cuöåc
Caách maång Thaáng Mûúâi Nga. Luác naây, khoa hoåc coá nhiïìu phaát
minh lúán, nhêët laâ trong vêåt lyá hoåc, Lïnin àaä khaái quaát nhûäng
thaânh tûåu cuãa khoa hoåc, phaát triïín hún nûäa chuã nghôa duy vêåt
biïån chûáng vaâ chuã nghôa duy vêåt lõch sûã.
http://ebooks.vdcmedia.com
- HÛÚÁNG DÊÎN ÖN THI MÖN TRIÏËT HOÅC MAÁC - LÏNIN 33
http://ebooks.vdcmedia.com
- PTS. TRÛÚNG VÙN PHÛÚÁC (Chuã biïn) 34
II- CHUÃ NGHÔA DUY VÊÅT BIÏÅN CHÛÁNG
VÏÌ THÏË GIÚÁI
http://ebooks.vdcmedia.com
- HÛÚÁNG DÊÎN ÖN THI MÖN TRIÏËT HOÅC MAÁC - LÏNIN 35
CÊU 8: Phên tñch nöåi dung vaâ yá nghôa àõnh nghôa vêåt chêët cuãa
V.I.Lïnin.
Lïnin àaä àõnh nghôa: "Vêåt chêët laâ möåt phaåm truâ triïët hoåc
duâng àïí chó thûåc taåi khaách quan àûúåc àem laåi cho con ngûúâi trong
caãm giaác, àûúåc caãm giaác cuãa chuáng ta cheáp laåi, chuåp laåi, phaãn aánh
vaâ töìn taåi khöng lïå thuöåc vaâo caãm giaác" (V.I.Lïnin: Toaân têåp, t.18,
Nxb. Tiïën böå, M., 1980, tr.151).
Trong àõnh nghôa naây, Lïnin àaä chó roä:
+ "Vêåt chêët laâ möåt phaåm truâ triïët hoåc". Àoá laâ möåt phaåm truâ
röång vaâ khaái quaát nhêët, khöng thïí hiïíu theo nghôa heåp nhû caác
khaái niïåm vêåt chêët thûúâng duâng trong caác lônh vûåc khoa hoåc cuå thïí
hoùåc àúâi söëng haâng ngaây.
+ Thuöåc tñnh cú baãn cuãa vêåt chêët laâ "thûåc taåi khaách quan",
"töìn taåi khöng lïå thuöåc vaâo caãm giaác". Àoá cuäng chñnh laâ tiïu chuêín
àïí phên biïåt caái gò laâ vêåt chêët vaâ caái gò khöng phaãi laâ vêåt chêët.
+ "Thûåc taåi khaách quan àûúåc àem laåi cho con ngûúâi trong
caãm giaác", "töìn taåi khöng lïå thuöåc vaâo caãm giaác". Àiïìu àoá khùèng
àõnh "thûåc taåi khaách quan" (vêåt chêët) laâ caái coá trûúác (tñnh thûá
nhêët), coân "caãm giaác" (yá thûác) laâ caái coá sau (tñnh thûá hai). Vêåt chêët
töìn taåi khöng lïå thuöåc vaâo yá thûác.
+ "Thûåc taåi khaách quan àûúåc àem laåi cho con ngûúâi trong
caãm giaác, àûúåc caãm giaác cuãa chuáng ta cheáp laåi, chuåp laåi, phaãn
aánh". Àiïìu àoá noái lïn "thûåc taåi khaách quan" (vêåt chêët) àûúåc biïíu
hiïån thöng qua caác daång cuå thïí, bùçng "caãm giaác" (yá thûác) con ngûúâi
coá thïí nhêån thûác àûúåc Vaâ "thûåc taåi khaách quan" (vêåt chêët) chñnh laâ
nguöìn göëc, nöåi dung khaách quan cuãa "caãm giaác" (yá thûác).
Àõnh nghôa cuãa Lïnin vïì vêåt chêët àaä giaãi quyïët àûúåc caã hai
mùåt cuãa vêën àïì cú baãn cuãa triïët hoåc theo lêåp trûúâng cuãa chuã nghôa
duy vêåt biïån chûáng.
Àõnh nghôa vêåt chêët cuãa Lïnin coá yá nghôa:
1. Chöëng laåi têët caã caác loaåi quan àiïím cuãa chuã nghôa duy têm
vïì phaåm truâ vêåt chêët
http://ebooks.vdcmedia.com
- PTS. TRÛÚNG VÙN PHÛÚÁC (Chuã biïn) 36
(Àöëi chiïëu vúái caác quan àiïím duy têm úã hoåc phêìn I).
2. Àêëu tranh khùæc phuåc triïåt àïí tñnh chêët trûåc quan, siïu
hònh, maáy moác vaâ nhûäng biïën tûúáng cuãa noá trong quan niïåm vïì
vêåt chêët cuãa caác nhaâ triïët hoåc tû saãn hiïån àaåi. Do àoá, àõnh nghôa
naây cuäng àaä giaãi quyïët àûúåc sûå khuãng hoaãng trong quan àiïím vïì
vêåt chêët cuãa caác nhaâ triïët hoåc vaâ khoa hoåc theo quan àiïím cuãa chuã
nghôa duy vêåt siïu hònh.
3. Khùèng àõnh thïë giúái vêåt chêët khaách quan laâ vö cuâng, vö
têån, luön vêån àöång vaâ phaát triïín khöng ngûâng, nïn àaä coá taác àöång
cöí vuä, àöång viïn caác nhaâ khoa hoåc ài sêu nghiïn cûáu thïë giúái vêåt
chêët, tòm ra nhûäng kïët cêëu múái, nhûäng thuöåc tñnh múái vaâ nhûäng
quy, luêåt vêån àöång cuãa vêåt chêët àïí laâm phong phuá thïm kho taâng
tri thûác cuãa nhên loaåi.
http://ebooks.vdcmedia.com
- HÛÚÁNG DÊÎN ÖN THI MÖN TRIÏËT HOÅC MAÁC - LÏNIN 37
CÊU 9: Quan àiïím cuãa chuã nghôa duy vêåt biïån chûáng vïì nguöìn
göëc vaâ baãn chêët cuãa yá thûác. YÁ nghôa cuãa viïåc nùæm vûäng vêën àïì naây.
Chuã nghôa duy vêåt biïån chûáng khùèng àõnh: yá thûác cuãa con
ngûúâi laâ saãn phêím cuãa quaá trònh phaát triïín tûå nhiïn vaâ lõch sûã -
xaä höåi. Àïí hiïíu àûúåc nguöìn göëc vaâ baãn chêët cuãa yá thûác cêìn phaãi
xem xeát trïn caã hai mùåt tûå nhiïn vaâ xaä höåi.
I. Nguöìn göëc cuãa yá thûác
1. Thuöåc tñnh phaãn aánh cuãa vêåt chêët vaâ sûå ra àúâi cuãa yá thûác
- Phaãn aánh laâ thuöåc tñnh chung cuãa moåi daång vêåt chêët. Àoá laâ
nùng lûåc giûä laåi, taái hiïån cuãa hïå thöëng vêåt chêët naây nhûäng àùåc
àiïím cuãa hïå thöëng vêåt chêët khaác trong quaá trònh taác àöång qua laåi.
- Cuâng vúái sûå tiïën hoaá cuãa thïë giúái vêåt chêët, thuöåc tñnh phaãn
aánh cuãa noá cuäng phaát triïín tûâ thêëp àïën cao, tûâ àún giaãn àïën phûác
taåp. Trong àoá yá thûác laâ hònh thûác phaãn aánh cao nhêët cuãa thïë giúái
vêåt chêët.
- YÁ thûác laâ möåt thuöåc tñnh cuãa möåt daång vêåt chêët coá töí chûác
cao cuãa böå naäo ngûúâi, laâ sûå phaãn aánh thïë giúái khaách quan vaâo böå oác
con ngûúâi.
2. Vai troâ cuãa lao àöång vaâ ngön ngûä trong sûå hònh thaânh vaâ
phaát triïín cuãa yá thûác
- Lao àöång laâ hoaåt àöång àùåc thuâ cuãa con ngûúâi, laâm cho con
ngûúâi khaác vúái têët caã caác àöång vêåt khaác.
+ Trong lao àöång, con ngûúâi àaä biïët chïë taåo ra caác cöng cuå vaâ
sûã duång caác cöng cuå àïí taåo ra cuãa caãi vêåt chêët.
+ Lao àöång cuãa con ngûúâi laâ haânh àöång coá muåc àñch - taác
àöång vaâo thïë giúái vêåt chêët khaách quan laâm biïën àöíi thïë giúái nhùçm
thoaã maän nhu cêìu cuãa con ngûúâi.
+ Trong quaá trònh lao àöång, böå naäo ngûúâi àûúåc phaát triïín vaâ
ngaây caâng hoaân thiïån, laâm cho khaã nùng tû duy trûâu tûúång cuãa
con ngûúâi cuäng ngaây caâng phaát triïín.
http://ebooks.vdcmedia.com
- PTS. TRÛÚNG VÙN PHÛÚÁC (Chuã biïn) 38
- Lao àöång saãn xuêët coân laâ cú súã cuãa sûå hònh thaânh vaâ phaát
triïín ngön ngûä.
+ Trong lao àöång, con ngûúâi têët yïëu coá nhûäng quan hïå vúái
nhau vaâ coá nhu cêìu cêìn trao àöíi kinh nghiïåm. Tûâ àoá naãy sinh sûå
"cêìn thiïët phaãi noái vúái nhau möåt caái gò àêëy". Vò vêåy, ngön ngûä ra
àúâi vaâ phaát triïín cuâng vúái lao àöång.
+ Ngön ngûä laâ hïå thöëng tñn hiïåu thûá hai, laâ caái "voã vêåt chêët"
cuãa tû duy, laâ phûúng tiïån àïí con ngûúâi giao tiïëp trong xaä höåi,
phaãn aánh möåt caách khaái quaát sûå vêåt, töíng kïët kinh nghiïåm thûåc
tiïîn vaâ trao àöíi chuáng giûäa caác thïë hïå. Chñnh vò vêåy Ùngghen coi:
lao àöång vaâ ngön ngûä laâ "hai sûác kñch thñch chuã yïëu biïën" böå naäo
con vêåt thaânh böå naäo con ngûúâi, phaãn aánh têm lyá àöång vêåt thaânh
phaãn aánh yá thûác.
Lao àöång vaâ ngön ngûä, àoá chñnh laâ nguöìn göëc xaä höåi quyïët
àõnh sûå hònh thaânh vaâ phaát triïín yá thûác.
II. Baãn chêët cuãa yá thûác
Chuã nghôa duy vêåt biïån chûáng cho yá thûác laâ sûå phaãn aánh thïë
giúái khaách quan vaâo böå naäo ngûúâi thöng qua hoaåt àöång thûåc tiïîn,
nïn baãn chêët cuãa yá thûác laâ hònh aãnh chuã quan cuãa thïë giúái khaách
quan, laâ sûå phaãn aánh saáng taåo thïë giúái vêåt chêët.
- YÁ thûác laâ hònh aãnh chuã quan cuãa thïë giúái khaách quan. Àiïìu
àoá coá nghôa laâ nöåi dung cuãa yá thûác laâ do thïë giúái khaách quan quy
àõnh, nhûng yá thûác laâ hònh aãnh chuã quan, laâ hònh aãnh tinh thêìn
chûá khöng phaãi laâ hònh aãnh vêåt lyá, vêåt chêët nhû chuã nghôa duy vêåt
têìm thûúâng quan niïåm.
- Khi noái yá thûác laâ hònh aãnh chuã quan cuãa thïë giúái khaách
quan, cuäng coá nghôa laâ yá thûác laâ sûå phaãn aánh tûå giaác, saáng taåo thïë
giúái.
+ Phaãn aánh yá thûác laâ saáng taåo, vò noá bao giúâ cuäng do nhu cêìu
thûåc tiïîn quy àõnh. Nhu cêìu àoá àoâi hoãi chuã thïí phaãn aánh phaãi hiïíu
àûúåc caái àûúåc phaãn aánh. Trïn cú súã àoá hònh thaânh nïn hònh aãnh
tinh thêìn vaâ nhûäng hònh aãnh àoá ngaây caâng phaãn aánh àuáng àùæn
http://ebooks.vdcmedia.com
- HÛÚÁNG DÊÎN ÖN THI MÖN TRIÏËT HOÅC MAÁC - LÏNIN 39
hún hiïån thûåc khaách quan. Song, sûå saáng taåo cuãa yá thûác laâ sûå saáng
taåo cuãa phaãn aánh, dûåa trïn cú súã phaãn aánh.
+ Phaãn aánh yá thûác laâ saáng taåo, vò phaãn aánh àoá bao giúâ cuäng
dûåa trïn hoaåt àöång thûåc tiïîn vaâ laâ saãn phêím cuãa caác quan hïå xaä
höåi. Laâ saãn phêím cuãa caác quan hïå xaä höåi, baãn chêët cuãa yá thûác coá
tñnh xaä höåi.
Quan àiïím trïn cuãa triïët hoåc Maác vïì nguöìn göëc vaâ baãn chêët
cuãa yá thûác hoaân toaân àöëi lêåp vúái chuã nghôa duy têm coi yá thûác, tû
duy laâ caái coá trûúác, sinh ra vêåt chêët vaâ chuã nghôa duy vêåt têìm
thûúâng coi yá thûác laâ möåt daång vêåt chêët hoùåc coi yá thûác laâ sûå phaãn
aánh giaãn àún, thuå àöång thïë giúái vêåt chêët.
III- YÁ nghôa phûúng phaáp luêån
1. Do yá thûác chó laâ hònh aãnh chuã quan cuãa thïë giúái khaách
quan nïn trong nhêån thûác vaâ hoaåt àöång thûåc tiïîn phaãi xuêët phaát
tûâ thûåc tïë khaách quan. Cêìn phaãi chöëng bïånh chuã quan duy yá chñ.
2. Do yá thûác laâ sûå phaãn aánh tûå giaác, saáng taåo hiïån thûåc, nïn
cêìn chöëng tû tûúãng thuå àöång vaâ chuã nghôa giaáo àiïìu xa rúâi thûåc
tiïîn.
http://ebooks.vdcmedia.com
- PTS. TRÛÚNG VÙN PHÛÚÁC (Chuã biïn) 40
CÊU 10: Möëi quan hïå biïån chûáng giûäa vêåt chêët vaâ yá thûác. YÁ nghôa
phûúng phaáp luêån cuãa viïåc nùæm vûäng vêën àïì naây trong nhêån thûác vaâ
hoaåt àöång thûåc tiïîn.
1. Phaåm truâ vêåt chêët (xem cêu 8) vaâ phaåm truâ yá thûác (xem
cêu 9).
2. Möëi quan hïå biïån chûáng giûäa vêåt chêët vaâ yá thûác.
a) Vêåt chêët quyïët àõnh yá thûác:
- Vêåt chêët coá trûúác, yá thûác coá sau. Vêåt chêët sinh ra yá thûác, yá
thûác laâ chûác nùng cuãa oác ngûúâi - daång vêåt chêët coá töí chûác cao nhêët
cuãa thïë giúái vêåt chêët.
- YÁ thûác laâ sûå phaãn aánh thïë giúái vêåt chêët vaâo oác con ngûúâi.
Thïë giúái vêåt chêët laâ nguöìn göëc khaách quan cuãa yá thûác.
b) YÁ thûác coá tñnh àöåc lêåp tûúng àöëi, taác àöång trúã laåi vêåt chêët:
- YÁ thûác coá thïí thuác àêíy hoùåc kòm haäm vúái möåt mûác àöå nhêët
àõnh sûå biïën àöíi cuãa nhûäng àiïìu kiïån vêåt chêët.
- Sûå taác àöång cuãa yá thûác àöëi vúái vêåt chêët phaãi thöng qua hoaåt
àöång cuãa con ngûúâi. Con ngûúâi dûåa trïn caác tri thûác vïì nhûäng quy
luêåt khaách quan maâ àïì ra muåc tiïu, phûúng hûúáng thûåc hiïån; xaác
àõnh caác phûúng phaáp vaâ bùçng yá chñ thûåc hiïån muåc tiïu êëy.
Sûå taác àöång cuãa yá thûác àöëi vúái vêåt chêët duâ coá àïën mûác àöå naâo
ài chùng nûäa thò noá vêîn phaãi dûåa trïn sûå phaãn aánh thïë giúái vêåt
chêët.
c) Biïíu hiïån cuãa möëi quan hïå giûäa vêåt chêët vaâ yá thûác trong
àúâi söëng xaä höåi laâ quan hïå giûäa töìn taåi xaä höåi vaâ yá thûác xaä höåi,
trong àoá töìn taåi xaä höåi quyïët àõnh yá thûác xaä höåi vaâ yá thûác xaä höåi coá
tñnh àöåc lêåp tûúng àöëi taác àöång trúã laåi töìn taåi xaä höåi. Ngoaâi ra, möëi
quan hïå giûäa vêåt chêët vaâ yá thûác coân laâ cú súã àïí xem xeát caác möëi
quan hïå khaác nhû: chuã thïí vaâ khaách thïí, lyá luêån vaâ thûåc tiïîn, àiïìu
kiïån khaách quan vaâ nhên töë chuã quan v.v..
3. YÁ thûác phûúng phaáp luêån
http://ebooks.vdcmedia.com
nguon tai.lieu . vn